«Ο νεοφιλελευθερισμός παράγει διαρκώς κρίσεις, ανισότητες και αποσταθεροποίηση»

 Θα είσαι ομι­λη­τής στην εκ­δή­λω­ση των 8 δη­μο­τι­κών κι­νή­σε­ων όπου μαζί με τον Απο­στό­λη Κα­ψά­λη και τον Νίκο Κου­ρα­χά­νη, θα πα­ρου­σιά­σε­τε τμή­μα­τα από επε­ξερ­γα­σί­ες σας για την κοι­νω­νι­κή πο­λι­τι­κή στην εποχή της παν­δη­μί­ας. Πες μας κά­ποια πράγ­μα­τα σε σχέση με αυτό.

Το Σάβ­βα­το 6 Φε­βρουα­ρί­ου, στις 7 το από­γευ­μα, θα συμ­με­τέ­χου­με στην εκ­δή­λω­ση «Η κοι­νω­νι­κή πο­λι­τι­κή στην εποχή της παν­δη­μί­ας». Διορ­γα­νω­τές της εκ­δή­λω­σης είναι 8 η πα­ρά­τα­ξη Ανυ­πό­τα­κτη Αθήνα, ο Ανυ­πό­τα­κτος Κο­ρυ­δαλ­λός – Ρι­ζο­σπα­στι­κή Προ­ο­δευ­τι­κή Δη­μο­τι­κή, το Ασυμ­βί­βα­στο Ίλιον, το Δί­κτυο Πο­λι­τών Χο­λαρ­γού – Πα­πά­γου, Ζω­γρά­φου Ανυ­πό­τα­κτη Πόλη, η Κί­νη­ση Πο­λι­τών Νί­καια – Ρέντη «Κό­ντρα στο Ρεύμα», Ρήγμα στα Δυ­τι­κά (Αι­γά­λεω) και η Ρι­ζο­σπα­στι­κή Ενω­τι­κή Κί­νη­ση Βύ­ρω­να. Η εκ­δή­λω­ση θα έχει τα χα­ρα­κτη­ρι­στι­κά πα­ρέμ­βα­σης στη συ­γκυ­ρία, η οποία χα­ρα­κτη­ρί­ζε­ται από τη συ­νέ­χι­ση και κλι­μά­κω­ση των νε­ο­φι­λε­λεύ­θε­ρων πο­λι­τι­κών λι­τό­τη­τας και απορ­ρύθ­μι­σης, όπως αυτές ανα­γνω­ρί­ζο­νται στην Έκ­θε­ση Πισ­σα­ρί­δη, όσο και τις πο­λι­τι­κές που εφαρ­μό­ζο­νται για την αντι­με­τώ­πι­ση της παν­δη­μί­ας και των συ­νε­πειών της.

Η Ελ­λά­δα μπαί­νει στην παν­δη­μι­κή κρίση χωρίς να έχει βγει από μία δε­κα­ε­τία κρί­σης. Πα­ρα­τη­ρού­με ένα κοινό μο­τί­βο ατο­μι­κής ευ­θύ­νης και ενο­χο­ποί­η­σης. Από το «μαζί τα φά­γα­με» η ατο­μι­κή ευ­θύ­νη ανα­κα­τα­λαμ­βά­νει το επί­κε­ντρο του συ­στη­μι­κού δη­μό­σιου λόγου. Αυτή τη φορά για τη νο­μι­μο­ποί­η­ση της έλ­λει­ψης πο­λι­τι­κών της συλ­λο­γι­κής προ­στα­σί­ας του πλη­θυ­σμού (υγειο­νο­μι­κής, κοι­νω­νι­κής, οι­κο­νο­μι­κής) αλλά και για τη ενο­χο­ποί­η­ση «ανεύ­θυ­νων» ομά­δων του πλη­θυ­σμού. Η στο­χο­ποί­η­ση κοι­νω­νι­κών ομά­δων επα­νέρ­χε­ται. Συν­δι­κα­λι­στές για­τροί διώ­κο­νται επει­δή ζη­τούν ενί­σχυ­ση του ΕΣΥ εν μέσω απα­γό­ρευ­σης δη­μό­σιων συ­να­θροί­σε­ων. Ο συν­δι­κα­λι­σμός δέ­χε­ται τα βέλη των ΜΜΕ, εκτός κι αν πρό­κει­ται για προ­βε­βλη­μέ­νους συν­δι­κα­λι­στές σω­μά­των ασφα­λεί­ας. Ο Πρό­ε­δρος της Επι­τρο­πής Λοι­μω­ξιο­λό­γων ενη­με­ρώ­νει ότι δεν είναι εφι­κτή η ενί­σχυ­ση των μέσων μα­ζι­κής με­τα­φο­ράς και ο Υπουρ­γός βάζει σε αντι­πα­ρά­θε­ση την ενί­σχυ­ση των λε­ω­φο­ρεί­ων με το ύψος των συ­ντά­ξε­ων.

