Ιταλία: Εξακομματική-τεχνοκρατική κυβέρνηση Φρανκεστάιν

Πώς φτά­σα­με εδώ

Πριν εξε­τά­σου­με την νέα κυ­βέρ­νη­ση, αξί­ζει να δούμε τα γε­γο­νό­τα που οδή­γη­σαν στη συ­γκρό­τη­σή της, για να κα­τα­λά­βου­με το «πρό­γραμ­μά» της.

Το Γε­νά­ρη, ο Ματέο Ρέν­τσι απέ­συ­ρε τους υπουρ­γούς του από την κυ­βέρ­νη­ση Κόντε, προ­κα­λώ­ντας την κυ­βερ­νη­τι­κή κρίση. Στη δια­δι­κα­σία ψήφου εμπι­στο­σύ­νης, οι βου­λευ­τές του «Ιτά­λια Βίβα» (το μα­κρο­νι­κό δη­μιούρ­γη­μα του Ρέν­τσι) επέ­λε­ξαν την αποχή. Ο Κόντε επι­βί­ω­σε, αλλά ως κυ­βέρ­νη­ση μειο­ψη­φί­ας, «αιχ­μά­λω­τη» των δια­θέ­σε­ων του Ρέν­τσι.  

Λόγω αυτής της συν­θή­κης, ο Ιτα­λός πρω­θυ­πουρ­γός πήγε στον Μα­τα­ρέ­λα, για να υπο­βά­λει την πα­ραί­τη­σή του, κατά πάσα πι­θα­νό­τη­τα με την ελ­πί­δα να του δοθεί νέα εντο­λή για να διε­ρευ­νή­σει ευ­ρύ­τε­ρη στή­ρι­ξη. Το Κί­νη­μα 5 Αστέ­ρων (Κ5Α), το Δη­μο­κρα­τι­κό Κόμμα και η ομάδα «Ελεύ­θε­ροι και Ίσοι» εξέ­φρα­σαν την προ­θυ­μία τους να στη­ρί­ξουν εκ νέου μια νέα κυ­βέρ­νη­ση Κόντε, ενώ τα κόμ­μα­τα της Δε­ξιάς και της ακρο­δε­ξιάς ζή­τη­σαν εκλο­γές. Το «Ιτά­λια Βίβα» πα­ρέ­μει­νε ρυθ­μι­στής και ο Ρέν­τσι διέρ­ρευ­σε ότι αρ­νεί­ται να στη­ρί­ξει μια κυ­βέρ­νη­ση με πρω­θυ­πουρ­γό τον Κόντε. Ο Μα­τα­ρέ­λα έδωσε την εντο­λή στον πρό­ε­δρο της Βου­λής και στέ­λε­χος του Κ5Α, για να διε­ρευ­νή­σει τη δυ­να­τό­τη­τα να συ­γκρο­τή­σει αυτός κυ­βέρ­νη­ση ΔΚ-5ΚΑ-Ελεύ­θε­ρων και Ίσων-Ιτά­λια Βίβα. Αρ­κε­τά σύ­ντο­μα η προ­σπά­θεια ναυά­γη­σε στις νέες εν­στά­σεις του κόμ­μα­τος του Ρέν­τσι. Και κάπως έτσι, η εντο­λή δό­θη­κε στον «από μη­χα­νής θεό», το «σω­τή­ρα της Ιτα­λί­ας», τον Μάριο Ντρά­γκι. Όσοι εκτι­μού­σα­με ότι ο Ρέν­τσι είχε στο μυαλό του να επι­βά­λει κά­ποιον εκλε­κτό της άρ­χου­σας τάξης για υπουρ­γό Οι­κο­νο­μι­κών, υπο­τι­μή­σα­με τη φι­λο­δο­ξία του. Τε­λι­κά ο Ματέο ήθελε να επι­βά­λει κά­ποιον εκλε­κτό της άρ­χου­σας τάξης για πρω­θυ­πουρ­γό. 

Γιατί ανα­τρά­πη­κε ο Κόντε

Η δια­χεί­ρι­ση της παν­δη­μί­ας και της κρί­σης από την κυ­βέρ­νη­ση Κόντε κι­νού­νταν απο­λύ­τως μέσα στα αστι­κά πλαί­σια. Με­γά­λοι πόροι κα­τευ­θύν­θη­καν κυ­ρί­ως και προ­νο­μια­κά στις επι­χει­ρή­σεις, ενώ διά­φο­ρα καυ­γα­δά­κια με την Κον­φι­ντού­στρια (για την αυ­στη­ρό­τη­τα του lockdown, για τα οι­κο­νο­μι­κά μέτρα στή­ρι­ξης κλπ) συ­νή­θως έλη­γαν με δη­λώ­σεις «ικα­νο­ποί­η­σης» από τους Ιτα­λούς βιο­μή­χα­νους που δια­πί­στω­ναν ότι «επι­τέ­λους η κυ­βέρ­νη­ση δεί­χνει να κι­νεί­ται σε σωστή κα­τεύ­θυν­ση».

