Συμπεράσματα για το μέλλον από την κρίσιμη πενταετία 2010 – 15

Βρι­σκό­μα­στε μπρο­στά σε μια με­γά­λη ιστο­ρι­κή στρο­φή, όπως μαρ­τυ­ρά η νίκη της Ακρο­δε­ξιάς στις ΗΠΑ με άκρως επι­κίν­δυ­να προ-φα­σι­στι­κά χα­ρα­κτη­ρι­στι­κά, η Γάζα – αυτή η Γκου­έρ­νι­κα της επο­χής μας, αλλά και τα με­γά­λα κι­νή­μα­τα που εκ­κο­λά­πτο­νται, όπως δεί­χνει η άνο­δος του αμε­ρι­κα­νι­κού ερ­γα­τι­κού κι­νή­μα­τος και σε εμάς, το κί­νη­μα –μπο­ρού­με πλέον να πού­με- των Τε­μπών. Θα στα­θού­με σε ορι­σμέ­να μόνον βα­σι­κά ερω­τή­μα­τα, που βα­σα­νί­ζουν τον κόσμο της μα­χό­με­νη Αρι­στε­ράς και για τα οποία ανα­ζη­τού­με απα­ντή­σεις.

Ήταν προ­δια­γε­γραμ­μέ­νη η ήττα;

Από τι κα­θο­ρί­στη­κε, τε­λι­κά, η έκ­βα­ση των εξε­λί­ξε­ων του 2010 – 15; Φταί­νε οι αντι­κει­με­νι­κές συν­θή­κες ή οι υπο­κει­με­νι­κές απο­φά­σεις και μά­λι­στα των άλλων; Ήταν «αντι­κει­με­νι­κό» να κα­τα­λή­ξει η «αρι­στε­ρή κυ­βέρ­νη­ση» στη συν­θη­κο­λό­γη­ση, επει­δή ο αντί­πα­λος ήταν πιο δυ­να­τός; Μήπως έπρε­πε πρώτα να δυ­να­μώ­σου­με το «κόμμα» γιατί δεν ήταν ώρι­μες οι «αντι­κει­με­νι­κές συν­θή­κες» για με­γά­λες ανα­τρο­πές;  Ή μήπως η οξύ­τα­τη οι­κο­νο­μι­κή κρίση οδη­γού­σε αντι­κει­με­νι­κά σε μια αντι­κα­πι­τα­λι­στι­κή ανα­τρο­πή - πε­ρί­που επα­νά­στα­ση, αλλά φταί­νε  οι ρε­φορ­μι­στές και οι οπορ­του­νι­στές που δεν έγινε;

Η έκ­βα­ση των μαχών του 2010-15 προ­ήλ­θε από μια συ­νι­στα­μέ­νη αντι­κει­με­νι­κών δυ­να­το­τή­των και ορίων της πε­ριό­δου, σε συν­δυα­σμό με τις σω­στές και κυ­ρί­ως, τις λάθος υπο­κει­με­νι­κές απο­φά­σεις, στις κρί­σι­μες δια­κλα­δώ­σεις της. Κα­θο­ρί­στη­κε συ­νε­πώς από την τα­ξι­κή πάλη, όχι όμως αυ­θαί­ρε­τα, αλλά πάνω σε ένα συ­γκε­κρι­μέ­νο, ιστο­ρι­κά δια­μορ­φω­μέ­νο έδα­φος αντι­κει­με­νι­κών δυ­να­το­τή­των και ορίων.

