"Τα αιγυπτιακά ΜΜΕ παρουσιάζουν τον Τσίπρα ως έναν από τους μεγάλους υποστηρικτές του καθεστώτος. Ο Σίσι είναι ένας Γιώργος Παπαδόπουλος! Πώς γίνεται η ριζοσπαστική Αριστερά να στηρίζει τον Παπαδόπουλο;".
Ποια είναι η κατάσταση των δημοκρατικών και ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην Αίγυπτο επί Σίσι;
Φαντάζομαι ο ελληνικός λαός θυμάται τον Γιώργο Παπαδόπουλο. Λοιπόν έχουμε έναν «Παπαδόπουλο» στην Αίγυπτο. Η κατάσταση σήμερα είναι πολύ χειρότερη από ό,τι ήταν και επί Μουμπάρακ. Αναφέρομαι στα χρόνια πριν από την επανάσταση. Επί Μουμπάρακ είχαμε κάποιες δυνατότητες να οργανώσουμε μια διαδήλωση, μια δημόσια συνάντηση ή κάποιο συνέδριο, να εκδώσουμε μια εφημερίδα, να μιλήσουμε σε κάποια ΜΜΕ. Όλα αυτά δεν μπορούμε να τα κάνουμε πια. Όποιος επιχειρήσει να κάνει μια διαδήλωση θα συλληφθεί, ή μπορεί και να πυροβοληθεί. Έχουν σκοτώσει χιλιάδες ανθρώπους. Μόνο στην πλατεία Ράμπια είχαν σκοτώσει πάνω από 2000. Και μετά τη Ράμπια έχουμε συνεχώς δολοφονίες ανθρώπων στους δρόμους και πάρα πολλές συλλήψεις. Κάποιοι δικάζονταν με την κατηγορία ότι «ίσως σκέφτονταν να κάνουν τρομοκρατική ενέργεια». Και η απόφαση ήταν να κρεμαστούν. Επειδή «ίσως σκέφτονταν»! Αυτή είναι η κατάσταση στην Αίγυπτο. Σήμερα μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε μόνο τα σόσιαλ μίντια για να μιλήσουμε μεταξύ μας, αλλά και με άλλους ανθρώπους, να διακινήσουμε τις ιδέες μας. Από εκεί προσπαθούμε να στήσουμε κάποιες καμπάνιες, αλλά είναι πολύ δύσκολο να οργανώσουμε κάτι άλλο. Πολλοί σύντροφοί μας είναι στη φυλακή. Υπάρχουν νομίζω 60 χιλιάδες πολιτικοί κρατούμενοι, οι περισσότεροι Αδελφοί Μουσουλμάνοι, αλλά και πάρα πολλοί αριστεροί, δημοκράτες, νεολαίοι που στήριξαν την επανάσταση.
Και η κατάσταση της οικονομίας;
Είναι χάλια. Θα ξαναπώ για τον Γιώργο Παπαδόπουλο. Δεν ήταν μόνο μια σκληρή δικτατορία, αλλά και μια αποτυχημένη δικτατορία. Δεν ήταν σαν τον Πινοτσέτ, που ήταν βάναυσος αλλά πετυχημένος με όρους «εθνικής οικονομίας» και «ανάπτυξης». Ο Παπαδόπουλος σε αυτό απέτυχε. Το ίδιο ισχύει και με τον Σίσι.
Ο Σίσι κάνει τα πάντα λάθος. Στην οικονομία επικρατεί μια κατάσταση που όμοιά της δεν έχουμε ξαναδεί ποτέ στην Αίγυπτο. Οι τιμές όλων των αγαθών καλπάζουν, υπάρχουν πάρα πολλοί φόροι, η αιγυπτιακή λίρα κατρακυλά. Έκανε μια συμφωνία με το ΔΝΤ, το οποίο ζήτησε να αφεθεί η λίρα σε ελεύθερη διακύμανση στις αγορές και να τερματιστούν όλα τα επιδόματα. Η κυβέρνηση ακόμα στηρίζει τμήματα του πληθυσμού με επιδόματα και υπάρχει και κρατική στήριξη με επιδοτήσεις ειδικά για να καλυφθεί το κόστος της ενέργειας, του ηλεκτρισμού, του πετρελαίου. Αυτά πρέπει να κοπούν. Αυτοί είναι οι όροι του ΔΝΤ για να παραχωρήσει δάνειο. Και νομίζω ότι η τεράστια κρίση που περνάμε σήμερα δεν θα είναι τίποτα μπροστά σε αυτό που έρχεται τους επόμενους μήνες.