Ωστό­σο ούτε αυτά ήταν τε­λι­κά αρ­κε­τά για τους κα­πι­τα­λι­στές. Η κυ­βέρ­νη­ση είχε κα­τευ­θύ­νει ένα τμήμα των κρα­τι­κών πόρων στο «κάτω» κομ­μά­τι της κοι­νω­νί­ας, απα­γό­ρευ­σε τις απο­λύ­σεις αυτό το διά­στη­μα (πρό­βλε­ψη που λήγει το Μάρτη), πήρε υπόψη σε ένα βαθμό τις απερ­γί­ες της άνοι­ξης που ζη­τού­σαν μέτρα προ­στα­σί­ας ή πραγ­μα­τι­κό lockdown στην πα­ρα­γω­γή. Αν και η δια­χεί­ρι­ση της κρί­σης είχε φι­λο-επι­χει­ρη­μα­τι­κό πρό­ση­μο, τή­ρη­σε σε γε­νι­κές γραμ­μές μια «ανα­κω­χή» όσον αφορά το να προ­χω­ρή­σει σε επι­πλέ­ον νο­μο­θε­τι­κές επι­θέ­σεις.

Το γε­γο­νός ότι η Κον­φι­ντού­στρια δυ­σφο­ρού­σε από αυτό το πλαί­σιο δεν ση­μαί­νει ότι η πο­λι­τι­κή του Κόντε ήταν φι­λερ­γα­τι­κή. Ση­μαί­νει ότι οι Ιτα­λοί ερ­γο­δό­τες είναι αχα­λί­νω­τα άπλη­στοι. Και όταν ήρθε η ώρα της δια­χεί­ρι­σης των 200 δι­σε­κα­τομ­μυ­ρί­ων ευρώ του ευ­ρω­παϊ­κού Τα­μεί­ου Ανά­καμ­ψης που κα­τευ­θύ­νο­νται στην Ιτα­λία, έγινε σαφές ότι τα με­γά­λα αφε­ντι­κά δεν εμπι­στεύ­ο­νταν κα­θό­λου μια τέ­τοια «άτολ­μη» κυ­βέρ­νη­ση να ανα­λά­βει αυτό το θη­ριώ­δες πρό­τζεκτ. Και ο Ρέν­τσι με τον Μα­τα­ρέ­λα ανέ­λα­βαν να κά­νουν τη δου­λειά, ενορ­χη­στρώ­νο­ντας την άνοδο της κυ­βέρ­νη­σης Ντρά­γκι.

Η κυ­βέρ­νη­ση Ντρά­γκι

Ο Ντρά­γκι συ­γκρο­τεί μια κυ­βέρ­νη­ση «εθνι­κής ενό­τη­τας» η οποία σο­κά­ρει από την ευ­ρύ­τη­τά της, θυ­μί­ζο­ντας το δη­μιούρ­γη­μα του Δρ. Φραν­κεν­στάιν.

Ο πο­λύ­πει­ρος τρα­πε­ζί­της φέρ­νει μαζί του ασφα­λώς διά­φο­ρους «τε­χνο­κρά­τες», αν­θρώ­πους του συ­στή­μα­τος και των θε­σμών του που θα ανα­λά­βουν «αδια­με­σο­λά­βη­τα» κρί­σι­μους το­μείς της δια­κυ­βέρ­νη­σης. Με­τα­ξύ των 9 «τε­χνο­κρα­τών», ξε­χω­ρί­ζουν ο Βι­τό­ριο Κολάο, πρώην…  CEO της Vodafone που ανα­λαμ­βά­νει την «τε­χνο­λο­γία και ψη­φια­κή με­τά­βα­ση» και ο Ντα­νιέ­λε Φράν­κο, «συ­νο­δοι­πό­ρος» του Ντρά­γκι στον κόσμο των τρα­πε­ζών. Συ­νυ­πήρ­ξαν στην Ιτα­λι­κή Κε­ντρι­κή Τρά­πε­ζα, όπου ο Φράν­κο υπη­ρέ­τη­σε για πολλά χρό­νια σε δια­φο­ρε­τι­κές θέ­σεις. Ως πρό­ε­δρος του Γε­νι­κού Λο­γι­στη­ρί­ου του Κρά­τους, είχε ανα­λά­βει τη δρα­κό­ντεια επι­τή­ρη­ση της λι­τό­τη­τας, «μπλο­κά­ρο­ντας» κυ­βερ­νη­τι­κές δα­πά­νες που θε­ω­ρού­σε «κο­στο­βό­ρες». Ως κέρ­βε­ρος της δη­μο­σιο­νο­μι­κής πει­θαρ­χί­ας ανα­λαμ­βά­νει το υπουρ­γείο Οι­κο­νο­μι­κών και ως τρα­πε­ζί­της γρα­φειο­κρά­της ανα­λαμ­βά­νει τον άτυπο ρόλο του έμπι­στου «υπαρ­χη­γού» του Ντρά­γκι στην κυ­βέρ­νη­ση.

Ιερή ενό­τη­τα και ανί­ε­ρες συμ­μα­χί­ες

Στην κυ­βέρ­νη­ση Ντρά­γκι ωστό­σο συμ­με­τέ­χουν με υπουρ­γούς και 6 κόμ­μα­τα από το σύ­νο­λο του πο­λι­τι­κού φά­σμα­τος.

