Κλιματικός νόμος: Πρόσχημα για «πράσινες» μπίζνες

Παρά τις βα­ρύ­γδου­πες κυ­βερ­νη­τι­κές εξαγ­γε­λί­ες για δήθεν προ­στα­σία του πε­ρι­βάλ­λο­ντος, οι ρυθ­μί­σεις που απο­τυ­πώ­θη­καν στη νέα νο­μο­θε­σία ευ­νο­ούν κατά κύριο λόγο τις «πρά­σι­νες» μπίζ­νες των επι­χει­ρή­σε­ων και στέλ­νουν το λο­γα­ρια­σμό για το ενερ­γεια­κό κό­στος, στη με­γά­λη κοι­νω­νι­κή πλειο­ψη­φία, που ήδη έχει γο­να­τί­σει από την ακρί­βεια και τους εξω­φρε­νι­κούς λο­γα­ρια­σμούς ρεύ­μα­τος και φυ­σι­κού αε­ρί­ου.  

Οι βα­σι­κοί κλι­μα­τι­κοί στό­χοι πα­ρα­μέ­νουν ίδιοι: μεί­ω­ση των κα­θα­ρών εκ­πο­μπών αε­ρί­ων του θερ­μο­κη­πί­ου κατά 55% έως το 2030 και 80% έως το 2040. Η βιο­μη­χα­νία για να προ­σαρ­μο­στεί, θα πρέ­πει να μειώ­σει τις εκ­πο­μπές της κατά 30% έως το 2030. Όμως, από την υπο­χρέ­ω­ση αυτή εξαι­ρού­νται οι επι­χει­ρή­σεις που είναι ενταγ­μέ­νες στο Ευ­ρω­παϊ­κό Σύ­στη­μα Εμπο­ρί­ας Δι­καιω­μά­των Εκ­πο­μπών, δη­λα­δή οι πιο ενερ­γο­βό­ρες! Οι στό­χοι που θέτει ο νόμος υπο­λεί­πο­νται ση­μα­ντι­κά από τον πα­γκό­σμιο στόχο πε­ριο­ρι­σμού της κλι­μα­τι­κής αλ­λα­γής στον 1,5°C, ώστε να απο­τρα­πεί κλι­μα­τι­κή κα­τάρ­ρευ­ση.

Ορυ­κτά καύ­σι­μα

Επί­σης, επι­βε­βαιώ­θη­κε η απα­γό­ρευ­ση πα­ρα­γω­γής ηλε­κτρι­κής ενέρ­γειας από ορυ­κτά καύ­σι­μα το 2028 (απο­λι­γνι­το­ποί­η­ση), ημε­ρο­μη­νία που θα επα­νε­ξε­τα­στεί το 2025 «αφού λη­φθούν υπόψη η επάρ­κεια ισχύ­ος και η ασφά­λεια ανε­φο­δια­σμού». Η επι­δί­ω­ξη απε­ξάρ­τη­σης της Ευ­ρώ­πης από το ρω­σι­κό φυ­σι­κό αέριο, το ακρι­βό­τε­ρο υγρο­ποι­η­μέ­νο LNG και το φιά­σκο της βί­αι­ης απο­λι­γνι­το­ποί­η­σης το 2019, που εκτί­να­ξε στα ύψη τους λο­γα­ρια­σμούς ρεύ­μα­τος, έφερε δεύ­τε­ρες σκέ­ψεις στα κυ­βερ­νη­τι­κά επι­τε­λεία. Φυ­σι­κά, παρά τα «πρά­σι­να» δια­πι­στευ­τή­ρια του νόμου, δεν υπάρ­χει καμία πρό­βλε­ψη για να παύ­σουν οι αδειο­δο­τή­σεις για έρευ­να ή εκ­με­τάλ­λευ­ση νέων κοι­τα­σμά­των ορυ­κτών καυ­σί­μων. Σε Ιόνιο, Κρήτη και Αι­γαίο τα με­γα­λε­πή­βο­λα σχέ­δια για τους υδρο­γο­νάν­θρα­κες και τους αγω­γούς, επα­νέρ­χο­νται ανη­συ­χη­τι­κά. Όπως και η από­πει­ρα «νε­κρα­νά­στα­σης» του EastMed, τώρα που νέες υπο­δο­μές ει­σα­γω­γής και δια­με­τα­κό­μι­σης φυ­σι­κού αε­ρί­ου ανα­πτύσ­σο­νται στην Ελ­λά­δα (Ρε­βυ­θού­σα, Αλε­ξαν­δρού­πο­λη). Η δυ­να­τό­τη­τα απο­θή­κευ­σης του φυ­σι­κού αε­ρί­ου σε γε­ω­λο­γι­κούς σχη­μα­τι­σμούς (fracking), όπως προ­βλέ­πει ο νέος νόμος, σε καμία πε­ρί­πτω­ση δεν απο­τε­λεί προ­στα­σία των φυ­σι­κών οι­κο­συ­στη­μά­των.