Ποιο ήταν αυτό το ιστο­ρι­κά, δη­λα­δή αντι­κει­με­νι­κά,  δια­μορ­φω­μέ­νο έδα­φος αυτής της πε­ριό­δου; Ποια ήταν τα όρια και μέχρι που μπο­ρού­σαν να φτά­σουν οι δυ­να­τό­τη­τες; Εκτι­μού­με ότι η τότε ιστο­ρι­κή πε­ρί­ο­δος εμπε­ριεί­χε ανα­τρε­πτι­κές κι επα­να­στα­τι­κές δυ­να­τό­τη­τες αλλά με συ­γκε­κρι­μέ­νο τρόπο: Ο κλη­ρο­νο­μη­μέ­νος τα­ξι­κός, κοι­νω­νι­κός και πο­λι­τι­κός συ­σχε­τι­σμός δεν επέ­τρε­πε το στόχο για ανα­τρο­πή της αστι­κής κυ­ριαρ­χί­ας, δη­λα­δή, την επα­νά­στα­ση. Αλλά η οξύ­τα­τη οι­κο­νο­μι­κή και πο­λι­τι­κή κρίση, έθετε τη δυ­να­τό­τη­τα και το στόχο για μια ανα­τρο­πή της μα­κρο­χρό­νιας αστι­κής ηγε­μο­νί­ας και της νε­ο­φι­λε­λεύ­θε­ρης επί­θε­σης.  Δη­λα­δή για μια ανα­τρο­πή ή, το λι­γό­τε­ρο, για μια απο­φα­σι­στι­κή βελ­τί­ω­ση των κοι­νω­νι­κών και πο­λι­τι­κών συ­σχε­τι­σμών σε όφε­λος του ερ­γα­τι­κού και λαϊ­κού κι­νή­μα­τος, σε όφε­λος γε­νι­κά της Αρι­στε­ράς και ει­δι­κό­τε­ρα της ρι­ζο­σπα­στι­κής, αντι­κα­πι­τα­λι­στι­κής και επα­να­στα­τι­κής Αρι­στε­ράς.

Τη­ρου­μέ­νων των ανα­λο­γιών, το κα­τώ­τε­ρο όριο των δυ­να­το­τή­των κι­νιό­ταν ανά­με­σα σε μια νέα, πολύ πιο ρι­ζο­σπα­στι­κή ερ­γα­τι­κή με­τα­πο­λί­τευ­ση, από αυτήν του 1974 - 81. Και το ανώ­τε­ρο, σε μια επα­να­στα­τι­κή κα­τά­στα­ση όπως αυτήν της Πορ­το­γα­λί­ας του 1974 ή της Βε­νε­ζου­έ­λας, το 2002. Στην κα­τώ­τε­ρη δυ­να­τό­τη­τα μπο­ρεί να μην ανα­τρε­πό­ταν η αστι­κή μνη­μο­νια­κή δε­σπο­τεία, αλλά θα βγαί­να­με με ένα και­νού­ριο, πιο μα­ζι­κό και ορ­γα­νω­μέ­νο μα­ζι­κό κί­νη­μα, αντί­στοι­χα μέ­τω­πα και κόμ­μα­τα, που θα κρα­τού­σαν ανοι­χτό το δια­κύ­βευ­μα. Στην ανώ­τε­ρη δυ­να­τό­τη­τα, θα εί­χα­με επι­πρό­σθε­τα με­γά­λες κοι­νω­νι­κές κα­τα­κτή­σεις και κλο­νι­σμούς (π.χ. μι­σθοί, χρό­νος ερ­γα­σί­ας, δη­μό­σια αγαθά κ.λπ), προ­σεγ­γί­ζο­ντας με ανώ­τε­ρο τρόπο τις επα­να­στα­τι­κές προ­ο­πτι­κές της επο­χής μας.

Από την ελ­πί­δα στην απο­γο­ή­τευ­ση

Ας πάμε τώρα, από το αφη­ρη­μέ­νο στο συ­γκε­κρι­μέ­νο. Το 2010 – 12, δεν πε­ρά­σα­με, βέ­βαια, αλλά οπωσ­δή­πο­τε φτά­σα­με κοντά στην επα­να­στα­τι­κή κα­τά­στα­ση: Εκτί­να­ξη της ερ­γα­τι­κής και λαϊ­κής δρά­σης, σχε­δόν όλες οι μορ­φές πάλης, τε­ρά­στιες συ­γκε­ντρώ­σεις, δια­δη­λώ­σεις, συ­γκρού­σεις με αστυ­νο­μία, αντι­βία και μορ­φές αυ­το­ά­μυ­νας. Αλ­λα­γές συ­σχε­τι­σμών σε συν­δι­κά­τα, λαϊ­κούς φο­ρείς, δη­μιουρ­γία νέων συν­δι­κά­των, νέες μορ­φές αυ­το­ορ­γά­νω­σης, λαϊ­κές συ­νε­λεύ­σεις, κοι­νω­νι­κά ια­τρεία, αλ­λη­λεγ­γύη. Δια­σπά­σεις σε αστι­κά κόμ­μα­τα, εκλο­γι­κές ανα­τρο­πές το 2010 και το 2012.  Εί­σο­δο στο στίβο του κοι­νω­νι­κού και πο­λι­τι­κού αγώνα των πα­ρα­δο­σια­κών και των νέων στρω­μά­των της ερ­γα­τι­κής τάξης, των νέων μι­κρο­α­στι­κών στρω­μά­των της δια­νό­η­σης, των κλα­σι­κών μι­κροϊ­διο­κτη­τών, ακόμη και κα­τώ­τε­ρων αστι­κών στρω­μά­των που κα­τα­στρέ­φο­νταν. Σε αυτό τον αγώνα, πήραν μέρος και βο­ή­θη­σαν στην ανά­πτυ­ξή του όλες οι αρι­στε­ρές δυ­νά­μεις, ο τότε ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ, το ΚΚΕ, η ΑΝΤΑΡ­ΣΥΑ κ.α. Από τη στάση και την αλ­λη­λε­πί­δρα­σή τους επη­ρε­ά­στη­κε σε ση­μα­ντι­κό βαθμό η συ­νι­στα­μέ­νη των εξε­λί­ξε­ων.

