«H χαμένη ευκαιρία και η ήττα του 2015»

Τα χρό­νια των Μνη­μο­νί­ων έγρα­ψαν με­ρι­κές από τις πιο ση­μα­ντι­κές σε­λί­δες του ελ­λη­νι­κού κι­νή­μα­τος. Το ερ­γα­τι­κό κί­νη­μα έδωσε μια τε­ρά­στια μάχη για την ανα­τρο­πή των μνη­μο­νί­ων, έκανε ότι ήταν δυ­να­τό να κάνει ενά­ντια στα Μνη­μό­νια. Κρι­τι­κές που ακού­γο­νται συχνά, του εί­δους «λαός του κα­να­πέ» κλπ, είναι ανι­στό­ρη­τες, προ­σβλη­τι­κές και αλα­ζο­νι­κές.

Υπήρ­ξαν άπει­ρες πρω­το­βου­λί­ες και πρω­το­φα­νή δη­μιουρ­γι­κό­τη­τα από τη βάση της κοι­νω­νί­ας χωρίς καμία κα­τεύ­θυν­ση από τις πο­λι­τι­κές ή συν­δι­κα­λι­στι­κές ηγε­σί­ες – το κί­νη­μα των πλα­τειών, το δεν πλη­ρώ­νω κλπ, δεί­χνουν από τη μια τη μα­χη­τι­κό­τη­τα και την ευ­ρη­μα­τι­κό­τη­τα του κι­νή­μα­τος κι από την άλλη ότι οι θε­ω­ρί­ες περί του αυ­θόρ­μη­του σαν την απά­ντη­ση σε όλες τις ανά­γκες του κι­νή­μα­τος απλά οδη­γούν σε ήττες.

Όμως οι συν­δι­κα­λι­στι­κές ηγε­σί­ες της πε­ρί­ο­δο έρι­χναν το κί­νη­μα στα βρά­χια. Η ΓΣΕΕ πρό­δι­δε τους αγώ­νες «αγω­νι­στι­κά». Κά­λε­σε ένα πολύ με­γά­λο αριθ­μό γε­νι­κών απερ­γιών αλλά κομ­μα­τια­σμέ­νων, χωρίς σχέ­διο, χωρίς κλι­μά­κω­ση, χωρίς την κα­τεύ­θυν­ση της απερ­γί­ας διαρ­κεί­ας. Έτσι το κί­νη­μα, ιδιαί­τε­ρα από το 2013 και μετά στρά­φη­κε στις πο­λι­τι­κές εναλ­λα­κτι­κές / στις πο­λι­τι­κές «λύ­σεις» που ήταν δια­θέ­σι­μες και ανέ­βα­σε το ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ στο 36,5% παρά τις αδυ­να­μί­ες του, τις οποί­ες μέ­χρις κα­τα­λά­βαι­νε – μέχρι ενός ση­μεί­ου φυ­σι­κά. Ήταν πολύ χα­ρα­κτη­ρι­στι­κή η κου­βέ­ντα του κό­σμου ότι από μια κυ­βέρ­νη­ση ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ δεν πε­ρί­με­νε να ανα­κτή­σει όσα είχε χάσει. Πε­ρί­με­νε να στα­μα­τή­σει τα μνη­μό­νια. Και ακόμα και σή­με­ρα ο κό­σμος πι­στεύ­ει ότι μπο­ρού­σε να το είχε κάνει – υπάρ­χει μια πρό­σφα­τη δη­μο­σκό­πη­ση, σύμ­φω­να με την οποία το 58% του κό­σμου πι­στεύ­ει ότι ο ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ θα μπο­ρού­σε να έχει απο­φύ­γει το 3ο μνη­μό­νιο. Προ­φα­νώς σε αυτό το 58% υπάρ­χουν πολλά μπερ­δέ­μα­τα και πε­ρι­πλο­κές στη συ­νεί­δη­ση υπάρ­χει όμως μια κα­θα­ρή τάση.