Προ­κύ­πτει εύ­λο­γα ένας προ­βλη­μα­τι­σμός προς συ­ζή­τη­ση για το κατά πόσο οι πο­λι­τι­κές που υιο­θε­τού­νται με αφορ­μή ή ως άλ­λο­θι την παν­δη­μία συ­νι­στούν μια ποιο­τι­κή αλ­λα­γή στις ακο­λου­θού­με­νες πο­λι­τι­κές ή έχου­με να κά­νου­με με μια συ­νέ­χι­ση πο­λι­τι­κών και απλά η κρίση δη­μό­σιου χρέ­ους δίνει τη σκυ­τά­λη στην υγειο­νο­μι­κή κρίση.

 Με όρους κοι­νω­νι­κού κρά­τους είναι εμ­φα­νές πως κι­νού­μα­στε προς την πε­ραι­τέ­ρω εμ­βά­θυν­ση των νε­ο­φι­λε­λεύ­θε­ρων προ­ταγ­μά­των, (δη­λα­δή εξα­το­μί­κευ­ση και επα­νε­μπο­ρευ­μα­το­ποί­η­ση των πα­ρο­χών, ΜΚΟ­ποί­η­ση και ιδιω­τι­κο­ποί­η­ση των αντί­στοι­χων δο­μών­και αντί­στοι­χη από­συρ­ση του κρά­τους). Δια­πι­στώ­νε­τε κά­ποιες τομές σε σχέση με το πα­ρελ­θόν και όσα εφαρ­μό­στη­καν μετά την κρίση του 2008; Πως απο­τι­μά­τε τις τρέ­χου­σες εξε­λί­ξεις, γε­νι­κά και ει­δι­κά για την Ελ­λά­δα.

Η νε­ο­φι­λε­λεύ­θε­ρη ατζέ­ντα με­ταρ­ρυθ­μί­σε­ων από το 2008 και μετά απο­τε­λεί ένα ευ­ρύ­τε­ρο πλαί­σιο πει­θάρ­χη­σης της ερ­γα­σί­ας σε δύο δια­κρι­τά εν­νοιο­λο­γι­κά πεδία, αυτό της μεί­ω­σης των ερ­γα­τι­κών δι­καιω­μά­των, και αυτό της μεί­ω­σης τον πε­ριο­ρι­σμό των κοι­νω­νι­κών δι­καιω­μά­των, με τη μορφή κοι­νω­νι­κών πα­ρο­χών και δη­μό­σιων υπη­ρε­σιών.

