Κοινωνικές και πολιτικές συμμαχίες*

Το ζή­τη­μα των κοι­νω­νι­κών και πο­λι­τι­κών συμ­μα­χιών είναι αυ­το­νό­η­τα κε­ντρι­κό για το πρό­γραμ­μα της Λαϊ­κής Ενό­τη­τας. Εξί­σου αυ­το­νό­η­τα, οι πο­λι­τι­κές δυ­νά­μεις οι οποί­ες μπο­ρούν να συ­να­σπι­στούν και να πα­λέ­ψουν για τη με­γά­λη πο­λι­τι­κή ανα­τρο­πή που θα απο­τε­λέ­σει το έναυ­σμα για την υλο­ποί­η­ση του με­τα­βα­τι­κού προ­γράμ­μα­τος για το σο­σια­λι­σμό, δεν μπο­ρεί παρά να εκ­προ­σω­πούν, εκ­φρά­ζουν ή «αντι­στοι­χούν» στο κοι­νω­νι­κό - τα­ξι­κό μπλοκ δυ­νά­με­ων που μπο­ρεί να συ­να­σπι­στεί και να πα­λέ­ψει για ένα τέ­τοιο πρό­γραμ­μα - ασφα­λώς όχι με έναν αυ­τό­μα­το τρόπο. Τα δύο ζη­τή­μα­τα (πο­λι­τι­κές από τη μια πλευ­ρά, κοι­νω­νι­κές-τα­ξι­κές από την άλλη πλευ­ρά συμ­μα­χί­ες) έχουν με­τα­ξύ τους αυτό τον ισχυ­ρό δεσμό και επο­μέ­νως πρέ­πει να εξε­τα­στούν συν­δυα­στι­κά, υπό αυτό το πρί­σμα. 

Το ει­ση­γη­τι­κό κεί­με­νο των θέ­σε­ων και του προ­γράμ­μα­τος για την ιδρυ­τι­κή συν­διά­σκε­ψη της ΛΑΕ ανα­φέ­ρε­ται στα ζη­τή­μα­τα αυτά με την υπαι­νι­κτι­κή γλώσ­σα του ανα­πό­φευ­κτου πο­λι­τι­κού συμ­βι­βα­σμού. Οι σχε­τι­κές ανα­φο­ρές εμπε­ριέ­χουν αντι­φά­σεις και άρα επι­δέ­χο­νται -στο σύ­νο­λό τους- δια­φο­ρε­τι­κών ερ­μη­νειών. Όμως η συ­ζή­τη­ση και τα ζη­τή­μα­τα που κρύ­βο­νται πίσω από τις εκ­φρά­σεις έχουν με­γά­λη κρι­σι­μό­τη­τα και επο­μέ­νως πρέ­πει να «με­τα­γλωτ­τι­στούν» στην πιο ακρι­βή και ξε­κά­θα­ρη γλώσ­σα της πο­λι­τι­κής θε­ω­ρί­ας ώστε να διευ­κρι­νι­στούν. Η προ­συν­δια­σκε­ψι­κή δια­δι­κα­σία, κυ­ρί­ως όμως η ίδια η ιδρυ­τι­κή Συν­διά­σκε­ψη, βα­ρύ­νο­νται με αυτό το κα­θή­κον. Το κεί­με­νο αυτό επι­χει­ρεί, συ­νο­πτι­κά και όχι με πλήρη ανα­λυ­τι­κή και θε­ω­ρη­τι­κή επάρ­κεια, ακρι­βώς αυτή τη «με­τα­γλώτ­τι­ση».

Α. Συμ­μα­χία με τις Μι­κρο­με­σαί­ες Επι­χει­ρή­σεις (ΜΜΕ);

Όσον αφορά τις κοι­νω­νι­κές-τα­ξι­κές συμ­μα­χί­ες της ανα­τρο­πής, το κοι­νω­νι­κό-τα­ξι­κό μπλοκ αγώνα που θα πα­λέ­ψει για την υλο­ποί­η­ση του με­τα­βα­τι­κού προ­γράμ­μα­τος για το σο­σια­λι­σμό, το ει­ση­γη­τι­κό κεί­με­νο Θέ­σε­ων και Προ­γράμ­μα­τος της ΛΑΕ λέει τα εξής:  

«2.15 Από την άλλη πλευ­ρά, ανα­πτύσ­σε­ται το κοι­νω­νι­κό μπλοκ της ερ­γα­τι­κής τάξης και συ­νο­λι­κά των ερ­γα­ζό­με­νων, το βάρος των οποί­ων ξε­περ­νά­ει το 60% του ενερ­γού πλη­θυ­σμού. Μαζί τους συ­μπα­ρα­τάσ­σε­ται αντι­κει­με­νι­κά το σκλη­ρά πλητ­τό­με­νο τμήμα των με­σαί­ων στρω­μά­των της πόλης και της υπαί­θρου, που συ­μπιέ­ζε­ται ή κα­τα­στρέ­φε­ται από τις μνη­μο­νια­κές πο­λι­τι­κές. Το συ­γκε­κρι­μέ­νο μπλοκ κοι­νω­νι­κών δυ­νά­με­ων δεν είναι ενο­ποι­η­μέ­νο και ομο­γε­νο­ποι­η­μέ­νο πο­λι­τι­κά. Δεν δια­θέ­τει ενιαίο ρι­ζο­σπα­στι­κό πο­λι­τι­κό μέ­τω­πο, που να εκ­φρά­ζει τα ζω­τι­κά του συμ­φέ­ρο­ντα. Ωστό­σο, υπάρ­χει αντι­κει­με­νι­κά δυ­να­τό­τη­τα δη­μιουρ­γί­ας ενός  με­γά­λου κοι­νω­νι­κού με­τώ­που. Αυτό θα μπο­ρού­σε να εκ­φρά­σει τη μάζα της ερ­γα­τι­κής τάξης που ερ­γά­ζε­ται στους διά­φο­ρους το­μείς της οι­κο­νο­μί­ας (βιο­μη­χα­νία, με­τα­φο­ρές, κα­τα­σκευ­ές, τη­λε­πι­κοι­νω­νί­ες, εμπό­ριο, του­ρι­σμό, ναυ­τι­λία, υπη­ρε­σί­ες κοι­νής ωφέ­λειας, τρά­πε­ζες), στις κοι­νω­νι­κές υπη­ρε­σί­ες (παι­δεία, υγεία, πρό­νοια), τους ανέρ­γους, την πλειο­ψη­φία της σπου­δά­ζου­σας νε­ο­λαί­ας, τη με­γά­λη μάζα των δη­μο­σί­ων υπαλ­λή­λων, την πλειο­ψη­φία των ελευ­θέ­ρων επαγ­γελ­μα­τιών, τα μι­κρο­με­σαία στρώ­μα­τα της πόλης (στους το­μείς του εμπο­ρί­ου, της βιο­τε­χνί­ας, των υπη­ρε­σιών), τους μι­κρο­με­σαί­ους αγρό­τες, τα νέα μι­κρο­α­στι­κά στρώ­μα­τα της δια­νοη­τι­κής ερ­γα­σί­ας που συ­μπιέ­ζο­νται μέσα από την κρίση και την ανα­διάρ­θρω­ση  κ.ά. Αυτό είναι αντι­κει­με­νι­κά σε κοι­νω­νι­κό επί­πε­δο το με­γά­λο μπλοκ των αντι­μνη­μο­νια­κών δυ­νά­με­ων και των δυ­νά­με­ων της ρι­ζο­σπα­στι­κής ανα­τρο­πής». (οι υπο­γραμ­μί­σεις δικές μας)

Λίγο πριν, στο ση­μείο 2.13, γί­νε­ται ανα­φο­ρά στην αστι­κή τάξη:

«Ει­δι­κό­τε­ρα η αστι­κή τάξη, απο­τε­λεί­ται κυ­ρί­ως από τους ιδιο­κτή­τες των με­σαί­ων και με­γά­λων επι­χει­ρή­σε­ων (βιο­μη­χα­νι­κών, εμπο­ρι­κών, εφο­πλι­στι­κών, χρη­μα­το­πι­στω­τι­κών, κα­τα­σκευα­στι­κών, του­ρι­στι­κών, αγρο­τι­κών κ.λπ.). Στους κόλ­πους της εντάσ­σο­νται τα ανώ­τα­τα στε­λέ­χη του επι­χει­ρη­μα­τι­κού τομέα (ιδιω­τι­κού και κρα­τι­κού), οι με­γα­λο­μέ­το­χοι ΑΕ και ΕΠΕ, καθώς και οι κά­το­χοι με­γά­λης ακί­νη­της πε­ριου­σί­ας». (οι υπο­γραμ­μί­σεις δικές μας)

Στα θε­τι­κά στοι­χεία αυτών των πε­ρι­κο­πών, συ­γκα­τα­λέ­γο­νται:

- Ότι γί­νε­ται ανα­φο­ρά στις τά­ξεις, στην αστι­κή τάξη και την ερ­γα­τι­κή τάξη, που πόρρω απέ­χει από την ατα­ξι­κή προ­σέγ­γι­ση του ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ (γε­νι­κά, αλλά ιδιαί­τε­ρα της ύστε­ρης πε­ριό­δου).    