Ηλε­κτρο­κί­νη­ση

Με τις αλ­λα­γές που ψη­φί­σθη­καν, δί­νε­ται νέα ώθηση στην αγορά των ηλε­κτρι­κών αυ­το­κι­νή­των, για να εναρ­μο­νι­στεί και η εγ­χώ­ρια νο­μο­θε­σία με τα πλάνα των αυ­το­κι­νη­το­βιο­μη­χα­νιών.  Από το 2026 το ένα τρίτο των νέων ταξί και του νέου στό­λου των εται­ρειών ενοι­κί­α­σης πρέ­πει να είναι μη­δε­νι­κών εκ­πο­μπών. Επί­σης, οι εται­ρεί­ες που έχουν πε­ρισ­σό­τε­ρα από 4 εται­ρι­κά οχή­μα­τα οφεί­λουν να φρο­ντί­σουν ώστε το 1/4 αυτών να είναι ηλε­κτρι­κά ή υβρι­δι­κά εξω­τε­ρι­κής φόρ­τι­σης (από το 2025). Από το 2030 απα­γο­ρεύ­ε­ται η τα­ξι­νό­μη­ση νέων οχη­μά­των με κι­νη­τή­ρες εσω­τε­ρι­κής καύ­σης υπό την αί­ρε­ση της ευ­ρω­παϊ­κής νο­μο­θε­σί­ας. Έτσι, όσον αφορά τις με­τα­κι­νή­σεις δεν υπάρ­χει κά­ποιο σχέ­διο για ενί­σχυ­ση των δη­μό­σιων συ­γκοι­νω­νιών και μεί­ω­ση της κυ­κλο­φο­ρί­ας των ΙΧ αυ­το­κι­νή­των, αλλά όλη η πρό­νοια αφορά στα χρο­νο­δια­γράμ­μα­τα ει­σα­γω­γής των πα­νά­κρι­βων ηλε­κτρι­κών οχη­μά­των, κα­θι­στώ­ντας την από­κτη­ση νέου ΙΧ πο­λυ­τέ­λεια. 

Εκτός από τα τε­ρά­στια οι­κο­νο­μι­κά οφέλη που συ­νε­πά­γε­ται η αντι­κα­τά­στα­ση των αυ­το­κι­νή­των με ηλε­κτρι­κά, υπάρ­χουν διά­φο­ρα πε­ρι­βαλ­λο­ντι­κά ζη­τή­μα­τα που σχε­τί­ζο­νται με τα ηλε­κτρι­κά οχή­μα­τα. Οι μπα­τα­ρί­ες υψη­λής τάσης είναι ο κύ­ριος το­μέ­ας προ­βλη­μα­τι­σμού. Η κα­τα­σκευή μπα­τα­ριών εξαρ­τά­ται σε με­γά­λο βαθμό από τις ει­σα­γω­γές κρί­σι­μων πρώ­των υλών, όπως το κο­βάλ­τιο, το λίθιο κ.α., οι οποί­ες έχουν ση­μα­ντι­κές κοι­νω­νι­κές και πε­ρι­βαλ­λο­ντι­κές επι­πτώ­σεις, ενώ οι μα­κρο­πρό­θε­σμες πε­ρι­βαλ­λο­ντι­κές επι­πτώ­σεις από τη χρήση των μπα­τα­ριών πα­ρα­μέ­νουν άγνω­στες. Σύμ­φω­να με τον Ευ­ρω­παϊ­κό Ορ­γα­νι­σμό Πε­ρι­βάλ­λο­ντος, οι εκ­πο­μπές από την πα­ρα­γω­γή ηλε­κτρι­κών οχη­μά­των με μπα­τα­ρί­ες είναι γε­νι­κά υψη­λό­τε­ρες (πε­ρί­που 59% υψη­λό­τε­ρες) από εκεί­νες των οχη­μά­των καύ­σης.