Πα­ρό­τι στην πράξη εμ­φα­νί­ζο­νται μαζί, οι ίδιες στρα­τη­γι­κές ελέγ­χου και πει­θάρ­χη­σης της ερ­γα­σί­ας μπο­ρούν να ανα­λυ­θούν ως δύο δια­κρι­τές δια­δι­κα­σί­ες. Μια δια­δι­κα­σία δο­μι­κής πει­θάρ­χη­ση­ςτης ερ­γα­σί­ας και μια μορφή ορ­γα­νω­τι­κής πει­θάρ­χη­σης της ερ­γα­σί­ας (μεί­ω­ση του ρόλου της συλ­λο­γι­κής έκ­φρα­σης των ερ­γα­ζο­μέ­νων και ιδίως των συν­δι­κά­των). Η ορ­γα­νω­τι­κή πει­θάρ­χη­ση της ερ­γα­σί­ας έγκει­ται ιδίως στη θε­σμι­κή και ου­σια­στι­κή απο­δυ­νά­μω­ση και πα­ρα­κώ­λυ­ση της λει­τουρ­γί­ας των ορ­γα­νω­μέ­νων μορ­φών εκ­προ­σώ­πη­σης της ερ­γα­σί­ας. Η δο­μι­κή πει­θάρ­χη­ση της ερ­γα­σί­ας ανα­φέ­ρε­ται σε δια­δι­κα­σί­ες πρόσ­δε­σης των ερ­γα­ζο­μέ­νων στο κρά­τος και στον ερ­γο­δό­τη, σε δια­δι­κα­σί­ες πρόσ­δε­σης των ερ­γα­ζο­μέ­νων στην ευ­ρύ­τε­ρη λει­τουρ­γία των χρη­μα­τα­γο­ρών (κε­φα­λαιο­ποι­η­τι­κές συ­ντά­ξεις), την εμπο­ρευ­μα­το­ποί­η­ση της ερ­γα­σί­ας και της κοι­νω­νι­κής προ­στα­σί­ας, τη με­τα­κύ­λι­ση ευ­θυ­νών στα άτομα.

Η δια­χεί­ρι­ση της κρί­σης της παν­δη­μί­ας απο­τε­λεί συ­νέ­χεια και κλι­μά­κω­ση των εξε­λί­ξε­ων που ήδη δρο­μο­λο­γή­θη­καν την πε­ρα­σμέ­νη δε­κα­ε­τία. Τα αντι­λαϊ­κά μέτρα λαμ­βά­νο­νταν παρά τις έντο­νες κοι­νω­νι­κές αντι­δρά­σεις και κι­νη­το­ποι­ή­σεις, πλέον όμως υιο­θε­τού­νται με τα­χείς ρυθ­μούς, ενώ οι δη­μό­σιες συ­να­θροί­σεις απα­γο­ρεύ­ο­νται. Ενώ στο όνομα της δη­μο­σιο­νο­μι­κής προ­σαρ­μο­γής εφαρ­μό­στη­καν πο­λι­τι­κές αυ­στη­ρής λι­τό­τη­τας σε κοι­νω­νι­κά αγαθά, όπως αυτό της δη­μό­σιας υγεί­ας, πλέον μειώ­νε­ται ο προ­ϋ­πο­λο­γι­σμός της δη­μό­σιας υγεί­ας εν μέσω παν­δη­μί­ας. Ενώ η πε­ρα­σμέ­νη δε­κα­ε­τία ση­μα­δεύ­τη­κε πα­γκο­σμί­ως από την πλήρη ή με­ρι­κή διά­σω­ση των ιδιω­τι­κών προ­γραμ­μά­των ασφά­λι­σης γή­ρα­τος από τα κράτη, για το 2021 προ­ω­θεί­ται η κε­φα­λαιο­ποί­η­ση-ιδιω­τι­κο­ποί­η­ση της επι­κου­ρι­κής ασφά­λι­σης στην Ελ­λά­δα.

Πρό­κει­ται σί­γου­ρα για μία μορφή ανα­βάθ­μι­σης των νε­ο­φι­λε­λεύ­θε­ρων πο­λι­τι­κών, η οποία εν­δε­χο­μέ­νως διευ­κο­λύ­νε­ται από τον φαι­νο­με­νι­κά απο­λι­τι­κό χα­ρα­κτή­ρα της παν­δη­μί­ας. Σε ποιο βαθμό απο­τε­λούν τομές είναι προς αξιο­λό­γη­ση και απαι­τεί εν­δε­χο­μέ­νως το τέλος της δια­δο­χής φά­σε­ων χα­λα­ρού και αυ­στη­ρού εγκλει­σμού. 