- Ότι γί­νε­ται ανα­φο­ρά σε αντί­πα­λα κοι­νω­νι­κο­τα­ξι­κά μπλοκ που συ­γκρού­ο­νται, και όχι στη γνω­στή προ­σέγ­γι­ση που αντι­δια­στέλ­λει τη «με­γά­λη κοι­νω­νι­κή πλειο­ψη­φία» με την ισχνή μειο­ψη­φία των «ολι­γαρ­χών».  

- Ότι δια­τυ­πώ­νε­ται η θέση πως το κοι­νω­νι­κό - τα­ξι­κό μπλοκ της ανα­τρο­πής σχη­μα­τί­ζε­ται γύρω από την ερ­γα­τι­κή τάξη και συ­νο­λι­κά τους ερ­γα­ζο­μέ­νους (που απο­τε­λούν τον πυ­ρή­να του).

- Ότι δια­πι­στώ­νε­ται πως αυτός ο πυ­ρή­νας των μι­σθω­τών είναι από μόνος του κοι­νω­νι­κή πλειο­ψη­φία, αφού ξε­περ­νά­ει το 60% του οι­κο­νο­μι­κά ενερ­γού πλη­θυ­σμού.    

Εδώ όμως τε­λειώ­νουν τα θε­τι­κά και μπαί­νου­με σε ολι­σθη­ρό έδα­φος, με τις ανα­φο­ρές στη μικρή αστι­κή τάξη, η οποία:

-αφαι­ρεί­ται από το μπλοκ της αστι­κής τάξης, στο οποίο πε­ρι­λαμ­βά­νε­ται μέχρι και η με­σαία αστι­κή τάξη (πα­ρό­λο που εμ­φι­λο­χω­ρεί μια υπαι­νι­κτι­κή «σχε­τι­κο­ποί­η­ση» με τη λέξη «κυ­ρί­ως», που γι’ αυτό την υπο­γραμ­μί­σα­με)

-προ­στί­θε­ται στο κοι­νω­νι­κό μπλοκ της ανα­τρο­πής, με τη φράση «μι­κρο­με­σαία στρώ­μα­τα της πόλης (στους το­μείς του εμπο­ρί­ου, της βιο­τε­χνί­ας, των υπη­ρε­σιών)», όπου δεν υπάρ­χει ευ­θεία ανα­φο­ρά στις ΜΜΕ, αλλά αυτά ακρι­βώς είναι τα μι­κρο­με­σαία στρώ­μα­τα της πόλης στους το­μείς του εμπο­ρί­ου, της βιο­τε­χνί­ας και των υπη­ρε­σιών.

Στις σχε­τι­κές συ­ζη­τή­σεις της Επι­τρο­πής Θέ­σε­ων και Προ­γράμ­μα­τος, η άποψη ότι οι ΜΜΕ είναι τμήμα του κοι­νω­νι­κού μπλοκ της ανα­τρο­πής, δια­τυ­πώ­θη­κε από στε­λέ­χη της Επι­τρο­πής (και όχι από τον συγ­γρα­φέα του συ­γκε­κρι­μέ­νου κε­φα­λαί­ου) ρητά και υπο­στη­ρί­χτη­κε μετά παρ­ρη­σί­ας. Τε­λι­κά, η ανα­φο­ρά στις ΜΜΕ ως τμήμα του κοι­νω­νι­κού - τα­ξι­κού μπλοκ της ανα­τρο­πής είναι έμ­με­ση (πλην όμως σαφής) στις πε­ρι­κο­πές που ανα­φέ­ρα­με πα­ρα­πά­νω.

Ευ­θεία ανα­φο­ρά στις ΜΜΕ γί­νε­ται στο κε­φά­λαιο 4, σε συ­σχέ­τι­ση με την εθνι­κο­ποί­η­ση των τρα­πε­ζών και τον πα­ρα­γω­γι­κό με­τα­σχη­μα­τι­σμό, στα εξής εδά­φια:

Ση­μείο 4.7: «Η εθνι­κο­ποί­η­ση των τρα­πε­ζών θα αλ­λά­ξει τους όρους ρύθ­μι­σης των «κόκ­κι­νων δα­νεί­ων» σε νοι­κο­κυ­ριά, επι­χει­ρή­σεις, αγρό­τες και ελεύ­θε­ρους επαγ­γελ­μα­τί­ες, με πλήρη δια­σφά­λι­ση της πρώ­της κα­τοι­κί­ας, με την εφαρ­μο­γή κρι­τη­ρί­ων μα­κρο­πρό­θε­σμης εξό­φλη­σης, συμ­βα­τής με τις δυ­να­τό­τη­τες και ανά­γκες των οφει­λε­τών, αλλά και με λο­γι­κή «σει­σά­χθειας» για τα δά­νεια που για λό­γους εξα­σφά­λι­σης αξιο­πρε­πούς δια­βί­ω­σης είναι αδύ­να­το να εξυ­πη­ρε­τη­θούν». (Υπο­γράμ­μι­ση δική μας)

Ση­μείο «4.12 Για τον πα­ρα­γω­γι­κό και οι­κο­λο­γι­κό με­τα­σχη­μα­τι­σμό»:

«Χρειά­ζε­ται στή­ρι­ξη των μι­κρο­με­σαί­ων επι­χει­ρή­σε­ων, στο βαθμό που δη­μιουρ­γούν θέ­σεις ερ­γα­σί­ας, σέ­βο­νται την ερ­γα­τι­κή νο­μο­θε­σία και το πε­ρι­βάλ­λον και ανα­πτύσ­σουν τη συ­νερ­γα­σία με­τα­ξύ τους, με πα­ρο­χή χα­μη­λό­το­κης χρη­μα­το­δό­τη­σης, υπο­στη­ρι­κτι­κών μη­χα­νι­σμών προ­βο­λής και προ­ώ­θη­σης εξα­γω­γών, απλο­ποί­η­ση δια­δι­κα­σιών αδειο­δό­τη­σης, έλεγ­χο αγο­ράς και κα­τα­πο­λέ­μη­ση ολι­γο­πω­λια­κών δομών κ.ά.». (Υπο­γραμ­μί­σεις δικές μας)

Το πρώτο εδά­φιο αφή­νει ορ­θά­νοι­χτη την ερ­μη­νεία για μια δια­τα­ξι­κή αντι­με­τώ­πι­ση του ζη­τή­μα­τος της (ευ­νοϊ­κής για τους οφει­λέ­τες) ρύθ­μι­σης των «κόκ­κι­νων δα­νεί­ων» στο πλαί­σιο της λε­γό­με­νης «σει­σά­χθειας», αφού εντάσ­σο­νται οι πά­ντες (και οι επι­χει­ρή­σεις γε­νι­κώς, αλλά είναι σαφές ότι υπο­κρύ­πτε­ται η έμ­φα­ση στις ΜΜΕ) με ένα εκ των δύο γε­νι­κών κρι­τη­ρί­ων να είναι η συμ­βα­τό­τη­τα με «τις δυ­να­τό­τη­τες και τις ανά­γκες των οφει­λε­τών».

Το δεύ­τε­ρο, ει­σά­γει την ιδέα της στή­ρι­ξης των ΜΜΕ με χα­μη­λό­το­κη πα­ρο­χή ρευ­στό­τη­τας, ανά­γο­ντας τις ΜΜΕ σε ση­μα­ντι­κό πα­ρά­γο­ντα όχι του κοι­νω­νι­κού - τα­ξι­κού μπλοκ, αλλά του συ­νο­λι­κού σχε­δί­ου της ΛΑΕ για τον πα­ρα­γω­γι­κό με­τα­σχη­μα­τι­σμό.  

Πέρα ωστό­σο από τις ανα­φο­ρές στα κεί­με­να (που η πικρή πείρα της εμπει­ρί­ας ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ έδει­ξε ότι έχουν σχε­τι­κή ση­μα­σία), το πρό­βλη­μα που υπάρ­χει είναι ότι τα θε­τι­κά που προ­α­να­φέ­ρα­με δεν απο­τε­λούν κα­τα­κτη­μέ­να στοι­χεία της ηγε­μο­νεύ­ου­σας πο­λι­τι­κής κουλ­τού­ρας στη ΛΑΕ - χρειά­ζε­ται να γί­νουν πολλά πε­ρισ­σό­τε­ρα από τέ­τοιες ανα­φο­ρές στα κεί­με­να, για να απο­τε­λέ­σουν τέ­τοιου εί­δους κα­τά­κτη­ση. Αντί­θε­τα, πα­ρό­τι οι ανα­φο­ρές στη συμ­μα­χία με τη μικρή αστι­κή τάξη (τις ΜΜΕ) είναι έμ­με­σες (πλην σα­φείς), έχουν ισχυ­ρή επιρ­ροή στην πο­λι­τι­κή κουλ­τού­ρα του χώρου της ΛΑΕ.  