Το Κί­νη­μα 5 Αστέ­ρων κέρ­δι­σε 4 υπουρ­γεία και τη με­το­νο­μα­σία του υπουρ­γεί­ου Πε­ρι­βάλ­λο­ντος σε «Πε­ρι­βάλ­λο­ντος και Οι­κο­λο­γι­κής Με­τά­βα­σης» (υπό την ηγε­σία τε­χνο­κρά­τη). Μένει να φανεί τί έχασε από αυτή την επι­λο­γή: Συ­γκε­κρι­μέ­να αν η μειο­ψη­φία βου­λευ­τών και γε­ρου­σια­στών του που κα­τα­ψή­φι­σαν την κυ­βέρ­νη­ση Ντρά­γκι (ή απεί­χαν) και το 40% των μελών του που είχε δια­φω­νή­σει με τη συμ­με­το­χή στη συ­γκυ­βέρ­νη­ση στο εσω­κομ­μα­τι­κό δη­μο­ψή­φι­σμα, θα ακο­λου­θή­σουν τον Αλε­σά­ντρο Ντι Μπα­τί­στα, προ­βε­βλη­μέ­νο στέ­λε­χος της «αρι­στε­ρό­στρο­φης» πτέ­ρυ­γας που ανα­κοί­νω­σε την απο­χώ­ρη­σή του. Σε κάθε πε­ρί­πτω­ση, επι­δει­νώ­νε­ται η κομ­μα­τι­κή κρίση που ήταν ήδη σε εξέ­λι­ξη. Το 2018 το Κ5Α εκτι­νά­χθη­κε ως το με­γα­λύ­τε­ρο κόμμα της χώρας, εκ­φρά­ζο­ντας την απόρ­ρι­ψη του «κα­τε­στη­μέ­νου». Έχουν αλ­λά­ξει τρεις κυ­βερ­νή­σεις αυτά τα 2 χρό­νια, και το «αντι­συ­στη­μι­κό» κόμμα είναι στα­θε­ρά μέσα σε όλες! Συ­γκυ­βέρ­νη­σε με την ακρο­δε­ξιά, μετά συ­γκυ­βέρ­νη­σε με την κε­ντρο­α­ρι­στε­ρά και σή­με­ρα συ­γκυ­βερ­νά με όλους, στη­ρί­ζο­ντας έναν άν­θρω­πο που προ­έρ­χε­ται από τα σπλά­χνα της ανώ­τε­ρης κρα­τι­κής γρα­φειο­κρα­τί­ας και με θη­τεία στις Βρυ­ξέλ­λες. Η εκλο­γι­κή του επιρ­ροή συρ­ρι­κνώ­νε­ται όλο αυτό το διά­στη­μα.

Το Δη­μο­κρα­τι­κό Κόμμα, που ανέ­λα­βε 3 υπουρ­γεία, υπο­τί­θε­ται ότι είχε εκλέ­ξει την ηγε­σία Ζιν­γκα­ρέ­τι για να κα­θο­δη­γή­σει μια «αρι­στε­ρή στρο­φή» σε σχέση με την εποχή Ρέν­τσι. Επι­χεί­ρη­σε να ανα­συ­γκρο­τή­σει την επιρ­ροή του απευ­θυ­νό­με­νο στο αντι­φα­σι­στι­κό αί­σθη­μα κατά την πε­ρί­ο­δο που η Λέγκα βρι­σκό­ταν στην κυ­βέρ­νη­ση. Συμ­με­τεί­χε στην δεύ­τε­ρη κυ­βέρ­νη­ση Κόντε μαζί με το Κ5Α, στο όνομα του απο­κλει­σμού της ακρο­δε­ξιάς από την εξου­σία. Σή­με­ρα, προ­σχω­ρεί στην κυ­βέρ­νη­ση Ντρά­γκι, όπου συ­γκα­τοι­κεί πλέον (και) με το ακρο­δε­ξιό κόμμα του Ματέο Σαλ­βί­νι! Ο Ζιν­γκα­ρέ­τι, μετά τις προ­γραμ­μα­τι­κές δη­λώ­σεις Ντρά­γκι και την ψήφο εμπι­στο­σύ­νης στη Γε­ρου­σία, δή­λω­σε χα­ρού­με­νος που «η χώρα βρί­σκε­ται σε καλά χέρια»…

Την ίδια ώρα και ο Ματέο Σαλ­βί­νι έκανε λόγο για «σπου­δαία εκ­κί­νη­ση», συ­μπλη­ρώ­νο­ντας ότι «η Λέγκα συμ­με­τέ­χει ενερ­γά» στην νέα προ­σπά­θεια. Το ακρο­δε­ξιό κόμμα, εγκα­τέ­λει­ψε τις εκ­κλή­σεις για άμεση προ­σφυ­γή στις κάλ­πες μετά την πτώση της δεύ­τε­ρης κυ­βέρ­νη­σης Κόντε και ανέ­λα­βε κι αυτό 3 υπουρ­γεία. Ικα­νο­ποι­η­μέ­νο από τις δε­σμεύ­σεις για φι­λο-επι­χει­ρη­μα­τι­κή φο­ρο­λο­γι­κή πο­λι­τι­κή, το κόμμα του ακρο­δε­ξιού ευ­ρω­σκε­πτι­κι­σμού συμ­με­τέ­χει με εν­θου­σια­σμό στην κυ­βέρ­νη­ση του μέχρι πρό­τι­νος επι­κε­φα­λής της… Ευ­ρω­παϊ­κής Κε­ντρι­κής Τρά­πε­ζας, που ανα­λαμ­βά­νει να προ­ω­θή­σει τις απαι­τού­με­νες από τις Βρυ­ξέλ­λες με­ταρ­ρυθ­μί­σεις. O Τζιαν­κάρ­λο Τζορ­τζέ­τι, επί χρό­νια «Νο 2» της ιε­ραρ­χί­ας (και επί Μπόσι και επί Σαλ­βί­νι), πάντα ενερ­γός σε θε­σμι­κούς ρό­λους, ο «ρε­α­λι­στής» στο πλευ­ρό των δη­μα­γω­γών της ηγε­σί­ας, ανα­λαμ­βά­νει το υπουρ­γείο Ανά­πτυ­ξης για να δια­τη­ρή­σει και να εμ­βα­θύ­νει τους στε­νούς δε­σμούς της Λέ­γκας με ση­μα­ντι­κό κομ­μά­τι του επι­χει­ρη­μα­τι­κού κό­σμου.