Ας πάμε τώρα στο δη­μο­ψή­φι­σμα, στην κο­ρύ­φω­ση του δρά­μα­τος. Η ουσία των γε­γο­νό­των του Ιου­λί­ου – Σε­πτεμ­βρί­ου 2015 είναι ότι σχε­δόν όλο το δράμα παί­χτη­κε στο θέ­α­τρο και στα πα­ρα­σκή­νια της Βου­λής. Η ερ­γα­τι­κή τάξη, ο λαός και το κί­νη­μά τους, ο ανα­γκαί­ος πρω­τα­γω­νι­στής, το πε­ρί­φη­μο υπο­κεί­με­νο της ιστο­ρί­ας, δεν έπαι­ξε το ρόλο του με εξαί­ρε­ση τη συ­γκλο­νι­στι­κή συ­γκέ­ντρω­ση στο Σύ­νταγ­μα στις 3 Ιούλη που έδει­ξε ότι δυ­να­τό­τη­τες υπήρ­χαν και τότε ακόμα. Κα­τα­δι­κά­στη­κε στο ρόλο του αμή­χα­νου τη­λε­θε­α­τή και με­τέ­πει­τα, του πει­θή­νιου ψη­φο­φό­ρου.

Γιατί έγινε κα­τορ­θω­τό αυτό; Ο πο­λι­τι­κός στό­χος μιας ασα­φούς προ­γραμ­μα­τι­κά, «αρι­στε­ρής κυ­βέρ­νη­σης», έδωσε μια άμεση εκλο­γι­κή απά­ντη­ση στο δύ­σκο­λο πο­λι­τι­κό ερώ­τη­μα του 2012. Αλλά βα­θύ­τε­ρα, βο­ή­θη­σε στη διο­χέ­τευ­ση της δί­χρο­νης λαϊ­κής αντι­μνη­μο­νια­κής  εξέ­γερ­σης σε αυτό που ήθελε η αστι­κή τάξη: στα ελεγ­χό­με­να νερά του κοι­νο­βου­λευ­τι­σμού. Η υπο­χώ­ρη­ση του κι­νή­μα­τος ήταν σαφής μετά τις εκλο­γές του Μαΐου - Ιου­νί­ου 2012, και τη με­τα­τρο­πή του ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ σε αξιω­μα­τι­κή αντι­πο­λί­τευ­ση. Βο­ή­θη­σε, ταυ­τό­χρο­να, στη βα­θύ­τε­ρη εν­σω­μά­τω­ση του ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ, στην εν­δυ­νά­μω­ση της ηγε­μο­νί­ας των κυ­ρί­αρ­χων αστι­κών και μι­κρο­α­στι­κών συμ­βι­βα­στι­κών τά­σε­ων επί των ρι­ζο­σπα­στι­κών ερ­γα­τι­κών και λαϊ­κών του τά­σε­ων. Υπάρ­χει κά­ποια δόση αλή­θειας στο ότι «ο Τσί­πρας πρό­δω­σε το λαό». Αλλά η προ­δο­σία δεν γεν­νιέ­ται σαν την Αθηνά από το κε­φά­λι του Δία. Ενυ­πάρ­χει στην προ­γραμ­μα­τι­κή κα­τεύ­θυν­ση των κομ­μά­των. Οπότε, το ερώ­τη­μα είναι τι πο­λι­τι­κές επι­λο­γές έγι­ναν ώστε να μην κα­τα­στεί ο λαός ικα­νός να προ­δο­θεί.