Το γε­γο­νός αυτό κάνει υπο­χρε­ω­τι­κές και επεί­γου­σες τις πα­ρα­κά­τω κρι­τι­κές ανα­φο­ρές:

α. Τα στα­τι­στι­κά δε­δο­μέ­να για την τα­ξι­κή δια­στρω­μά­τω­ση

και η «πλα­τιά» κοι­νω­νι­κή - τα­ξι­κή συμ­μα­χία

Οι σχε­τι­κές συ­ζη­τή­σεις στη ΛΑΕ βα­ρύ­νο­νται από πολ­λές πα­ρε­ξη­γή­σεις που οφεί­λο­νται κατ’ αρχάς σε άγνοια των πραγ­μα­τι­κών στα­τι­στι­κών δε­δο­μέ­νων όσον αφορά την τα­ξι­κή διάρ­θρω­ση της ελ­λη­νι­κής κοι­νω­νί­ας, δη­λα­δή την κα­τα­νο­μή του οι­κο­νο­μι­κά ενερ­γού πλη­θυ­σμού στις διά­φο­ρες τά­ξεις και στρώ­μα­τα. Τα συ­μπε­ρά­σμα­τα που προ­κύ­πτουν από την αξιο­λό­γη­ση των στα­τι­στι­κών δε­δο­μέ­νων1 είναι προ­φα­νή και δεν αφή­νουν κα­νέ­να πε­ρι­θώ­ριο για πα­ρερ­μη­νεί­ες:

1. Οι δυ­νά­μεις της μι­σθω­τής ερ­γα­σί­ας που ανή­κουν στο δικό μας τα­ξι­κό μπλοκ, είναι πλέον πλειο­ψη­φι­κές στην ελ­λη­νι­κή κοι­νω­νία. Παίρ­νο­ντας υπόψη ότι ο Δ. Οι­κο­νο­μά­κης εντάσ­σει ένα ση­μα­ντι­κό τμήμα τους στη Νέα Μι­κρο­α­στι­κή Τάξη, το άθροι­σμα από τον πί­να­κά του (ερ­γα­τι­κή τάξη + «νόθα» ερ­γα­τι­κή τάξη και «γκρί­ζα ζώνη» της ερ­γα­τι­κής τάξης/«νόθας» ερ­γα­τι­κής τάξης + κα­τώ­τε­ρη μι­σθω­τή βαθ­μί­δα + στρώ­μα­τα της Νέας μι­κρο­α­στι­κής τάξης) βγά­ζει ένα σύ­νο­λο πάνω από 50% των απα­σχο­λου­μέ­νων. Ο Δη­μή­τρης Κα­τσο­ρί­δας υπο­λο­γί­ζει το πραγ­μα­τι­κό μέ­γε­θος της ερ­γα­τι­κής τάξης σε 57,8% των απα­σχο­λου­μέ­νων, αφαι­ρώ­ντας τα μι­σθω­τά στρώ­μα­τα που «λόγω της θέσης και του ρόλου τους στην κοι­νω­νι­κή ορ­γά­νω­ση της ερ­γα­σί­ας (π.χ. διευ­θυ­ντές, στε­λέ­χη επι­χει­ρή­σε­ων, νο­μι­κοί, κλη­ρι­κοί και όσοι έχουν σχέση με κα­τα­σταλ­τι­κούς μη­χα­νι­σμούς), καθώς επί­σης και εξαι­τί­ας του ύψους του ει­σο­δή­μα­τός τους, δεν εντάσ­σο­νται στην ερ­γα­τι­κή τάξη».  

Σε αυτές τις εκτι­μή­σεις θα πρέ­πει να προ­σθέ­σου­με, πρώ­τον, τον πλη­θυ­σμό των αυ­το­α­πα­σχο­λου­μέ­νων των οποί­ων η απα­σχό­λη­ση υπο­κρύ­πτει μι­σθω­τή ερ­γα­σία (μι­σθω­τή ερ­γα­σία «με μπλο­κά­κι») του οποί­ου το μέ­γε­θος είναι της τάξης του 3% του συ­νό­λου των απα­σχο­λου­μέ­νων, και δεύ­τε­ρον, τον πλη­θυ­σμό της αδή­λω­της μι­σθω­τής ερ­γα­σί­ας, που ως γνω­στόν είναι εξαι­ρε­τι­κά δια­δε­δο­μέ­νη και σε κάθε πε­ρί­πτω­ση υπερ­βαί­νει το 5% των απα­σχο­λου­μέ­νων.

Στο μη αγρο­τι­κό τομέα της οι­κο­νο­μί­ας, στον χώρο της κα­πι­τα­λι­στι­κής πόλης, όπου ου­σια­στι­κά συ­γκρο­τού­νται οι με­γά­λες κοι­νω­νι­κές συμ­μα­χί­ες και οι συ­σχε­τι­σμοί πο­λι­τι­κής δύ­να­μης, η ερ­γα­τι­κή τάξη ανέρ­χε­ται σε πε­ρί­που 2/3 της συ­νο­λι­κής απα­σχό­λη­σης.

Με αυτά δε­δο­μέ­να, οι μι­σθω­τοί ερ­γα­ζό­με­νοι που ανή­κουν στο δικό μας τα­ξι­κό μπλοκ, είτε υπο­λο­γι­στούν με πολύ «αυ­στη­ρά» είτε με λι­γό­τε­ρο «αυ­στη­ρά» κρι­τή­ρια2 (είναι μια συ­ζή­τη­ση στην οποία δεν θέ­λου­με να υπει­σέλ­θου­με εδώ) είναι η με­γά­λη πλειο­νό­τη­τα των απα­σχο­λου­μέ­νων.   

Επο­μέ­νως επι­χει­ρή­μα­τα του τύπου «στην Ελ­λά­δα η μι­σθω­τή σχέση δεν είναι πολύ εκτε­τα­μέ­νη» είναι εντε­λώς αστή­ρι­κτα.

Βε­βαί­ως, υπάρ­χει με­γά­λη δια­στρω­μά­τω­ση και κερ­μα­τι­σμός των δυ­νά­με­ων της ερ­γα­σί­ας που υφί­στα­ται άμεσα την κα­πι­τα­λι­στι­κή εκ­με­τάλ­λευ­ση, αλλά ακρι­βώς γι’ αυτό -πέρα απ’ όλα τα άλλα- πρέ­πει να αφιε­ρώ­σου­με τις δυ­νά­μεις μας στη συ­γκρό­τη­ση του μπλοκ της μι­σθω­τής ερ­γα­σί­ας.   

2. Αντί­θε­τα, τα στα­τι­στι­κά στοι­χεία δεν υπο­στη­ρί­ζουν την άποψη ότι οι ΜΜΕ αφο­ρούν με­γά­λο πλη­θυ­σμό ή πο­σο­στό της απα­σχό­λη­σης, ώστε να δί­νε­ται τέ­τοια έμ­φα­ση στη συ­ζή­τη­ση για τη συμ­μα­χία μαζί τους - πέρα από τη σκο­πι­μό­τη­τα ή το εφι­κτό μιας τέ­τοιας συμ­μα­χί­ας, στα οποία θα ανα­φερ­θού­με στη συ­νέ­χεια. Συν­δυά­ζο­ντας τα στοι­χεία και των δύο πι­νά­κων, η μικρή και με­σαία αστι­κή τάξη (ερ­γο­δό­τες) ανέρ­χε­ται μόλις σε 4,95% + 0,73% = 5,68%. Το πο­σο­στό αυτό αντι­στοι­χεί σε ένα πλη­θυ­σμό 273.730 απα­σχο­λου­μέ­νων. Μά­λι­στα πρό­κει­ται αμι­γώς για με­σαία αστι­κή τάξη συ­νο­λι­κά, δη­λα­δή για πλη­θυ­σμό που δεν εν­σω­μα­τώ­νει τη διά­κρι­ση με­τα­ξύ με­σαί­ας αστι­κής τάξης και ΜΜΕ. Ακόμη και αν αθροί­σου­με την κα­τη­γο­ρία «Συμ­βοη­θού­ντα και μη αμει­βό­με­να μέλη», ο πλη­θυ­σμός αυτός δεν θα αυ­ξη­θεί ιδιαί­τε­ρα. Στην κα­τη­γο­ρία των «συμ­βοη­θού­ντων μελών» εντάσ­σο­νται 161.405 άτομα (πο­σο­στό 5,9%), που προ­έρ­χε­ται από δύο κα­τη­γο­ρί­ες: α) τους αυ­το­α­πα­σχο­λού­με­νους χωρίς προ­σω­πι­κό (24,97% της συ­νο­λι­κής απα­σχό­λη­σης), β) τη με­σαία αστι­κή τάξη (4,95% της συ­νο­λι­κής απα­σχό­λη­σης). Κατ’ ανα­λο­γία, μόνο ένα μικρό πο­σο­στό (εν­δει­κτι­κά, το 1/5, πε­ρί­που 30.000 άτομα) από την κα­τη­γο­ρία των «συμ­βοη­θού­ντων και μη αμει­βό­με­νων μελών» μπο­ρεί να προ­στε­θεί στο συ­νο­λι­κό πλη­θυ­σμό των 273.730 ατό­μων που αντι­στοι­χούν στη με­σαία αστι­κή τάξη, ακόμη και με κα­τα­χρη­στι­κά ευ­νοϊ­κούς υπο­λο­γι­σμούς.             

