Σε κρίσιμο σημείο η σύγκρουση στη Βενεζουέλα

Η χώρα έχει δύο νομοθετικά σώματα, το Κοινοβούλιο και τη Συντακτική Συνέλευση που προέκυψε το καλοκαίρι, σε ανταγωνισμό μεταξύ τους.

Όταν ο Μαδούρο ανακοίνωνε τις εκλογές για Συντακτική Συνέλευση τον περασμένο Μάη, τις παρουσίαζε ως μέσο για να εκτονωθεί ειρηνικά η ένταση και να επιλυθεί πολιτικά η κρίση. Ως τέτοιο, η Συντακτική Συνέλευση απέτυχε –με ευθύνη της δεξιάς αντιπολίτευσης που αποφάσισε να μποϊκοτάρει τις εκλογές, και να οργανώσει δικό της δημοψήφισμα «ενάντια στο νέο Σύνταγμα» προκαταβολικά.

Ύστερα από αυτό, το ζητούμενο είναι αν η Συντακτική Συνέλευση θα μπορέσει να λειτουργήσει ως μέσο πάλης. Ο καταρχήν απολογισμός των διαδικασιών εκλογής της και του ρόλου που θα κληθεί να παίξει είναι αντιφατικός.

Σε πολύ δύσκολες συνθήκες (βίαιες επιθέσεις κ.λπ.) κατόρθωσε να κινητοποιήσει έναν σκληρό πυρήνα του «τσαβισμού», που συμμετείχε στην εκλογική διαδικασία, την υποστήριξε με διαδηλώσεις κ.λπ., δίνοντας απάντηση στην προσπάθεια της Δεξιάς να απονομιμοποιήσει πλήρως το νέο σώμα.

Ωστόσο δεν κατόρθωσε να κινητοποιήσει ευρύτερες μάζες ώστε να καταστεί αδιαμφισβήτητη η λαϊκή νομιμοποίηση. Αφήνοντας στην άκρη την προπαγάνδα των δεξιών ΜΜΕ για «μηδενική» συμμετοχή, σύμφωνα με την κυβέρνηση, η συμμετοχή έφτασε το 41%, ενώ σύμφωνα με την εταιρεία που προσφέρει τον εξοπλισμό στη Βενεζουέλα και έχει υποστηρίξει ως ακριβή όλα τα αποτελέσματα από το 2004 ως σήμερα, έφτασε γύρω στο 35%.

Η εκλογική διαδικασία ήταν ένα πολύ ενδιαφέρον «πείραμα», με τα 2/3 να εκλέγονται με βάση την καθολική ψηφοφορία και τις γεωγραφικές εκλογικές περιφέρειες και το 1/3 να εκλέγεται μέσα από τις διαδικασίες κοινωνικών ομάδων (εργάτες, συνταξιούχοι, αγρότες, ιθαγενείς, φοιτητές κ.λπ.).

Αλλά την ίδια ώρα, ακόμα και αγωνιστές που συμμετείχαν και στηρίζουν τη Συντακτική παραδέχονται ότι δεν έλειψε για άλλη μια φορά ο βαρύνων ρόλος της κρατικής-κομματικής γραφειοκρατίας στη διαμόρφωση του αποτελέσματος.

Αντιφάσεις

Ο αντιφατικός απολογισμός της διαδικασίας συγκρότησης της Συντακτικής συνοδεύει και τους προβληματισμούς για το ρόλο που θα παίξει τελικά.

Για τη μερίδα του «τσαβισμού» που εμπνεύστηκε να συμμετέχει και πανηγύρισε τα αποτελέσματα, για κόμματα και οργανώσεις στα αριστερά του PSUV που συμμετείχαν στη διαδικασία, για κάποιους αγωνιστές των κινημάτων, αρχίζει τώρα μια προσπάθεια να πιεστεί η Συντακτική για να γίνει πραγματικά εργαλείο πάλης. Κυρίως, ζητούν από αυτή να προχωρήσει, σε συντονισμό με τις οργανώσεις των «από κάτω», σε ριζοσπαστικά μέτρα που θα δίνουν φιλολαϊκές λύσεις στα τεράστια οικονομικά προβλήματα, που είναι και ο πυρήνας της κρίσης του «τσαβισμού» και της ανασύνταξης της Δεξιάς.

Για την ηγεσία του κόμματος, της κυβέρνησης, του στρατού, για την «μπολιμπουρζουαζία», ίσως είναι άλλη μια τακτική κίνηση «οχύρωσης στο κράτος». Στον ανταγωνισμό με τη Δεξιά, που είχε τη μορφή «εκτελεστική και δικαστική εξουσία απέναντι στη νομοθετική», βρίσκει άλλο ένα στήριγμα. Η ηττοπαθής αποφυγή των εκλογικών αναμετρήσεων (επ’ αόριστον αναβολή των περιφερειακών, εκλογές για τη Συντακτική με προεδρικό διάταγμα και όχι δημοψήφισμα κ.λπ.) από τον Μαδούρο και η στήριξή του περισσότερο στο κράτος και λιγότερο στη λαϊκή κινητοποίηση ενισχύει αυτή την πιθανότητα.