Πεδία κερ­δο­φο­ρί­ας

Με τον κλι­μα­τι­κό νόμο, γί­νε­ται από­πει­ρα να εφαρ­μο­στεί η ελ­λη­νι­κή εκ­δο­χή του προ­γράμ­μα­τος RePowerEU, με το οποίο η ΕΕ φι­λο­δο­ξεί να πρι­μο­δο­τή­σει με 300 δισ. ευρώ το κε­φά­λαιο, μέσα από «ερ­γα­λεία» όπως οι Ανα­νε­ώ­σι­μες Πηγές Ενέρ­γειας. Με έμ­φα­ση στα φω­το­βολ­ταϊ­κά στις στέ­γες, στην εξοι­κο­νό­μη­ση ενέρ­γειας και στο «πρά­σι­νο» υδρο­γό­νο, για να μειω­θεί δρα­στι­κά η εξάρ­τη­σή της από τα ρω­σι­κά ορυ­κτά καύ­σι­μα. Τα ποσά που ορέ­γο­νται ντό­πιοι και ξένοι κα­πι­τα­λι­στές, πραγ­μα­τι­κά ζα­λί­ζουν: 113 δισ. ευρώ για την πρά­σι­νη ενέρ­γεια, 56 δισ. ευρώ για εξοι­κο­νό­μη­ση ενέρ­γειας και αντλί­ες θερ­μό­τη­τας, 41 δισ. ευρώ για τον πε­ριο­ρι­σμό της χρή­σης ορυ­κτών καυ­σί­μων από τη βιο­μη­χα­νία, 37 δισ. ευρώ για πα­ρα­γω­γή βιο­με­θα­νί­ου, 29 δισ. ευρώ για ηλε­κτρι­κά δί­κτυα και δια­συν­δέ­σεις. Με μαν­δύα την ανα­γκαία προ­στα­σία του πε­ρι­βάλ­λο­ντος, στή­νε­ται ένα γι­γα­ντιαίο πάρτι κερ­δο­φο­ρί­ας, με νέα πεδία δρά­σης για την «πρά­σι­νη επι­χει­ρη­μα­τι­κό­τη­τα». 

Το πα­νά­κρι­βο φυ­σι­κό αέριο γί­νε­ται στα­δια­κά υπο­χρε­ω­τι­κό, με την απα­γό­ρευ­ση νέων καυ­στή­ρων πε­τρε­λαί­ου από 1/1/2025. Επι­πλέ­ον, από την 1/1/2030, επι­τρέ­πε­ται απο­κλει­στι­κά η πώ­λη­ση πε­τρε­λαί­ου θέρ­μαν­σης το οποίο είναι ανα­με­μειγ­μέ­νο σε πο­σο­στό του­λά­χι­στον τριά­ντα τοις εκατό κατ’ όγκο με ανα­νε­ώ­σι­μα υγρά καύ­σι­μα, ενώ θε­σπί­στη­κε η υπο­χρε­ω­τι­κή εγκα­τά­στα­ση συ­στη­μά­των ηλια­κής ενέρ­γειας που θα πλη­ρώ­σουν ξανά οι κά­τοι­κοι. Ου­σια­στι­κά, με πρό­σχη­μα την αντι­με­τώ­πι­ση της κλι­μα­τι­κής κρί­σης, εκτι­νάσ­σε­ται το κό­στος των συ­στη­μά­των κε­ντρι­κής θέρ­μαν­σης.