Η πλη­θυ­σμια­κή βα­ρύ­τη­τα αυτού του πλη­θυ­σμού είναι αμε­λη­τέα σε σύ­γκρι­ση με τον πλειο­ψη­φι­κό «όγκο» των 2.891.570 της μι­σθω­τής ερ­γα­σί­ας (σύμ­φω­να με τον πί­να­κα 2) – μια συ­ντρι­πτι­κή ανα­λο­γία πε­ρί­που 1/10! Το γε­γο­νός λοι­πόν ότι τά­σεις και στε­λέ­χη της ΛΑΕ προσ­δί­δουν τέ­τοια βα­ρύ­τη­τα στην «ανά­γκη» συμ­μα­χί­ας με τις ΜΜΕ, μπο­ρεί να απο­δο­θεί μόνο σε ιδε­ο­λο­γι­κούς και στρα­τη­γι­κούς λό­γους, που με ένα γε­νι­κό τρόπο πα­ρα­πέ­μπουν στη θε­ω­ρία των στα­δί­ων.

Αντί­θε­τα όμως, ο πλη­θυ­σμός της Μι­κρής και Με­σαί­ας αστι­κής τάξης είναι ση­μα­ντι­κός για την αστι­κή τάξη, αφού απο­τε­λεί τη με­γά­λη πλειο­νό­τη­τα της αστι­κής τάξης. Ο πλη­θυ­σμός της με­γά­λης αστι­κής τάξης στο σύ­νο­λο του οι­κο­νο­μι­κά ενερ­γού πλη­θυ­σμού (0,94%) είναι πολύ μι­κρός σε σύ­γκρι­ση με τη με­σαία αστι­κή τάξη (5,68%). Που ση­μαί­νει ότι η θέση για συμ­μα­χία με τις ΜΜΕ είναι θέση για συμ­μα­χία με τον πλειο­ψη­φι­κό κορμό της αστι­κής τάξης.  

3. Οι πί­να­κες που πα­ρα­θέ­του­με, απο­κα­λύ­πτουν επί­σης πού πρέ­πει να στρα­φεί η προ­σο­χή της Ρι­ζο­σπα­στι­κής - Αντι­κα­πι­τα­λι­στι­κής Αρι­στε­ράς όσον αφορά τη συμ­μα­χία των μι­σθω­τών με τμή­μα­τα της μι­κρο­α­στι­κής τάξης. Υπάρ­χει μια άλλη βα­σι­κή κα­τη­γο­ρία της μι­κρο­α­στι­κής τάξης, οι αυ­το­α­πα­σχο­λού­με­νοι (χωρίς αμει­βό­με­νο προ­σω­πι­κό): είναι ένας ση­μα­ντι­κός πλη­θυ­σμός που αντι­στοι­χεί στο 25,2% της συ­νο­λι­κής απα­σχό­λη­σης το πρώτο τρί­μη­νο του 2014, δη­λα­δή 865 χιλ. άτομα, εκ των οποί­ων 550 πε­ρί­που στο μη αγρο­τι­κό τομέα. Ένα διαρ­κώς αυ­ξα­νό­με­νο τμήμα των αυ­το­α­πα­σχο­λου­μέ­νων στο μη αγρο­τι­κό τομέα της οι­κο­νο­μί­ας υπο­κρύ­πτει ήδη σχέση εξαρ­τη­μέ­νης-μι­σθω­τής ερ­γα­σί­ας (ερ­γα­ζό­με­νοι με μπλο­κά­κια), και ταυ­το­χρό­νως δια­περ­νά­ται ήδη από ισχυ­ρή τα­ξι­κή πό­λω­ση στο εσω­τε­ρι­κό του με­τα­ξύ μιας σχε­τι­κά μι­κρό­τε­ρης με­ρί­δας που επι­τυγ­χά­νει υψη­λές αμοι­βές και μιας σχε­τι­κά με­γα­λύ­τε­ρης με­ρί­δας «αυ­το­α­πα­σχο­λου­μέ­νων της επι­βί­ω­σης» με ει­σο­δή­μα­τα συ­γκρί­σι­μα με αυτά των μι­σθω­τών. Το μέ­γε­θος αυτής της με­ρί­δας ανέρ­χε­ται κατ’ ελά­χι­στον σε 8 πο­σο­στιαί­ες μο­νά­δες των απα­σχο­λου­μέ­νων. Τέλος, υπάρ­χει το κοι­νω­νι­κό στρώ­μα της νέας μι­κρο­α­στι­κής τάξης (είτε εντά­ξου­με σε αυτήν το σύ­νο­λο των μι­σθω­τών των υπη­ρε­σιών και του δη­μό­σιου τομέα είτε ένα τμήμα τους), αλλά και η κοι­νω­νι­κή κα­τη­γο­ρία νε­ο­λαία.

4. Έτσι, ξε­κα­θα­ρί­ζουν δύο πράγ­μα­τα:
Πρώτο, ότι οι δυ­νά­μεις της μι­σθω­τής ερ­γα­σί­ας είναι όχι μόνο η δική μας κοι­νω­νι­κή - τα­ξι­κή ανα­φο­ρά με βάση τα ιδε­ο­λο­γι­κά και στρα­τη­γι­κά προ­τάγ­μα­τα της Ρι­ζο­σπα­στι­κής - Αντι­κα­πι­τα­λι­στι­κής Αρι­στε­ράς, αλλά και η με­γά­λη πλειο­νό­τη­τα των απα­σχο­λου­μέ­νων σε πο­σο­στό που προ­σεγ­γί­ζει το 80%. Επί­σης, ότι η μικρή και με­σαία αστι­κή τάξη είναι μια αδύ­να­μη αριθ­μη­τι­κά κοι­νω­νι­κή κα­τη­γο­ρία. Ότι, τέλος, ισχυ­ρές αριθ­μη­τι­κά είναι άλλες κα­τη­γο­ρί­ες μι­κρο­α­στι­κών στρω­μά­των, όπως οι αυ­το­α­πα­σχο­λού­με­νοι.   

Δεύ­τε­ρο, το «πλάνο» της διεύ­ρυν­σης των κοι­νω­νι­κών συμ­μα­χιών γύρω από την ερ­γα­τι­κή τάξη αφορά: τμήμα των αυ­το­α­πα­σχο­λού­με­νων, τμήμα της νέας μι­κρο­α­στι­κής τάξης, τμήμα της νε­ο­λαί­ας, τμήμα των αγρο­τών (όπου η μι­σθω­τή σχέση επί­σης επε­κτεί­νε­ται, ταυ­τό­χρο­να με την τα­ξι­κή πό­λω­ση στο εσω­τε­ρι­κό τους). Για όλα τα διεκ­δι­κού­με­να κοι­νω­νι­κά στρώ­μα­τα, με­ρί­δες τά­ξε­ων και κοι­νω­νι­κές κα­τη­γο­ρί­ες (προς διεύ­ρυν­ση του κοι­νω­νι­κού - τα­ξι­κού μπλοκ της μι­σθω­τής ερ­γα­σί­ας) ισχύ­ει ο «σι­δη­ρούς κα­νό­νας» (που μέσα στην κρίση γί­νε­ται μη­χα­νι­σμός σκλη­ρής τα­ξι­κής πό­λω­σης) της επέ­κτα­σης τόσο της μι­σθω­τής σχέ­σης όσο και της τα­ξι­κής πό­λω­σης στο εσω­τε­ρι­κό τους.3 Στο βαθμό που η συ­γκρό­τη­ση του τα­ξι­κού - κοι­νω­νι­κού μπλοκ είναι μια δια­δι­κα­σία όπου παί­ζουν ρόλο το αντι­κει­με­νι­κό στοι­χείο της τα­ξι­κής δια­στρω­μά­τω­σης, το στοι­χείο της αυ­θόρ­μη­της τα­ξι­κής πάλης, αλλά και το «υπο­κει­με­νι­κό» στοι­χείο της πάλης για την ιδε­ο­λο­γι­κή και πο­λι­τι­κή ηγε­μο­νία, το στοι­χείο της επέ­κτα­σης της μι­σθω­τής σχέ­σης και τα­ξι­κής πό­λω­σης στο εσω­τε­ρι­κό αυτών των στρω­μά­των πρέ­πει να λη­φθεί σο­βα­ρά υπόψη. 

ΠΙ­ΝΑ­ΚΑΣ 1

Οι κοι­νω­νι­κές τά­ξεις % της συ­νο­λι­κής απα­σχό­λη­σης

(2008 - 2014 (δεύ­τε­ρο τρί­μη­νο))

2008                              2014

Κα­πι­τα­λι­στι­κή τάξη                 1,37                                0,94

Πα­ρα­δο­σια­κή μι­κρο­α­στι­κή

Τάξη (αυ­το­απ/λού­με­νοι

χωρίς προ­σω­πι­κό)                   21,05                              24,97

Με­σαία αστι­κή τάξη:

-ερ­γο­δό­τες                              6,30                                4,95

Πα­ρα­δο­σια­κή μι­κρο­α­στι­κή

τάξη και με­σαία αστι­κή

τάξη: συμ­βοη­θού­ντα μέλη       5,30                                4,32

Με­σαία αστι­κή τάξη

ή Κα­πι­τα­λι­στι­κή τάξη              1,43                                0,73

Ανώ­τε­ρη κρα­τι­κή

γρα­φειο­κρα­τία                        0,28                                0,27

Νέα μι­κρο­α­στι­κή

τάξη                                                   19,72                              21,61

Ερ­γα­τι­κή τάξη                         20,48                              20,22

Νόθα ερ­γα­τι­κή τάξη                 13,96                              12,92

Νόθα ερ­γα­τι­κή τάξη

ή ερ­γα­τι­κή τάξη:

