Η Έκθεση της γλύπτριας Αλεξάνδρας Αθανασιάδη, με τίτλο «Έργα πέρα από τις γραφές του Καβάφη», στη Γεννάδειο Βιβλιοθήκη (19 Μαρτίου έως 12 Μαϊου 2018), είναι εμπνευσμένη από το «Τετράδιο Σεγκόπουλου». Το εν λόγω τετράδιο περιλαμβάνει 22 χειρόγραφα ποιήματα που έγραψε ο Καβάφης μεταξύ 1896-1910 και δώρισε στον κληρονόμο του Αλέξανδρο Σεγκόπουλο. Κυκλοφόρησε το 1968 σε πανομοιότυπη έκδοση από τις εκδόσεις «Ερμής» και περιλαμβάνει ποιήματα γνωστά, όπως «Επιθυμίες», «Κεριά», «Ένας Γέρος», «Το Πρώτο Σκαλί», «Θερμοπύλες», «Τα Παράθυρα», «Τείχη», «Μονοτονία», «Τα Βήματα», κ.ά.
Είναι γεγονός ότι ο Καβάφης, παρ’ ότι δημοσίευε μεμονωμένα τα ποιήματά του, εντούτοις ποτέ δεν έκδωσε κάποια ποιητική του συλλογή. Συνήθως, συνένωνε τα χειρόγραφά του, σε μια αυτοσχέδια συλλογή και δώριζε ένα περιορισμένο αριθμό αντιτύπων σε φιλικά του πρόσωπα.
Έχοντας αυτά τα χειρόγραφα ποιήματα ως πρώτη ύλη, η γλύπτρια δημιούργησε το συγκεκριμένο εικαστικό της πείραμα από σκουριασμένο μέταλλο και φθαρμένο ξύλο. Επίσης, χρησιμοποίησε χαρτί, το οποίο παλαίωσε με τσάι και καφέ, φτιάχνοντας μια σειρά από αντίτυπα-βιβλία, με βάση το εν λόγω «Τετράδιο». Βιβλία απλωμένα σε ένα μεγάλο ξύλινο τραπέζι ή κρεμασμένα στον τοίχο. Βιβλία, τα οποία επιτρέπεται ο επισκέπτης να αγγίξει και να ξεφυλλίσει, να οσμισθεί και να αισθανθεί. Κάποια από αυτά είναι πιο κλειστά και άλλα πιο ανοιχτά «ώστε τα αποσπάσματά τους να μη διαβάζονται πάντα εύκολα, όπως ακριβώς συμβαίνει και με τον εαυτό μας: αποκαλύπτουμε ένα μέρος του κι ένα άλλο το κρατάμε κρυφό», όπως επισημαίνει η δημιουργός των έργων.
Υπό αυτή την έννοια, ενδιαφέρον παρουσιάζει ένας μεγάλος ανάγλυφος αντρικός θώρακας, σαν άγαλμα, ανοιχτός στη μέση, με τη διαφορά ότι αυτός είναι φτιαγμένος από σκισμένες και ταλαιπωρημένες σελίδες των χειρογράφων. Ίσως θέλει να δείξει τον θωρακισμένο μας εαυτό; Ή την ανοιχτή και μυστική ζωή μας ή αυτήν του ποιητή; Ή την προστασία-κλείσιμο του εαυτού μας και ταυτόχρονα το άνοιγμα του προς τα έξω; Προφανώς οι ερμηνείες ποικίλουν.
Κατόπιν, υπάρχουν τρία καράβια φτιαγμένα από ξύλα, τα οποία έχουν φθαρεί από τον άνεμο και τη θάλασσα, παραπέμποντας στο πολύ γνωστό ποίημα του Καβάφη, «Ιθάκη». Κάποια παραμορφωμένα ξύλινα παράθυρα, από το ανάλογο ποίημα, «Τα Παράθυρα», «παραπέμπουν στον εγκλωβισμό και την εσωστρέφεια του σύγχρονου ανθρώπου», όπως παρατηρεί ο Γ. Μυλωνάς. Πλάι τους, υπάρχει κάτι σαν ποτάμι, φτιαγμένο από πήλινα βήματα, εμπνευσμένο από το ποίημα, «Τα βήματα» και ακριβώς δίπλα ένας Καταρράκτης Λέξεων, ο οποίος φαίνεται σαν να βγαίνει από τον τοίχο, αφήνοντας να πέσουν στο δάπεδο δεκάδες δυσανάγνωστα γκράφιτι που προέρχονται από ποιήματα του Καβάφη. Η έκθεση κλείνει με κάποια μεγάλα μεταλλικά κηροπήγια, εκ των οποίων σε κάποια η φλόγα των κεριών τρεμοπαίζει, ενώ σε κάποια άλλα είναι σβηστή. Προφανώς, παραπέμπει στο ποίημα του Καβάφη, με τίτλο «Κεριά».
Όπως επισημαίνει η Μαρία Γεωργοπούλου, διευθύντρια της Γενναδείου Βιβλιοθήκης, στον Πρόλογό της στο βιβλίο που εκδόθηκε με αφορμή την ομώνυμη Έκθεση της Αλεξάνδρας Αθανασιάδη, «είναι ένα εικαστικό πείραμα, που εξερευνά τα όρια της αποκάλυψης του εσωτερικού μας κόσμου. Τα βιβλία κατέχουν περίοπτη θέση, μια και υπαινίσσονται, εύγλωττα, διαφορετικές καταστάσεις του εαυτού σε ανοιχτή και κλειστή μορφή». Και συνεχίζοντας καταλήγει στην προτροπή πως στην έκθεση «το βιβλίο είναι ένα φυσικό αντικείμενο και παράλληλα μια συμβολική φόρμα, πάνω στην οποία η καλλιτέχνις επεξεργάστηκε σκέψεις και συναισθήματα που αναδύονται από την ποίηση. Τι πιο σπουδαίο για να “διαβάσεις” τον Καβάφη; Μια παρότρυνση σε όλους να αφήσουμε τη φαντασία και την προσωπική μας εμπειρία να μας οδηγήσουν στη γνώση».
φωτό giorgos mylonas
