«Υπόμνημα Λιάκου» για τις αλλαγές στη μέση εκπαίδευση: Όλα τα ίδια μένουν

Δια­βά­ζο­ντάς το θα έλεγε κα­νείς ότι στο πε­ριε­χό­με­νο των προ­τά­σε­ων του υπο­μνή­μα­τος κρύ­βε­ται όντως η προ­σπά­θεια απε­μπλο­κής από το υπάρ­χον εκ­παι­δευ­τι­κό μο­ντέ­λο. Τί­πο­τα όμως από αυτές τις προ­τά­σεις δεν δια­σφα­λί­ζει ότι θα εξα­λει­φθούν τα ου­σια­στι­κά προ­βλή­μα­τα του πα­ρό­ντος εκ­παι­δευ­τι­κού μο­ντέ­λου. Η εντα­τι­κο­ποί­η­ση, η πει­θάρ­χη­ση, η βαθ­μο­θη­ρία και η απου­σία ελεύ­θε­ρου χρό­νου βρί­σκο­νται σε κάθε λέξη του υπο­μνή­μα­τος.

Η αντι­με­τώ­πι­ση των μα­θη­τών από το σύ­στη­μα

Δεν υπάρ­χει αμ­φι­βο­λία ότι η μα­θη­τι­κή ζωή χρόνο με το χρόνο γί­νε­ται όλο και πιο αφό­ρη­τη, κου­ρα­στι­κή και εξει­δι­κευ­μέ­νη. Σχο­λείο, φρο­ντι­στή­ριο, ξένες γλώσ­σες, ιδιαί­τε­ρα μα­θή­μα­τα και αθλη­τι­κές δρα­στη­ριό­τη­τες συν­θέ­τουν ένα γε­μά­το πρό­γραμ­μα που κο­ρυ­φώ­νε­ται στις τε­λευ­ταί­ες τά­ξεις του Λυ­κεί­ου. Το προ­βλη­μα­τι­κό είναι ότι το συ­γκε­κρι­μέ­νο εκ­παι­δευ­τι­κό μο­ντέ­λο στε­ρεί από τους νέους αν­θρώ­πους τη δυ­να­τό­τη­τα να ανα­με­τρη­θούν με τους εαυ­τούς τους σε κάτι που επι­λέ­γουν οι ίδιοι και οι ίδιες, βά­ζο­ντάς τους σε έναν αγώνα δρό­μου για κάτι που επι­λέ­γει το σύ­στη­μα γι’ αυ­τούς/ές. Σε άπει­ρες πε­ρι­πτώ­σεις έχου­με δει σε πα­ρά­θυ­ρα τη­λε­ο­πτι­κών ει­δή­σε­ων δη­μο­σιο­γρά­φους, πο­λι­τι­κούς και πάσης φύ­σε­ως δη­μο­σιο­λό­γους να νου­θε­τούν νε­α­ρούς κα­τα­λη­ψί­ες επει­δή δια­μαρ­τύ­ρο­νται «για την τρί­γω­νη τυ­ρό­πι­τα» ή «γιατί δεν πήγαν εκ­δρο­μή». Επί­σης σε άπει­ρες πε­ρι­πτώ­σεις αυτοί οι «αυ­θά­δεις νε­α­ροί» πα­ρου­σιά­ζο­νται ως «μαλ­λιά­δες, τε­μπέ­λη­δες, βρο­μιά­ρη­δες και υπο­κι­νού­με­νοι μα­θη­τές του τε­λευ­ταί­ου θρα­νί­ου». Η πραγ­μα­τι­κό­τη­τα είναι πολύ πιο σύν­θε­τη από δυο κλισέ συ­ντη­ρη­τι­κές ατά­κες και βρί­σκε­ται στην κα­θη­με­ρι­νό­τη­τα των ίδιων των μα­θη­τών και των μα­θη­τριών στα σχο­λεία τους.

