Κρίσιμη μάχη στην Αίγυπτο

(φωτό από την επέ­τειο της Μάχης της Οδού Μο­χά­μεντ Μαχ­μούντ. Στα πανώ, οι προ­σω­πο­γρα­φί­ες των μαρ­τύ­ρων)

Στις πιο «μαύ­ρες μέρες» για τους επα­να­στά­τες, όταν ο στρα­τός ανα­κτού­σε την πρω­το­βου­λία κι­νή­σε­ων μετά την ανα­τρο­πή του Μόρσι, ένας μπλό­γκερ ακτι­βι­στής δια­τη­ρού­σε την αι­σιο­δο­ξία του, επι­κα­λού­με­νος τη συλ­λο­γι­κή μνήμη: οι γο­νείς, οι φίλοι, οι συ­να­γω­νι­στές των μαρ­τύ­ρων της επα­νά­στα­σης, η ύπαρ­ξη μιας σει­ράς επε­τεί­ων από όλες τις με­γά­λες μάχες από τις 25 Γε­νά­ρη 2011 και μετά, τα προ­σω­πι­κά βιώ­μα­τα του κα­θε­νός στους δρό­μους του Κα­ΐ­ρου («πη­γαί­νω στο σού­περ­μαρ­κετ και ακόμα μου έρ­χε­ται η ει­κό­να να ψάχνω στην ίδια πόρτα κα­τα­φύ­γιο από τις αστυ­νο­μι­κές σφαί­ρες») είναι πράγ­μα­τα που δια­σφα­λί­ζουν ότι η επα­νά­στα­ση δεν θα πε­θά­νει άδοξα. 

Δι­καιώ­θη­κε όταν στις 19 Νο­έμ­βρη συ­μπλη­ρώ­θη­καν 2 χρό­νια από την «μάχη της Οδού Μο­χά­μεντ Μαχ­μούντ». Ήταν η εξέ­γερ­ση ενά­ντια στην εξου­σία του Στρα­τιω­τι­κού Συμ­βου­λί­ου, που κα­τα­δι­κά­στη­κε τότε από τα ισλα­μι­κά κόμ­μα­τα, αλλά μετά από με­ρό­νυ­χτα αστα­μά­τη­των πο­λύ­νε­κρων συ­γκρού­σε­ων με την αστυ­νο­μία άνοι­ξε το δρόμο στην από­συρ­ση των στρα­τη­γών. 

Επέ­τειος της εξέ­γερ­σης

Ανή­με­ρα της επε­τεί­ου, κα­λού­σε σε δια­δή­λω­ση το «Μέ­τω­πο της Επα­νά­στα­σης», μια συμ­μα­χία που συ­γκρό­τη­σαν το Σε­πτέμ­βρη οι Επα­να­στά­τες Σο­σια­λι­στές, το Κί­νη­μα 6η Απρί­λη, μέλη του κόμ­μα­τος «Ισχυ­ρή Αί­γυ­πτος» (πα­λιό­τε­ρη αρι­στε­ρή διά­σπα­ση των Αδελ­φών Μου­σουλ­μά­νων) και πολ­λοί κα­τα­ξιω­μέ­νοι ακτι­βι­στές, για να εκ­φρα­στούν οι δυ­νά­μεις που πά­λε­ψαν για την ανα­τρο­πή του Μόρσι, αλλά τώρα αγω­νί­ζο­νται ενά­ντια στο στρα­τό. Πολ­λές χι­λιά­δες άν­θρω­ποι αντα­πο­κρί­θη­καν στο κά­λε­σμα και δια­δή­λω­σαν στην οδό Μο­χά­μεντ Μαχ­μούντ και (για πρώτη φορά μετά την ανα­τρο­πή του Μόρσι) έφτα­σαν στην πλα­τεία Τα­χρίρ, φω­νά­ζο­ντας συν­θή­μα­τα ενά­ντια στο στρα­τό, την αστυ­νο­μία, τον στρα­τη­γό Σίσι και το υπουρ­γείο Εσω­τε­ρι­κών. «Σή­με­ρα ξε­κι­νά­με να διεκ­δι­κού­με και πάλι τους δρό­μους και τις πλα­τεί­ες μας, που έχουν γίνει πάρ­κινγκ για τα τανκς», δή­λω­σε χα­ρα­κτη­ρι­στι­κά δια­δη­λω­τής για τη ση­μα­σία της κι­νη­το­ποί­η­σης. 

