Ο διάσημος ιστορικός Eric Hobsbawm πέθανε τη Δευτέρα 1 Οκτωβρίου το πρωί σε ηλικία 95 ετών. Η Lindsey German αποτίει φόρο τιμής στον άνθρωπο, ο οποίος, παρά τις μεταγενέστερες πολιτικές του αναθεωρήσεις, έγραψε εξαιρετική μαρξιστική ιστορία της εποχή μας.
Η γενέτειρα του, η Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου, ήταν το σπίτι ενός μεγάλου εβραϊκού πληθυσμού. Η παιδική του ηλικία, που την πέρασε στη Βιέννη, και ύστερα από το θάνατο των γονέων του στο Βερολίνο, τον πολιτικοποίησε. Συνέχεια έλεγε ότι θα μπορούσε να θυμηθεί ακριβώς τη στιγμή που άκουσε την είδηση για την άνοδο του Χίτλερ στην εξουσία, τον καιρό που συμμετείχε σε μία παράνομη ομάδα σοσιαλιστών μαθητών.
Αυτοί οι παράγοντες παρακίνησαν το Χόμπσμπαουμ να βρεθεί στο επίκεντρο της πολιτικής του 20ου αιώνα. Ήταν ένας εξαιρετικά ευφυής και πολυμαθής ιστορικός, αλλά και επίσης κάποιος που βίωσε άμεσα την άνοδο του φασισμού στη Γερμανία, και ο οποίος, ως έφηβος ο ίδιος, αφοσιώθηκε στον κομμουνισμό, υπόθεση για την οποία ποτέ δεν αμφιταλαντεύτηκε. Ήταν ένας από τους τελευταίους μιας γενιάς κεντρικο-Ευρωπαίων, συχνά εβραίων, διανοούμενων, των οποίων η πολιτισμική και πολιτική εμπειρία συνέβαλε σημαντικά στη σύγχρονη σκέψη.
Μετακόμισε στη Βρετανία το 1934 και τελικά πήγε στο πανεπιστήμιο του Κέιμπριτζ, όμως η ψυχροπολεμική εχθρότητα προς τον κομμουνισμό τον εμπόδισε από το να του προσφερθεί μια ακαδημαϊκή θέση εκεί. Πέρασε το μεγαλύτερο μέρος της ακαδημαϊκής του σταδιοδρομίας στο Birkbeck College του Λονδίνου, το οποίο ειδικεύεται σε απογευματινά μαθήματα για φοιτητές ώριμης ηλικίας. Ο Χόμπσμπαουμ άρχισε να γράφει ιστορία τη δεκαετία του 1940, συνεχίζοντας να γράφει μέχρι πέρυσι, όταν και εμφανίστηκε στο BBC Newsnight μιλώντας για τον μαρξισμό. Το τελευταίο του βιβλίο δεν έχει ακόμη εκδοθεί.
Η κληρονομιά για την οποία σωστά θα τον θυμούνται είναι τα τέσσερα μέρη της σειράς «των Εποχών» .Η ευρύτητα των γνώσεών του και η χρήση της πολιτισμικής και κοινωνικής ιστορίας καθιστά τα έργα του πολύ ιδιαίτερα και σημαντικά, τα οποία είχαν σημαντικό αντίκτυπο σε γενιές μαρξιστών, ακόμη και σε εκείνους που βρίσκονταν σε απόσταση από τον μαρξισμό. Τα πρώτα τρία καλύπτουν τον 19ο αιώνα της ιστορίας μέσα από τα έργα «Η εποχή των Επαναστάσεων», «Η εποχή του Κεφαλαίου» και «Η εποχή των Αυτοκρατοριών». Αυτά αποτελούν απαραίτητο ανάγνωσμα για όποιον θέλει να κοιτάξει αυτή τη σημαντική περίοδο από μαρξιστική σκοπιά. Ο τέταρτος τόμος, «Η εποχή των Άκρων», που δημοσιεύθηκε το 1994, είναι πολύ λιγότερο καλός, αν και εξακολουθεί να αποτελεί μία πανίσχυρη επισκόπηση του «σύντομου 20ου αιώνα», από το 1914 μέχρι το 1989.