Κάθε τα­ρά­τσα 

και φω­το­βολ­ταϊ­κό…

Σύμ­φω­να πάντα με το σχέ­διο δρά­σης RePowerEU της Ευ­ρω­παϊ­κής Επι­τρο­πής, οι ανα­νε­ώ­σι­μες πηγές απο­τε­λούν τον «πυ­ρή­να της ενερ­γεια­κής ασφά­λειας της Ευ­ρώ­πης» και τα φω­το­βολ­ταϊ­κά στις στέ­γες το «όχημα» για την επί­τευ­ξη φθη­νό­τε­ρης ενέρ­γειας. Για αυτό και προ­τεί­νει να γίνει υπο­χρε­ω­τι­κή η εγκα­τά­στα­σή τους για τα νέα δη­μό­σια και εμπο­ρι­κά κτί­ρια με στέ­γες εμ­βα­δού άνω των 250 τ.μ. έως το 2026 και αντί­στοι­χα για τα ήδη υπάρ­χο­ντα έως το 2027. Σε ό,τι αφορά τις κα­τοι­κί­ες, όλα τα νέα κτί­ρια οι­κι­στι­κής χρή­σης (χωρίς πρό­βλε­ψη για εμ­βα­δόν) θα πρέ­πει να εγκα­τα­στή­σουν φω­το­βολ­ταϊ­κά έως το 2029. Με αυτό τον τρόπο, σπί­τια, κα­τα­στή­μα­τα κλπ. με­τα­τρέ­πο­νται σε ενερ­γεια­κά αυ­τό­νο­μα κτί­ρια και οι ένοι­κοί τους σε πα­ρα­γω­γούς ηλε­κτρι­κής ενέρ­γειας. 

Σε πα­ρό­μοια κα­τεύ­θυν­ση κι­νεί­ται και ο κλι­μα­τι­κός νόμος, που προ­βλέ­πει για τις νέες οι­κο­δο­μι­κές άδειες που θα υπο­βάλ­λο­νται από τις αρχές του 2023 για κτί­ρια με κά­λυ­ψη άνω των 500 τ.μ. (εξαι­ρου­μέ­νων των του­ρι­στι­κών κα­τα­λυ­μά­των και των ναών βέ­βαια…), υπο­χρε­ω­τι­κή το­πο­θέ­τη­ση συ­στη­μά­των πα­ρα­γω­γής ηλε­κτρι­κής ενέρ­γειας από φω­το­βολ­ταϊ­κά ή θερ­μι­κά ηλια­κά συ­στή­μα­τα σε πο­σο­στό που αντι­στοι­χεί του­λά­χι­στον στο 30% της κά­λυ­ψης. Το ποσά για το πρό­γραμ­μα αντι­κα­τά­στα­σης ηλε­κτρι­κών συ­σκευών και τα διά­φο­ρα «Εξοι­κο­νο­μώ», φα­ντά­ζουν ψί­χου­λα μπρο­στά στο φα­γο­πό­τι που θα στη­θεί με τα φω­το­βο­λα­ταϊ­κά. Οι ιδιο­κτή­τες θα επω­μί­ζο­νται το κό­στος εγκα­τά­στα­σης και συ­ντή­ρη­σης μαζί με τους λη­στρι­κούς λο­γα­ρια­σμούς, ενώ τα αντα­πο­δο­τι­κά οφέλη θα είναι ελά­χι­στα, όπως έχει δεί­ξει η μέχρι σή­με­ρα εμπει­ρία. Ανά­λο­γοι στό­χοι «κλι­μα­τι­κής ου­δε­τε­ρό­τη­τας» μπαί­νουν και στους ΟΤΑ, με την αύ­ξη­ση των δη­μο­τι­κών τελών να χρη­μα­το­δο­τούν το πρό­γραμ­μα βελ­τί­ω­σης κτι­ρί­ων και λοι­πών εγκα­τα­στά­σε­ων. 