 Ο ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ ωστό­σο συν­θη­κο­λό­γη­σε και συν­θη­κο­λό­γη­σε επει­δή ο συμ­βι­βα­σμός ήταν εν­σω­μα­τω­μέ­νος στο πρό­γραμ­μά του. Όχι επει­δή η ηγε­τι­κή ομάδα «πρό­δω­σε» το πρό­γραμ­μα του ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ. Όλα τα προ­γράμ­μα­τα του ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ και ει­δι­κά το «κυ­βερ­νη­τι­κό» πρό­γραμ­μα της ΔΕΘ του 2014, επι­χει­ρού­σαν να κα­ταρ­γή­σουν τις πο­λι­τι­κές των Μνη­μο­νί­ων μέσα στα πλαί­σια του ευρώ και του συ­στή­μα­τος - πράγ­μα που ήταν βέ­βαια αδύ­να­το.

Από τον ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ έλει­πε η κα­τα­νό­η­ση ότι η ανα­τρο­πή των μνη­μο­νί­ων απαι­τού­σε σύ­γκρου­ση με το ευ­ρω­παϊ­κό και ελ­λη­νι­κό κε­φά­λαιο. Δεν υπήρ­χε και δεν υπάρ­χει τρό­πος να βρε­θεί μια «μέση λύση» ανά­με­σα στις επι­διώ­ξεις του κε­φα­λαί­ου και τις ανά­γκες των λαϊ­κών στρω­μά­των. Για να ικα­νο­ποι­η­θούν οι ανά­γκες των λαϊ­κών στρω­μά­των χρεια­ζό­ταν (και χρειά­ζε­ται) σύ­γκρου­ση και στην προ­κει­μέ­νη πε­ρί­πτω­ση η σύ­γκρου­ση σή­μαι­νε σε τε­λι­κή ανά­λυ­ση άρ­νη­ση πλη­ρω­μής του χρέ­ους, εθνι­κο­ποί­η­ση των τρα­πε­ζών και των βα­σι­κών το­μέ­ων της οι­κο­νο­μί­ας, κάτω από ερ­γα­τι­κό και κοι­νω­νι­κό έλεγ­χο και δια­χεί­ρι­ση, κρα­τι­κό έλεγ­χο του εξω­τε­ρι­κού εμπο­ρί­ου, και προ­ε­τοι­μα­σία για εθνι­κό νό­μι­σμα.

Αυτά τα βή­μα­τα που είναι ανα­γκαία στη σύ­γκρου­ση με το κε­φά­λαιο – αντι­κει­με­νι­κά ανα­γκαία για να μπο­ρέ­σουν να υλο­ποι­η­θούν πο­λι­τι­κές υπερ των λαϊ­κών στρω­μά­των και για αμυν­θούν τα λαϊκά στρώ­μα­τα απέ­να­ντι στο σα­μπο­τάζ του κε­φα­λαί­ου είναι ταυ­τό­χρο­να βή­μα­τα για την ανα­τρο­πή του κα­πι­τα­λι­σμού και θέ­τουν τις βά­σεις για μια σο­σια­λι­στι­κή πο­ρεία της χώρας – που θα είχε τότε και πολύ ση­μα­ντι­κό αντί­κτυ­πο στο εξω­τε­ρι­κό.

Η δύ­να­μη του ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ θα μπο­ρού­σε να είναι το πρό­γραμ­μα του συν­δυα­σμέ­νο με μια διε­θνι­στι­κή προ­ο­πτι­κή – τους πρώ­τους μήνες ο ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ έχαι­ρε εξαι­ρε­τι­κά μα­ζι­κής απή­χη­σης πα­νευ­ρω­παϊ­κά και διε­θνώς. Τη βδο­μά­δα του Δη­μο­ψη­φί­σμα­τος έγι­ναν εκα­το­ντά­δες πολύ μα­ζι­κές συ­γκε­ντρώ­σεις συ­μπα­ρά­στα­σης σε αντί­στοι­χες πό­λεις στην Ευ­ρώ­πη.

Ωστό­σο από το ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ έλει­πε η προ­ο­πτι­κή, η βού­λη­ση και βέ­βαια η προ­ε­τοι­μα­σία για αντι­κα­πι­τα­λι­στι­κή ανα­τρο­πή.

