Δέκα χρόνια πριν «θα τους έπαιρνε και θα τους σήκωνε»

Ο πο­λι­τι­κός χρό­νος είναι τόσο συ­µπυ­κνω­µέ­νος που µάλ­λον δεν το έχου­µε κα­τα­λά­βει. Έχουν πε­ρά­σει µόλις 10 χρό­νια από την κυ­βέρ­νη­ση Πα­πα­δή­µου, την ψή­φι­ση του δεύ­τε­ρου µνη­µο­νί­ου και το τε­ρά­στιο αντι­µνη­µο­νια­κό κί­νη­µα που απλώ­θη­κε µέσα από απερ­γί­ες, συ­νε­λεύ­σεις και δια­δη­λώ­σεις σε ολό­κλη­ρη τη χώρα. Οι συν­δέ­σεις µε το σή­µε­ρα, όπου βου­λιά­ζου­µε στην οι­κο­νο­µι­κή, την παν­δη­µι­κή και την κλι­µα­τι­κή κρίση είναι ανα­πό­φευ­κτες. Δέκα χρό­νια µετά οφεί­λου­µε να κοι­τά­ξου­µε πίσω για να πάµε µπρο­στά.

Πο­λι­τι­κή κρίση

Το όχι και τόσο µα­κρι­νό 2012, η χώρα κυ­βερ­νιό­ταν από έναν διο­ρι­σµέ­νο τε­χνο­κρά­τη, τον πρώην αντι­πρό­ε­δρο της Ευ­ρω­παϊ­κής Κε­ντρι­κής Τρά­πε­ζας και πρώην Διοι­κη­τή της Τρά­πε­ζας της Ελ­λά­δος, Λουκά Πα­πα­δή­µο. Ο Πα­πα­δή­µος, όµως, δεν κα­τέ­βη­κε από τον ου­ρα­νό. Ανέ­λα­βε να «βγά­λει τα κά­στα­να από τη φωτιά» µε τη στή­ρι­ξη του ΠΑΣΟΚ, της ΝΔ και του ΛΑΟΣ απο­τε­λώ­ντας σα­νί­δα σω­τη­ρί­ας για τις χρε­ο­κο­πη­µέ­νες και πο­λι­τι­κά τε­λειω­µέ­νες ηγε­σί­ες τους, όταν αυτές αδυ­να­τού­σαν να πε­ρά­σουν τα µέτρα που απαι­τού­σε η Τρόι­κα. Ο άλ­λο­τε κρα­ταιός δι­κο­µµα­τι­σµός µε το ακρο­δε­ξιό δε­κα­νί­κι του, υπό την πίεση ενός τε­ρά­στιου αντι­µνη­µο­νια­κού κι­νή­µα­τος που είχε απλω­θεί από το 2010 σε ολό­κλη­ρη την επι­κρά­τεια, βρή­καν, σε µε­γά­λο βαθµό αντι­συ­ντα­γµα­τι­κά, τη χρυσή τοµή στο πρό­σω­πο του Πα­πα­δή­µου προ­κει­µέ­νου να γίνει η «βρώ­µι­κη δου­λειά».

Σε µια χώρα που η οι­κο­νο­µία της πα­ρου­σί­α­ζε συρ­ρί­κνω­ση της τά­ξε­ως του 15% την πε­ρί­ο­δο 2008-2011, που η ανερ­γία άγ­γι­ζε το 21,8%, σχε­δόν δι­πλά­σια από τον αντί­στοι­χο µήνα του 2010, που οι µειώ­σεις ει­σο­δή­µα­τος τη διε­τία 2010-11 άγ­γι­ζαν το 30% και 35% σε δη­µο­σί­ους υπαλ­λή­λους και ερ­γα­ζό­µε­νους σε ΔΕΚΟ και το 15,7% στους συ­ντα­ξιού­χους και που η ακρί­βεια συ­νέ­χι­ζε να καλ­πά­ζει, ήταν σαφές ότι δεν µπο­ρού­σε να υπάρ­ξει πο­λι­τι­κή και κοι­νω­νι­κή αρµο­νία. Η βάση επη­ρέ­α­ζε το εποι­κο­δό­µη­µα και η αστι­κή πο­λι­τι­κή ηγε­σία βρι­σκό­ταν µε την πλάτη στον τοίχο. Το άλ­λο­τε «σο­σια­λι­στι­κό» ΠΑΣΟΚ του Γιώρ­γου Πα­παν­δρέ­ου υλο­ποιού­σε τις πιο αντι­δρα­στι­κές αντι­µε­ταρ­ρυ­θµί­σεις της µε­τα­πο­λί­τευ­σης φέρ­νο­ντας στην Ελ­λά­δα την Τρόι­κα και τα µνη­µό­νια. Η ΝΔ των σκαν­δά­λων που σχε­δόν τρία χρό­νια νω­ρί­τε­ρα είχε χάσει την εξου­σία αδυ­να­τού­σε να πεί­σει, ενώ το ακρο­δε­ξιό κράµα του ΛΑΟΣ, ούρ­λια­ζε ότι δι­ψά­ει για κυ­βερ­νη­τι­κή κα­ρέ­κλα.