Άλλα 3 υπουρ­γεία, όσα το PD και η Λέγκα, απέ­σπα­σε το «Φόρ­τσα Ιτά­λια». Κα­θό­λου άσχη­μα για το δεξιό κόμμα του Σίλ­βιο Μπερ­λου­σκό­νι, που πα­ρα­παί­ει εκλο­γι­κά ως «μι­κρός εταί­ρος» των ακρο­δε­ξιών δυ­νά­με­ων εντός της «δε­ξιάς πο­λυ­κα­τοι­κί­ας». Οι άν­θρω­ποι του Μπερ­λου­σκό­νι επι­στρέ­φουν σε κυ­βερ­νη­τι­κές θέ­σεις για πρώτη φορά μετά από αρ­κε­τά χρό­νια. Η παλιά δεξιά νο­μεν­κλα­τού­ρα δεν έμει­νε αμέ­το­χη στην «πα­νε­θνι­κή συ­στρά­τευ­ση» ούτε πα­ρα­πο­νε­μέ­νη στη με­γά­λη μοι­ρα­σιά.  

Ένα υπουρ­γείο πήρε το «Ιτά­λια Βίβα». Ασφα­λώς το κομ­μα­τί­διο του Ρέν­τσι δεν έχει το εκτό­πι­σμα για να διεκ­δι­κή­σει κάτι πα­ρα­πά­νω. Αλλά κυ­ρί­ως, δεν είχε λόγο να το κάνει. Το «πνεύ­μα» του Ιτά­λια Βίβα εκ­φρά­ζε­ται στο 100% από τους τε­χνο­κρά­τες που επι­λέ­χθη­καν, ενώ η «σκιά» του Ματέο Ρέν­τσι απλώ­νε­ται πάνω από αυτήν τη συ­γκυ­βέρ­νη­ση με τρό­πους που ξε­περ­νούν την πε­ριο­ρι­σμέ­νη «επί­ση­μη» εκ­προ­σώ­πη­σή του στην εκτε­λε­στι­κή εξου­σία.

Με το υπουρ­γείο Υγεί­ας θα εκ­προ­σω­πη­θεί και ο συ­να­σπι­σμός «Ελεύ­θε­ροι και Ίσοι», όπου συ­νυ­πάρ­χουν ομα­δο­ποι­ή­σεις που έφυ­γαν από το PD με ένα τμήμα της ιτα­λι­κής Αρι­στε­ράς που έχει τις κα­τα­βο­λές του στην παλιά «δεξιά» πτέ­ρυ­γα της Κομ­μου­νι­στι­κής Επα­νί­δρυ­σης. Πρό­κει­ται για ένα χώρο που το­πο­θε­τεί­ται στα αρι­στε­ρά του Δη­μο­κρα­τι­κού Κόμ­μα­τος, αλλά εντός «κε­ντρο­α­ρι­στε­ράς». Δε­δο­μέ­νου του τρα­γι­κού συ­σχε­τι­σμού, αυτός ο χώρος είναι το «αρι­στε­ρό άκρο» εντός κοι­νο­βου­λί­ου κι επέ­λε­ξε να στη­ρί­ξει την «εθνι­κή ενό­τη­τα» υπό τον Ντρά­γκι. Η από­φα­ση της «συ­νι­στώ­σας» Sinistra Italiana για κα­τα­ψή­φι­ση, δεν βρήκε έρει­σμα ούτε στους καν σε όλους τους δι­κούς της εκλεγ­μέ­νους. Μόνο δύο στους έξι γε­ρου­σια­στές και 1 στους 12 βου­λευ­τές των «Ελεύ­θε­ρων και Ίσων» δια­φο­ρο­ποι­ή­θη­καν από αυτό το αί­σχος.