Ενώ αυτά εξε­λίσ­σο­νταν στους δρό­μους, η ανα­κοί­νω­ση ότι το νέο σύ­νταγ­μα θα επι­τρέ­πει να δι­κά­ζο­νται πο­λί­τες από τα στρα­τιω­τι­κά δι­κα­στή­ρια προ­κά­λε­σε ανα­στά­τω­ση σε δυ­νά­μεις του κι­νή­μα­τος που είχαν ακο­λου­θή­σει πο­λι­τι­κή «ουράς» του στρα­τού ή «ου­δε­τε­ρό­τη­τας» το προη­γού­με­νο διά­στη­μα. 

Στο με­γα­λύ­τε­ρο κόμμα της αι­γυ­πτια­κής ρι­ζο­σπα­στι­κής αρι­στε­ράς, την Σο­σια­λι­στι­κή Λαϊκή Συμ­μα­χία, η άρ­νη­ση της ηγε­τι­κής ομά­δας να κάνει κρι­τι­κή στις αντι­δη­μο­κρα­τι­κές πτυ­χές του νέου συ­ντάγ­μα­τος, οδή­γη­σε 300 μέλη και αρ­κε­τά ση­μα­ντι­κά στε­λέ­χη (ανά­με­σά τους ο Κα­λέντ Άλι, προ­ε­δρι­κός υπο­ψή­φιος της Αρι­στε­ράς το 2012) να κα­ταγ­γεί­λουν πως η ηγε­σία «ακο­λου­θεί τυφλά το κρά­τος», να πα­ραι­τη­θούν ομα­δι­κά και να ανα­κοι­νώ­σουν τη δη­μιουρ­γία νέου κόμ­μα­τος, με το όνομα «Ψωμί και Ελευ­θε­ρία».

Την ίδια πε­ρί­που χρο­νι­κή πε­ρί­ο­δο, το Κί­νη­μα «Τα­μα­ρόντ» (που έπαι­ξε κε­ντρι­κό ρόλο στην ορ­γά­νω­ση του κι­νή­μα­τος ενά­ντια στον Μόρσι) ανα­κοί­νω­σε ότι τα δύο μέλη του που συμ­με­τέ­χουν στη Συ­ντα­κτι­κή Συ­νέ­λευ­ση δεν εκ­φρά­ζουν πια το Κί­νη­μα και αντι­με­τω­πί­ζουν πει­θαρ­χι­κή δίωξη για τις πο­λι­τι­κές θέ­σεις που εξέ­φρα­σαν χωρίς να συ­ζη­τή­σουν με τα μέλη. Πρό­κει­ται για τα δύο κε­ντρι­κά στε­λέ­χη που είχαν στη­ρί­ξει ανοι­χτά τον στρα­τη­γό Σίσι σε όλες τις κα­τα­σταλ­τι­κές του κι­νή­σεις, προ­κα­λώ­ντας μα­ζι­κές πα­ραι­τή­σεις μελών τούς τε­λευ­ταί­ους δύο μήνες. 

Η νέα σύ­γκρου­ση ήρθε με την ψή­φι­ση και εφαρ­μο­γή από την με­τα­βα­τι­κή κυ­βέρ­νη­ση ενός δρα­κό­ντειου νόμου για τον πε­ριο­ρι­σμό των πο­λι­τι­κών δια­δη­λώ­σε­ων. 

Την Τρίτη 26 Νο­έμ­βρη, κα­λού­νταν δύο δια­δη­λώ­σεις: Μία της ορ­γά­νω­σης «Όχι Στρα­το­δι­κεία για Πο­λί­τες», ενά­ντια στην σχε­τι­κή πρό­βλε­ψη του νέου συ­ντάγ­μα­τος, και μία του Κι­νή­μα­τος «Μάρ­τυ­ρας Gaber Salah», που θα τι­μού­σε τη μνήμη του 16χρο­νου νε­κρού. 

Μια μέρα πριν, ψη­φί­στη­κε ο κα­τα­σταλ­τι­κός νόμος περί συ­γκε­ντρώ­σε­ων, και μια σειρά κι­νη­μα­τι­κές και πο­λι­τι­κές ορ­γα­νώ­σεις κά­λε­σαν άμεσα στή­ρι­ξη στα ανα­κοι­νω­μέ­να συλ­λα­λη­τή­ρια, για να κα­ταγ­γεί­λουν το νόμο και να «τε­στά­ρουν» την εφαρ­μο­γή του.

