Μέτωπο ενάντια στους πολεμικούς τυχοδιωκτισμούς για τα πετρέλαια

Η έντα­ση έχει ανέ­βει και πάλι επι­κίν­δυ­να στην Ανα­το­λι­κή Με­σό­γειο, με  τον γνώ­ρι­μο πια «συ­νω­στι­σμό» πο­λε­μι­κών πλοί­ων να εξε­λίσ­σε­ται αυτή τη φορά γύρω από το τουρ­κι­κό ερευ­νη­τι­κό «Μπαρ­μπα­ρός»: Αυτό πε­ρι­φρου­ρεί­ται από τον τουρ­κι­κό στόλο, ενώ «μαρ­κά­ρε­ται» στενά από δύο ελ­λη­νι­κά πο­λε­μι­κά πλοία, τα οποία συν­δρά­μουν τέσ­σε­ρα αμε­ρι­κα­νι­κά αντι­τορ­πι­λι­κά πρώ­της γραμ­μής. 

Το επει­σό­διο που πα­ρα­λί­γο να ξε­σπά­σει, όταν η ελ­λη­νι­κή φρε­γά­τα «Νι­κη­φό­ρος Φωκάς» επι­χεί­ρη­σε να ανα­κό­ψει την πο­ρεία του ερευ­νη­τι­κού σκά­φους, δεί­χνει ότι η κυ­βέρ­νη­ση ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ­ΝΕΛ έχει εμπλα­κεί σε ένα επι­κίν­δυ­νο παι­χνί­δι με τη φωτιά.

Τα ελ­λη­νι­κά ΜΜΕ έχουν πάψει πλέον να μας σο­κά­ρουν με τη μο­νο­με­ρή ανά­γνω­ση-πα­ρου­σί­α­ση των εξε­λί­ξε­ων, που ενί­ο­τε φτά­νει στα όρια της αντι­στρο­φής της πραγ­μα­τι­κό­τη­τας: «Νέες τουρ­κι­κές προ­κλή­σεις»! Το πρό­βλη­μα γί­νε­ται εντο­νό­τε­ρο από την υιο­θέ­τη­ση αντί­στοι­χων σχη­μά­των και από το με­γα­λύ­τε­ρο τμήμα της ελ­λη­νι­κής Αρι­στε­ράς. Πώς φτά­σα­με σε μια νέα κλι­μά­κω­ση της έντα­σης;

Στα τέλη Σε­πτέμ­βρη το κλίμα ήταν δια­φο­ρε­τι­κό. Στα πε­ρι­θώ­ρια της Γε­νι­κής Συ­νέ­λευ­σης του ΟΗΕ, υπήρ­ξε η συ­νά­ντη­ση Τσί­πρα-Ερ­ντο­γάν που θε­ω­ρή­θη­κε βήμα «εξο­μά­λυν­σης» (στον από­η­χο και της απε­λευ­θέ­ρω­σης των δύο ελ­λή­νων στρα­τιω­τι­κών, που είχαν ει­σχω­ρή­σει σε τουρ­κι­κό έδα­φος). Υπήρ­ξαν επί­σης συ­να­ντή­σεις Βρε­τα­νί­ας-Ελ­λά­δας-Τουρ­κί­ας-Κύ­πρου, στα πλαί­σια μιας πι­θα­νής επα­νεκ­κί­νη­σης των συ­νο­μι­λιών για το κυ­πρια­κό. 

Ποιος προ­κα­λεί;