Ο αγώ­νας τους πριν από δύο χρό­νια

Πριν από δύο χρό­νια, οι μα­θη­τές βγή­καν δυ­να­μι­κά στους δρό­μους δια­τρα­νώ­νο­ντας την αντί­θε­σή τους στο Νέο Λύ­κειο και στην Τρά­πε­ζα Θε­μά­των. Φώ­να­ζαν με κάθε τρόπο ότι η τότε κυ­βέρ­νη­ση ΝΔ-ΠΑ­ΣΟΚ τους έβαζε να δια­λέ­ξουν τι θα κά­νουν στη ζωή τους ήδη από την πρώτη Λυ­κεί­ου, ενώ πα­ράλ­λη­λα εντα­τι­κο­ποιού­σε το πρό­γραμ­μα στο σχο­λείο μέσα από την ει­σα­γω­γή της τρά­πε­ζας θε­μά­των στις εξε­τά­σεις τους σε συν­δυα­σμό με την πλέον πα­γιω­μέ­νη έλ­λει­ψη του κα­θη­γη­τι­κού προ­σω­πι­κού. Κα­τα­λή­ψεις σχο­λεί­ων, ακτι­βι­σμοί, δια­δη­λώ­σεις, κοι­νές επι­τρο­πές αγώνα μαζί με τους κα­θη­γη­τές τους, συ­γκρού­σεις με την αστυ­νο­μία και ευ­φυ­ής αξιο­ποί­η­ση των δυ­να­το­τή­των των μέσων κοι­νω­νι­κής δι­κτύ­ω­σης ήταν κά­ποια από τα όπλα τους απέ­να­ντι στους νό­μους, τις εγκυ­κλί­ους, την κα­τα­στο­λή και την πα­ντε­λή έλ­λει­ψη δια­λό­γου εκ μέ­ρους του υπουρ­γεί­ου. «Ιω­άν­να, πες μας γι’ αυτό το κί­νη­μα του Facebook» είχε πει χα­ρι­το­λο­γώ­ντας ο Γιάν­νης Πρε­τε­ντέ­ρης σε κα­λε­σμέ­νη μα­θή­τρια στην εκ­πο­μπή του εκεί­νη την πε­ρί­ο­δο για να λάβει την απά­ντη­ση: «Δεν εί­μα­στε η γενιά του Facebook. Οι συμ­μα­θη­τές μας θέ­λουν να εκ­φρά­σουν τη δυ­σα­ρέ­σκειά τους απέ­να­ντι στο Λύ­κειο της πα­ρα­παι­δεί­ας, στο Λύ­κειο των πε­ριο­ρι­σμέ­νων επι­λο­γών και της βαθ­μο­θη­ρί­ας και να δεί­ξουν ότι έχουν φτά­σει σε ένα ση­μείο που κα­νείς δεν μπο­ρεί να αντι­με­τω­πί­σει».

Σή­με­ρα, η κυ­βέρ­νη­ση ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ-ΑΝΕΛ μά­ταια προ­σπα­θεί να απο­δεί­ξει ότι υπάρ­χει φι­λο­λαϊ­κό­τε­ρη πο­λι­τι­κή μέσα στο πλαί­σιο του τρί­του μνη­μο­νί­ου. Μια σειρά από κε­ντρι­κές επι­λο­γές της το έχει απο­δεί­ξει πε­ρί­τρα­να και μένει να φανεί το ίδιο και στο κομ­μά­τι της μέσης εκ­παί­δευ­σης. Η κυ­βέρ­νη­ση ταυ­τί­ζε­ται απο­λύ­τως με τις στο­χεύ­σεις της ΕΕ όσον αφορά στην εκ­παι­δευ­τι­κή δια­δι­κα­σία και αυτός είναι και ο λόγος που παρά τις επερ­χό­με­νες φαι­νο­με­νι­κά δο­μι­κές αλ­λα­γές στο Γυ­μνά­σιο και το Λύ­κειο, ου­σια­στι­κές αλ­λα­γές δεν πρό­κει­ται να υπάρ­ξουν προς την κα­τεύ­θυν­ση ενί­σχυ­σης του δη­μό­σιου σχο­λεί­ου και με γνώ­μο­να τις ανά­γκες των μα­θη­τών/ριών. Τα σχο­λεία θα συ­νε­χί­ζουν να υπο­λει­τουρ­γούν ελ­λεί­ψει επαρ­κούς χρη­μα­το­δό­τη­σης, το πρό­γραμ­μα μα­θη­μά­των θα συ­νε­χί­σει να είναι εντα­τι­κο­ποι­η­μέ­νο και τα φρο­ντι­στή­ρια θα συ­νε­χί­σουν να κερ­δο­φο­ρούν προ­σαρ­μο­ζό­με­να στη νέα κα­τά­στα­ση.

