«Οι δήμοι δεν πρέπει να είναι το μακρύ χέρι του κράτους»

Μετά το εγχειρίδιο «Εργατικός έλεγχος, κοινωνικοποίηση, αυτοδιαχείριση», που κυκλοφόρησε το 2016 από τις συνεργατικές «Εκδόσεις των Συναδέλφων», το νέο του, επίσης ευσύνοπτο βιβλίο «Τοπική αυτοδιοίκηση και αυτοδιαχείριση» μόλις κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις RedMarks.

Το προλογίζει η καθηγήτρια Αρχιτεκτονικής Ελένη Πορτάλιου, πρώην επικεφαλής της δημοτικής κίνησης «Ανοιχτή Πόλη», έμπειρη γνώστρια και αγωνίστρια των κινημάτων πόλης, με χαρακτηριστικό τον πολύχρονο αγώνα ενάντια στην ιδιωτικοποίηση του Ελληνικού.

Το βιβλίο του Δημήτρη Κατσορίδα παρουσιάζεται την Παρασκευή 5 Aπριλίου, στις 7.30 μ.μ., στον Πολυχώρο «Κομμούνα», Ιουλιανού 67 (κοντά στην πλατεία Βικτωρίας). Ενδεικτική των προθέσεων του συγγραφέα για μια εκπροσώπηση της «εκτός των τειχών Αριστεράς» και των κινημάτων των πολιτών είναι η σύνθεση του πάνελ των ομιλητών: δύο γυναίκες και δύο άντρες, τρεις από αυτοδιοικητικά σχήματα της αντικαπιταλιστικής Αριστεράς, οι Κώστας Τουλγαρίδης, επικεφαλής της περιφερειακής κίνησης «Αντικαπιταλιστική Ανατροπή στην Αττική», Χρήστος Τουλιάτος, επικεφαλής της νεοσύστατης δημοτικής κίνησης «Ζωγράφου-Ανυπότακτη Πόλη», και Μαριάννα Τσίχλη, επικεφαλής της περιφερειακής κίνησης «Ανυπότακτη Αττική».

Τέταρτη ομιλήτρια, η αρχιτέκτονας και ακτιβίστρια Τόνια Κατερίνη, από την «Ενωτική Πρωτοβουλία Κατά των Πλειστηριασμών», που υπερασπίζεται το δικαίωμα στη στέγη. Η κυκλοφορία του βιβλίου δυο μήνες πριν από τις αυτοδιοικητικές εκλογές δεν είναι τυχαία.

Ωστόσο ο Δημήτρης Κατσορίδας δεν αντιμετωπίζει τη συγκυρία με προεκλογικούς όρους, αλλά ως μια ευκαιρία να μιλήσει για έναν άλλο τρόπο χάραξης πολιτικής από τα κάτω.

Δεν δικαιολογείται οι αριστεροί δήμοι να μην κάνουν ένα βήμα παρακάτω

Παραθέτει εύληπτα και συνοπτικά παραδείγματα αυτοδιαχείρισης σε επίπεδο κοινότητας, από το αυτοδιαχειριζόμενο χωριό Μαριναλέδα της Ισπανίας και τον συμμετοχικό προϋπολογισμό του Πόρτο Αλέγκρε της Βραζιλίας, καταλήγοντας σε προτάσεις για το πώς πρέπει να δρα μια αριστερή δημοτική κίνηση που βλέπει την κοινωνική αυτοδιαχείριση όχι ως ορίζοντα αλλά ως καθημερινή πρακτική.

Ενόψει της βιβλιοπαρουσίασης, ο Δ. Κατσορίδας απαντά στα ερωτήματα της «Εφ.Συν.».

● Γιατί έχουμε συνηθίσει να βλέπουμε την τοπική αυτοδιοίκηση (Τ.Α.) σαν συμπλήρωμα της κεντρικής εξουσίας;

Η Τ.Α. άρχισε να γίνεται μακρύ χέρι του κράτους μετά τη δεκαετία του ’90. Πριν, υπήρχαν αρκετοί αριστεροί δήμοι που προσπαθούσαν να δείξουν ένα πιο αγωνιστικό κομμάτι της Τ.Α., πιο κοντά στα τοπικά και ευρύτερα κοινωνικά προβλήματα. Θυμάμαι μαζική κινητοποίηση στην Αθήνα πολλών δήμων του λεκανοπεδίου, πριν από την άνοδο του ΠΑΣΟΚ στην εξουσία, που διαμαρτύρονταν για το νέφος.