Ενώ υπο­τί­θε­ται ότι συ­ζη­τιέ­ται η απο­κα­τά­στα­ση της εμπι­στο­σύ­νης, ενώ υπο­τί­θε­ται ότι διε­ρευ­νά­ται μια επα­νεκ­κί­νη­ση των δια­πραγ­μα­τεύ­σε­ων «από εκεί που έμει­ναν στον Κραν Μο­ντα­νά», έσκα­σαν οι ει­δή­σεις από την τρι­με­ρή Ελ­λά­δας-Κύ­πρου-Αι­γύ­πτου στην Ελού­ντα, στα μέσα Οκτώ­βρη. Από εκεί, ο Αλ. Τσί­πρας ανα­κοί­νω­σε ότι συμ­φώ­νη­σε με τον δι­κτά­το­ρα της Αι­γύ­πτου, Σίσι, «τη με­γά­λη ση­μα­σία που έχει η οριο­θέ­τη­ση των ΑΟΖ με­τα­ξύ των χωρών μας» και την ανά­γκη «να προ­χω­ρή­σου­με το συ­ντο­μό­τε­ρο δυ­να­τό σε συμ­φω­νία για το ζή­τη­μα αυτό». Πα­ράλ­λη­λα, ο Τσί­πρας στή­ρι­ξε σθε­να­ρά την αξιο­ποί­η­ση της κυ­πρια­κής ΑΟΖ από την κυ­βέρ­νη­ση Ανα­στα­σιά­δη, «ένα­ντι οποιασ­δή­πο­τε απει­λής τρί­της χώρας».  

Φι­λο­κυ­βερ­νη­τι­κοί ανα­λυ­τές δη­λώ­νουν αι­σιό­δο­ξοι, κο­μπά­ζο­ντας για την «εξαι­ρε­τι­κή συμ­μα­χία» που οι­κο­δο­μή­θη­κε «από όταν τα ηνία της χώρας ανέ­λα­βε ο Αμπ­ντέλ Φατάχ Αλ Σίσι». Με­γά­λο πα­ρά­ση­μο να βελ­τιώ­νο­νται ρα­γδαία οι σχέ­σεις με μια χώρα, μετά από αι­μα­τη­ρό πρα­ξι­κό­πη­μα σε αυτήν. Πράγ­μα­τι ο Τσί­πρας δεν ήταν κα­θό­λου φει­δω­λός στις αβρο­φρο­σύ­νες ή στις διευ­κο­λύν­σεις («ανά­γκη να ανοί­ξει η συ­ζή­τη­ση για μια στρα­τη­γι­κή σχέση ΕΕ-Αι­γύ­πτου») προς τον άν­θρω­πο που αγω­νι­στές ονο­μά­ζουν «Αι­γύ­πτιο Πι­νο­σέτ».

Το «κλίμα» της τρι­με­ρούς δια­μορ­φώ­νει την προ­ο­πτι­κή μιας συ­νεν­νό­η­σης Ελ­λά­δας-Κύ­πρου-Αι­γύ­πτου που θα προ­βλέ­πει επή­ρεια στο Κα­στε­λό­ρι­ζο και τη Στρογ­γύ­λη. Όχι άδικα, με­ρί­δα του «πα­τριω­τι­κού χώρου» μί­λη­σε για «σπου­δαία εί­δη­ση, που προ­κά­λε­σε νευ­ρι­κό κλο­νι­σμό στην Άγκυ­ρα». Στις τουρ­κι­κές αντι­δρά­σεις, μετά την Ελού­ντα, αν η «ει­σβο­λή» είναι εθνι­κι­στι­κή υπερ­βο­λή, ο «στραγ­γα­λι­σμός» είναι ακρι­βής πε­ρι­γρα­φή.  

Οι τουρ­κι­κές ανη­συ­χί­ες εξε­λίσ­σο­νται σε ένα ευ­ρύ­τε­ρο φόντο. Η κλι­μά­κω­ση Τσί­πρα σε επί­πε­δο προ­θέ­σε­ων συ­νέ­πε­σε με το κλίμα «ανα­βάθ­μι­σης της αμυ­ντι­κής σχέ­σης ΗΠΑ-Κύ­πρου» με εκα­τέ­ρω­θεν επι­σκέ­ψεις υπουρ­γών, τον προ­γραμ­μα­τι­σμό για επα­νά­λη­ψη της άσκη­σης «Μέ­δου­σα» με συμ­με­το­χή του ελ­λη­νι­κού και του αι­γυ­πτια­κού πο­λε­μι­κού ναυ­τι­κού τις επό­με­νες βδο­μά­δες, τις συ­χνό­πυ­κνες επα­φές του Αρ­χη­γού ΓΕΕΘΑ Ευάγ­γε­λου Απο­στο­λά­κη με τον Αρ­χη­γό του Μι­κτού Επι­τε­λεί­ου των Αμε­ρι­κα­νι­κών Ενό­πλων Δυ­νά­με­ων, στρα­τη­γό Ντάν­φορντ, στην Ουά­σινγ­κτον (ελά­χι­στο καιρό μετά τις επα­φές τους στην Ελ­λά­δα). Και όλα αυτά, ενώ πλη­σιά­ζει ένα πρώτο «ση­μείο κα­μπής»: η έναρ­ξη των ερ­γα­σιών της Exxon Mobile σε κυ­πρια­κό οι­κό­πε­δο.