Το υπό­μνη­μα Λιά­κου

Πιο συ­γκε­κρι­μέ­να, το υπό­μνη­μα Λιά­κου ανα­φέ­ρει σε πρώτο στά­διο τη δη­μιουρ­γία τε­τρα­ε­τούς Γυ­μνα­σί­ου και διε­τούς Λυ­κεί­ου. Η χρο­νι­κά πο­σο­τι­κή ανα­βάθ­μι­ση του Γυ­μνα­σί­ου όμως δεν συν­δέ­ε­ται απα­ραί­τη­τα και με την ποιο­τι­κή του ανα­βάθ­μι­ση. Το προ­φα­νές είναι ότι θα μι­λά­με για ένα Γυ­μνά­σιο που δεν θα πα­ρέ­χει ένα κα­θο­λι­κό πεδίο γνώ­σε­ων ικανό να ανα­δεί­ξει τις κλί­σεις και τα εν­δια­φέ­ρο­ντα του μα­θη­τή, αλλά ένα Γυ­μνά­σιο-ερ­γα­στή­ριο που θα προ­ε­τοι­μά­ζει σε έντο­νους ρυθ­μούς τη με­τά­βα­ση στο Λύ­κειο. Ένα Λύ­κειο στο οποίο οι εξε­τά­σεις θα γί­νο­νται εν μέρει με το θεσμό της τρά­πε­ζας θε­μά­των που παρά τις έντο­νες αντι­δρά­σεις πριν από δύο χρό­νια, επι­στρέ­φει. Οι εντα­τι­κο­ποι­η­μέ­νοι ρυθ­μοί μά­θη­σης και η επι­μο­νή στο μο­ντέ­λο βαθ­μο­θη­ρί­ας ήδη από το Γυ­μνά­σιο είναι εύ­κο­λα δια­γνώ­σι­μοι αν ανα­λο­γι­στεί κα­νείς ότι ενώ οι μα­θη­τές προ­ά­γο­νταν στο Γυ­μνά­σιο από τάξη σε τάξη με γε­νι­κό μέσο όρο το 12, με τρο­πο­ποι­η­τι­κή εγκύ­κλιο που εκ­δό­θη­κε από το υπουρ­γείο Παι­δεί­ας ο βαθ­μός αυτός ανε­βαί­νει κατά μία μο­νά­δα του­λά­χι­στον στο 13.

Από κει και πέρα, στο ίδιο υπό­μνη­μα ανα­φέ­ρε­ται ότι οι μα­θη­τές θα ολο­κλη­ρώ­νουν τη μα­θη­τι­κή τους στα­διο­δρο­μία παίρ­νο­ντας το Εθνι­κό Απο­λυ­τή­ριο. Προ­ϋ­πο­θέ­σεις για την από­κτη­ση αυτού του απο­λυ­τη­ρί­ου από το μα­θη­τή είναι: «Να έχει ολο­κλη­ρώ­σει επι­τυ­χώς και τα 6 μα­θή­μα­τα που έχει επι­λέ­ξει, να έχει συγ­γρά­ψει δι­πλω­μα­τι­κή ερ­γα­σία και να έχει ολο­κλη­ρώ­σει το Πρό­γραμ­μα ∆ημιουρ­γι­κό­τη­τας, Εθε­λο­ντι­σμού και Κοι­νω­νι­κής Προ­σφο­ράς». Αν ένας μα­θη­τής απο­τύ­χει σε κάτι από αυτά, τότε θα παίρ­νει ένα Πι­στο­ποι­η­τι­κό Σπου­δών. Εκτός του ότι από τα πα­ρα­πά­νω δια­φαί­νε­ται ότι δη­μιουρ­γού­νται νέα πεδία εντα­τι­κών ρυθ­μών μα­θη­τι­κής ζωής και εκτός του ότι ανα­δύ­ε­ται ένα νέο πεδίο κερ­δο­φο­ρί­ας για τα φρο­ντι­στή­ρια στο κομ­μά­τι των δι­πλω­μα­τι­κών ερ­γα­σιών, το πιο ση­μα­ντι­κό είναι άλλο. Στη σε­λί­δα 6 του υπο­μνή­μα­τος ανα­φέ­ρε­ται ότι τόσο το Εθνι­κό Απο­λυ­τή­ριο όσο και το Πι­στο­ποι­η­τι­κό Σπου­δών «θα αντι­στοι­χεί σε συ­γκε­κρι­μέ­νο αριθ­μό Εκ­παι­δευ­τι­κών Ακα­δη­μαϊ­κών Μο­νά­δων στο ευ­ρω­παϊ­κό σύ­στη­μα πι­στο­ποί­η­σης προ­σό­ντων». Γί­νε­ται, λοι­πόν, σαφές ότι η ει­σα­γω­γή στην τρι­το­βάθ­μια εκ­παί­δευ­ση θα γί­νε­ται όχι με βάση την αξιο­λό­γη­ση των κλί­σε­ων και των δυ­να­το­τή­των του μα­θη­τή ή της μα­θή­τριας, αλλά με βάση τα κρι­τή­ρια που θα θέτει κάθε φορά η ΕΕ. Ανά­λο­γα, λοι­πόν, με το τι ανά­γκες έχει κάθε φορά το εκά­στο­τε κρά­τος-μέ­λος της ΕΕ σε επι­στη­μο­νι­κό και ερ­γα­τι­κό προ­σω­πι­κό, θα γί­νε­ται και η δια­κύ­μαν­ση των μο­νά­δων για την ει­σα­γω­γή στο εκά­στο­τε ΑΕΙ ή ΤΕΙ. Οι μα­θη­τές/ριες δη­λα­δή θα μπαί­νουν σε μια νέα κούρ­σα προ­κει­μέ­νου να κα­τα­φέ­ρουν να απο­κτή­σουν ένα Εθνι­κό Απο­λυ­τή­ριο ικανό να αντα­πο­κρί­νε­ται στις πι­στω­τι­κές μο­νά­δες που θα έχει θέσει το πα­νε­πι­στη­μια­κό τμήμα στο οποίο θα θέ­λουν να ει­σα­χθούν, με βάση τις κα­τευ­θύν­σεις της ΕΕ. Δη­λα­δή οι μα­θη­τές/ριες θα πρέ­πει να «εκ­παι­δευ­τούν» στον αντα­γω­νι­σμό και τον κοι­νω­νι­κό κα­νι­βα­λι­σμό από ακόμα μι­κρό­τε­ρη ηλι­κία, σε πλήρη αντι­στοι­χία με την εξα­το­μί­κευ­ση των πα­νε­πι­στη­μια­κών σπου­δών.