«γκρί­ζα ζώνη»                        8,17                                7,07

Κα­τώ­τε­ρη μι­σθω­τή βαθ­μί­δα    2,36                                2,21

Σύ­νο­λο                                    100,00                             100,00

---------------------------

Άνερ­γοι

(% του ερ­γα­τι­κού

δυ­να­μι­κού)                              7,33                                26,56

ΠΙ­ΝΑ­ΚΑΣ 2

Τα­ξι­κή διάρ­θρω­ση της ελ­λη­νι­κής κοι­νω­νί­ας (σε χι­λιά­δες), 2014

horis_titlo2.jpg

3.jpg

4.jpg

β. Η συμ­μα­χία με τη μικρή και με­σαία αστι­κή τάξη είναι ανέ­φι­κτη, για «αντι­κει­με­νι­κούς» αλλά και «υπο­κει­με­νι­κούς» λό­γους

Η άποψη ότι οι ερ­γα­ζό­με­νες τά­ξεις και οι μι­κρές επι­χει­ρή­σεις είναι ή θα μπο­ρού­σαν να είναι σύμ­μα­χοι στην πάλη τους ενά­ντια στην μνη­μο­νια­κή πο­λι­τι­κή και το νε­ο­φι­λε­λευ­θε­ρι­σμό (όταν μά­λι­στα αυτό δεν ανα­φέ­ρε­ται σε συμ­μα­χί­ες τα­κτι­κού χα­ρα­κτή­ρα, όπως π.χ. με τους αγρό­τες πριν με­ρι­κούς μήνες, αλλά σε συμ­μα­χί­ες στρα­τη­γι­κού χα­ρα­κτή­ρα), υπάρ­χει εμ­μέ­σως πλην σαφώς στα εδά­φια του κει­μέ­νου θέ­σε­ων και προ­γράμ­μα­τος που ανα­φέρ­θη­καν προη­γού­με­να. Για τη σκο­πι­μό­τη­τα και το εφι­κτό μιας τέ­τοιας συμ­μα­χί­ας, κα­τα­θέ­του­με μια σειρά κρι­τι­κών πα­ρα­τη­ρή­σε­ων:

Πρώ­τον, δεν έχει νόημα να λέμε ότι «τα μι­κρο­με­σαία στρώ­μα­τα του εμπο­ρί­ου, της βιο­τε­χνί­ας και των υπη­ρε­σιών», δη­λα­δή τα μικρά αφε­ντι­κά, «πλήτ­το­νται από την κρίση, συ­μπιέ­ζο­νται, κα­τα­στρέ­φο­νται», με τον ίδιο τρόπο που το λέμε για τη μι­σθω­τή ερ­γα­σία. Διότι οι μι­σθω­τοί πλήτ­το­νται στο σύ­νο­λό τους από την κρίση, και αυτό συμ­βαί­νει επει­δή όταν μένει άνερ­γος ένας μι­σθω­τός, η κα­τά­στα­ση χει­ρο­τε­ρεύ­ει για το γεί­το­νά του το μι­σθω­τό επει­δή αυ­ξά­νε­ται το πο­σο­στό ανερ­γί­ας που συν­θλί­βει όλους ανε­ξαι­ρέ­τως τους μι­σθω­τούς. Αυτό όμως δεν ισχύ­ει για τους μι­κρούς επι­χει­ρη­μα­τί­ες (όπως εξάλ­λου ούτε για τους με­γά­λους): αυτοί δεν πλήτ­το­νται στο σύ­νο­λό τους, διότι όταν κλεί­νει ένας μι­κρός επι­χει­ρη­μα­τί­ας, η κα­τά­στα­ση δεν χει­ρο­τε­ρεύ­ει για το γεί­το­νά του το μικρό επι­χει­ρη­μα­τία, η κα­τά­στα­ση δεν επι­δει­νώ­νε­ται για τα μικρά αφε­ντι­κά που επι­ζούν της κρί­σης, αντι­θέ­τως βελ­τιώ­νε­ται. Αυτό συμ­βαί­νει επει­δή η ζή­τη­ση που πριν απευ­θυ­νό­ταν στις επι­χει­ρή­σεις που έκλει­σαν, με­τα­φέ­ρε­ται σε εκεί­νες που επέ­ζη­σαν. Έτσι, η κρίση χω­ρί­ζει τους μι­κρούς επι­χει­ρη­μα­τί­ες σε δύο με­ρί­δες: με τις εκ­κα­θα­ρι­στι­κές λει­τουρ­γί­ες της απα­ξιώ­νει ένα μέρος του κε­φα­λαί­ου που είναι επεν­δυ­μέ­νο στις λι­γό­τε­ρο απο­δο­τι­κές μι­κρές επι­χει­ρή­σεις και στέλ­νει τα απο­τυ­χη­μέ­να μικρά αφε­ντι­κά στην ανερ­γία ή στην αερ­γία ή κάπου αλλού (οπότε στο εξής ανή­κουν σε άλλη κοι­νω­νι­κή κα­τη­γο­ρία) και ταυ­το­χρό­νως προσ­δί­δει ισχύ στις επι­χει­ρή­σεις εκεί­νες που επέ­ζη­σαν τρώ­γο­ντας τις σάρ­κες όσων πτώ­χευ­σαν. Σε μια δε­δο­μέ­νη στιγ­μή, λοι­πόν, όταν ανα­φε­ρό­μα­στε στις μι­κρές επι­χει­ρή­σεις, στους μι­κρούς ερ­γο­δό­τες, «στα μι­κρο­με­σαία στρώ­μα­τα του εμπο­ρί­ου, της βιο­τε­χνί­ας και των υπη­ρε­σιών», ανα­φε­ρό­μα­στε στη με­ρί­δα εκεί­νη των επι­χει­ρή­σε­ων που επέ­ζη­σαν, στα μικρά αφε­ντι­κά που σε αυτή τη δε­δο­μέ­νη στιγ­μή όντως υπάρ­χουν, και όχι στους άλ­λους, που ανή­κουν πλέον σε άλλες κοι­νω­νι­κές κα­τη­γο­ρί­ες, των ανέρ­γων, των αέρ­γων, ίσως των μι­σθω­τών, των αυ­το­α­πα­σχο­λου­μέ­νων ή ό,τι άλλο θέ­λε­τε. «Τα μι­κρο­με­σαία στρώ­μα­τα που πλήτ­το­νται από την κρίση» είναι, λοι­πόν, μια φα­ντα­σια­κή κα­τα­σκευή: διότι, σε κάθε συ­γκε­κρι­μέ­νη στιγ­μή απο­τε­λού­νται από τη με­ρί­δα των αφε­ντι­κών που νί­κη­σαν στην αρένα του αντα­γω­νι­σμού και επέ­ζη­σαν κα­νι­βα­λί­ζο­ντας τους ασθε­νέ­στε­ρους συ­να­δέλ­φους τους, οι οποί­οι δεν ανή­κουν πλέον στα «μι­κρο­με­σαία στρώ­μα­τα», δεν είναι ερ­γο­δό­τες, επι­χει­ρη­μα­τί­ες, αφε­ντι­κά. Αυτά απορ­ρέ­ουν από τη λει­τουρ­γία του κε­φα­λαιο­κρα­τι­κού τρό­που πα­ρα­γω­γής, αυτά συ­νέ­βη­σαν και στην Ελ­λά­δα στη διάρ­κεια της κρί­σης: Ένα με­γά­λο μέρος των μι­κρών επι­χει­ρή­σε­ων όντως έκλει­σε, κυ­ρί­ως το 2012-2013 (πα­ρό­λο που η εκ­κα­θά­ρι­ση των λι­γό­τε­ρο αν­θε­κτι­κών κε­φα­λαί­ων συ­νε­χί­ζε­ται ακόμη σή­με­ρα) και η πε­λα­τεία τους με­τα­φέρ­θη­κε σε άλλες επι­χει­ρή­σεις (μι­κρές, με­σαί­ες ή με­γά­λες) οι οποί­ες επέ­ζη­σαν και έχουν πλέον με­γα­λύ­τε­ρη πε­λα­τεία για το μέλ­λον.