Κάπως έτσι, το μόνο κοι­νο­βου­λευ­τι­κό κόμμα που έμει­νε εκτός κυ­βέρ­νη­σης είναι οι «Φρα­τέ­λι Ντ’ Ιτά­λια», που έχουν ως μήτρα τις δια­δο­χι­κές με­ταλ­λά­ξεις του με­τα­πο­λε­μι­κού μου­σο­λι­νι­κού χώρου. Όχι, δεν τους απέ­κλει­σαν αυ­το­βού­λως οι «δη­μο­κρα­τι­κές δυ­νά­μεις» (που αγκά­λια­σαν ήδη τη Λέγκα). Αντί­θε­τα οι «Φρα­τέ­λι» δέ­χτη­καν πυρά που δε συμ­με­τέ­χουν και αυτοί, καθώς ο Πρό­ε­δρος Μα­τα­ρέ­λα πίεσε ασφυ­κτι­κά τους πά­ντες, βά­ζο­ντας στόχο μια «μο­νο­κομ­μα­τι­κή» κα­τά­στα­ση στη βουλή. Το πνεύ­μα ενό­τη­τας απο­τυ­πώ­θη­κε και από το κόμμα της Με­λό­νι βέ­βαια, που δή­λω­σε πρό­θυ­μο να στη­ρί­ξει από έξω την προ­σπά­θεια «αν χρεια­στεί», σε ένα πνεύ­μα «εποι­κο­δο­μη­τι­κής αντι­πο­λί­τευ­σης». Ωστό­σο οι «Φρα­τέ­λι» ήταν αρ­κε­τά έξυ­πνοι να επι­λέ­ξουν το ρόλο της μο­να­δι­κής αντι­πο­λί­τευ­σης. Η ρη­το­ρι­κή της Με­λό­νι, ενά­ντια στο κλίμα «ισο­πε­δω­τι­κής κρι­τι­κής σε όποιον επι­μέ­νει στην ανά­γκη να υπάρ­χει και αντι­πο­λί­τευ­ση στο κοι­νο­βού­λιο» ήταν ένα δείγ­μα γρα­φής. Είναι βαθιά υπο­κρι­τι­κό και προ­κα­λεί ανα­τρι­χί­λα να εμ­φα­νί­ζο­νται πλέον οι νο­σταλ­γοί του Μου­σο­λί­νι ως… μο­να­δι­κοί υπε­ρα­σπι­στές της κοι­νο­βου­λευ­τι­κής αντι­πα­ρά­θε­σης. Και το χει­ρό­τε­ρο είναι ότι -στο τοπίο που δη­μιουρ­γή­θη­κε- αυτή η δη­μα­γω­γία μπο­ρεί και να απο­φέ­ρει εκλο­γι­κούς καρ­πούς για το κόμμα της Με­λό­νι…

Γιατί αυτή η παν­στρα­τιά;

Τι οδή­γη­σε σε αυτή την απί­θα­νη εθνι­κή ενό­τη­τα; Αν η ανα­τρο­πή του Κόντε κρί­θη­κε ανα­γκαία για να αντι­κα­τα­στα­θεί από κά­ποιον ακόμα πιο «πρό­θυ­μο» κι αδί­στα­κτο, γιατί επι­χει­ρή­θη­κε να ρυ­μουλ­κη­θούν οι πά­ντες πίσω από την κυ­βέρ­νη­ση Ντρά­γκι, με δυ­νά­μεις πολύ ευ­ρύ­τε­ρες από το στόχο της άνε­της αυ­το­δυ­να­μί­ας;

Ασφα­λώς το μέ­γε­θος της υγειο­νο­μι­κής και της οι­κο­νο­μι­κής κρί­σης είναι τε­ρά­στιο και δη­μιουρ­γεί κλυ­δω­νι­σμούς και φό­βους. Αλλά η πο­λι­τι­κή κρίση δεν ήταν τόσο δρα­μα­τι­κή. Δυ­στυ­χώς το ερ­γα­τι­κό κί­νη­μα στην Ιτα­λία πα­ρα­μέ­νει ναρ­κω­μέ­νο, ενώ έχει υπο­στεί με­ρι­κές σκλη­ρές ήττες -πολ­λές αμα­χη­τί. Η ρι­ζο­σπα­στι­κή Αρι­στε­ρά συ­νε­χί­ζει την μακρά «πο­ρεία στην έρημο». Ο πρώην πρω­θυ­πουρ­γός Κόντε πα­ρέ­με­νε αρ­κε­τά δη­μο­φι­λής και οι συ­σχε­τι­σμοί σε διά­φο­ρες το­πι­κές εκλο­γές απο­τύ­πω­ναν ει­κό­να «στα­θε­ρό­τη­τας». Δεν πρό­κει­ται λοι­πόν για οχύ­ρω­ση ενός κα­θε­στώ­τος που είχε βρε­θεί να απει­λεί­ται άμεσα από την δράση από τα κάτω και από τα αρι­στε­ρά.    

Ωστό­σο φαί­νε­ται ότι η ιτα­λι­κή άρ­χου­σα τάξη παίρ­νει τα μέτρα της για το μέλ­λον. Η Ιτα­λία θα πάρει το με­γα­λύ­τε­ρο ποσό από κάθε άλλο κρά­τος-μέ­λος της ΕΕ -σε χο­ρη­γί­ες και δά­νεια- στα πλαί­σια του σχε­τι­κού ευ­ρω­παϊ­κού προ­γράμ­μα­τος. Θα κλη­θεί να κα­τα­νεί­μει 200 δι­σε­κα­τομ­μύ­ρια ευρώ σε ένα φι­λό­δο­ξο πρό­γραμ­μα «με­τα­μόρ­φω­σης της ασθε­νούς ιτα­λι­κής οι­κο­νο­μί­ας». Μια τέ­τοιου με­γέ­θους επι­χεί­ρη­ση, είναι ανα­με­νό­με­νο ότι δεν θα προ­χω­ρή­σει ανέ­φε­λα. Θα πρέ­πει να λάβει υπόψη την απαί­τη­ση της ΕΕ για με­ταρ­ρυθ­μί­σεις και εγ­γυ­ή­σεις ότι οι θη­ριώ­δεις πόροι δεν θα «σπα­τα­λη­θούν» σε «λάθος κα­τευ­θύν­σεις». Θα πρέ­πει να λάβει υπόψη τις απαι­τή­σεις της Κον­φι­ντού­στρια, που θέλει να έχει τον πρώτο και τον τε­λευ­ταίο λόγο στο πε­ριε­χό­με­νο ενός τόσο φι­λό­δο­ξου προ­γράμ­μα­τος. Θα έχει να αντι­με­τω­πί­σει εν­δο­α­στι­κούς αντα­γω­νι­σμούς πάνω στη μοι­ρα­σιά τόσο ζε­στού χρή­μα­τος που θα ανα­δια­μορ­φώ­νει το «χάρτη». Θα έχει να αντι­με­τω­πί­σει εν­δε­χο­μέ­νως το πιε­στι­κό ερώ­τη­μα «πού πάνε όλοι αυτοί οι πόροι» από τη μεριά των ερ­γα­ζο­μέ­νων και των ανέρ­γων, που θα βλέ­πουν να βρέ­χει δι­σε­κα­τομ­μύ­ρια ενώ η θέση τους έχει υπο­βαθ­μι­στεί σε τρα­γι­κό επί­πε­δο.