Κάπως έτσι, εντός αυτού του πο­λι­τι­κού σκη­νι­κού, µε το λαό στους δρό­µους, τις απερ­γί­ες να δια­δέ­χο­νται η µία την άλλη και το κί­νη­µα των αγα­να­κτι­σµέ­νων να απο­κτά άλλα, επι­κίν­δυ­να για το σύ­στη­µα, χα­ρα­κτη­ρι­στι­κά, το Νο­έ­µβρη του 2011, το αστι­κό πο­λι­τι­κό κα­τε­στη­µέ­νο, µην µπο­ρώ­ντας να ση­κώ­σει µόνο του το βάρος της επι­βο­λής των νέων µέ­τρων, συ­να­σπί­στη­κε κάτω από το πρό­σω­πο του τρα­πε­ζί­τη Πα­πα­δή­µου, προ­κει­µέ­νου να ψη­φί­σει το δεύ­τε­ρο µνη­µό­νιο που πε­ρι­λά­µβα­νε τους όρους του δα­νεί­ου και τα µέτρα δη­µο­σιο­νο­µι­κής προ­σα­ρµο­γής που όφει­λε να λάβει η Ελ­λά­δα στο επό­µε­νο διά­στη­µα. Με­τα­ξύ των µέ­τρων του νέου µνη­µο­νί­ου πε­ρι­λα­µβα­νό­ταν µεί­ω­ση του κα­τώ­τα­του µι­σθού κατά 22% για τους ερ­γα­ζό­µε­νους άνω των 25 ετών και η µεί­ω­ση κατά 32% για τους νέους από 18 έως 25 ετών. Επί­σης προ­βλέ­πο­νταν η κα­τάρ­γη­ση 150.000 θέ­σε­ων ερ­γα­σί­ας από το δη­µό­σιο τοµέα, ατο­µι­κές ή επι­χει­ρη­σια­κές συ­µβά­σεις µε την λήξη των κλα­δι­κών, πε­ρι­κο­πές στις επι­κου­ρι­κές συ­ντά­ξεις, κα­τάρ­γη­ση των Ορ­γα­νι­σµών Ερ­γα­τι­κής Κα­τοι­κί­ας και Εστί­ας, αύ­ξη­ση αντι­κει­µε­νι­κών αξιών και ενο­ποί­η­ση φόρων στα ακί­νη­τα. Όλα αυτά συ­νι­στού­σαν ένα πα­κέ­το βόµβα.