Στο ει­σα­γω­γι­κό ση­μεί­ω­μα του συλ­λο­γι­κού σας έργου κά­νε­τε επί­σης ει­δι­κές ανα­φο­ρές ως προς την στρο­φή στον αυ­ταρ­χι­σμό.Αυτό είναι κάτι πολύ ορατό με όρους κρα­τι­κής κα­τα­στο­λής, αλλά με όρους κοι­νω­νι­κού κρά­τους πως με­τα­φρά­ζε­ται αυτή η στρο­φή;

Θε­ω­ρού­με ότι είναι ερ­μη­νευ­τι­κά χρή­σι­μη η προ­σέγ­γι­ση των εξε­λί­ξε­ων με όρους αυ­ταρ­χι­κού νε­ο­φι­λε­λευ­θε­ρι­σμού ακόμα και στο πεδίο της κοι­νω­νι­κής πο­λι­τι­κής. Ο αυ­ταρ­χι­κός νε­ο­φι­λε­λευ­θε­ρι­σμός, σε αντί­θε­ση με τον πα­ρα­δο­σια­κό αντι-κρα­τι­στι­κό φι­λε­λευ­θε­ρι­σμό, δια­σφα­λί­ζει ότι θα υπάρ­χει πε­ρισ­σό­τε­ρο κρά­τος στο όνομα πε­ρισ­σό­τε­ρης αγο­ράς και πε­ρισ­σό­τε­ρος εξα­να­γκα­σμός στο όνομα πε­ρισ­σό­τε­ρης (οι­κο­νο­μι­κής) ελευ­θε­ρί­ας. Ανα­φε­ρό­μα­στε στην τάση ανά­πτυ­ξης ενός αυ­ταρ­χι­κού νε­ο­φι­λε­λευ­θε­ρι­σμού που εντο­πί­ζου­με στην κοι­νω­νι­κή πο­λι­τι­κή σε δια­φο­ρε­τι­κούς βαθ­μούς και με διά­φο­ρες εκ­δο­χές. 

Για τους θια­σώ­τες του νε­ο­φι­λε­λευ­θε­ρι­σμού, που ταυ­τί­ζουν τις αγο­ρές με τη δη­μο­κρα­τία και την ελευ­θε­ρία, αυτός ο συν­δυα­σμός αυ­ταρ­χι­σμού και νε­ο­φι­λε­λευ­θε­ρι­σμού εν­δε­χο­μέ­νως να φα­ντά­ζει πα­ρά­δο­ξος. Πα­ρό­λα αυτά ο αυ­ταρ­χι­κός νε­ο­φι­λε­λευ­θε­ρι­σμός επι­τρέ­πει σε εθνι­κές κυ­βερ­νή­σεις τόσο να προ­ω­θούν την οι­κο­νο­μι­κή αντα­γω­νι­στι­κό­τη­τα και τις νε­ο­φι­λε­λεύ­θε­ρες με­ταρ­ρυθ­μί­σεις όσο και να δια­σφα­λί­ζουν την πει­θάρ­χη­ση της κοι­νω­νί­ας. Αυ­ταρ­χι­σμός και νε­ο­φι­λε­λευ­θε­ρι­σμός αρ­χί­ζουν να συν­δυά­ζο­νται όλο και πιο συχνά αφή­νο­ντας να δη­μιουρ­γεί­ταιέ­να αμάλ­γα­μα αυ­ταρ­χι­κού νε­ο­φι­λε­λευ­θε­ρι­σμού ως η κυ­ρί­αρ­χη μορφή του νε­ο­φι­λε­λευ­θε­ρι­σμού σή­με­ρα, η οποία συν­δυά­ζει τη σι­δε­ρέ­νια γρο­θιά με το βε­λού­δι­νο γάντι, την κρα­τι­κή επι­βο­λή μετην οι­κο­νο­μι­κή ευ­ε­λι­ξία.