Σε αυτό το φόντο, στάλ­θη­κε το «Μπαρ­μπα­ρός» σε μια πε­ριο­χή ισχυ­ρού συμ­βο­λι­σμού: εκεί όπου εφά­πτο­νται οι (φε­ρό­με­νες ως) ΑΟΖ της Ελ­λά­δας, της Κύ­πρου και της Αι­γύ­πτου. Ήταν ένα πρώτο σι­νιά­λο από την Άγκυ­ρα ότι «πα­ρα­μέ­νει πα­ρού­σα», ότι δεν θα απο­δε­χτεί «ήσυχα» τα τε­τε­λε­σμέ­να και ότι το ζή­τη­μα πα­ρα­μέ­νει ανοι­χτό. 

Ακο­λού­θη­σε κλι­μά­κω­ση: Η ελ­λη­νι­κή κυ­βέρ­νη­ση έστει­λε τη φρε­γά­τα «Νι­κη­φό­ρος Φωκάς» να εμπο­δί­σει το «Μπαρ­μπα­ρός». Η τουρ­κι­κή έστει­λε στρα­τιω­τι­κή συ­νο­δεία (τρία επι­πλέ­ον σκάφη και δύο υπο­βρύ­χια), η Αθήνα (και η Ουά­σινγ­κτον…) απά­ντη­σαν και φτά­σα­με στον ση­με­ρι­νό επι­κίν­δυ­νο «συ­νω­στι­σμό».

«Εθνι­κά δί­καια»;

Η εί­δη­ση εμ­φα­νί­ζε­ται ως «υπε­ρά­σπι­ση της ελ­λη­νι­κής υφα­λο­κρη­πί­δας», ενώ πρό­κει­ται για πο­λε­μι­κό τυ­χο­διω­κτι­σμό. Δί­νου­με το λόγο όχι σε κα­νέ­ναν «εθνο­μη­δε­νι­στή», αλλά σε έναν ανα­λυ­τή του «πα­τριω­τι­κού χώρου» που όμως δεί­χνει στοι­χειώ­δη επαφή με την πραγ­μα­τι­κό­τη­τα στο συ­γκε­κρι­μέ­νο ζή­τη­μα: 

«Ο “Νι­κη­φό­ρος Φωκάς” και η “Σα­λα­μίς” δεν έχουν στα­λεί να προ­στα­τεύ­σουν τη Χίο ή το Κα­στελ­λό­ρι­ζο, αλλά κυ­ριο­λε­κτι­κά έχουν στα­λεί στου δια­ό­λου τη μάνα… Το ση­μείο που προ­κα­λεί την πα­ρού­σα κρίση βρί­σκε­ται πολύ μα­κριά από την Ελ­λά­δα και είναι τε­λεί­ως αμ­φί­βο­λο αν οποιο­δή­πο­τε διε­θνές δι­κα­στή­ριο θα ανα­γνώ­ρι­ζε ότι εκεί βρί­σκε­ται ελ­λη­νι­κή υφα­λο­κρη­πί­δα… Στην πε­ριο­χή δεν υφί­στα­ται τώρα ούτε ελ­λη­νι­κή, ούτε τουρ­κι­κή υφα­λο­κρη­πί­δα. Διότι απλού­στα­τα, για να υπάρ­ξει νό­μι­μα υφα­λο­κρη­πί­δα (όπως και ΑΟΖ), σύμ­φω­να με τη Διε­θνή Σύμ­βα­ση για το Δί­καιο της Θά­λασ­σας του Μο­ντέ­γκο Μπέι του 1982, οφεί­λει να προη­γη­θεί η οριο­θέ­τη­σή της με­τα­ξύ των ομό­ρων κρα­τών, είτε με δι­με­ρή συμ­φω­νία, είτε με πα­ρα­πο­μπή σε διε­θνή διαι­τη­σία ή διε­θνή δι­κα­στι­κή κρίση».