Κί­νη­µα και Αρι­στε­ρά

Το 2012 η κυ­βέρ­νη­ση Πα­πα­δή­µου και τα κό­µµα­τα που τη στή­ρι­ζαν, δεν είχαν καµία απο­λύ­τως κοι­νω­νι­κή νο­µι­µο­ποί­η­ση. Επρό­κει­το κα­θα­ρά για έναν κυ­βερ­νη­τι­κό µη­χα­νι­σµό «κα­µι­κά­ζι», που θα ανα­λά­µβα­νε να τι­νά­ξει στον αέρα την ελ­λη­νι­κή οι­κο­νο­µία µε το δεύ­τε­ρο µνη­µό­νιο και στη συ­νέ­χεια θα προ­κή­ρυτ­τε εκλο­γές το Μάιο του 2012. Εκεί θα φαι­νό­ταν µε πρα­γµα­τι­κούς όρους η νο­µι­µο­ποί­η­ση που είχαν στην κοι­νω­νία τα κό­µµα­τα που δέ­σµευ­σαν τη χώρα µε εξο­ντω­τι­κές υπο­χρε­ώ­σεις απέ­να­ντι στην ερ­γα­τι­κή τάξη και τα φτωχά λαϊκά στρώ­µα­τα. Το ΠΑΣΟΚ του 43,92% στις εκλο­γές του 2009, θα κα­τα­κρη­µνι­ζό­ταν στο 12,28% στις δεύ­τε­ρες εκλο­γές του 2012, η ΝΔ του 33,47% το 2009, θα ήταν η µόνη συ­στη­µι­κή δύ­να­µη που παρά τις απώ­λειες θα συ­γκρα­τού­σε δυ­νά­µεις και θα έπια­νε το 29,66% το 2012, ενώ ο ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ του 4,60% το 2009 θα εκτι­νασ­σό­ταν στο 26,89% το 2012.

Αυτός ο πο­λι­τι­κός σει­σµός των εκλο­γών του 2012, ήταν το απο­τύ­πω­µα ενός µε­γα­λειώ­δους κι­νή­µα­τος ενά­ντια στα µνη­µό­νια και τη λι­τό­τη­τα, που είχε ξε­κι­νή­σει από το 2010 και τις ανα­κοι­νώ­σεις του Γιώρ­γου Πα­παν­δρέ­ου περί έντα­ξης της Ελ­λά­δας σε µη­χα­νι­σµό στή­ρι­ξης, αλλά πα­τού­σε πολύ πιο πίσω. Έβρι­σκε κα­νείς τις ρίζες του στο τε­ρά­στιο αντι­πα­γκο­σµιο­ποι­η­τι­κό κί­νη­µα των αρχών της χι­λιε­τί­ας, στο νέο διά­λο­γο που άνοι­ξε µε­τα­ξύ ορ­γα­νώ­σε­ων της ρι­ζο­σπα­στι­κής Αρι­στε­ράς στο Ελ­λη­νι­κό Κοι­νω­νι­κό Φό­ρουµ, στο νε­ο­λαι­ί­στι­κο κί­νη­µα ενά­ντια στην ανα­θε­ώ­ρη­ση του άρ­θρου 16 και στην εξέ­γερ­ση του Δε­κέ­µβρη του 2008. Η ρι­ζο­σπα­στι­κή Αρι­στε­ρά, βρι­σκό­ταν µέσα στους κοι­νω­νι­κούς χώ­ρους, στις τα­ξι­κές µάχες, στα νέα κι­νή­µα­τα ενά­ντια στο ρα­τσι­σµό και τις δια­κρί­σεις. Ήταν πα­ρού­σα εκεί που χτυ­πού­σε ο πα­λµός της κοι­νω­νί­ας. Μπο­ρεί κά­ποιος να πει το ίδιο για τον ση­µε­ρι­νό µε­ταλ­λα­γµέ­νο και βου­τη­γµέ­νο στα µνη­µό­νια ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ; Μάλ­λον όχι.

Απέ­να­ντι τόσο στην κυ­βέρ­νη­ση Πα­παν­δρέ­ου, όσο και στην κυ­βέρ­νη­ση Πα­πα­δή­µου, δό­θη­καν τε­ρά­στιες µάχες στο δρόµο, στους ερ­γα­τι­κούς χώ­ρους, στα φοι­τη­τι­κά αµφι­θέ­α­τρα και στα σχο­λεία. Από τον Έβρο µέχρι την Κρήτη, δεν υπήρ­χε µέρος όπου να µπο­ρού­σαν να στα­θούν οι τι­µη­τές και οι υπέ­ρµα­χοι των µνη­µο­νί­ων. Εντός αυτού του κλί­µα­τος, ο Γιώρ­γος Κα­ρα­τζα­φέ­ρης επε­δί­ω­ξε την ύστα­τη ώρα, πριν την ψή­φι­ση του δεύ­τε­ρου µνη­µο­νί­ου, να σώσει το το­µά­ρι του κά­νο­ντας ηρω­ι­κή έξοδο από την κυ­βέρ­νη­ση. Στη συ­νεί­δη­ση του κό­σµου όµως ήταν ήδη κα­τα­δι­κα­σµέ­νος και πο­λι­τι­κά τε­λειω­µέ­νος. Πόσο µάλ­λον όταν τα πρω­το­πα­λί­κα­ρά του τον έφτυ­σαν εν µία νυκτί πα­ρα­µέ­νο­ντας στις κυ­βερ­νη­τι­κές κα­ρέ­κλες τους, συ­νε­χί­ζο­ντας µά­λι­στα µέχρι σή­µε­ρα.