Δεύ­τε­ρο, συ­νο­λι­κά η κα­τά­στα­ση τώρα για τις μι­κρές επι­χει­ρή­σεις που επέ­ζη­σαν (και είναι αυτές που απο­τε­λούν τώρα τον κόσμο της μι­κρής επι­χει­ρη­μα­τι­κό­τη­τας, των μι­κρών ερ­γο­δο­τών) είναι πολύ κα­λύ­τε­ρη από ό,τι το 2012-2013. Δεν είναι μόνο ο κα­νι­βα­λι­σμός του αντα­γω­νι­σμού, η εκ­κα­θά­ρι­ση των ασθε­νέ­στε­ρων κε­φα­λαί­ων και ο συ­να­κό­λου­θος επι­με­ρι­σμός της ζή­τη­σης σε πολύ μι­κρό­τε­ρο αριθ­μό επι­χει­ρή­σε­ων, που έχουν δυ­να­μώ­σει τους επι­ζώ­ντες. Οι μι­κρές επι­χει­ρή­σεις έχουν εν τω με­τα­ξύ ωφε­λη­θεί και από τα «αγαθά» της μνη­μο­νια­κής πο­λι­τι­κής: μι­σθοί πεί­νας, ανά­πτυ­ξη από τον ερ­γο­δό­τη άτυ­πων τε­χνι­κών ανά­κτη­σης ενός μέ­ρους του μι­σθού που ξα­να­γυ­ρί­ζει κάτω από το τρα­πέ­ζι στο αφε­ντι­κό, ακόμη και όταν η αμοι­βή βρί­σκε­ται στο κα­τώ­τα­το όριο των 586 ευρώ, συ­στη­μα­τι­κή χρήση άμε­σων ή έμ­με­σων απει­λών από­λυ­σης για την ιδιο­ποί­η­ση πρό­σθε­της ερ­γα­σί­ας με τη μορφή των απλή­ρω­των υπε­ρω­ριών και της εντα­τι­κο­ποί­η­σης της ερ­γα­σί­ας, κα­τάρ­γη­ση ακόμη και του υπο­τυ­πώ­δους ελέγ­χου της Επι­θε­ώ­ρη­σης Ερ­γα­σί­ας που υπήρ­χε κά­πο­τε, δου­λειά με το «μπλο­κά­κι» που επι­τρέ­πει στον ερ­γο­δό­τη να μην κα­τα­βάλ­λει ερ­γο­δο­τι­κές ει­σφο­ρές, ούτε 13ο και 14ο μισθό, επει­δή εξα­πα­τώ­ντας εμ­φα­νί­ζει τη μι­σθω­τή ερ­γα­σία σαν αυ­το­α­πα­σχό­λη­ση, προ­σλή­ψεις όπου ο ερ­γο­δό­της πλη­ρώ­νει για με­ρι­κή απα­σχό­λη­ση αλλά κάνει χρήση για πλήρη. Στο βαθμό μά­λι­στα που οι ΜΜΕ κατά κα­νό­να μα­στί­ζο­νται από μι­κρό­τε­ρη πα­ρα­γω­γι­κό­τη­τα της ερ­γα­σί­ας και είναι επι­χει­ρή­σεις έντα­σης ερ­γα­σί­ας, η μεί­ω­ση του ερ­γα­τι­κού μι­σθού με το δεύ­τε­ρο μνη­μό­νιο, αλλά και η διά­λυ­ση των ερ­γα­σια­κών σχέ­σε­ων είναι όροι επι­βί­ω­σης γι’ αυτές πολύ πε­ρισ­σό­τε­ρο απ’ ό,τι για πολ­λές με­γά­λες επι­χει­ρή­σεις.4 Και όχι μόνο: όλα τα δια­θέ­σι­μα στοι­χεία δεί­χνουν επί­σης ότι η με­γά­λη πλειο­νό­τη­τα των ΜΜΕ επι­βιώ­νει με συ­στη­μα­τι­κή και με­γά­λης έκτα­σης φο­ρο­δια­φυ­γή και ει­σφο­ρο­δια­φυ­γή.

Αυτά, και άλλα τόσα, που ανα­φέ­ρο­νται σε όλα τα με­γέ­θη επι­χει­ρή­σε­ων, ξε­χω­ρί­ζουν λοι­πόν και τα μικρά αφε­ντι­κά -και από κά­ποιες από­ψεις πε­ρισ­σό­τε­ρο και από τα με­γά­λα- από τον κόσμο της μι­σθω­τής ερ­γα­σί­ας, με την οποία βρί­σκο­νται σε αντι­πα­λό­τη­τα. Δεν είναι έτσι κα­θό­λου τυ­χαίο ότι κατά τη διε­ρεύ­νη­ση που έκανε η ηγε­σία του ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ και η πρώτη κυ­βέρ­νη­ση ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ - ΑΝΕΛ για το ζή­τη­μα της αύ­ξη­σης του κα­τώ­τα­του μι­σθού στα 751 ευρώ (ανε­ξαρ­τή­τως του πόσο πραγ­μα­τι­κή ή επι­κοι­νω­νια­κού και προ­σχη­μα­τι­κού χα­ρα­κτή­ρα ήταν αυτή η διε­ρεύ­νη­ση), οι πιο ισχυ­ρές αντιρ­ρή­σεις προ­ήλ­θαν από τα επι­με­λη­τή­ρια των μι­κρο­με­σαί­ων επι­χει­ρη­μα­τιών κι όχι από τον ΣΕΒ.

Οι υλι­κές, αντι­κει­με­νι­κές συν­θή­κες, λοι­πόν, για μια συμ­μα­χία των ερ­γα­ζό­με­νων τά­ξε­ων με τους μι­κρούς ερ­γο­δό­τες, δεν υπάρ­χουν στη ση­με­ρι­νή Ελ­λά­δα. Δεν υπάρ­χουν, διότι στην πο­ρεία της κρί­σης, ενώ οι μι­σθω­τοί όντως πλήτ­το­νται, τα μικρά αφε­ντι­κά βγαί­νουν ενι­σχυ­μέ­να -όσα επι­ζούν βε­βαί­ως, αλλά αυτά που επι­ζούν είναι εκεί­να τα οποία πράγ­μα­τι συ­γκρο­τούν, σε κάθε χρο­νι­κή στιγ­μή, τη με­ρί­δα των «μι­κρο­με­σαί­ων στρω­μά­των του εμπο­ρί­ου, της βιο­τε­χνί­ας και των υπη­ρε­σιών». Γι’ αυ­τούς τους λό­γους, η θέση των μι­κρών επι­χει­ρη­μα­τιών, βρί­σκε­ται στο πλευ­ρό των με­γά­λων επι­χει­ρή­σε­ων, η θέση τους βρί­σκε­ται στο αστι­κό μπλοκ εξου­σί­ας, και βε­βαί­ως εκεί­νοι το γνω­ρί­ζουν. Εάν τώρα κά­ποιοι από αυ­τούς είναι πρό­θυ­μοι να υπο­στούν τα πάν­δει­να από την πο­λι­τι­κή μιας Αρι­στε­ράς που θα επα­να­φέ­ρει τον κα­τώ­τα­το μισθό στα 751, θα τους θέσει υπό αυ­στη­ρό έλεγ­χο, θα αλ­λά­ξει το θε­σμι­κό πλαί­σιο προ­στα­σί­ας των ερ­γα­ζο­μέ­νων, θα απαι­τή­σει την κα­τα­βο­λή στο ακέ­ραιο των ει­σφο­ρών και των ανα­λο­γού­ντων φόρων, και τόσα άλλα που σχε­διά­ζου­με, προ­κει­μέ­νου να είναι μαζί μας, αυτοί ας είναι μαζί μας.

Τρίτο, η πε­ρί­φη­μη συμ­μα­χία με τους μι­κρούς ερ­γο­δό­τες δεν έχει εμ­φα­νι­στεί που­θε­νά, δεν αφή­νει κα­νέ­να ίχνος πίσω της. Το σχέ­διο προ­γράμ­μα­τος προ­σπα­θεί να πα­ρα­κάμ­ψει το πρό­βλη­μα με τη δια­τύ­πω­ση ότι τα μι­κρο­με­σαίο στρώ­μα­τα «συ­μπα­ρα­τάσ­σο­νται αντι­κει­με­νι­κά με τις δυ­νά­μεις της ερ­γα­σί­ας». Αυτή όμως η δια­τύ­πω­ση απο­τε­λεί αντί­φα­ση εν τοις όροις, διότι εάν, έστω, συ­μπα­ρα­τάσ­σο­νται, αυτό θα έχει γίνει χάρη στην τα­ξι­κή τους συ­νεί­δη­ση, δη­λα­δή στη συ­νεί­δη­ση των τα­ξι­κών τους συμ­φε­ρό­ντων, οπότε το ζή­τη­μα δεν έχει τί­πο­τα το αντι­κει­με­νι­κό, είναι αντι­θέ­τως εξό­χως υπο­κει­με­νι­κό. Πρέ­πει να δια­λέ­ξου­με, εάν μι­λά­με για τάξη ή με­ρί­δα τάξης με την έν­νοια της τάξης κα­θε­αυ­τής, που ορί­ζε­ται από τις αντι­κει­με­νι­κές συν­θή­κες, από την αντι­κει­με­νι­κή θέση της στο σύ­στη­μα των πα­ρα­γω­γι­κών σχέ­σε­ων, ή εάν μι­λά­με για τάξη ή με­ρί­δα τάξης που ορί­ζε­ται και από τη συ­νεί­δη­σή της, δη­λα­δή την το­πο­θέ­τη­σή της στους κοι­νω­νι­κούς και πο­λι­τι­κούς αγώ­νες, που έχει δη­λα­δή συ­νεί­δη­ση του εαυ­τού της, δη­λα­δή τα­ξι­κή συ­νεί­δη­ση, δη­λα­δή είναι τάξη ή με­ρί­δα τάξης για τον εαυτό της. Λίγο από το ένα ανα­με­μιγ­μέ­νο με το άλλο δεν γί­νε­ται, είναι αντί­φα­ση εν τοις όροις. Εν­δε­χο­μέ­νως, το σχέ­διο προ­γράμ­μα­τος εν­νο­εί ότι «θα μπο­ρού­σαν, εν δυ­νά­μει, να συ­μπα­ρα­τα­χθούν με τις δυ­νά­μεις της ερ­γα­σί­ας εξαι­τί­ας της αντι­κει­με­νι­κής τους θέσης». Αυτό όμως μας φέρ­νει σε όσα λέ­γα­με πα­ρα­πά­νω, δη­λα­δή ότι η αντι­κει­με­νι­κή θέση των μι­κρών αφε­ντι­κών κάθε άλλο παρά βοη­θά­ει την έντα­ξή τους στο κοι­νω­νι­κό μπλοκ των δυ­νά­με­ων της ερ­γα­σί­ας.