Για να δια­χει­ρι­στεί όλες αυτές τις φουρ­τού­νες, απαι­τεί­ται αυτή η μέ­γι­στη δυ­να­τή ενό­τη­τα, υπό μια «ισχυ­ρή ηγε­σία», όπως αυτή εκ­φρά­ζε­ται από τον «κα­θο­λι­κής απο­δο­χής» (στους αστι­κούς κύ­κλους) Μάριο Ντρά­γκι. Δια­μά­χες με­τα­ξύ «εξω­στρε­φών» και «πα­ρα­δο­σια­κών» κλά­δων, με­τα­ξύ «διε­θνο­ποι­η­μέ­νων» εται­ριών και «με­σαί­ων επι­χει­ρή­σε­ων» τα­λα­νί­ζουν την Ιτα­λία στην εποχή της κρί­σης (κι εξη­γούν εν μέρει προη­γού­με­να γε­γο­νό­τα όπως η κα­τάρ­ρευ­ση του Μπερ­λου­σκό­νι και η δη­μιουρ­γία νέων κε­ντρο­δε­ξιών κομ­μα­τι­δί­ων με τη στή­ρι­ξη διά­φο­ρων βιο­μη­χά­νων, η άνο­δος του Ρέν­τσι στο Δη­μο­κρα­τι­κό Κόμμα, η πρι­μο­δό­τη­ση της Λέ­γκας ως εκ­φρα­στή των με­σαί­ων επι­χει­ρή­σε­ων του Βορρά κ.ο.κ.). Η κυ­βέρ­νη­ση Ντρά­γκι κα­λεί­ται να ενι­σχύ­σει το ρόλο του κρά­τους ως «επι­τρο­πή που δια­χει­ρί­ζε­ται τις κοι­νές υπο­θέ­σεις της αστι­κής τάξης στο σύ­νο­λό της». Σε συ­νάρ­τη­ση με το πα­ρα­πά­νω, η κυ­βέρ­νη­ση Ντρά­γκι κα­λεί­ται να βάλει τέλος στις τα­κτι­κές δια­φο­ρές με­τα­ξύ των κομ­μά­των, που αν και είναι εντός του αστι­κού πλαι­σί­ου, είναι υπαρ­κτές -σε απο­χρώ­σεις, εμ­φά­σεις, προ­τε­ραιό­τη­τες- και να επι­βά­λει πει­θαρ­χία σε «κοινή γραμ­μή» χωρίς «κα­κο­φω­νί­ες».

Δυ­σκο­λί­ες

Η κυ­βέρ­νη­ση Ντρά­γκι δεί­χνει πα­ντο­δύ­να­μη, έχο­ντας κα­τα­φέ­ρει να εν­σω­μα­τώ­σει σχε­δόν όλο το κοι­νο­βού­λιο στην προ­σπά­θεια «πει­θάρ­χη­σης» στους με­γά­λους στό­χους που μόλις πε­ρι­γρά­ψα­με. Αλλά αυτή η πο­λυ­συλ­λε­κτι­κό­τη­τα μπο­ρεί και να απο­δει­χθεί πηγή αδυ­να­μί­ας με­σο­πρό­θε­σμα. Είναι με­γά­λο το ερώ­τη­μα της συ­νο­χής αυτού του κα­κό­γου­στου «κολάζ». Οι πο­λι­τι­κοί αντα­γω­νι­σμοί, είτε αφο­ρούν ει­λι­κρι­νείς τα­κτι­κές δια­φο­ρές, είτε ιδιο­τε­λείς υπο­λο­γι­σμούς πο­λι­τι­κής επι­βί­ω­σης της κάθε «συ­νι­στώ­σας» της συ­γκυ­βέρ­νη­σης, δεν θα εξα­φα­νι­στούν -ιδιαί­τε­ρα όταν προ­κύ­ψουν οι δυ­σκο­λί­ες της οι­κο­νο­μι­κής κρί­σης ή της λαϊ­κής δυ­σα­ρέ­σκειας. Θα είναι εξαι­ρε­τι­κά δύ­σκο­λο για τον Ντρά­γκι να ικα­νο­ποι­ή­σει όλους τους συ­γκυ­βερ­νώ­ντες -στην προ­σπά­θειά τους να δια­τη­ρή­σουν κι αυτοί στοι­χειω­δώς τις δια­φο­ρε­τι­κές εκλο­γι­κές-κοι­νω­νι­κές τους συμ­μα­χί­ες. Η ίδια η «μοι­ρα­σιά», με τους πλέον κυ­ριο­λε­κτι­κούς όρους, όσον αφορά το ποια αστι­κά στρώ­μα­τα θα ευ­ερ­γε­τη­θούν και πόσο αλλά και το ποια κόμ­μα­τα μέσω ποιων υπουρ­γεί­ων θα «οι­κο­δο­μή­σουν» προ­νο­μια­κές σχέ­σεις με τους ευ­ερ­γε­τη­μέ­νους μπο­ρεί επί­σης να προ­κα­λέ­σει πο­νο­κε­φά­λους. Δεν συ­ζη­τά­με καν τι πρό­κει­ται να γίνει αν ανα­θερ­μαν­θεί η κι­νη­μα­τι­κή αντί­στα­ση απέ­να­ντι σε μια τέ­τοια κυ­βέρ­νη­ση. Δυ­στυ­χώς τα συν­δι­κά­τα συμ­με­τέ­χουν και αυτά προς το παρόν στο κλίμα της «με­γά­λης εθνι­κής προ­σπά­θειας» με τον Ντρά­γκι.   