Η πο­ρεία αυτή οδή­γη­σε σε μια κυ­βέρ­νη­ση της «δη­μιουρ­γι­κής ασά­φειας» με σύν­θη­μα «ούτε ρήξη – ούτε υπο­τα­γή». Με δρο­μο­λο­γη­μέ­νες εγ­γυ­ή­σεις προς τις ΗΠΑ, το ΝΑΤΟ, την ΕΕ, τους με­γά­λους κα­πι­τα­λι­στές των ομί­λων και το βαθύ κρά­τος, ήδη από την πε­ρί­ο­δο της αξιω­μα­τι­κής αντι­πο­λί­τευ­σης, όπως πλέον έχει απο­κα­λυ­φθεί. Με τη συμ­με­το­χή ενός δε­ξιού λαϊ­κι­στι­κού κόμ­μα­τος και με τα υπουρ­γεία – κλει­διά στα χέρια γνω­στών για τις σχέ­σεις τους με τους αστι­κούς κύ­κλους, πο­λι­τι­κών. Υπό την επο­πτεία του προ­έ­δρου Πρ. Παυ­λό­που­λου.

Οι αντι­θέ­σεις και οι εμπει­ρί­ες από τον ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ

Οι αντι­φά­σεις και αντι­θέ­σεις του ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ απη­χού­σαν κοι­νω­νι­κά ρεύ­μα­τα  εντός του: από τη μία το συμ­βι­βα­στι­κό ρεύμα των ανώ­τε­ρων και πιο εύ­πο­ρων νέων μι­κρο­α­στι­κών στρω­μά­των, κυ­ρί­ως της δια­νό­η­σης, και από την άλλη ερ­γα­τι­κά, λαϊκά και κα­τώ­τε­ρα στρώ­μα­τα της πα­λιάς και νέας μι­κρο­α­στι­κής τάξης που ρι­ζο­σπα­στι­κο­ποι­ή­θη­καν από την κρίση και τα οποία βρέ­θη­καν τε­λι­κά κάτω από την ηγε­μο­νία των πρώ­των. Αυτό που έγινε στον ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ έγινε και σε όλη την κοι­νω­νία: αντί να ηγε­μο­νεύ­σει η σύγ­χρο­νη ερ­γα­τι­κή τάξη ενός με­τώ­που του κό­σμου της εκ­με­ταλ­λευό­με­νης ερ­γα­σί­ας, ηγε­μό­νευ­σαν τα ανώ­τε­ρα και πιο εύ­πο­ρα νέα μι­κρο­α­στι­κά στρώ­μα­τα επί της χει­ρω­να­κτι­κής και δια­νοη­τι­κής μι­σθω­τής ερ­γα­σί­ας.

Ωστό­σο, το πα­ρά­δειγ­μα του ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ εμπε­ριέ­χει ση­μα­ντι­κές θε­τι­κές εμπει­ρί­ες, με­τα­ξύ των οποί­ων, η ανά­γκη και η ισχύς που προσ­δί­δει η με­τω­πι­κή πο­λι­τι­κή με ένα πρό­γραμ­μα επι­βο­λής λαϊ­κών κα­τα­κτή­σε­ων. Η με­τέ­πει­τα συν­θη­κο­λό­γη­σή του αναι­ρεί τη θε­τι­κό­τη­τα αυτής της εμπει­ρί­ας; Πι­στεύ­ου­με πως όχι. Θέτει όμως δυο με­γά­λα δι­δάγ­μα­τα:

Πρώτο, η συμ­με­το­χή της ανα­τρε­πτι­κής, αντι­κα­πι­τα­λι­στι­κής και επα­να­στα­τι­κής Αρι­στε­ράς σε μέ­τω­πα με αρι­στε­ρά και λαϊκά με­ταρ­ρυθ­μι­στι­κά ρεύ­μα­τα, απαι­τεί την ανοι­χτή δυ­να­τό­τη­τα ηγε­μο­νί­ας πάνω τους. Όταν αυτό δεν είναι εφι­κτό ή δεν επι­τυγ­χά­νε­ται, πλη­ρώ­νε­ται με χει­ρό­τε­ρες θέ­σεις για το ερ­γα­τι­κό και λαϊκό κί­νη­μα και με πε­ρι­θω­ριο­ποί­η­ση των επα­να­στα­τι­κών τά­σε­ων.