Τέ­ταρ­τον, τα «μι­κρο­με­σαία στρώ­μα­τα του εμπο­ρί­ου, της βιο­τε­χνί­ας και των υπη­ρε­σιών», όπως τον πε­ρι­γρά­ψα­με πα­ρα­πά­νω, είναι ένας κό­σμος που τον ορ­γα­νώ­νει ο αντα­γω­νι­σμός, ο κοι­νω­νι­κός δαρ­βι­νι­σμός, η «δη­μιουρ­γι­κή κα­τα­στρο­φή», όπως λένε τώρα τον κα­νι­βα­λι­σμό. Επει­δή έτσι έχουν τα πράγ­μα­τα, ενώ οι ερ­γα­ζό­με­νες τά­ξεις ζουν μέσα σε συν­θή­κες επί των οποί­ων ανα­πτύσ­σο­νται οι προ­ϋ­πο­θέ­σεις να εκ­δη­λώ­νε­ται η αλ­λη­λεγ­γύη ως αξία και ως πρα­κτι­κή, οι μι­κροί επι­χει­ρη­μα­τί­ες ζουν μέσα σε συν­θή­κες επί των οποί­ων ανα­πτύσ­σε­ται ως αξία και πρα­κτι­κή ο αντα­γω­νι­σμός, ο οι­κο­νο­μι­κός και κοι­νω­νι­κός δαρ­βι­νι­σμός, ο κα­πι­τα­λι­στι­κός κα­νι­βα­λι­σμός, υπό την ιδε­ο­λο­γι­κή μορφή των ελεύ­θε­ρων αγο­ρών ερ­γα­σί­ας και προ­ϊ­ό­ντων, του νε­ο­φι­λε­λευ­θε­ρι­σμού, της ιδιω­τι­κής πρω­το­βου­λί­ας, της προ­σω­πι­κής αξίας, της πε­ρι­φρό­νη­σης των αδύ­να­μων, του «δι­καιώ­μα­τος χρή­σης» όλων των μέσων για την επι­βί­ω­ση κ.λπ. Γι’ αυ­τούς τους λό­γους, σε συν­θή­κες κρί­σης, οι ερ­γα­ζό­με­νες τά­ξεις και οι μι­κρές επι­χει­ρή­σεις ούτε σύμ­μα­χοι μπο­ρούν να είναι ούτε ο ένας να ηγε­μο­νεύ­σει επί του άλλου, και αυτό έχει τις ρίζες του στην υλική πραγ­μα­τι­κό­τη­τα μέσα στην οποία ζουν οι μεν και οι δε.

Πέμ­πτον, Θα μπο­ρού­σε, βε­βαί­ως, κά­ποιος να ισχυ­ρι­στεί για τις υπο­κει­με­νι­κές συν­θή­κες μέσα στις οποί­ες οι μι­κροί επι­χει­ρη­μα­τί­ες βιώ­νουν την κρίση, ότι η απει­λή της πτώ­χευ­σης είναι ικανή να ωθή­σει όσους επα­πει­λού­νται σε συμ­μα­χί­ες με τις ερ­γα­ζό­με­νες τά­ξεις. Αυτό όμως που γνω­ρί­ζου­με ιστο­ρι­κά, είναι ότι ο φόβος της πτώ­χευ­σης πριν την πτώ­χευ­ση με­τα­σχη­μα­τί­ζε­ται σε φόβο της προ­λε­τα­ριο­ποί­η­σης που απο­τρέ­πει την ταύ­τι­ση με τους ερ­γα­ζό­με­νους και ότι ο αγα­να­κτι­σμέ­νος μι­κρός επι­χει­ρη­μα­τί­ας πολύ δύ­σκο­λα στρέ­φε­ται προς την Αρι­στε­ρά αλλά πολύ πιο εύ­κο­λα προς την ακρο­δε­ξιά, τη λαϊκή δεξιά και το φα­σι­σμό. Αυτά δεν είναι ψυ­χο­λο­γι­κές πα­ρα­τη­ρή­σεις, είναι ιστο­ρι­κά δε­δο­μέ­να.

Γ. ΒΑ­ΣΙ­ΚΗ ΚΑΙ ΚΥ­ΡΙΑΡ­ΧΗ ΑΝΤΙ­ΘΕ­ΣΗ

Τα πα­ρα­πά­νω, απο­δει­κνύ­ουν ποια είναι η ση­μα­σία που έχει η ση­μα­ντι­κή θέση του ει­ση­γη­τι­κού κει­μέ­νου θέ­σε­ων και προ­γράμ­μα­τος, στο ση­μείο 2.12

«Η βα­σι­κή αντί­θε­ση της ελ­λη­νι­κής κοι­νω­νί­ας είναι με­τα­ξύ κε­φα­λαί­ου και ερ­γα­σί­ας».5  

Η ση­μα­σία της μπο­ρεί να είναι μόνο μία: ότι δεν υπάρ­χουν δυ­νά­μεις της αστι­κής τάξης, εν προ­κει­μέ­νω της μι­κρής και πολύ πε­ρισ­σό­τε­ρο της με­σαί­ας αστι­κής τάξης, που να μπο­ρούν να συ­μπα­ρα­τα­χτούν με τις δυ­νά­μεις της μι­σθω­τής ερ­γα­σί­ας σε μια κοι­νω­νι­κή συμ­μα­χία πάλης για την κα­τάρ­γη­ση των μνη­μο­νί­ων, την ανα­τρο­πή της λι­τό­τη­τας και την υλο­ποί­η­ση του με­τα­βα­τι­κού προ­γράμ­μα­τος για το σο­σια­λι­σμό. Η διεύ­ρυν­ση της κοι­νω­νι­κής αυτής συμ­μα­χί­ας με δυ­νά­μεις πέραν της μι­σθω­τής ερ­γα­σί­ας αφορά μι­κρο­α­στι­κά στρώ­μα­τα αυ­το­α­πα­σχο­λου­μέ­νων και μι­κρο­μα­γα­ζα­τό­ρων χωρίς μι­σθω­τούς υπαλ­λή­λους.6 Η μι­σθω­τή ερ­γα­σία ανα­δει­κνύ­ε­ται έτσι όχι μόνο στη συ­ντρι­πτι­κά πλειο­ψη­φι­κή βάση της κοι­νω­νι­κής συμ­μα­χί­ας της ανα­τρο­πής, αλλά και σε οδηγό και θε­με­λιώ­δες κρι­τή­ριο για τη διεύ­ρυν­ση αυτής της συμ­μα­χί­ας με τα προ­α­να­φερ­θέ­ντα τμή­μα­τα των μι­κρο­α­στι­κών στρω­μά­των.

Η αμέ­σως πα­ρα­κά­τω φράση, όμως,

«Ωστό­σο η κυ­ρί­αρ­χη αντί­θε­ση σε πο­λι­τι­κό επί­πε­δο, αφορά στην εφαρ­μο­γή των μνη­μο­νια­κών πο­λι­τι­κών και στην πάλη για την ανα­τρο­πή τους με την επι­βο­λή φι­λο­λαϊ­κού προ­γράμ­μα­τος εξό­δου από την κρίση.» (ση­μείο 2.12, υπο­γράμ­μι­ση δική μας)

βα­ρύ­νε­ται με πολ­λές πα­ρε­ξη­γή­σεις και πολ­λές και αντι­φα­τι­κές ερ­μη­νεί­ες. Ο όρος «κυ­ρί­αρ­χη αντί­θε­ση» από ρεύ­μα­τα και σ. εντός της ΛΑΕ ερ­μη­νεύ­ε­ται με έναν εντε­λώς λα­θε­μέ­νο τρόπο: ότι η αντί­θε­ση μνη­μό­νιο - αντι­μνη­μό­νιο είναι η «δρώσα», η «ενερ­γή», η «δε­σπό­ζου­σα» αντί­θε­ση για ένα ολό­κλη­ρο στά­διο. Ότι δεν κα­θο­ρί­ζει μόνο τις πο­λι­τι­κές αιχ­μές και το πο­λι­τι­κό πε­ριε­χό­με­νο της πάλης, τη με­τα­βα­τι­κό­τη­τα της πο­λι­τι­κής μας (ποια είναι τα ση­μεία αφε­τη­ρί­ας και ποιο το πε­ριε­χό­με­νο και η κα­τεύ­θυν­ση της πάλης), αλλά υπο­κα­θι­στά πλή­ρως τη βα­σι­κή αντί­θε­ση, την υπο­βι­βά­ζει σε «ανε­νερ­γό υπό­στρω­μα» το οποίο θα ενερ­γο­ποι­η­θεί σε κά­ποιο επό­με­νο στά­διο.