Για όλα αυτά οι φτωχοί άνθρωποι είναι πάρα πολύ θυμωμένοι. Αλλά ακόμα και οι μικροί επιχειρηματίες είναι θυμωμένοι. Οι στρατηγοί ελέγχουν τεράστιο κομμάτι της οικονομίας, είναι παρόντες σχεδόν σε όλους τους μεγάλους κλάδους, και μαζί με κάποιους μεγάλους επιχειρηματίες που στηρίζουν, συγκεντρώνουν στα χέρια τους τα πάντα. Οπότε πολλοί μικρότεροι επιχειρηματίες έχουν εξοργιστεί που μένουν απέξω. Επιπλέον η Αίγυπτος έχει έναν μεγάλο δημόσιο τομέα που απασχολεί περίπου 7 εκατομμύρια υπαλλήλους και το καθεστώς ανακοίνωσε ότι χρειάζονται μόνο 1 εκατομμύριο υπάλληλοι. Δηλαδή σχεδιάζουν να απολύσουν περίπου 6 εκατομμύρια ανθρώπους.
Όλα αυτά του δημιουργούν μεγάλα προβλήματα. Και σε αυτά προστίθεται και η στάση της Σαουδικής Αραβίας: στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ, η Αίγυπτος συντάσσεται με τη Ρωσία στο Συριακό ζήτημα και η Σαουδική Αραβία απειλεί ότι θα διακόψει τη βοήθεια σε πετρέλαιο.
Όταν ανέλαβε ο Σίσι, η ισοτιμία ήταν 1 δολάριο προς 7 αιγυπτιακές λίρες. Τώρα είναι 1 προς 13 και αν την αφήσουν να διακυμανθεί στην ελεύθερη αγορά, μπορεί να φτάσει και 1 προς 20.
Οπότε μιλάμε για μια τεράστια κρίση στην Αίγυπτο. Τα πράγματα χειροτερεύουν, ενώ όλες οι τιμές πάνε προς τα πάνω. Δεν ξέρουμε τι πρόκειται να συμβεί, αλλά όλο αυτό μπορεί να εκραγεί.
Μάλλον έχεις ήδη απαντήσει στην επόμενη ερώτηση, για το αν ο Σίσι χάνει τη λαϊκή στήριξη που είχε αρχικά.
Την έχει χάσει σχεδόν όλη! Γιατί ήταν εξαρχής μια «αρνητική» μορφή στήριξης: είχε υποστήριξη ενάντια στη Μουσουλμανική Αδελφότητα. Οι Αδελφοί Μουσουλμάνοι τα έκαναν όλα λάθος όσο βρέθηκαν στην κυβέρνηση και έχασαν όλη τους την αίγλη και τη δημοφιλία στην Αίγυπτο. Φυσικά παραμένουν η μεγαλύτερη οργάνωση, αλλά έχει συρρικνωθεί πολύ η επιρροή τους. Οπότε η υποστήριξη στον Σίσι είχε την έννοια της απόρριψης της Αδελφότητας, ήθελαν κάποιον να τη διώξει από την εξουσία. Τώρα πια δεν υπάρχει αυτό και οι άνθρωποι υποφέρουν. Έχει φυσικά τους οπαδούς του, φασίστες και αντιδραστικούς, αλλά κανείς άλλος δεν υποστηρίζει τον Σίσι. Αν γίνονταν κανονικές εκλογές, θα έπαιρνε μηδενικά ποσοστά.
Το καθεστώς του μπορεί να αντέξει σε διάρκεια; Δεν περιμένουμε προβλέψεις για το αν θα καταρρεύσει ή πότε, αλλά είναι ένα ισχυρό καθεστώς ή είναι αποσταθεροποιημένο;
Ισχυρό καθόλου. Στηρίζεται πλέον αποκλειστικά στην καταστολή. Φυλακίζει αντιπάλους, κλείνει τα ΜΜΕ, απαγορεύει συγκεντρώσεις. Με αυτήν την καταστολή και με το ότι παντού γύρω μας υπάρχει η Ασφάλεια, μπορεί και κυβερνά ακόμα. Αλλά με αυτά δεν λύνει κανένα κοινωνικό ζήτημα.
Είναι πάρα πολύ δύσκολο σε αυτές τις συνθήκες να ανασυγκροτηθεί ένα πολιτικό κίνημα, αλλά υπάρχουν κοινωνικοί, «οικονομικοί» αγώνες; Οι πολιτικές δυνάμεις είναι σε κρίση, τα νέα συνδικάτα;
Στην Αίγυπτο δεν είχαμε συνδικαλισμό. Είχαμε ένα «κρατικό-κυβερνητικό» συνδικάτο, από την εποχή του Νάσερ. Μετά την επανάσταση εμφανίστηκε ένα πολύ μεγάλο κίνημα, που δημιουργούσε ανεξάρτητα συνδικάτα. Όλα αυτά καταστράφηκαν από την αντεπανάσταση. Αλλά θα υπάρξει ένα ξέσπασμα από το κοινωνικό κίνημα έτσι που πηγαίνει η κατάσταση. Υπάρχουν ήδη κοινωνικά κινήματα και περιμένω να μεγαλώσουν. Αλλά υπάρχει το ζήτημα του πολιτικού κινήματος. Πριν ξεσπάσει η επανάσταση, υπήρχε ένα πολιτικό κίνημα με σχετικό μέγεθος, το χτίζαμε επί 10 χρόνια και αυτό οργάνωνε όλες τις αντιπολιτευτικές δράσεις. Αυτό το κίνημα διαλύθηκε τον καιρό μετά το ξέσπασμα της επανάστασης. Πρώτα διαχωρίστηκε από τις γραμμές του η Μουσουλμανική Αδελφότητα. Στις μέρες της αντεπανάστασης, προέκυψε το δεύτερο ρήγμα: Από τη μία η φιλελεύθερη, δημοκρατική, εθνικιστική πτέρυγα ‒άνθρωποι σαν τον Μπαραντέι και τον Σαμπάχι‒ που υποστήριξε τον στρατό και τον Σίσι και από την άλλη η ριζοσπαστική Αριστερά που αρνήθηκε να στηρίξει την αντεπανάσταση.