Κα­τα­στο­λή

Η αστυ­νο­μία έδωσε 5 λεπτά προ­θε­σμία στους δια­δη­λω­τές που θα τι­μού­σαν τον Gaber Salah να δια­λυ­θούν, και όταν αρ­νή­θη­καν τους επι­τέ­θη­καν με αντλί­ες νερού και δα­κρυ­γό­να, ενώ προ­σή­γα­γαν δε­κά­δες. Τα ίδια συ­νέ­βη­σαν στη συ­γκέ­ντρω­ση που ακο­λού­θη­σε το από­γευ­μα, έξω από τη Συ­ντα­κτι­κή Συ­νέ­λευ­ση. Αντλί­ες νερού, χη­μι­κά, ξυ­λο­δαρ­μοί, σε­ξουα­λι­κές επι­θέ­σεις ενά­ντια στους συ­γκε­ντρω­μέ­νους και συλ­λή­ψεις. Οι 17 συλ­λη­φθεί­σες δια­δη­λώ­τριες, που αρ­νή­θη­καν να απο­φυ­λα­κι­στούν αν δεν απε­λευ­θε­ρώ­νο­νταν όλοι οι κρα­τού­με­νοι, οδη­γή­θη­καν με κλού­βα στην έρημο, ξυ­λο­κο­πή­θη­καν και εγκα­τα­λεί­φθη­καν εκεί από την αστυ­νο­μία. Το ίδιο βράδυ επέ­στρε­ψαν στη δια­δή­λω­ση έξω από το αστυ­νο­μι­κό τμήμα. 

Η άγρια κα­τα­στο­λή της Τρίτη 26 Νο­έμ­βρη, πυ­ρο­δό­τη­σε μια σειρά από κι­νη­το­ποι­ή­σεις στο Κάιρο, αλλά και σε άλλες πό­λεις της Αι­γύ­πτου, την επό­με­νη μέρα, ενά­ντια στο νέο νόμο αλλά και για την απε­λευ­θέ­ρω­ση όλων των κρα­του­μέ­νων. Η κε­ντρι­κή δια­δή­λω­ση στο Κάιρο, πα­ρου­σιά­στη­κε από τα κρα­τι­κά ΜΜΕ ως «νό­μι­μη», αν και όλοι οι διορ­γα­νω­τές ανα­κοί­νω­σαν δη­μό­σια ότι δεν είχαν ζη­τή­σει την άδεια των αρχών. Εκεί­νη την μέρα το κα­θε­στώς «υπο­χώ­ρη­σε και ντρά­πη­κε να το πα­ρα­δε­χτεί», όπως σχο­λί­α­σε ακτι­βι­στής του Επα­να­στα­τι­κού Με­τώ­που. 

Φοι­τη­τές

Πα­ράλ­λη­λα με όλες αυτές τις εξε­λί­ξεις, δίνει τη δική του μάχη ένα δη­μο­κρα­τι­κό φοι­τη­τι­κό κί­νη­μα. Ο ανα­βρα­σμός στα πα­νε­πι­στή­μια ξε­κί­νη­σε από τις κι­νη­το­ποι­ή­σεις των φοι­τη­τών υπο­στη­ρι­κτών του Μόρσι, αλλά μετά τη σκλή­ρυν­ση της κα­τα­στο­λής άρ­χι­σε να ανα­πτύσ­σε­ται ένα ευ­ρύ­τε­ρο κί­νη­μα υπε­ρά­σπι­σης των δη­μο­κρα­τι­κών δι­καιω­μά­των, το οποίο πήρε δια­στά­σεις χιο­νο­στοι­βά­δας με την «υπό­θε­ση της Αλε­ξάν­δρειας». Συ­γκε­κρι­μέ­να, τα Δι­κα­στή­ρια της Αλε­ξάν­δρειας επέ­βαλ­λαν εξο­ντω­τι­κές ποι­νές (11 χρό­νια φυ­λά­κι­ση) σε 21 ισλα­μί­στριες δια­δη­λώ­τριες (ανά­με­σά τους 7 ανή­λι­κες), που είχαν συλ­λη­φθεί σε δια­δή­λω­ση υπέρ του Μόρσι, τον Οκτώ­βρη. Ταυ­τό­χρο­να, αθω­ώ­θη­κε ο επι­κε­φα­λής της αστυ­νο­μί­ας, που διω­κό­ταν για τις δο­λο­φο­νί­ες 37 δια­δη­λω­τών, στις 28 Γε­νά­ρη του 2011, στην Αλε­ξάν­δρεια. 