Το πρό­βλη­μα του ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ δεν πε­ριο­ρι­ζό­ταν μόνο στην απου­σία εναλ­λα­κτι­κής πρό­τα­σης και ορά­μα­τος. Ο ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ ακο­λου­θού­σε και «υιο­θε­τού­σε», υπο­στή­ρι­ζε, τους αγώ­νες αλλά ποτέ δεν έκανε προ­τά­σεις για τους αγώ­νες. Έτσι δεν υπήρ­ξε ποτέ «επι­τε­λείο» που να σχε­διά­σει, όχι από τα πάνω, αλλά μέσα από δη­μο­κρα­τι­κές δια­δι­κα­σί­ες του κι­νή­μα­τος, τη σύ­γκρου­ση με το κα­τε­στη­μέ­νο. Μά­λι­στα η ηγε­σία του ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ προ­σπα­θού­σε να πε­ρά­σει σε όλους τους τό­νους, ιδιαί­τε­ρα μετά την κω­λο­τού­μπα του 2015, ότι ο κό­σμος δεν ήταν έτοι­μος για σύ­γκρου­ση με το κα­τε­στη­μέ­νο.

Στο απέ­να­ντι στρα­τό­πε­δο υπήρ­χε επι­τε­λείο, από την Τρόι­κα και την ελ­λη­νι­κή άρ­χου­σα τάξη, με πλήρη σχε­δια­σμό και απο­φα­σι­στι­κό­τη­τα. Ο ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ (και όχι μόνο ο ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ) αρ­νή­θη­κε να παί­ξει τον επι­τε­λι­κό ρόλο που απαι­τού­νταν, με προ­τά­σεις για στο κί­νη­μα, με συ­ντο­νι­σμό των κι­νη­μά­των και κα­τεύ­θυν­ση για σύ­γκρου­ση. Χωρίς επι­τε­λεία και ιδιαί­τε­ρα χωρίς επι­τε­λεία που να κά­νουν προ­τά­σεις και να μπαί­νουν στη δια­δι­κα­σία σχε­δια­σμού, δεν μπο­ρούν να αντι­με­τω­πι­στούν οι επι­θέ­σεις.

Η απο­τυ­χία του ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ δεν αφο­ρού­σε μόνο την ηγε­σία του ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ. Αφο­ρού­σε και την αρι­στε­ρή αντι­πο­λί­τευ­ση στο εσω­τε­ρι­κό του. Επί­σης η ίδια πε­ρί­ο­δος ση­μα­δεύ­ε­ται από την απο­τυ­χία του ΚΚΕ και της ΑΝΤΑΡ­ΣΥΑΣ.

Η πο­ρεία του ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ είχε γίνει κα­θα­ρή μετά τις εκλο­γές του 2012 που κι­νή­θη­κε με απο­φα­σι­στι­κό τρόπο προς τα δεξιά. Αυτή η δεξιά πο­ρεία ολο­κλη­ρώ­θη­κε με τη δη­μιουρ­γία ενός προ­ε­δρι­κού συ­στή­μα­τος, στη βάση του οποί­ου ο Τσί­πρας (και η ομάδα γύρω από αυτόν) έγινε εντε­λώς ανε­ξέ­λεγ­κτος από τη βάση και τα όρ­γα­να του κόμ­μα­τος – η πο­ρεία σο­σιαλ­δη­μο­κρα­τι­κο­ποί­η­σης ήταν εμ­φα­νής σε όλα τα επί­πε­δα από το πρό­γραμ­μα μέχρι την αρ­χη­γι­κή λει­τουρ­γία του κόμ­μα­τος στο όνομα της δη­μο­κρα­τί­ας - γιατί η εκλο­γή του προ­έ­δρου από τα μέλη και όχι από τα όρ­γα­να που μπο­ρούν να τον ελέγ­ξουν και τον ανα­κα­λέ­σουν πα­ρου­σιά­στη­κε σαν το από­γειο της δη­μο­κρα­τί­ας.

Η αρι­στε­ρή αντι­πο­λί­τευ­ση είχε αυ­τα­πά­τες ότι θα μπο­ρού­σε να κα­θο­ρί­σει την πο­ρεία του ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ. Δεν υπήρ­χε επαρ­κής προ­ε­τοι­μα­σία για την προ­ο­πτι­κή διά­σπα­σης και την επό­με­νη μέρα.