Ο αυ­ταρ­χι­κός νε­ο­φι­λε­λευ­θε­ρι­σμός είναι μία δια­δι­κα­σία με­τα­τό­πι­σης των δι­καιω­μά­των από τους πο­λί­τες στις επι­χει­ρή­σεις στην αγορά ερ­γα­σί­ας, την ιδιο­κτη­σία, το κε­φά­λαιο όσο και την οι­κο­γέ­νεια, την εκ­κλη­σία και την φυ­λε­τι­κή κα­θα­ρό­τη­τα, γε­νι­κά μι­λώ­ντας στην εξου­σία της αυ­θε­ντί­ας και των μο­νο­δρό­μων.Επι­πλέ­ον, η καλ­λιέρ­γεια ενός πλαι­σί­ου διαρ­κούς ευ­ε­λι­ξί­ας, ανα­σφά­λειας, αβε­βαιό­τη­τας και φόβου για τους ερ­γα­ζό­με­νους, τους αφή­νει στην από­λυ­τη εξου­σία του ερ­γο­δό­τη. Η τε­χνο­κρα­τι­κή και απο­λι­τι­κή προ­σέγ­γι­ση­των κοι­νω­νι­κών ζη­τη­μά­των, η δια­μόρ­φω­ση κοι­νω­νι­κών πο­λι­τι­κών μέσω κοι­νω­νι­κού αυ­το­μα­τι­σμού και «απο­διο­πο­μπαί­ων τρά­γων», ο πε­ριο­ρι­σμός της κοι­νω­νι­κής ιδιό­τη­τας του πο­λί­τη υπό το φόβο του ξένου απο­τε­λούν στοι­χεία αυ­ταρ­χι­κο­ποί­η­σης και στο πεδίο της κοι­νω­νι­κής πο­λι­τι­κής. 

Αντι­με­τω­πί­ζο­ντας τον αυ­ταρ­χι­κό νε­ο­φι­λε­λευ­θε­ρι­σμό ως δια­δι­κα­σία, απο­δε­χό­μα­στε βέ­βαια ότι δεν υπάρ­χει μία στα­θε­ρή μορφή, αλλά πε­ρισ­σό­τε­ροι αυ­ταρ­χι­κοί νε­ο­φι­λε­λευ­θε­ρι­σμοί. Η πο­λυ­μορ­φία των αυ­ταρ­χι­κών νε­ο­φι­λε­λευ­θε­ρι­σμών ανα­δει­κνύ­ει το δυ­να­μι­κό και εξε­λισ­σό­με­νο χα­ρα­κτή­ρα του φαι­νο­μέ­νου, την ύπαρ­ξη ρευ­στών δια­βαθ­μί­σε­ων. 

Δια­πι­στώ­νο­ντας αυτές τις εξε­λί­ξεις, ποια πι­στεύ­εις ότι θα πρέ­πει να είναι τα αι­τή­μα­τα από την σκο­πιά της Αρι­στε­ράς;Μπο­ρείς να πε­ρι­γρά­ψεις κά­ποιους αντί­στοι­χους άξο­νες για την το­πι­κή αυ­το­διοί­κη­ση;

Εί­μα­στε σε μία πε­ρί­ο­δο κατά την οποία ο νε­ο­φι­λε­λευ­θε­ρι­σμός, η τα­ξι­κή επί­θε­ση υπέρ του κε­φα­λαί­ου, φαί­νε­ται να προ­ε­λαύ­νει χωρίς ση­μα­ντι­κές αντι­στά­σεις σε κοι­νω­νι­κό, πο­λι­τι­κό ή και ιδε­ο­λο­γι­κό επί­πε­δο. Πιο πει­στι­κές φαί­νο­νται, όμως, οι ανα­λύ­σεις ότι η προ­έ­λα­ση αυτή πα­ρά­γει διαρ­κώς κρί­σεις, ανι­σό­τη­τες και απο­στα­θε­ρο­ποί­η­ση. Η ανα­σφά­λεια δια­χέ­ε­ται στους επι­σφα­λείς ερ­γα­ζό­με­νους όσο και στην διαρ­κώς αστα­θή οι­κο­νο­μία της αγο­ράς, η οποία ανα­γκά­ζε­ται να εμ­φα­νί­ζε­ται ολο­έ­να και πιο πει­θαρ­χι­κή και κα­τα­σταλ­τι­κή. Η αδυ­να­μία δια­σφά­λι­σης μιας θε­τι­κής βάσης συ­ναί­νε­σης και κοι­νω­νι­κής ει­ρή­νευ­σης οδη­γεί σε όξυν­ση των αυ­ταρ­χι­κών με­θό­δων. Οι απαι­σιό­δο­ξες προ­βλέ­ψεις για οι­κο­νο­μι­κή με­γέ­θυν­ση σε διε­θνή κλί­μα­κα και σε βάθος χρό­νου οδη­γεί τον κα­πι­τα­λι­σμό να εγκα­τα­λεί­πει μία αφή­γη­ση επι­με­ρι­σμού των καρ­πών της αγο­ράς και να υιο­θε­τεί πο­λι­τι­κές δια­χεί­ρι­σης της κρί­σης, του φόβου, της ανα­σφά­λειας.