Νησιά Α.Ε.

Οι πρά­σι­νες μπίζ­νες δεν έχουν τέλος ούτε στα νησιά, αφού με τον κλι­μα­τι­κό νόμο επε­κτεί­νε­ται η πρω­το­βου­λία «GR-eco islands» (ανα­κοι­νώ­θη­κε το 2021, με πρώτα πα­ρα­δείγ­μα­τα τη Χάλκη και την Αστυ­πά­λαια). Πρό­κει­ται για τη με­τά­βα­ση των νη­σιών σε κλι­μα­τι­κή ου­δε­τε­ρό­τη­τα, την αει­φό­ρο δια­χεί­ρι­ση των φυ­σι­κών πόρων τους, ιδίως υδά­τι­νων, την άρση της ενερ­γεια­κής απο­μό­νω­σης μέσω πα­ρα­γω­γής ενέρ­γειας από ΑΠΕ σε συν­δυα­σμό με συ­στή­μα­τα απο­θή­κευ­σης ενέρ­γειας ή δια­σύν­δε­σης με το ηπει­ρω­τι­κό σύ­στη­μα. Το εντυ­πω­σια­κό είναι πως τα έργα «ενερ­γεια­κής με­τά­βα­σης» μπο­ρούν να γί­νο­νται και από «ανα­δό­χους» (νο­μι­κά πρό­σω­πα, δη­λα­δή εται­ρεί­ες). Αυτό ση­μαί­νει ότι ιδιώ­τες μπο­ρούν να επι­λέ­ξουν τι εξυ­πη­ρε­τεί τα συμ­φέ­ρο­ντά τους, να προ­τεί­νουν έργα στο ΥΠΕΝ και να ανα­λά­βουν την εκτέ­λε­σή τους σε νησιά της επι­λο­γής τους!

Λίγο πριν τη ψή­φι­ση, λόγω έντο­νων αντι­δρά­σε­ων, απο­σύρ­θη­κε το άρθρο 23 του κλι­μα­τι­κού νόμου που προ­έ­βλε­πε ότι από την 1η Ια­νουα­ρί­ου 2025 τα νέα κτί­ρια που βρί­σκο­νται σε ζώνες υψη­λής τρω­τό­τη­τας (κίν­δυ­νος πλημ­μύ­ρας ή πυρ­κα­γιάς) ασφα­λί­ζο­νται υπο­χρε­ω­τι­κά, ενώ η ύπαρ­ξη ασφα­λι­στη­ρί­ου συμ­βο­λαί­ου απο­τε­λεί προ­ϋ­πό­θε­ση για την ηλε­κτρο­δό­τη­ση του κτι­ρί­ου. Το μέτρο είχε προ­τα­θεί μετά τις περ­σι­νές κα­τα­στρο­φι­κές πυρ­κα­γιές, ώστε να με­τα­φερ­θούν οι κρα­τι­κές ευ­θύ­νες, στους «μη προ­νοη­τι­κούς» πυ­ρό­πλη­κτους. Αντί για μέτρα πο­λι­τι­κής προ­στα­σί­ας δη­λα­δή, επι­χεί­ρη­σαν να στή­σουν μια τε­ρά­στια πε­λα­τεία για τις ασφα­λι­στι­κές εται­ρεί­ες, που τε­λι­κά δεν φά­νη­καν τόσο τυ­χε­ρές όσο οι ιδιώ­τες πά­ρο­χοι ηλε­κτρι­κής ενέρ­γειας, που επι­δο­τού­νται από το κρά­τος για να μας λη­στεύ­ουν κυ­ριο­λε­κτι­κά.