Η αντι­κα­πι­τα­λι­στι­κή Αρι­στε­ρά που υπήρ­χε στο εσω­τε­ρι­κό του ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ έπρε­πε να έχει συ­γκρο­τη­θεί από την αρχή σε ενιαίο αντι­πο­λι­τευ­τι­κό πόλο (με ομο­σπον­δια­κή μορφή) και αυτός ο πόλος θα μπο­ρού­σε να έχει συ­ντο­νι­σμό και κοινό σχέ­διο, με την αντι­κα­πι­τα­λι­στι­κή Αρι­στε­ρά εκτός ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ, παρά την δια­φο­ρά της τα­κτι­κής σε σχέση με τον ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ. Θα μπο­ρού­σε να υπάρ­χει κοι­νός συ­ντο­νι­σμός των αγώ­νων σε επί­πε­δο κι­νή­μα­τος και κοινό, σ’ ένα βαθμό, σχέ­διο και προ­ε­τοι­μα­σία για την στιγ­μή που ο ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ θα συν­θη­κο­λο­γού­σε. 

Η ΑΝΤΑΡ­ΣΥΑ κρα­τού­σε μια εχθρι­κή στάση απέ­να­ντι στην Αρι­στε­ρά μέσα και γύρω από τον ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ. Θε­ω­ρού­σε ότι όταν ο ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ θα πρό­δι­δε, η ΑΝΤΑΡ­ΣΥΑ θα δι­καιω­νό­ταν και τα λαϊκά στρώ­μα­τα θα στρε­φό­ταν μα­ζι­κά προς αυτή. Πα­ρό­τι αυτή η προ­ο­πτι­κή δεν επι­βε­βαιώ­θη­κε η ΑΝΤΑΡ­ΣΥΑ δεν έχει βγά­λει συ­μπε­ρά­σμα­τα και δεν έχει κάνει βή­μα­τα στην κα­τα­νό­η­ση της τα­κτι­κής του ενιαί­ου με­τώ­που, όπως αυτή εφαρ­μό­στη­κε από τους Μπολ­σε­βί­κους το 17, και όπως πε­ρι­γρά­φε­ται σε κλα­σι­κά κεί­με­να του Λένιν (Αρι­στε­ρι­σμός), του Τρό­τσκι κλπ.

Αντί­στοι­χα το ΚΚΕ όχι μόνο δεν είχε ενιαιο­με­τω­πι­κή τα­κτι­κή αλλά έμπαι­νε εμπό­διο σε αγώ­νες όπως των αγα­να­κτι­σμέ­νων ή του δη­μο­ψη­φί­σμα­τος που κα­λού­σε τον κόσμο σε αποχή, να μην δώσει δη­λα­δή τη μάχη.

Αν το ΚΚΕ ή βα­σι­κά η Ανταρ­σύα είχε σχέση συ­νερ­γα­σί­ας με την Αρι­στε­ρά του ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ, με τον κόσμο του ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ, κά­νο­ντας κρι­τι­κή στην ηγε­σία και στο πρό­γραμ­μα, προει­δο­ποιώ­ντας που οδη­γεί το πρό­γραμ­μα του ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ, αλλά όλα αυτά από μια θέση συ­νερ­γα­σί­ας, εκλο­γι­κής, κοι­νών αγώ­νων, κοι­νών σχε­δια­σμών των αγώ­νων κοκ, τότε το 2015, την ώρα της συν­θη­κο­λό­γη­σης θα μπο­ρού­σε πράγ­μα­τι να ελ­κύ­σει μα­ζι­κά στρώ­μα­τα της κοι­νω­νί­ας και να μα­ζι­κο­ποι­η­θεί η αντι­κα­πι­τα­λι­στι­κή Αρι­στε­ρά. Και με αυτή τη μα­ζι­κό­τη­τα θα μπο­ρού­σε να δώσει με αξιώ­σεις την μάχη για να αλ­λά­ξει η πο­ρεία της ιστο­ρί­ας, σε μια πε­ρί­ο­δο που ο κό­σμος ρι­ζο­σπα­στι­κο­ποιού­νταν με με­γά­λη τα­χύ­τη­τα.