Σήμερα αυτές οι δυνάμεις στρέφονται ενάντια στο καθεστώς, αλλά νομίζω πως είναι αδύνατο να υπάρξει μια πιο στενή συμμαχία ανάμεσα σε αυτές τις δύο πτέρυγες. Υπάρχει προφανώς τεράστιο ζήτημα εμπιστοσύνης ανάμεσα σε μας και αυτούς. Μπορούμε να παλέψουμε μαζί σε κάποιες καμπάνιες και κινήματα, αλλά δεν γίνεται να κάνουμε κάποιου είδους συμμαχία μεταξύ μας.
Νομίζω πως η «δεξιά» πτέρυγα της αντιπολίτευσης θα ενισχυθεί και πάλι. Θα πιέσει και ίσως πετύχει και μια συμφωνία με το στρατό για να εκδιωχθεί ο Σίσι και να αναλάβει κάποιος πολιτικός όπως ο Μπαραντέι, σαν τον Καραμανλή μετά τον Παπαδόπουλο. Και να έχουμε ένα ημι-στρατιωτικό, ημι-πολιτικό καθεστώς. Όπως και να έχει, νομίζω πως αυτή η πτέρυγα θα αυξήσει τη δημοφιλία της και θα μεγαλώσει πάλι. Το πρόβλημα είναι με τη ριζοσπαστική πτέρυγα, τη ριζοσπαστική Αριστερά, που είναι κατακερματισμένη. Και είναι δύσκολο να ανασυγκροτηθεί μετά και τις πικρές εμπειρίες των γεγονότων ύστερα από την επανάσταση και στη Σοσιαλιστική Λαϊκή Συμμαχία (σ.σ. ένα μετωπικό σχήμα της Αριστεράς το οποίο κατέρρευσε εν μέσω σκληρών αντεγκλήσεων πάνω στο ερώτημα της στήριξης ή όχι στο καθεστώς Σίσι). Γι’ αυτούς τους λόγους η ριζοσπαστική πτέρυγα δεν είναι σε θέση, τουλάχιστον τώρα, να συγκροτήσει έναν νέο συνασπισμό. Δουλεύουμε προς αυτό και ελπίζω να γίνει κάποτε, αλλά δεν φαίνεται εφικτό αυτήν την περίοδο να ανασυγκροτηθούμε και να παίξουμε κεντρικό ρόλο ‒ίσως καιρό μετά, αλλά δυστυχώς όχι τώρα. Βέβαια θα συνεργαστούμε σε καμπάνιες, ίσως μπορέσουμε να πιέσουμε τη «δεξιά πτέρυγα» και ελπίζουμε στους αγώνες. Αλλά δεν έχω τη δυνατότητα να προβλέψω τι μπορεί να συμβεί, τις δικές μου σκέψεις λέω.
Τέλος, έχεις κάτι να πεις για την ελληνική κυβέρνηση;
Τα αιγυπτιακά ΜΜΕ παρουσιάζουν τον Τσίπρα ως έναν από τους μεγάλους υποστηρικτές του καθεστώτος. Και χρησιμοποιούν τις φωτογραφίες με τις αγκαλιές και τις συναντήσεις ως σημαντικό κομμάτι της προπαγάνδας τους. Και τους το είπα όταν τους συνάντησα στο συνέδριό τους: Πώς; Είστε κυβέρνηση και υπάρχουν διακρατικές συμφωνίες και σας απασχολεί η γεωπολιτική, εντάξει. Αλλά γιατί τους στηρίζετε τόσο; Γιατί κάνετε τόσο φιλικές συναντήσεις και έχετε τόσο ένθερμους δεσμούς μαζί τους; Γιατί να είστε από τους μεγαλύτερους υποστηρικτές μιας σκληρής δικτατορίας; Είναι ένας Γιώργος Παπαδόπουλος! Πώς γίνεται η ριζοσπαστική Αριστερά να στηρίζει τον Παπαδόπουλο;
*Αναδημοσίευση από τον "Εργατική Αριστερά", φ. 370 (26/10).
Σκίτσο του Latuff-2015