Η απά­ντη­ση της Αρι­στε­ράς δεν μπο­ρεί παρά να θε­με­λιώ­νε­ται στις αξίες της αν­θρώ­πι­νης χει­ρα­φέ­τη­σης με όρους αλ­λη­λεγ­γύ­ης και κοι­νω­νι­κής δι­καιο­σύ­νης σε αντι­πα­ρά­θε­ση με κοι­νω­νι­κό δαρ­βι­νι­σμό των αγο­ρών. Η δυ­σκο­λία για μένα δεν βρί­σκε­ται στις αρχές και στις αξίες αλλά στο συ­γκε­κρι­μέ­νο τρόπο που θα εξει­δι­κευ­τεί σε συ­γκε­κρι­μέ­νες πο­λι­τι­κές απο­δό­μη­σης του νε­ο­φι­λε­λεύ­θε­ρου λόγου και οι­κο­δό­μη­σης μιας αρι­στε­ρής πο­λι­τι­κής αφή­γη­σης για το παρόν και το μέλ­λον. Η υγειο­νο­μι­κή, κοι­νω­νι­κή και οι­κο­νο­μι­κή δια­χεί­ρι­ση της παν­δη­μί­ας απο­τε­λεί χα­ρα­κτη­ρι­στι­κό δείγ­μα για τα αδιέ­ξο­δα της νε­ο­φι­λε­λεύ­θε­ρης δια­χεί­ρι­σης, την ανε­πάρ­κεια και αντι­κοι­νω­νι­κό­τη­τα των ιδιω­τι­κο­ποι­ή­σε­ων και της εμπο­ρευ­μα­το­ποί­η­σης κοι­νω­νι­κών αγα­θών. Φα­νε­ρώ­νει ότι οι κυ­βερ­νή­σεις δεν δια­τί­θε­νται να ενι­σχύ­σουν δη­μό­σιες υπη­ρε­σί­ες, νο­σο­κο­μεία, μέσα μα­ζι­κής με­τα­φο­ράς και κοι­νω­νι­κά δι­καιώ­μα­τα ακόμα και με κό­στος σε αν­θρώ­πι­νες ζωές, ακόμα και με κό­στος σε με­γά­λη οι­κο­νο­μι­κή ύφεση και σε κα­τα­στρο­φή επι­χει­ρή­σε­ων.

Στην αυ­το­διοί­κη­ση, η Αρι­στε­ρά αφε­νός οφεί­λει να πα­ρα­μέ­νει πο­λι­τι­κή και μα­χη­τι­κή σε ένα θε­σμι­κό πλαί­σιο πιο ασφυ­κτι­κά δια­χει­ρι­στι­κό από την κε­ντρι­κή πο­λι­τι­κή σκηνή, αφε­τέ­ρου να συ­ντο­νί­ζει δρά­σεις, αντι­στά­σεις και να προ­στα­τεύ­ει τα δη­μό­σια αγαθά σε το­πι­κό επί­πε­δο. Ο συ­ντο­νι­σμός αυ­το­διοι­κη­τι­κών πα­ρα­τά­ξε­ων της ρι­ζο­σπα­στι­κής αρι­στε­ράς απο­τε­λεί μία εξαι­ρε­τι­κά εν­δια­φέ­ρου­σα πρω­το­βου­λία προς αυτή την κα­τεύ­θυν­ση. Η ανταλ­λα­γή εμπει­ρί­ας και από­ψε­ων, ακόμα και η ανοι­χτή δη­μιουρ­γι­κή αντι­πα­ρά­θε­ση, πα­ρέ­χουν τη δυ­να­τό­τη­τα εξω­στρέ­φειας και καλ­λιέρ­γειας ενός αντι-πα­ρα­δείγ­μα­τος σε το­πι­κό επί­πε­δο, απο­τε­λούν εμ­βό­λιο στην πο­λι­τι­κή απο­γο­ή­τευ­ση και την πα­ραί­τη­ση.

*Ανα­δη­μο­σί­ευ­ση από την Ερ­γα­τι­κή Αρι­στε­ρά

xafisa-koinoniki-politiki.jpg