Η 12η Φλε­βά­ρη

Ση­µείο ανα­φο­ράς σε αυτή την πο­λι­τι­κή και κοι­νω­νι­κή σύ­γκρου­ση απο­τέ­λε­σε η δια­δή­λω­ση της 12η Φε­βρουα­ρί­ου 2012. Το πο­λι­τι­κό σκη­νι­κό ήταν άκρως πο­λω­µέ­νο. Από τη µία συ­να­σπι­σµέ­νος ο άλ­λο­τε αντι­µα­χό­µε­νος δι­κο­µµα­τι­σµός και η ακρο­δε­ξιά επι­χει­ρού­σαν να ψη­φί­σουν το νέο µνη­µό­νιο, από την άλλη η Αρι­στε­ρά τόσο κοι­νο­βου­λευ­τι­κά, όσο και εξω­κοι­νο­βου­λευ­τι­κά στε­κό­ταν απέ­να­ντι. Εκεί­νη την Κυ­ρια­κή πολ­λές δε­κά­δες χι­λιά­δες κό­σµου έσπευ­σε να κα­τέ­βει στο απο­γευ­µα­τι­νό συλ­λα­λη­τή­ριο ενά­ντια στην ψή­φι­ση των νέων µέ­τρων, προ­µη­νύ­ο­ντας το τι θα ακο­λου­θού­σε εκλο­γι­κά λί­γους µήνες αρ­γό­τε­ρα. Οι δρό­µοι γύρω από τη Βουλή και την πλα­τεία Συ­ντά­γµα­τος έσφι­ζαν από κόσµο. Οι «µειο­ψη­φί­ες» για τις οποί­ες έκα­ναν λόγο τόσα χρό­νια τα κυ­ρί­αρ­χα ΜΜΕ είχαν πλέον γίνει ξε­κά­θα­ρες πλειο­ψη­φί­ες και αυτό δεν έπρε­πε να φανεί. Έτσι, λοι­πόν, ήδη από τις 18:00 το από­γευ­µα η αστυ­νο­µία ξε­κί­νη­σε µια σφο­δρή και βά­ναυ­ση επί­θε­ση προ­κει­µέ­νου να δια­λύ­σει τους συ­γκε­ντρω­µέ­νους. Ο κό­σµος δε λύ­γι­σε και µέχρι αργά το βράδυ πα­ρέ­µε­νε στη λε­ω­φό­ρο Αµα­λί­ας δεί­χνο­ντας πρω­το­φα­νές θάρ­ρος και επι­µο­νή. Τα επει­σό­δια συ­νε­χί­στη­καν στις κε­ντρι­κές αρ­τη­ρί­ες του κέ­ντρου αλλά και σε ολό­κλη­ρη τη χώρα εκεί­νες τις ηµέ­ρες. Η κυ­βέρ­νη­ση Πα­πα­δή­µου και οι υπο­στη­ρι­κτές της, ήταν ξε­κά­θα­ρο ότι είχαν πλέον κοντά πο­δά­ρια.