Η δίωξη δεί­χνει να «σπάει» και τους δι­σταγ­μούς πολ­λών ακτι­βι­στών να υπε­ρα­σπι­στούν τους Αδελ­φούς Μου­σουλ­μά­νους απέ­να­ντι στο κρά­τος, όπως δή­λω­σε χα­ρα­κτη­ρι­στι­κά ένας από αυ­τούς: «Ποτέ δεν πί­στευα πως μια μέρα θα υπε­ρα­σπι­ζό­μουν ένα μέλος της Αδελ­φό­τη­τας. Αλλά σή­με­ρα… θα υπε­ρα­σπι­στώ 14 νέες γυ­ναί­κες που κα­τα­δι­κά­στη­καν σε 11 χρό­νια φυ­λα­κή. Παρά το μίσος μου για την Αδελ­φό­τη­τα, πρό­κει­ται για αδι­κία». 

Πολ­λές φοι­τη­τι­κές ενώ­σεις πα­ραι­τή­θη­καν στα πα­νε­πι­στή­μια της Αλε­ξάν­δρειας σε έν­δει­ξη δια­μαρ­τυ­ρί­ας. Το συ­μπέ­ρα­σμα ότι δεν πρό­κει­ται μόνο για τους Μου­σουλ­μά­νους, ενι­σχύ­θη­κε από την πρό­σφα­τη κυ­βερ­νη­τι­κή από­φα­ση που επι­τρέ­πει στην αστυ­νο­μία να μπαί­νει στα πα­νε­πι­στή­μια, κάτι που απα­γο­ρευό­ταν μέχρι σή­με­ρα. 

Συ­γκρού­σεις

Η διοί­κη­ση του Πα­νε­πι­στη­μί­ου του Κα­ΐ­ρου απο­φά­σι­σε την ανα­στο­λή κάθε συν­δι­κα­λι­στι­κής δρα­στη­ριό­τη­τας, απα­γό­ρευ­σε τις δια­δη­λώ­σεις και κά­λε­σε την αστυ­νο­μία να «φυ­λά­ξει» το ίδρυ­μα. Η αστυ­νο­μία επι­χεί­ρη­σε να ει­σβά­λει, και οι φοι­τη­τές μπλό­κα­ραν τις ει­σό­δους και αμύν­θη­καν με κάθε δια­θέ­σι­μο μέσο. Η αστυ­νο­μία απά­ντη­σε με πυρά και δο­λο­φό­νη­σε ένα φοι­τη­τή. Την επό­με­νη μέρα, ενώ οι φοι­τη­τές του πα­νε­πι­στη­μί­ου Αλ Αζάρ δια­δή­λω­ναν για τη δο­λο­φο­νία, το Δι­κα­στή­ριο ανα­κοί­νω­σε την κα­τα­δί­κη 38 συ­να­δέλ­φων τους (κρα­του­μέ­νων από τον Οκτώ­βρη) σε 1,5 χρόνο φυ­λά­κι­ση. Οι κι­νη­το­ποι­ή­σεις συ­νε­χί­στη­καν και έχουν εξα­πλω­θεί και σε άλλα πα­νε­πι­στή­μια σε όλη την Αί­γυ­πτο. 

Μπρο­στά σε αυτήν την κα­τά­στα­ση, οι στρα­τη­γοί προ­σα­να­το­λί­ζο­νται στην τρο­μο­κρά­τη­ση ή και εξό­ντω­ση (μένει να φανεί από τα απο­τε­λέ­σμα­τα των δικών) των επα­να­στα­τι­κών ηγε­σιών. Με αφορ­μή τις πα­ρά­νο­μες δια­δη­λώ­σεις ανυ­πα­κο­ής, έχει στη­θεί μια «βιο­μη­χα­νία διώ­ξε­ων» που είναι εξό­φθαλ­μα στο­χο­προ­ση­λω­μέ­νη σε ηγε­τι­κές προ­σω­πι­κό­τη­τες του επα­να­στα­τι­κού κι­νή­μα­τος. 