Το δεύ­τε­ρο δί­δαγ­μα είναι ότι μέσα στο πρό­γραμ­μα ρι­ζο­σπα­στι­κών ρή­ξε­ων και λαϊ­κών κα­τα­κτή­σε­ων, ξε­χω­ρί­ζει αυτό της εξό­δου από το ευρώ και την ΕΕ. Υπεν­θυ­μί­ζου­με ότι το 2009 «δεν παι­ζό­ταν» αυτό το ζή­τη­μα. Το 2012, τρία μόλις χρό­νια μετά, ήταν ζή­τη­μα μα­ζι­κής πάλης και Λυδία Λίθος για την έξοδο από τα μνη­μό­νια.

Το ζή­τη­μα της δια­κυ­βέρ­νη­σης

Έπρε­πε ή όχι να τεθεί το ζή­τη­μα της δια­κυ­βέρ­νη­σης; Με βάση τη μακρά εμπει­ρία του ερ­γα­τι­κού, αρι­στε­ρού και κομ­μου­νι­στι­κού κι­νή­μα­τος, το ζή­τη­μα αυτό απαι­τεί ιδιαί­τε­ρη προ­σο­χή. Απο­τε­λεί ζή­τη­μα ζωής ή πο­λι­τι­κού θα­νά­του για τη μα­χό­με­νη Αρι­στε­ρά. Απαι­τεί εκ νέου μια με­γά­λη συ­ζή­τη­ση με­τα­ξύ μας μετά και την τε­λευ­ταία εμπει­ρία. Στην εποχή μας, εκτός ίσως από την κυ­βέρ­νη­ση Τσά­βες, όλες οι άλλες εμπει­ρί­ες συμ­με­το­χής της Αρι­στε­ράς, με τον έναν ή τον άλλον τρόπο, σε κυ­βερ­νή­σεις μέσω του κοι­νο­βου­λευ­τι­κού δρό­μου, οδή­γη­σαν σε τρα­γι­κά απο­τε­λέ­σμα­τα.

Το ζή­τη­μα της κυ­βέρ­νη­σης έχει σχε­τι­κή αυ­το­τέ­λεια, αλλά δεν μπο­ρεί να δια­χω­ρι­στεί από το ζή­τη­μα της πο­λι­τι­κής εξου­σί­ας στο σύ­νο­λό της, και από τον τα­ξι­κό χα­ρα­κτή­ρα του αστι­κού κρά­τους. Η κυ­βέρ­νη­ση που επι­διώ­κου­με πρέ­πει να βα­σί­ζε­ται στη συ­γκρό­τη­ση ευ­ρύ­τε­ρων ανε­ξάρ­τη­των ερ­γα­τι­κών και λαϊ­κών ορ­γά­νων, στο πλαί­σιο μίας δυα­δι­κής εξου­σί­ας. Τέ­τοιες συν­θή­κες δυα­δι­κής εξου­σί­ας – επα­να­στα­τι­κής κρί­σης δη­λα­δή- δεν δη­μιουρ­γή­θη­καν τε­λι­κά, το 2010-12, όπως όλοι γνω­ρί­ζου­με.

Τι μπο­ρού­σε λοι­πόν να γίνει στο ζή­τη­μα της δια­κυ­βέρ­νη­σης; Σε πα­ρό­μοιες συν­θή­κες, όπου «ούτε οι πάνω - ούτε οι κάτω» μπο­ρούν να κυ­βερ­νή­σουν, δη­μιουρ­γού­νται συ­νή­θως μι­κρο­α­στι­κές αρι­στε­ρές κυ­βερ­νή­σεις, των οποί­ων ο χα­ρα­κτή­ρας και η πο­ρεία κρί­νε­ται από την τα­ξι­κή πάλη. Απέ­να­ντι σε τέ­τοιες κυ­βερ­νή­σεις μπο­ρεί να υπάρ­ξει κά­ποια προ­σω­ρι­νή ανοχή, με συ­γκε­κρι­μέ­νους και δη­μό­σιους όρους, αλλά ποτέ συμ­με­το­χή σε υπουρ­γεία, κρα­τι­κές θέ­σεις. Ποτέ εμπι­στο­σύ­νη. Απαι­τεί­ται πά­ντο­τε δυ­σπι­στία και κυ­ρί­ως, ανε­ξαρ­τη­σία του ερ­γα­τι­κού και λαϊ­κού κι­νή­μα­τος και των κομ­μά­των του. Απαι­τεί­ται, πα­ράλ­λη­λα, ενω­τι­κή δράση, συ­να­γω­νι­στι­κοί δε­σμοί και ενιαίο αγω­νι­στι­κό κί­νη­μα ή και μέ­τω­πο, με τη λαϊκή βάση της κυ­βέρ­νη­σης αυτής. Έτσι ώστε να ασκη­θεί η μέ­γι­στη δυ­να­τή πίεση από έξω και από τα κάτω. Για να υλο­ποι­η­θούν θε­τι­κές υπο­σχέ­σεις, να επι­βλη­θούν κα­τα­κτή­σεις, να ακυ­ρω­θούν συμ­βι­βα­σμοί με το κε­φά­λαιο και την τρόι­κα. Για να ανοί­ξει ο δρό­μος για ανώ­τε­ρες επα­να­στα­τι­κές κα­τα­στά­σεις.