Αυτό που χρεια­ζό­ταν το κί­νη­μα, το 2010-15: ένα πόλο,

-με κα­θα­ρό αντι­κα­πι­τα­λι­στι­κό πρό­γραμ­μα,

-με προ­τά­σεις δρά­σης, συ­γκρό­τη­σης και μάχης του κι­νή­μα­τος

-με ισο­τι­μία ανά­με­σα στις ορ­γα­νώ­σεις και μα­κριά από «ρω­μαϊ­κές αρέ­νες»

-με σε­βα­σμό στη δη­μο­κρα­τία των κι­νη­μά­των

-είτε μέσα στον ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ

-είτε έξω από τον ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ αλλά με τα­κτι­κή ΕΜ προς αυτόν

-με συ­νερ­γα­σία ανά­με­σα στους αντι­κα­πι­τα­λι­στές μέσα στον ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ και έξω από αυτόν, και χωρίς το ζή­τη­μα των δια­φο­ρε­τι­κών τα­κτι­κών να γί­νε­ται θέμα δια­μά­χης και συ­γκρού­σε­ων

Αυτό είναι που χρειά­ζε­ται και σή­με­ρα. Ένα εναλ­λα­κτι­κό πόλο, με κα­θα­ρό με­τα­βα­τι­κό-αντι­κα­πι­τα­λι­στι­κό πρό­γραμ­μα, δη­μο­κρα­τία και ισο­τι­μία των συ­νι­στω­σών στο εσω­τε­ρι­κό, συ­γκε­κρι­μέ­νες προ­τά­σεις δρά­σης προς το κί­νη­μα, σε­βα­σμό στις δη­μο­κρα­τι­κές δια­δι­κα­σί­ες των κι­νη­μά­των, και ΕΜ προ­σέγ­γι­ση στην ΑΝΤΑΡ­ΣΥΑ, το ΚΚΕ και το ΜΕ­ΡΑ­25.

Σαν Ξ έχου­με λάβει μέρος σαν ση­μα­ντι­κή συ­νι­στώ­σα σε 3 προ­σπά­θειες συ­γκρό­τη­σης αντι­κα­πι­τα­λι­στι­κού πόλου τα τε­λευ­ταία 15 πε­ρί­που χρό­νια. Με το 2ο κύμα στον ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ, την πρώτη πε­ρί­ο­δο των Μνη­μο­νί­ων, με την Πρω­το­βου­λία των 1000 το 2012 και με την Πρω­το­βου­λία της 17ης Ιούλη το 2015. Όλες ξε­κί­νη­σαν με πολύ ευ­νοϊ­κά δε­δο­μέ­να. Όλες απο­τύ­χα­νε λόγω της έλ­λει­ψης πο­λι­τι­κής κα­θα­ρό­τη­τας και ενός κα­θα­ρού δρό­μου προς το κτί­σι­μο ενός σο­βα­ρού εναλ­λα­κτι­κού πόλου, σε συν­δυα­σμό με τους αντα­γω­νι­σμούς ανά­με­σα στις δια­φο­ρε­τι­κές ορ­γα­νώ­σεις. Σή­με­ρα μαζί με τις υπό­λοι­πες ορ­γα­νώ­σεις του πάνελ διε­ρευ­νού­με τις δυ­να­τό­τη­τες για μια 4η προ­σπά­θεια. Υπάρ­χουν φυ­σιο­λο­γι­κές ανη­συ­χί­ες και ερω­τη­μα­τι­κά για την πο­ρεία και αυτής της προ­σπά­θειας, λόγω της ιστο­ρί­ας. Αλλά την ίδια στιγ­μή θα κά­νου­με ότι περ­νά­ει από το χέρι μας για την επι­τυ­χία της, γιατί θε­ω­ρού­με πως αυτή η προ­σπά­θεια είναι μο­νό­δρο­μος. Θε­ω­ρού­με επί­σης, πως αν πε­τύ­χει θα μπο­ρεί να έχει και διε­θνή αντί­κτυ­πο.