Υπο­κρι­σία

Η «πρά­σι­νη» υπο­κρι­σία κυ­βέρ­νη­σης και ΕΕ χτύ­πη­σε «κόκ­κι­νο» με τον κλι­μα­τι­κό νόμο. Για αυ­τούς η κλι­μα­τι­κή κρίση και η προ­στα­σία του πε­ρι­βάλ­λο­ντος, είναι το πρό­σχη­μα για «πρά­σι­νες» μπίζ­νες. Η ανά­γκη για, φι­λι­κό­τε­ρες προς το πε­ρι­βάλ­λον, με­θό­δους πα­ρα­γω­γής ενέρ­γειας και υπέρ­βα­ση του εξο­ρυ­κτι­σμού, κα­τα­λή­γει τε­λι­κά σε εμ­βά­θυν­ση της ενερ­γεια­κής φτώ­χειας για τους πολ­λούς, που θα κλη­θούν να πλη­ρώ­σουν τον λο­γα­ρια­σμό της «πρά­σι­νης» με­τά­βα­σης. Και μά­λι­στα με την  απο­θέ­ω­ση του δόγ­μα­τος της «ατο­μι­κής ευ­θύ­νης», όπως μας έμαθε καλά η πε­ρί­ο­δος της παν­δη­μί­ας. 

Τα πο­λε­μι­κά αε­ρο­σκά­φη που πη­γαι­νο­έρ­χο­νται στο Αι­γαίο κα­θη­με­ρι­νά, στο πλαί­σιο της κλι­μά­κω­σης του ελ­λη­νο­τουρ­κι­κού αντα­γω­νι­σμού ή τα τάν­κερ των ελ­λή­νων εφο­πλι­στών φαί­νε­ται πως είναι λι­γό­τε­ρο ενερ­γο­βό­ρα και ρυ­πο­γό­να από τα κλι­μα­τι­στι­κά στο σπίτι ή το γρα­φείο (άντε να τα ανοί­ξεις βέ­βαια με τέ­τοιες τιμές στο ρεύμα…), στα οποία εξε­τά­ζουν να βά­λουν «κόφτη» θερ­μο­κρα­σί­ας. Την ίδια στιγ­μή, ο πό­λε­μος και η όξυν­ση των αντα­γω­νι­σμών, καθώς και η κερ­δο­σκο­πι­κή αύ­ξη­ση των τιμών του φυ­σι­κού αε­ρί­ου στο Χρη­μα­τι­στή­ριο της Ενέρ­γειας, σπρώ­χνει τις πο­λυ­ε­θνι­κές της ενέρ­γειας και τις κυ­βερ­νή­σεις να ξε­πα­γώ­νουν εξο­ρυ­κτι­κά σχέ­δια και να κα­λο­βλέ­πουν τη χρήση πυ­ρη­νι­κής ενέρ­γειας. 

Χωρίς βα­θιές κοι­νω­νι­κές ανα­τρο­πές, στην κα­τεύ­θυν­ση του ρι­ζι­κού με­τα­σχη­μα­τι­σμού του υπάρ­χο­ντος πα­ρα­γω­γι­κού και κα­τα­να­λω­τι­κού μο­ντέ­λου, που θα είναι απε­λευ­θε­ρω­μέ­νο από τις επι­τα­γές του κε­φα­λαί­ου και της πα­ρα­γω­γής κέρ­δους, δεν μπο­ρού­με να μι­λά­με για πρά­σι­νες πο­λι­τι­κές, κλι­μα­τι­κή δι­καιο­σύ­νη και σω­τη­ρία του πλα­νή­τη. Η έκτα­ση της πο­λύ­πλευ­ρης κρί­σης του κα­πι­τα­λι­σμού σή­με­ρα, «φω­νά­ζει» ότι η οι­κο­σο­σια­λι­στι­κή με­τά­βα­ση απο­τε­λεί μια από­λυ­τη και άμεση ανα­γκαιό­τη­τα. 

*Ανα­δη­μο­σί­ευ­ση από την Ερ­γα­τι­κή Αρι­στε­ρά