Ίσως ο κύριος λόγος για αυτό να ήταν η ίδια η πολιτική άποψη του Χόμπσμπάουμ, και η αποτυχία του να αντιληφθεί την επίδραση του σταλινισμού στο εργατικό κίνημα εκείνη την περίοδο. Είχε επομένως πολύ λιγότερο σαφή εικόνα για την πορεία των αγώνων της εργατικής τάξης στη διάρκεια της ζωής του. Η ενασχόλησή του με την εσωτερική πολιτική, μέσα από το μεγάλης επιρροής, αλλά δεξιόστροφο Ευρωκομμουνιστικό περιοδικό «Marxism Today» και το δοκίμιό του «The Forward March of Labour Halted?», ενίσχυσε το κινούμενο προς τα δεξιά Εργατικό Κόμμα και υποστήριξε ότι η αγωνιστική ιστορία της βρετανικής εργατικής τάξης, για την οποία είχε γράψει τόσο εύγλωττα, ανήκε πλέον στο παρελθόν. Δεν προκαλεί επομένως απορία το ότι ο πρώην ηγέτης των Εργατικών Neil Kinnock περιγράφει το Χόμπσμπαουμ ως τον αγαπημένο του μαρξιστή, καθώς και το γεγονός ότι τιμήθηκε με το βραβείο «Companion of Honour» κατόπιν σύστασης της κυβέρνησης του Τόνι Μπλερ.
Ωστόσο, παρέμεινε παρόλα αυτά προσκολλημένος στο μαρξισμό σε όλη του τη ζωή, αν και σε μια μορφή του μαρξισμού, για την οποία πολλοί από εμάς θα ήμασταν κριτικοί. Ο Χόμπσμπαουμ ενδυνάμωσε επίσης την προσπάθεια κατανόησης της ιστορίας και του πως τα ανθρώπινα όντα την αλλάζουν. Σε μια εποχή στην οποία μας πλασάρονται οι χυδαίες προκαταλήψεις του Starkey, οι ιμπεριαλιστικές αναπολήσεις του Ferguson και την ανάλαφρη ιστορία του Shama, ο Χόμπσμπαουμ ξεχωρίζει. Ήταν μέλος της διάσημης ομάδας ιστορικών του Κομμουνιστικού Κόμματος, η οποία συγκέντρωσε μερικούς από τους καλύτερους ιστορικούς της περιόδου μετά το Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο: Christopher Hill, EP Thompson, AL Morton, Rodney Hilton and John Saville. Ο καθένας από αυτούς χρειάζεται να διαβαστεί σοβαρά, και αυτό γιατί οι αναθεωρητές ιστορικοί και τα ακαδημαϊκά τμήματα ιστορίας έχουν ξοδέψει τα τελευταία 30 χρόνια προσπαθώντας να ελαχιστοποιήσουν τα επιτεύγματά τους και να εξαλείψουν την επιρροή τους.
Από αυτούς τους ιστορικούς, μόνο ο Χόμπσμπαουμ παρέμεινε στο Κομμουνιστικό Κόμμα μέχρι το τέλος, τη στιγμή που πολλοί ακόμη έφυγαν, ειδικά μετά την εισβολή της ΕΣΣΔ στην Ουγγαρία το 1956. Αυτό επίσης ήταν ένα σημάδι της πολιτικής του πίστης σε ένα σύστημα που όλο και περισσότερο εμφανώς γινόταν μη υπερασπίσιμο, και το οποίο κατέρρευσε το 1989.
Η κληρονομιά του θα πρέπει να είναι-και θα είναι-τα βιβλία του, όχι μόνο η σειρά των «Εποχών», αλλά και η πρώιμη συλλογή υλικού από τις δεκαετίες του 1880 και του 1890, «Labouring men» και «Industry and empire». Ο Χόμπσμπαουμ ήταν ένας εξαιρετικά καλλιεργημένος άνθρωπος, γράφοντας για την τζαζ, καθώς και την ιστορία της εργασίας. Επέφερε μια ευρύτερη εστίαση στην ιστορία του κινήματος της εργατικής τάξης μέσα από την κατανόηση του ιμπεριαλισμού και της σχέσης του με τον καπιταλισμό.
Ο πολιτικός του ρόλος σε μία κρίσιμη περίοδο ήττας μέσα στο βρετανικό εργατικό κίνημα δεν ήταν καλός. Όμως δεν θα πρέπει να επιτρέψουμε αυτό να επισκιάσει την πολύ μεγάλη συμβολή του στην κατανόηση της ιστορίας, η οποία ελπίζουμε ότι θα μείνει στην ιστορία για τις επόμενες γενιές.