Τότε και τώρα

Όσο πε­ρί­ερ­γο κι αν ακού­γε­ται, από εκεί­νο το εκρη­κτι­κό πο­λι­τι­κό σκη­νι­κό έχουν πε­ρά­σει 10 χρό­νια. Εντός αυτού του δια­στή­µα­τος έχουν γίνει απί­στευ­τες πο­λι­τι­κές µε­ταλ­λά­ξεις και οι πρω­τα­γω­νι­στές του χθες επι­χει­ρούν να ανα­βα­πτι­σθούν στο σή­µε­ρα, έχο­ντας κάνει στο εν­διά­µε­σο στρο­φή 180 µοι­ρών. Ο αντι­µνη­µο­νια­κός, την πε­ρί­ο­δο 2010-2015, Αλέ­ξης Τσί­πρας έγινε µνη­µο­νια­κός πρω­θυ­πουρ­γός. Ο Γιώρ­γος Πα­παν­δρέ­ου, ο άν­θρω­πος που έφερε τα µνη­µό­νια στην Ελ­λά­δα, αυ­το­προ­τά­θη­κε στις πρό­σφα­τες εκλο­γές του ΚΙΝΑΛ ως πο­λέ­µιος των µνη­µο­νί­ων χα­ρα­κτη­ρί­ζο­ντας το κόµµα Τσί­πρα ως «µε­τριο­πα­θή Αρι­στε­ρά». Οι απο­στά­τες του ΛΑΟΣ το 2012 σή­µε­ρα κα­τέ­χουν θέ­σεις σε κε­ντρι­κά υπουρ­γεία της κυ­βέρ­νη­σης Μη­τσο­τά­κη, ενώ ο Βε­λό­που­λος που απο­χώ­ρη­σε λίγο αρ­γό­τε­ρα απο­τε­λεί τον βα­σι­κό εκ­πρό­σω­πο της ακρο­δε­ξιάς σή­µε­ρα.

Ο ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ των πλα­τειών, των κι­νη­µά­των και της αντι­µνη­µο­νια­κής πο­λι­τι­κής, έγινε το κόµµα που πρό­δω­σε τις λαϊ­κές προσ­δο­κί­ες, που έφερε τού­µπα το απο­τέ­λε­σµα του δη­µο­ψη­φί­σµα­τος του 2015 και που εφά­ρµο­σε µνη­µό­νια. Έγινε το κόµµα που έθεσε τις βά­σεις για τη σύγ­χρο­νη ξε­νο­φο­βι­κή προ­σφυ­γι­κή πο­λι­τι­κή και όξυνε τους αντα­γω­νι­σµούς στην ανα­το­λι­κή Με­σό­γειο. Η ΝΔ πα­τώ­ντας στη συ­ναί­νε­ση που εξα­σφά­λι­σε ο ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ, εντεί­νει τη νε­ο­φι­λε­λεύ­θε­ρη επέ­λα­ση δί­νο­ντας µά­λι­στα υπουρ­γεία-κλει­διά, σε στε­λέ­χη µε ξε­κά­θα­ρο ακρο­δε­ξιό πα­ρελ­θόν. Το ΠΑΣΟΚ της πλή­ρους πο­λι­τι­κής ανυ­πο­λη­ψί­ας και κα­τάρ­ρευ­σης, αφού επι­βί­ω­σε πα­τώ­ντας στους πα­λιούς ισχυ­ρούς µη­χα­νι­σµούς του και αφού απαλ­λά­χθη­κε από πρό­σω­πα «βα­ρί­δια» πλέον επα­να­µφα­νί­ζε­ται στην κε­ντρι­κή σκηνή ως η δύ­να­µη της σύ­νε­σης και του κέ­ντρου(!).

Απέ­να­ντι σε όλο αυτό το πο­λι­τι­κό τουρ­λου­µπού­κι θα έλεγε κα­νείς ότι στέ­κε­ται µε συ­νέ­πεια το ΚΚΕ. Όµως µια συ­νέ­πεια που απλώς επι­βε­βαιώ­νει τη συ­νέ­πειά της εκ των υστέ­ρων και δεν ορ­γα­νώ­νει τις πο­λι­τι­κές µάχες εκ των προ­τέ­ρων είναι πο­λι­τι­κά αδιέ­ξο­δη. Το ΚΚΕ όσο πε­ρι­χα­ρα­κώ­νε­ται γύρω από τον εαυτό του και δεν εµπλέ­κε­ται ενερ­γά στα νέα κι­νή­µα­τα, στις µάχες, στις ανα­ζη­τή­σεις του κό­σµου και στις διερ­γα­σί­ες της ευ­ρύ­τε­ρης Αρι­στε­ράς, όσο δεν αξιο­ποιεί την πα­ρα­κα­τα­θή­κη της ενιαιο­µε­τω­πι­κής πο­λι­τι­κής και της µε­τα­βα­τι­κής πο­λι­τι­κής λο­γι­κής, τόσο θα κι­νεί­ται πε­ρι­µε­τρι­κά των µε­γά­λων πο­λι­τι­κών δια­κυ­βευ­µά­των χωρίς να τα αγ­γί­ζει. Αυτό το εί­δα­µε και στις µε­γά­λες προ­κλή­σεις του 2012, και στο δη­µο­ψή­φι­σµα του 2015, και σή­µε­ρα που η κοι­νω­νία βυ­θί­ζε­ται στην φτώ­χεια, την παν­δη­µία και την οι­κο­λο­γι­κή κα­τα­στρο­φή. 