Το κα­θε­στώς στρέ­φε­ται ενά­ντια σε εκεί­νες τις δυ­νά­μεις που ενα­ντιώ­νο­νται ανοι­χτά στη στρα­τιω­τι­κή εξου­σία: οι πε­ρισ­σό­τε­ροι συλ­λη­φθέ­ντες ανή­κουν στο Μέ­τω­πο Επα­νά­στα­σης. Ανά­με­σά τους, η ηγε­σία του Κι­νή­μα­τος 6η Απρί­λη, ακτι­βι­στές-μπλό­γκερ που πρω­τα­γω­νί­στη­σαν στην πάλη ενά­ντια στον Μου­μπά­ρακ, αγω­νι­στές της Αρι­στε­ράς. Δεν στο­χο­ποιεί­ται πια η Μου­σουλ­μα­νι­κή Αδελ­φό­τη­τα που «έκλε­ψε την επα­νά­στα­ση», στο­χο­ποιού­νται οι άν­θρω­ποι που συμ­βο­λί­ζουν στη αι­γυ­πτια­κή κοι­νω­νία τα «παι­διά της Τα­χρίρ», στο­χο­ποιεί­ται η «25η Γε­νά­ρη 2011». 

Ση­μα­ντι­κή μάχη

Η πάλη στην Αί­γυ­πτο να μην πε­ρά­σουν αυτές οι διώ­ξεις, για να συ­νε­χι­στεί και να κλι­μα­κω­θεί η αντί­στα­ση στην πα­λι­νόρ­θω­ση του μου­μπα­ρα­κι­κού κρά­τους, είναι εξαι­ρε­τι­κά κρί­σι­μη. Η συμ­με­το­χή των πλα­τιών λαϊ­κών μαζών σε αυτόν τον αγώνα είναι επί­σης κρί­σι­μη, και θα δεί­ξει πολλά για την «κα­τά­στα­ση πνευ­μά­των» στην αι­γυ­πτια­κή κοι­νω­νία, για τον συ­σχε­τι­σμό δύ­να­μης στην πα­ρού­σα φάση. 

Τα τε­λευ­ταία τρία χρό­νια, μετά από κάθε με­γά­λη «έφοδο» του κι­νή­μα­τος ακο­λου­θεί μια πε­ρί­ο­δος νη­νε­μί­ας, στη διάρ­κεια της οποί­ας η με­γά­λη πλειο­ψη­φία -από κό­πω­ση και από αυ­τα­πά­τες- επι­στρέ­φει «σπίτι της» και πε­ρι­μέ­νει υπο­μο­νε­τι­κά από την εκά­στο­τε «διά­δο­χη κα­τά­στα­ση» να δώσει λύ­σεις. Αυτά τα με­σο­δια­στή­μα­τα χα­ρα­κτη­ρί­ζο­νταν από μια φαι­νο­με­νι­κή «απο­μό­νω­ση» των επα­να­στα­τών, στην αρχή, και μια στα­δια­κή συ­σπεί­ρω­ση κά­ποιων ευ­ρύ­τε­ρων μα­χη­τι­κών μειο­ψη­φιών γύρω τους, στη συ­νέ­χεια, που βοη­θού­σε να γί­νουν κι­νη­το­ποι­ή­σεις που «κρα­τού­σαν τη φλόγα αναμ­μέ­νη», για να ξα­να­γί­νει «πυρ­κα­γιά» όταν μια «χο­ντρή» αφορ­μή, ή η διά­ψευ­ση των προσ­δο­κιών ξα­να­κα­τέ­βα­ζε τα εκα­τομ­μύ­ρια στους δρό­μους. 

Το μο­τί­βο έδει­χνε να επα­να­λαμ­βά­νε­ται μετά την ανα­τρο­πή του Μόρσι. Ωστό­σο, οι στρα­τη­γοί έχουν πάρει το μά­θη­μά τους, και αυτήν τη φορά επι­χει­ρούν να «πνί­ξουν το μωρό πριν με­γα­λώ­σει», στο­χο­ποιώ­ντας ανοι­χτά τους πρω­το­πό­ρους αγω­νι­στές. Με αυτήν την έν­νοια, η έκ­βα­ση αυτής της με­τω­πι­κής σύ­γκρου­σης της χού­ντας με τα πρω­το­πό­ρα τμή­μα­τα του κι­νή­μα­τος είναι κρί­σι­μο ζή­τη­μα για την εξέ­λι­ξη των γε­γο­νό­των στο κο­ντι­νό μέλ­λον.

Στα κοι­νω­νι­κά δί­κτυα, ακτι­βι­στές και ορ­γα­νώ­σεις  αρ­χί­ζουν να αναρ­τούν μια ημε­ρο­μη­νία: 25 Γε­νά­ρη 2014...