Είναι γνω­στές οι προει­δο­ποι­ή­σεις εμπει­ρο­γνω­μό­νων ότι στη Χάγη δεν θα ήταν κα­θό­λου σί­γου­ρη μια δι­καί­ω­ση των ελ­λη­νι­κών θέ­σε­ων, μιας και το δί­καιο της θά­λασ­σας έχει μια σειρά κρι­τή­ρια, που παίρ­νουν υπόψη τη δια­φο­ρά ανά­με­σα σε ένα νησί όπως το Κα­στε­λό­ρι­ζο και μια με­γά­λη ηπει­ρω­τι­κή χώρα με τη με­γά­λη ακτο­γραμ­μή της Τουρ­κί­ας. Υπάρ­χουν άλ­λω­στε απο­φά­σεις του Διε­θνούς Δι­κα­στη­ρί­ου που έχουν αρ­νη­θεί πλήρη επή­ρεια σε νησιά (π.χ. Μαύρη Θά­λασ­σα), σε αντί­στοι­χες ιδιαί­τε­ρες πε­ρι­πτώ­σεις. 

Αυτές τις δυ­σκο­λί­ες επι­χει­ρεί να πα­ρα­κάμ­ψει η Αθήνα, δια­μορ­φώ­νο­ντας «τε­τε­λε­σμέ­να», με τις πλά­τες των ιμπε­ρια­λι­στι­κών κυ­βερ­νή­σε­ων και με τη δι­πλω­μα­τία των (ξένων) κα­νο­νιο­φό­ρων. Απέ­να­ντι στη δια­μορ­φού­με­νη απο­μό­νω­σή της, η Τουρ­κία απα­ντά με τη δι­πλω­μα­τία των δικών της κα­νο­νιο­φό­ρων, πο­ντά­ρο­ντας να επι­βά­λει μια επι­στρο­φή στο δρόμο των δια­πραγ­μα­τεύ­σε­ων στην προ­ο­πτι­κή της συ­νεκ­με­τάλ­λευ­σης.

Σε αυτό το παι­χνί­δι νεύ­ρων κι αντο­χών, ο ρόλος των ΗΠΑ θα είναι κρί­σι­μος. Θα ήθε­λαν να συ­μπε­ρι­λά­βουν και την Τουρ­κία στο παι­χνί­δι, αλλά φαί­νε­ται να προ­κρί­νουν τον «εκ­βια­σμό» ως μέ­θο­δο, στη­ρί­ζο­ντας τον άξονα Ελ­λά­δα-Κύ­προς-Ισ­ρα­ήλ-Αί­γυ­πτος μέχρι να συμ­μορ­φω­θεί πλή­ρως η Άγκυ­ρα. Εκεί πα­τά­ει η ελ­λη­νι­κή αλα­ζο­νεία. 

Στην Τουρ­κία δεν επι­κρα­τεί τόσο «αν­θελ­λη­νι­κή» διά­θε­ση, όσο «αντια­με­ρι­κα­νι­κή». Ο σύμ­βου­λος του Ερ­ντο­γάν, Γιγίτ Μπου­λούτ, αν και διαν­θί­ζει το άρθρο του με παλ­λη­κα­ρι­σμούς για το πώς θα θριαμ­βεύ­σει η Τουρ­κία σε πι­θα­νή σύ­γκρου­ση, έχει ένα δίκιο όταν γρά­φει: «Ελ­πί­ζω η Ελ­λά­δα να μην μπει σε αυτό το βρό­μι­κο παι­χνί­δι, να μη γίνει ερ­γα­λείο, να μην αφή­σει να τη χρη­σι­μο­ποι­ή­σουν… Ελ­πί­ζω να κερ­δί­σει η λο­γι­κή και η φιλία».