Γε­νι­κό­τε­ρα, ποιος θα βγει κερ­δι­σμέ­νος από τη συμ­με­το­χή σε αυτήν την  κυ­βέρ­νη­ση και ποιος θα χα­μέ­νος -με δε­δο­μέ­νες όλες τις «κω­λο­τού­μπες» και τις «ανί­ε­ρες συμ­μα­χί­ες» που πε­ρι­γρά­ψα­με πα­ρα­πά­νω για το κάθε κόμμα ξε­χω­ρι­στά- είναι ένα τε­ρά­στιο ερώ­τη­μα. Αξί­ζει να θυ­μό­μα­στε ότι η Ιτα­λία ήδη βίωνε μια «κρίση εμπι­στο­σύ­νης» στα κόμ­μα­τα, με απο­τέ­λε­σμα τις ανα­τρο­πές συ­σχε­τι­σμών εις βάρος των πα­ρα­δο­σια­κών δυ­νά­με­ων και την ανά­δει­ξη των δύο κυ­βερ­νή­σε­ων Κόντε (Λέγκα με Κ5Α και έπει­τα Δη­μο­κρα­τι­κοί Κόμμα με Κ5Α) που και οι δύο θε­ω­ρή­θη­καν «ανώ­μα­λες κα­τα­στά­σεις». Στο τέλος της θη­τεί­ας αυτής της κυ­βέρ­νη­σης-Φραν­κε­στάιν, κα­νείς δεν μπο­ρεί να προ­βλέ­ψει το μέ­γε­θος που θα πάρει αυτή η κρίση εμπι­στο­σύ­νης ή τις κα­τευ­θύν­σεις που θα ανα­ζη­τή­σει και ποιος πο­λι­τι­κός συ­σχε­τι­σμός και «χάρ­της» θα πα­ρου­σια­στεί για την «επό­με­νη μέρα».

Η αντι­πο­λί­τευ­ση από τα κάτω και από τα αρι­στε­ρά πα­ρα­μέ­νει μο­να­δι­κή ελ­πί­δα για να αμ­φι­σβη­τη­θούν οι σα­ρω­τι­κές επι­θέ­σεις που ετοι­μά­ζει ο Ντρά­γκι, για να μην εμπε­δω­θεί αυτή η «νέα Ιτα­λία» που σχε­διά­ζε­ται, για να προ­κλη­θούν κλυ­δω­νι­σμοί στις γραμ­μές της «εξα­κομ­μα­τι­κής-τε­χνο­κρα­τι­κής» κυ­βέρ­νη­σης, για να υπάρ­ξει κάτι θε­τι­κό στο νέο πο­λι­τι­κό-κοι­νω­νι­κό συ­σχε­τι­σμό που θα προ­κύ­ψει από όλη αυτή την πρω­τό­γνω­ρη πε­ρι­πέ­τεια.

Βίος και πο­λι­τεία του Ματέο Ρέν­τσι

Ο Ματέο Ρέν­τσι, απέ­κτη­σε το προ­σω­νύ­μιο «Il Rottamatore» (σε ελεύ­θε­ρη από­δο­ση «ο μπουλ­ντό­ζας»), για τη πρό­θε­σή του να αλ­λά­ξει τα πάντα -στο πο­λι­τι­κό σύ­στη­μα, στην ιτα­λι­κή κοι­νω­νία και στο ίδιο το Δη­μο­κρα­τι­κό Κόμμα, εν­νο­εί­ται σε νε­ο­φι­λε­λεύ­θε­ρη κα­τεύ­θυν­ση. Το 2013-14, κα­τά­φε­ρε να ανα­τρέ­ψει πρώτα τον Μπερ­σά­νι από την ηγε­σία του κόμ­μα­τος και έπει­τα τον Λέτα από την πρω­θυ­πουρ­γία. Ο «μπουλ­ντό­ζας» βρέ­θη­κε επι­κε­φα­λής της ιτα­λι­κής κυ­βέρ­νη­σης και ενός ακ­μαί­ου εκλο­γι­κά κόμ­μα­τος (41% στις ευ­ρω­ε­κλο­γές του Μάη του 2014).