Τέ­τοια οπτι­κή και δράση δεν υπήρ­ξε ούτε από το κί­νη­μα ούτε από την «άλλη» Αρι­στε­ρά. Ούτε από μέσα, ούτε έξω από τον ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ. Για αυτό, το μα­ζι­κό κί­νη­μα νε­κρώ­θη­κε σχε­δόν με την έλευ­ση του ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ στην κυ­βέρ­νη­ση. Με αυτή την έν­νοια, όσο συ­ντρο­φι­κή κρι­τι­κή κι αν ασκού­με στα αντι­κα­πι­τα­λι­στι­κά και επα­να­στα­τι­κά ρεύ­μα­τα που συμ­με­τεί­χαν ή στή­ρι­ξαν με κρι­τι­κό τρόπο τον ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ, άλλο τόσο ασκού­με κρι­τι­κή στο ΚΚΕ. Το οποίο, παρά την ανε­ξαρ­τη­σία που κρά­τη­σε, τε­λι­κά, με την πο­λι­τι­κή εχθρό­τη­τα προς «τον δι­πλα­νό αρι­στε­ρό», ακόμη και προς τις ρι­ζο­σπα­στι­κές τά­σεις του ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ, άρα και προς τη βάση του, ει­δι­κά με την αποχή του από το ιστο­ρι­κό «Όχι» του δη­μο­ψη­φί­σμα­τος, εμπέ­δω­σε τη θέση του κε­φα­λαί­ου, της τρόι­κα και του Τσί­πρα, ότι «η έξο­δος από το ευρώ τώρα, είναι κα­τα­στρο­φή».

Η πα­ρα­κα­τα­θή­κη και τα λάθη της ΑΝΤΑΡ­ΣΥΑ

Ακόμη πε­ρισ­σό­τε­ρο, όμως, οφεί­λου­με αυ­το­κρι­τι­κή κι εμείς που συμ­με­τεί­χα­με στην ΑΝΤΑΡ­ΣΥΑ, διότι η τα­κτι­κή μας δεν βο­ή­θη­σε την ερ­γα­τι­κή τάξη και τα λαϊκά στρώ­μα­τα να παί­ξουν τον ιστο­ρι­κό τους ρόλο, στο μέτρο πάντα του με­γέ­θους και των δυ­να­το­τή­των μας. Σί­γου­ρα η ΑΝΤΑΡ­ΣΥΑ έπαι­ξε αρ­χι­κά έναν θε­τι­κό ρόλο, έδωσε ελ­πί­δες, συ­σπεί­ρω­σε έναν κόσμο, συ­νέ­βα­λε σε ένα αντι­κα­πι­τα­λι­στι­κό με­τα­βα­τι­κό πρό­γραμ­μα τα­κτι­κής. Ωστό­σο κυ­ριάρ­χη­σε η γραμ­μή για μια «αντι­κα­πι­τα­λι­στι­κή ανα­τρο­πή» των μνη­μο­νί­ων με εξέ­γερ­ση, με άλλα λόγια, με επα­νά­στα­ση σε συν­θή­κες που δεν ήταν επα­να­στα­τι­κές. Αυτό οδη­γού­σε σε μια γραμ­μή για μέ­τω­πα μόνον με­τα­ξύ των επα­να­στα­τι­κών και μι­σο­ε­πα­να­στα­τι­κών ρευ­μά­των, σε αι­τή­μα­τα χωρίς έμπρα­κτη συ­σπεί­ρω­ση κοι­νω­νι­κών και πο­λι­τι­κών δυ­νά­με­ων και, τε­λι­κά, σε ένα πό­λε­μο με όλα τα άλλα αρι­στε­ρά ρεύ­μα­τα.