Η Αρι­στε­ρά

Πού αφή­νει αυτό την ελ­λη­νι­κή Αρι­στε­ρά; Κάθε άποψη, κάθε ανά­λυ­ση που φλερ­τά­ρει με κά­ποια «εθνι­κά δί­καια» ή «κυ­ριαρ­χι­κά δι­καιώ­μα­τα», όταν μι­λά­με για την εκ­με­τάλ­λευ­ση των υδρο­γο­ναν­θρά­κων στην Ανα­το­λι­κή Με­σό­γειο μόνο ζημιά κάνει στην κοινή προ­σπά­θεια (όλων μας!) να οι­κο­δο­μη­θεί ένα αντι­πο­λε­μι­κό-αντι­ι­μπε­ρια­λι­στι­κό κί­νη­μα. 

Αυτή η αντί­φα­ση πρέ­πει να επι­λυ­θεί. Για δύο λό­γους: Στον κα­πι­τα­λι­σμό-ιμπε­ρια­λι­σμό τα «κυ­ριαρ­χι­κά δι­καιώ­μα­τα» σε πλου­το­πα­ρα­γω­γι­κές πηγές αφο­ρούν τους κα­πι­τα­λι­στές και τους ιμπε­ρια­λι­στές. Δεν είναι «εθνι­κή προί­κα» μιας κά­ποιας μελ­λο­ντι­κής «λαϊ­κής εξου­σί­ας» από την οποία απέ­χου­με ακόμα και για την οποία αξί­ζει στο με­τα­ξύ να παί­ξου­με με τα σπίρ­τα των εθνι­κι­στι­κών αντι­πα­ρα­θέ­σε­ων σε μια εύ­φλε­κτη πε­ριο­χή. Είναι μια άποψη που πάει πίσω κι από έναν λε­λο­γι­σμέ­νο αστι­κό κο­σμο­πο­λι­τι­σμό που προ­τι­μά τη συ­νεκ­με­τάλ­λευ­ση από το ρίσκο του πο­λέ­μου. Αλλά υπάρ­χει κι ένας δεύ­τε­ρος: Στις συν­θή­κες της κλι­μα­τι­κής αλ­λα­γής, με τον ΟΗΕ να υπο­χρε­ώ­νε­ται να χτυ­πή­σει κα­μπα­νά­κι, όταν αρι­στε­ροί αγω­νι­στές σωστά προει­δο­ποιούν ότι «πρέ­πει να αφή­σου­με το πε­τρέ­λαιο εκεί που είναι», αν θέ­λου­με να έχου­με κά­ποια πι­θα­νό­τη­τα να προ­λά­βου­με την επερ­χό­με­νη κα­τα­στρο­φή, το τε­λευ­ταίο πράγ­μα που θα έπρε­πε να κάνει ακόμα και μια μελ­λο­ντι­κή «λαϊκή εξου­σία» είναι να διεκ­δι­κή­σει μερ­τι­κό στα πε­τρέ­λαια…

Για το αγαθό της ει­ρή­νης, για την πάλη ενά­ντια στον ιμπε­ρια­λι­σμό, για να απο­τρα­πεί μια οι­κο­λο­γι­κή κα­τα­στρο­φή, η Αρι­στε­ρά πρέ­πει να στα­θεί απο­φα­σι­στι­κά απέ­να­ντι στο με­γά­λο παι­χνί­δι των υδρο­γο­ναν­θρά­κων. Κλεί­νου­με επι­στρέ­φο­ντας στον ρε­α­λι­στή ανα­λυ­τή του «πα­τριω­τι­κού χώρου»: «Δεν θα υπάρ­ξουν νι­κη­τές και ητ­τη­μέ­νοι… θα υπάρ­ξουν μόνο ητ­τη­μέ­νοι… Το τε­λευ­ταίο που χρεια­ζό­μα­στε τώρα είναι επί­δο­ξοι Ιω­αν­νί­δη­δες». 

*Ανα­δη­μο­σί­ευ­ση από την Ερ­γα­τι­κή Αρι­στε­ρά