Η απά­ντη­σή μας

Το υπό­μνη­μα Λιά­κου, το οποίο ανα­μέ­νε­ται να υιο­θε­τη­θεί από τον Ν. Φίλη, ενώ φαι­νο­με­νι­κά απαλ­λάσ­σει τους μα­θη­τές από το βαθμό πρό­σβα­σης σε ΑΕΙ-ΤΕΙ και δεί­χνει πιο αν­θρώ­πι­νο, στην πραγ­μα­τι­κό­τη­τα θε­σμο­θε­τεί μια νέα σκλη­ρή κα­νο­νι­κό­τη­τα η οποία θα κα­θο­ρί­ζε­ται από τη νε­ο­φι­λε­λεύ­θε­ρη εκ­παι­δευ­τι­κή πο­λι­τι­κή της ΕΕ. Η κυ­βέρ­νη­ση ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ-ΑΝΕΛ δεί­χνει ότι ξέρει να ελίσ­σε­ται προ­κει­μέ­νου να μας κάνει να πι­στέ­ψου­με ότι το μαύρο είναι άσπρο. Το ζή­τη­μα είναι το πώς όλοι μαζί, ερ­γα­ζό­με­νοι-μα­θη­τές-φοι­τη­τές, θα απα­ντή­σου­με δυ­να­μι­κά και ανα­τρε­πτι­κά στα σχέ­διά της. Οι μα­θη­τές/ριες μαζί με τη στή­ρι­ξη αρ­κε­τών κα­θη­γη­τών τους μας έδει­ξαν το δρόμο πριν από δύο χρό­νια. Αυτόν το δρόμο πρέ­πει να ξα­να­βρού­με και σή­με­ρα, πα­λεύ­ο­ντας μαζί με τους μα­θη­τές και τους κα­θη­γη­τές τους για ένα σχο­λείο που δεν θα πα­ρά­γει ρο­μπο­το­ποι­η­μέ­νους αν­θρώ­πους ικα­νούς να αντε­πε­ξέλ­θουν στις ανά­γκες της αγο­ράς, αλλά συ­νει­δη­το­ποι­η­μέ­νους αγω­νι­στές ικα­νούς να αντε­πε­ξέλ­θουν στις ανά­γκες της συλ­λο­γι­κής πάλης.

(δη­μο­σιεύ­τη­κε στο φύλλο Νο 369 της "Ερ­γα­τι­κής Αρι­στε­ράς", 12 Οκτώ­βρη 2016)