Εξα­πέ­λυ­σε την επό­με­νη διε­τία άγριες επι­θέ­σεις στα ερ­γα­σια­κά δι­καιώ­μα­τα και στο συ­ντα­ξιο­δο­τι­κό σύ­στη­μα. Ακο­λού­θη­σε μια προ­σπά­θεια «ανα­μόρ­φω­σης» του ιτα­λι­κού συ­ντάγ­μα­τος, η οποία πέ­ρα­σε στη Βουλή, αλλά έπρε­πε να πε­ρά­σει και από δη­μο­ψή­φι­σμα. Ο Ματέο Ρέν­τσι έδωσε τα ρέστα του σε αυτήν τη μάχη και δή­λω­σε ότι αν ητ­τη­θεί θα απο­συρ­θεί για πάντα από την πο­λι­τι­κή. Μάλ­λον έδωσε έτσι ένα έξτρα κί­νη­τρο σε πολ­λούς ανα­πο­φά­σι­στους ψη­φο­φό­ρους και το Δε­κέμ­βρη του 2016 υπέ­στη τα­πει­νω­τι­κή ήττα από το 60% που είπε ΟΧΙ στον ίδιο και τη συ­νταγ­μα­τι­κή του με­ταρ­ρύθ­μι­ση.

Ο Ρέν­τσι όντως πα­ρέ­δω­σε την πρω­θυ­πουρ­γία στον μέχρι πρό­τι­νος υπ. Εξω­τε­ρι­κών, Τζε­ντι­λό­νι, μόνο που δεν κρά­τη­σε το λόγο του για απο­στρά­τευ­ση. Πα­ρέ­μει­νε στην ηγε­σία του κόμ­μα­τος με μια φαστ-τρακ δια­δι­κα­σία που οδή­γη­σε στην έξοδο διά­φο­ρους «αρι­στε­ρό­στρο­φους» και το οδή­γη­σε στις νέες κάλ­πες το Μάρτη του 2018, όπου κα­τρα­κύ­λη­σε στο… 18,76%. Ο «μπουλ­ντό­ζας» κα­τά­φε­ρε στη διάρ­κεια της θη­τεί­ας του να γκρε­μί­σει και το Δη­μο­κρα­τι­κό Κόμμα.

Δή­λω­σε ότι στην επό­με­νη Βουλή, το ΔΚ θα πα­ρα­μεί­νει σε θέση αντι­πο­λί­τευ­σης, εξα­πο­λύ­ο­ντας βέλη κυ­ρί­ως στους «λαϊ­κι­στές» του Κ5Α, τους άσπον­δους εχθρούς του από τα προη­γού­με­να χρό­νια. Έπει­τα πα­ραι­τή­θη­κε από την ηγε­σία του ΔΚ, την οποία κέρ­δι­σε ο Ζιν­γκα­ρέ­τι, ως εκ­πρό­σω­πος μιας «αρι­στε­ρό­στρο­φης» πτέ­ρυ­γας που ήθελε να απαλ­λα­γεί από την κλη­ρο­νο­μιά του «ρεν­τσι­σμού». Όταν ξέ­σπα­σε η κυ­βερ­νη­τι­κή κρίση της πρώ­της κυ­βέρ­νη­σης Κόντε, η ηγε­σία Ζιν­γκα­ρέ­τι ήταν πρό­θυ­μη να πάει σε πρό­ω­ρες κάλ­πες, αλλά ο Ρέν­τσι έκανε στρο­φή 180 μοι­ρών στις από­ψεις του για το Κ5Α και έπαι­ξε κα­θο­ρι­στι­κό ρόλο στο να ενορ­χη­στρω­θεί τε­λι­κά η συ­γκυ­βέρ­νη­ση μαζί του. Αυτά έγι­ναν τον Αύ­γου­στο του 2019. Και μόλις ένα μήνα αφού κα­θο­δή­γη­σε το Δη­μο­κρα­τι­κό Κόμμα σε αυτή την κυ­βέρ­νη­ση, ο Ρέν­τσι… απο­χώ­ρη­σε και ίδρυ­σε το «Ιτά­λια Βίβα», μια ιτα­λι­κή εκ­δο­χή «μα­κρο­νι­σμού». Αν και δη­μο­σκο­πι­κά είναι μια θλι­βε­ρή μειο­ψη­φι­κή δύ­να­μη χα­μη­λών μο­νο­ψή­φιων πο­σο­στών, πήρε μαζί του αρ­κε­τούς βου­λευ­τές για να κρατά την κυ­βέρ­νη­ση «αιχ­μά­λω­τη» και να πυ­ρο­δο­τή­σει τε­λι­κά την ανα­τρο­πή της τον Γε­νά­ρη του 2021. Με­ρί­δα του ιτα­λι­κού Τύπου πα­ρα­κο­λου­θού­σε εμ­βρό­ντη­τη «τον αντι­δη­μο­φι­λέ­στε­ρο πο­λι­τι­κό ηγέτη στην Ιτα­λία» να ανα­τρέ­πει χωρίς προ­σχή­μα­τα «τον πιο δη­μο­φι­λή πο­λι­τι­κό σή­με­ρα στην Ιτα­λία». Αλλά ο «μπουλ­ντό­ζας» ήξερε τι έκανε -και για ποιους το έκανε.

Η Ιτα­λία απο­κτά (ακόμα) μια κυ­βέρ­νη­ση της οποί­ας «πνευ­μα­τι­κός πα­τέ­ρας» είναι ο Ρέν­τσι. Όχι κι άσχη­μα για έναν άν­θρω­πο που κα­τε­δά­φι­σε εκλο­γι­κά το κόμμα του, το εγκα­τέ­λει­ψε για να συ­γκρο­τή­σει ένα απο­τυ­χη­μέ­νο κομ­μα­τί­διο και που  υπο­τί­θε­ται ότι έχει πάρει «λαϊκή εντο­λή» να εγκα­τα­λεί­ψει την πο­λι­τι­κή εδώ και 5 χρό­νια…