Αν αποδειχθούν βάσιμες οι ελπίδες που έχουν εναποθέσει οι αγωνιστές στη Συντακτική και αυτή αποτελέσει πράγματι εργαλείο προώθησης και βαθέματος της «μπολιβαριανής διαδικασίας», υπάρχει ελπίδα για «επανεκκίνηση» του κινήματος, που θα ανοίγει δρόμους για τους «από κάτω». Αν επιβεβαιωθούν οι φόβοι για «ελιγμό» του Μαδούρο που θα ανοίγει το δρόμο για ακόμα μεγαλύτερη «οχύρωση στο κράτος» (και ενίσχυση της γραφειοκρατίας), οι κίνδυνοι είναι τεράστιοι: Θα έχει κάνει ένα μεγάλο δώρο στη Δεξιά, η οποία ήδη δημαγωγεί υποκριτικά «υπέρ του Συντάγματος του Τσάβες, το οποίο καταστρατηγεί ο Μαδούρο». Ήδη αυτό το σύνθημα (υπεράσπισης του Συντάγματος του 1999) εκφράζει τον λεγόμενο «κριτικό τσαβισμό» (πρόκειται κυρίως για στελέχη που διαφοροποιούνται από τα δεξιά, αλλά και για υγιείς δυνάμεις που ανησυχούν/διαφωνούν με το δρόμο που παίρνει ο Μαδούρο). Μια αυταρχική στροφή του Μαδούρο που δεν θα συνοδεύεται από ριζοσπαστικά μέτρα μπορεί είτε να «αδρανοποιήσει» κοινωνικές δυνάμεις είτε και να ενισχύσει τη θέση της Δεξιάς.

Η διαπίστωση ενός φιλικού προς το PSUV αρθρογράφου ότι η Βενεζουέλα έχει χωριστεί στα τρία (ένα τρίτο με τον Μαδούρο, ένα τρίτο με τη Δεξιά, ένα τρίτο απογοητευμένο από τον Μαδούρο αλλά δεν θέλει τη Δεξιά) αποτυπώθηκε πλήρως και στη συμμετοχή στο δημοψήφισμα της Δεξιάς και στη συμμετοχή στις εκλογές για τη Συντακτική. Το σε ποια κατεύθυνση θα κινηθεί αυτή η κρίσιμη μάζα μπορεί και να κρίνει τις εξελίξεις.

Το κλειδί για τις εξελίξεις είναι η έκβαση του «οικονομικού πολέμου». Αυτόν τον πόλεμο, η ηγεσία του PSUV αρνείται να τον διεξαγάγει. Ο Μαδούρο δίνει πολιτική μάχη με τη Δεξιά, αλλά δεν θίγει (το αντίθετο μάλιστα) τους καπιταλιστές. Με αυτή την τακτική, είτε θα παραμείνει στην εξουσία έχοντας όμως στραγγαλίσει οριστικά την «μπολιβαριανή διαδικασία», είτε θα καταρρεύσει και ο ίδιος, και θα την παραδώσει εξουθενωμένη στο πιάτο της Δεξιάς. Αυτό το αντιλαμβάνονται όλες οι αριστερές δυνάμεις, που είτε στηρίζουν κριτικά το PSUV είτε έχουν πάρει αποστάσεις από αυτό. Αυτές οι δυνάμεις, μαζί με τις κοινωνικές οργανώσεις των «από κάτω», πρέπει να αναλάβουν πρωτοβουλίες σε αυτό το μέτωπο, χωρίς να εγκλωβίζονται στα όρια που θέτει η πολιτική του Μαδούρο, πιάνοντας το νήμα από πρόσφατες παραδόσεις στη Βενεζουέλα και τη Λατινική Αμερική, όπου τα κινήματα έδωσαν δικές τους μάχες και πέτυχαν μεγάλες νίκες.

Καμία ξένη επέμβαση!

Τελευταίος κρίσιμος παράγοντας είναι ο διεθνής. Μετά τις εκλογές για τη Συντακτική, αυξήθηκε κατακόρυφα η επιθετικότητα των δεξιών κυβερνήσεων της Λατινικής Αμερικής, της ΕΕ και των ΗΠΑ. Αν οι κραυγές ενάντια στον Μαδούρο είναι προπομπός παρέμβασης στα εσωτερικά της Βενεζουέλας, αν οι απειλές Τραμπ για στρατιωτική επέμβαση αποδειχτούν σοβαρή προοπτική και όχι άλλη μια «υπερβολή» του τραμπούκου, θα χρειαστεί να υψώσουμε ασπίδα προστασίας και αλληλεγγύης για το λαό της Βενεζουέλας.

*Αναδημοσίευση από την «Εργατική Αριστερά» φ. 389-390 (30/8/17)