Στε­κό­μα­στε σε τέσ­σε­ρεις κα­τα­κτή­σεις του κι­νή­μα­τος και της μα­χό­με­νης Αρι­στε­ράς της πε­ριό­δου αυτής, οι οποί­ες άνοι­ξαν δρό­μους αλλά έμει­ναν μισές. Όχι για να τις αντι­γρά­ψου­με σή­με­ρα, δε­δο­μέ­νων των ορίων που είχαν, αλλά για να πα­τή­σου­με στο μέλ­λον πάνω σε ό,τι θε­τι­κό μπό­ρε­σαν να δώ­σουν: Στο Συ­ντο­νι­σμό Πρω­το­βάθ­μιων Σω­μα­τεί­ων Ιδιω­τι­κού και Δη­μό­σιου Τομέα, στις «πλα­τεί­ες», δη­λα­δή στις λαϊ­κές συ­νε­λεύ­σεις, στο με­γά­λο πλού­το της λαϊ­κής αυ­τε­νέρ­γειας αυτής της πε­ριό­δου και στο Αρι­στε­ρό Βήμα Δια­λό­γου και Δρά­σης. Σε αυτά συμ­βάλ­λα­με η τότε ΑΡΑΝ, το ρεύμα του Κ/Σχε­δί­ου, ρεύ­μα­τα που τότε ήταν στον ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ και τώρα είναι εδώ, και άλλα.

Το Αρι­στε­ρό Βήμα ήταν μια πρω­τό­λεια μορφή ενός μελ­λο­ντι­κού ρι­ζο­σπα­στι­κού αρι­στε­ρού με­τώ­που που δεν έγινε ποτέ. Ενός με­τώ­που με­τα­ξύ επα­να­στα­τι­κών και λαϊ­κών - με­ταρ­ρυθ­μι­στι­κών πο­λι­τι­κών δυ­νά­με­ων πάνω σε συ­γκε­κρι­μέ­νο πρό­γραμ­μα ανα­τρο­πής της επί­θε­σης με ανοι­χτή τη δια­πά­λη για ηγε­μο­νία. Σε αυτή την κα­τεύ­θυν­ση, ήδη από το 2010 – 12, έπρε­πε να κι­νη­θούν οι αντί­στοι­χες τά­σεις της ΑΝΤΑΡ­ΣΥΑ, του ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ και του ΚΚΕ. Αυτή η ευ­και­ρία χά­θη­κε. Μετά τη μνη­μο­νια­κή στρο­φή και συν­θη­κο­λό­γη­ση του ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ, η  ΛΑΕ, η ΑΝΤΑΡ­ΣΥΑ, ακόμη και το ΚΚΕ, θα έπρε­πε να συ­νερ­γα­στούν εκλο­γι­κά και πο­λι­τι­κά για να μην εμπε­δω­θεί στο λαό η ήττα.

Η ανα­γκαία κρι­τι­κή του εαυ­τού μας

Όμως, δεν αρκεί να απο­δί­δου­με απλά τις ευ­θύ­νες στη ρε­φορ­μι­στι­κή ή τη σε­χτα­ρι­στι­κή Αρι­στε­ρά, τη φύση και τα όρια των οποί­ων γνω­ρί­ζου­με. Χρειά­ζε­ται να εντο­πί­σου­με θαρ­ρα­λέα τις ανε­πάρ­κειες με τις οποί­ες εμείς κι όλη η επα­να­στα­τι­κή και κομ­μου­νι­στι­κή Αρι­στε­ρά οφεί­λου­με να ανα­με­τρη­θού­με. Αν δεν θέ­λου­με απλά να εί­μα­στε μέρος ενός χώρου κι­νη­μα­τι­κής δρά­σης και αρι­στε­ρής κρι­τι­κής του ρε­φορ­μι­σμού και του σε­χτα­ρι­σμού, αν δεν θέ­λου­με να κά­νου­με ξανά τα ίδια λάθη και στη ση­με­ρι­νή φάση. Διότι δεν κα­τα­φέ­ρα­με κι εμείς, η κάθε συλ­λο­γι­κό­τη­τα στην πο­ρεία της και από κοι­νού, να συμ­βά­λου­με στη συ­γκρό­τη­ση μίας συ­σπεί­ρω­σης ανα­τρε­πτι­κών δυ­νά­με­ων που θα μπο­ρού­σε να απο­τρέ­ψει την ήττα των με­τω­πι­κών εγ­χει­ρη­μά­των της Αρι­στε­ράς όπου συμ­με­τεί­χα­με, με αρι­στε­ρί­στι­κα και οπορ­του­νι­στι­κά λάθη.