Οι προοδευτικοί αριστεροί δήμοι είχαν λόγο σε κεντρικά ζητήματα για την ποιότητα ζωής των κατοίκων. Σταδιακά ο εναγκαλισμός με την κεντρική εξουσία έγινε πιο ασφυκτικός. Πολλοί δήμοι άρχισαν να ελέγχονται από το ΠΑΣΟΚ, που ήταν πλέον κόμμα του κράτους.

Οταν λειτουργείς ως συμπλήρωμα του κρατικού κόμματος, τότε δημιουργείται και η διαπλοκή - να καταλαμβάνεις πόστα, να κάνεις ρουσφέτια, να αναπαράγεις την πελατειακή πολιτική.

● Εκτοτε άλλαξαν πολλά. Ηρθαν ο «Καποδίστριας», ο «Καλλικράτης», τώρα ο «Κλεισθένης». Θεωρείτε ότι η πελατειακή λογική παραμένει;

Η Τ.Α. εξακολουθεί να λειτουργεί ως μηχανισμός που του αναθέτουν να λύνει τα προβλήματα. Οχι ως αυτό που έπρεπε να είναι: να προσπαθεί με κάθε τρόπο να κινητοποιεί τους πολίτες να αναλαμβάνουν τις υποθέσεις στα χέρια τους. Οι περισσότεροι δήμοι αναπαράγουν λογικές ανάθεσης, στηρίζουν νεοφιλελεύθερες πολιτικές, μεγάλα τμήματα των δημοτικών έργων εκχωρούνται σε ιδιώτες, διασπαθίζεται έτσι δημόσιο χρήμα. Γι’ αυτό πολλοί δήμοι βγήκαν προβληματικοί οικονομικά. Υπάρχουν και αριστεροί δήμαρχοι σήμερα που παίρνουν φιλολαϊκά μέτρα, συμμαζεύουν τα οικονομικά με δημοκρατικό τρόπο.

Ομως το ζήτημα δεν είναι να κάνεις καλή και χρηστή διαχείριση. Είναι αναγκαίο, θεμιτό, θετικό, αλλά μέχρι εκεί. Δεν δικαιολογείται οι αριστεροί δήμοι να μην κάνουν ένα βήμα παρακάτω. Τον προϋπολογισμό, για παράδειγμα, να τον σχεδιάζουν συμμετοχικά, με βάση τοπικές συνελεύσεις, που μπορεί να ξεκινάνε από το επίπεδο της γειτονιάς και να διακλαδώνονται σε μεγάλους δήμους σε επίπεδο κοινοτήτων.

Είναι εφικτό, με την προϋπόθεση οι αποφάσεις που λαμβάνονται να είναι δεσμευτικές και να υλοποιούνται από τους δήμους. Μόνο τότε ο κόσμος θα καταλαβαίνει ότι η συμμετοχή του πιάνει τόπο.

● Γιατί επιμένετε τόσο στο παράδειγμα της Μαριναλέδα;

Γιατί θέλουμε πολλές Μαριναλέδες. Θέλουμε ένα πρότυπο όπου η δημοτική αρχή θα έχει όσο το δυνατό λιγότερες λειτουργίες και θα τις αναλαμβάνουν συνοικιακά συμβούλια με εκλεγμένους και αιρετούς αντιπροσώπους. Η Μαριναλέδα έχει μορφές άμεσης δημοκρατίας επίκαιρες και αναγκαίες.

● Πώς σχολιάζετε την πολυδιάσπαση της αντικαπιταλιστικής Αριστεράς ακόμα και σε επίπεδο αυτοδιοικητικών σχημάτων; Πώς θα πείσουν ευρύτερο κόσμο να συμμετάσχει στα κοινά όταν δεν συνεργάζονται καν μεταξύ τους;

Τουλάχιστον ας υπάρξει συνεργασία στην πράξη, παρά τον κατακερματισμό, γιατί τα προβλήματα είναι κοινά. Αν μιλάμε για αυτοδιαχειριζόμενη κοινωνία, πρέπει οι ίδιες οι κινήσεις που απευθύνονται στην κοινωνία -τα πολιτικά κόμματα και οργανώσεις- να είναι και τα ίδια αυτοδιαχειριζόμενα ή να προσπαθούν. Να μην είναι αναντίστοιχη η εσωτερική τους λειτουργία με αυτό που προβάλλουν ως όραμα.