Είναι πρα­γµα­τι­κά τρο­µα­κτι­κό το να σκε­φτεί κα­νείς τι θα συ­νέ­βαι­νε στις αντι­κει­µε­νι­κές συν­θή­κες του σή­µε­ρα, αν ήταν ενερ­γός ο πο­λι­τι­κός υπο­κει­µε­νι­κός πα­ρά­γο­ντας του χθες, του όχι τόσο µα­κρι­νού 2012. Σή­µε­ρα άν­θρω­ποι καί­γο­νται, εγκλω­βί­ζο­νται στο πο­λι­κό ψύχος, πε­θαί­νουν σε νο­σο­κο­µεία και εντα­τι­κές και φτύ­νουν αίµα κάθε µέρα στις δου­λειές τους, χωρίς να υπάρ­χει ούτε µία πα­ραί­τη­ση κυ­βερ­νη­τι­κού στε­λέ­χους. Η κυ­βέρ­νη­ση Μη­τσο­τά­κη έχο­ντας εξα­σφα­λί­σει τη σιωπή και τη στή­ρι­ξη των ΜΜΕ συ­νε­χί­ζει την πο­ρεία της σα να µη συ­µβαί­νει τί­πο­τα. Ο ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ, που µέχρι πριν τρεις µήνες έπαι­ζε το χαρτί της συ­ναί­νε­σης και της σο­βα­ρής αντι­πο­λί­τευ­σης, ξαφ­νι­κά ζη­τά­ει εκλο­γές και κάνει πρό­τα­ση µο­µφής, χωρίς να τρο­µά­ζει στο ελά­χι­στο την κυ­βερ­νη­τι­κή πλειο­ψη­φία, χωρίς να έχει καµία σύν­δε­ση µε συν­δι­κά­τα, κοι­νω­νι­κούς φο­ρείς και κι­νή­σεις πο­λι­τών. Πρό­κει­ται για ένα παι­χνί­δι επι­κοι­νω­νί­ας που έχει απλώς στρα­µµέ­νο το βλέ­µµα στις εκλο­γές, που δεν έχει σχέση µε την πρα­γµα­τι­κή κοι­νω­νία.

Απέ­να­ντι σε όλα αυτά, η ρι­ζο­σπα­στι­κή Αρι­στε­ρά, οι αγω­νι­στές και οι αγω­νί­στριες που και το 2012 και το 2022, πα­λεύ­ουν ενά­ντια στις πο­λι­τι­κές που τσα­κί­ζουν την ερ­γα­τι­κή τάξη και τα φτωχά λαϊκά στρώ­µα­τα, κα­λού­νται να βρού­νε λύ­σεις. Κα­λού­νται να συ­γκε­ντρώ­σουν το µά­ξι­µουµ των κοι­νω­νι­κών δυ­νά­µε­ων γύρω από ένα µί­νι­µουµ πο­λι­τι­κό πρό­γρα­µµα που θα είναι πρα­γµα­τι­κά τρο­µα­κτι­κό για το αστι­κό πο­λι­τι­κό κα­τε­στη­µέ­νο. Πα­τώ­ντας στην εµπει­ρία, στα σωστά και στα λάθη του χθες, οφεί­λου­µε να δια­µορ­φώ­σου­µε ξανά τους όρους της επα­νε­µφά­νι­σης του τα­ξι­κού πα­ρά­γο­ντα στο πο­λι­τι­κό προ­σκή­νιο. Μόνο έτσι, η διά­χυ­τη οργή θα γίνει πο­λι­τι­κή δύ­να­µη, µόνο έτσι ο κό­σµος θα ξα­να­πά­ρει τη ζωή του στα χέρια του. Δύ­σκο­λο, αλλά πρέ­πει να γίνει.