Η αντι­κα­πι­τα­λι­στι­κή κι επα­να­στα­τι­κή Αρι­στε­ρά σε όλες τις μορ­φές της δεν αντα­πο­κρι­θή­κα­με γιατί κοι­νω­νι­κά πα­ρα­μέ­νου­με πε­ριο­ρι­σμέ­νοι σε στρώ­μα­τα κυ­ρί­ως μι­κρο­α­στι­κά με έμ­φα­ση ει­δι­κά στη φοι­τη­τι­κή νε­ο­λαία. Πο­λι­τι­κά, πα­ρα­μεί­να­με στη λο­γι­κή της αντί­στα­σης με κα­ταγ­γελ­τι­κό λόγο και ιδε­ο­λο­γι­κά, σε ση­μα­ντι­κό βαθμό απο­στε­ω­μέ­νοι. Ορ­γα­νω­τι­κά, ήμα­σταν συχνά δέ­σμιοι μίας αρ­τη­ριο­σκλη­ρω­τι­κής αντί­λη­ψης «αφ’ υψη­λού πρω­το­πο­ρί­ας». Το πρό­γραμ­μα και το πρό­τυ­πο ενός «κα­λύ­τε­ρου κόμ­μα­τος» μίας άλλης επο­χής στην πραγ­μα­τι­κό­τη­τα βα­ραί­νει στα μυαλά μας.

Τα ανα­γκαία βα­σι­κά συ­μπε­ρά­σμα­τα

Ποια είναι τα ανα­γκαία συ­μπε­ρά­σμα­τα για σή­με­ρα; Απαι­τεί­ται μια νέα προ­γραμ­μα­τι­κή κομ­μου­νι­στι­κή προ­σπά­θεια και η στρα­τη­γι­κή και τα­κτι­κή για την επα­να­στα­τι­κή με­τά­βα­ση. Πα­ράλ­λη­λα, απαι­τεί­ται μια συ­σπεί­ρω­ση των δυ­νά­με­ων της ενω­τι­κής και ανα­τρε­πτι­κής Αρι­στε­ράς για έναν πόλο σε αντι­κα­πι­τα­λι­στι­κή και αντι­ι­μπε­ρια­λι­στι­κή κα­τεύ­θυν­ση, που θα δο­κι­μα­στεί σε κι­νη­μα­τι­κές, πο­λι­τι­κές και εκλο­γι­κές μάχες. Με τρεις βα­σι­κές, θε­τι­κές προ­ϋ­πο­θέ­σεις: Πρώτο, κα­τεύ­θυν­ση ρήξης και εξό­δου από ΕΕ, ΝΑΤΟ και σύ­στη­μα. Δεύ­τε­ρο: ενω­τι­κή πο­λι­τι­κή συ­νερ­γα­σιών για την κοινή δράση με ΑΝΤΑΡ­ΣΥΑ, ΜΕΡΑ, ΚΚΕ και άλλων, για ένα ενιαίο αγω­νι­στι­κό κί­νη­μα κα­τα­κτή­σε­ων. Τρίτο, ισο­τι­μία και δη­μο­κρα­τία με δια­δι­κα­σί­ες βάσης των μελών. Και τις τρεις, όχι ανά δυο ή κα­θε­μιά χω­ρι­στά.  Θέ­λου­με να προ­χω­ρή­σου­με με όλους και όλες που τις έχουν δια­κη­ρύ­ξει. Εί­μα­στε απο­φα­σι­σμέ­νοι και θα προ­χω­ρή­σου­με με όσους και όσες θα το απο­φα­σί­σουν.

*Το άρθρο βα­σί­ζε­ται στην ομι­λία εκ μέ­ρους της ΜΕ­ΤΑ­ΒΑ­ΣΗΣ – Ορ­γά­νω­ση για την Κομ­μου­νι­στι­κή Προ­ο­πτι­κή, στην εκ­δή­λω­ση που διορ­γά­νω­σαν στο Πά­ντειο, την Τε­τάρ­τη 19 Φε­βρουα­ρί­ου 2025, οι ΑΠΟ, ΔΕΑ, ΔΙ­ΚΤΥΟ, ΚΕΜΑ, ΜΕ­ΤΑ­ΒΑ­ΣΗ, ΞΕ­ΚΙ­ΝΗ­ΜΑ