Από αυ­τούς που στη βάση της «κυ­ρί­αρ­χης αντί­θε­σης» μνη­μό­νιο - αντι­μνη­μό­νιο επι­χει­ρούν να θε­ω­ρη­τι­κο­ποι­ή­σουν τη θε­ω­ρία των στα­δί­ων γί­νε­ται επί­σης ανα­φο­ρά στο εδά­φιο του ση­μεί­ου 3.5 του προ­γράμ­μα­τος

«Στη σκλη­ρή πραγ­μα­τι­κό­τη­τα των μνη­μο­νί­ων αρ­θρώ­νο­νται σε έναν ενιαίο δεσμό το κοι­νω­νι­κό ζή­τη­μα (ο τα­ξι­κός πό­λε­μος ενα­ντί­ον της ερ­γα­ζό­με­νης πλειο­ψη­φί­ας, η πε­ραι­τέ­ρω συ­γκέ­ντρω­ση και συ­γκε­ντρο­ποί­η­ση του κε­φα­λαί­ου με συ­να­κό­λου­θη την κα­τα­στρο­φή ευ­ρύ­τε­ρων μι­κρο­με­σαί­ων στρω­μά­των), το δη­μο­κρα­τι­κό ζή­τη­μα (ο πρα­ξι­κο­πη­μα­τι­κός βια­σμός της λαϊ­κής βού­λη­σης) και το εθνι­κό ζή­τη­μα (η ακύ­ρω­ση κάθε έν­νοιας ανε­ξαρ­τη­σί­ας και  λαϊ­κής κυ­ριαρ­χί­ας στο ση­με­ρι­νό πλαί­σιο της ευ­ρω­ζώ­νης και της Ε.Ε.».

για να ει­σα­χθούν το δη­μο­κρα­τι­κό και το εθνι­κό ζή­τη­μα δίπλα στο τα­ξι­κό, που κατ’ αυ­τούς ση­μαί­νει ότι η αντί­θε­ση κε­φά­λαιο - ερ­γα­σία είναι μια «με­ρι­κή» αντί­θε­ση που δεν μπο­ρεί να διέ­πει και κα­θο­ρί­ζει όλα τα πο­λι­τι­κά μας προ­τάγ­μα­τα.

Αυτή η σύγ­χυ­ση ή πα­ρε­ξή­γη­ση (στο βαθμό που είναι σύγ­χυ­ση και πα­ρε­ξή­γη­ση) ή στρα­τη­γι­κή άποψη (στο βαθμό που είναι άποψη: η θε­ω­ρία των στα­δί­ων) πρέ­πει να διευ­κρι­νι­στεί - απα­ντη­θεί. Και η απά­ντη­ση είναι πολύ απλή: η βα­σι­κή αντί­θε­ση κε­φά­λαιο - ερ­γα­σία δεν υπο­κα­θι­στά την πο­λι­τι­κή πάλη, την αντί­θε­ση μνη­μό­νιο - αντι­μνη­μό­νιο ή άλλες πο­λι­τι­κές αιχ­μές του αγώνα αλλά ούτε υπο­κα­θί­στα­ται απ’ αυτές. Οι συ­γκε­κρι­μέ­νες αντι­θέ­σεις, κοι­νω­νι­κές, πο­λι­τι­κές και ιδε­ο­λο­γι­κές αιχ­μές και προ­τάγ­μα­τα, είναι το συ­γκε­κρι­μέ­νο έδα­φος πάνω στο οποίο διε­ξά­γε­ται η πάλη - η οποία είναι πάντα συ­γκε­κρι­μέ­νη και ποτέ αφη­ρη­μέ­νη. Αν το γε­γο­νός αυτό, ότι η πάλη είναι πάντα συ­γκε­κρι­μέ­νη, υπο­κα­θι­στού­σε, υπο­βί­βα­ζε, ανέ­βαλ­λε για ένα επό­με­νο στά­διο ή και ακύ­ρω­νε στην πράξη τη βα­σι­κή αντί­θε­ση κε­φά­λαιο - ερ­γα­σία, τότε δεν θα ερ­χό­ταν ποτέ η σειρά της να παί­ξει το βα­σι­κό της ρόλο και να… δι­καιώ­σει τον τίτλο της - διότι η πάλη θα είναι πάντα συ­γκε­κρι­μέ­νη. Αν ο πάντα συ­γκε­κρι­μέ­νος χα­ρα­κτή­ρας της πάλης ορί­ζει «στά­δια», τότε αυτά τα στά­δια θα δια­δέ­χο­νται το ένα το άλλο για… πάντα χωρίς να προ­σεγ­γί­ζου­με ποτέ τη στιγ­μή που η βα­σι­κή αντί­θε­ση θα παί­ξει το ρόλο της!  
Προ­φα­νώς δεν ισχύ­ει κάτι τέ­τοιο. Αυτό που ισχύ­ει είναι ότι η τα­ξι­κή πάλη διε­ξά­γε­ται πάντα πάνω σε συ­γκε­κρι­μέ­νες αιχ­μές, αντι­θέ­σεις και προ­τάγ­μα­τα, αλλά η έκ­βα­σή της κρί­νε­ται με τους όρους που δια­μορ­φώ­νει η βα­σι­κή αντί­θε­ση. Μπο­ρεί η συ­γκε­κρι­μέ­νη αντί­θε­ση ή αιχμή ή πρό­ταγ­μα να είναι το μνη­μό­νιο, η ιμπε­ρια­λι­στι­κή επι­τρο­πεία, το δη­μο­κρα­τι­κό ζή­τη­μα ή το «εθνι­κό» ζή­τη­μα, αλλά όλα αυτά θα λυ­θούν με τα μέσα που ορί­ζει η βα­σι­κή αντί­θε­ση. Αυτή ορί­ζει τα τα­ξι­κά - κοι­νω­νι­κά μπλοκ που θα συ­γκρου­στούν για όλα αυτά, αυτή θα ορί­σει τα μέσα για την επί­λυ­ση αυτών των ζη­τη­μά­των, αυτή θα ορί­σει τα κί­νη­τρα και τη συ­μπε­ρι­φο­ρά των τά­ξε­ων στη σύ­γκρου­ση γι’ αυτά τα ζη­τή­μα­τα.   

Αντί­θε­τα, είναι λάθος η αντί­λη­ψη ότι το πρό­βλη­μα των μνη­μο­νί­ων θα λυθεί με αντι­μνη­μο­νια­κές αλλά όχι αντι­κα­πι­τα­λι­στι­κές πο­λι­τι­κές (ή, για να το πούμε αλ­λιώς, ότι οι αντι­μνη­μο­νια­κές πο­λι­τι­κές μπο­ρεί να μην αντι­κα­πι­τα­λι­στι­κές), ότι το δη­μο­κρα­τι­κό ζή­τη­μα μπο­ρεί να λυθεί από την απο­κα­τά­στα­ση της αστι­κής δη­μο­κρα­τί­ας κι όχι από την ερ­γα­τι­κή - λαϊκή εξου­σία, ότι το «εθνι­κό» ζή­τη­μα θα λυθεί με «πα­τριω­τι­κά» μέσα κι όχι με τα­ξι­κά μέσα και υπό την ηγε­σία της ερ­γα­τι­κής τάξης. Ότι για όλα αυτά δεν θα πα­λέ­ψου­με με τη συμ­μα­χία της ερ­γα­τι­κής τάξης και των φτω­χών λαϊ­κών στρω­μά­των που μπο­ρούν να συ­σπει­ρω­θούν γύρω της αλλά κατά πε­ρί­πτω­ση με «πα­τριω­τι­κές», «αντι­μνη­μο­νια­κές» και «δη­μο­κρα­τι­κές» συμ­μα­χί­ες που θα έχουν άλλη κοι­νω­νι­κο­πο­λι­τι­κή σύν­θε­ση και εύρος. Ότι μπο­ρεί να υπάρ­χουν κοι­νω­νι­κές ή πο­λι­τι­κές δυ­νά­μεις που θα συ­σπει­ρω­θούν στην αντι­μνη­μο­νια­κή πάλη για «να ανα­σά­νει η οι­κο­νο­μία» αλλά όχι για να κα­ταρ­γη­θεί η λι­τό­τη­τα, ότι μπο­ρεί κοι­νω­νι­κές και πο­λι­τι­κές δυ­νά­μεις να συμ­με­τέ­χουν στον «πα­τριω­τι­κό» αγώνα με στόχο την «ανόρ­θω­ση και την απο­κα­τά­στα­ση της κυ­ριαρ­χί­ας της χώρας» στη βάση «κοι­νών θυ­σιών» των ερ­γα­ζό­με­νων και των κα­πι­τα­λι­στών, ότι οι κα­πι­τα­λι­στές σε αυτή την πάλη μπο­ρεί να μη συ­μπε­ρι­φερ­θούν σαν κα­πι­τα­λι­στές αλλά σαν «πα­ρα­γω­γι­κές τά­ξεις» ή σαν «πα­ρά­γο­ντες της οι­κο­νο­μί­ας», ότι οι ερ­γα­ζό­με­νοι μπο­ρεί να συμ­με­τέ­χουν σε αυτή την πάλη χωρίς να διεκ­δι­κή­σουν κα­λυ­τέ­ρευ­ση της τα­ξι­κής τους θέσης και του τα­ξι­κού τους ρόλου σε αντι­πα­ρά­θε­ση με τους κα­πι­τα­λι­στές ως τέ­τοιους.

Τί­πο­τε από όλα αυτά δεν ισχύ­ει ούτε επα­λη­θεύ­τη­κε ποτέ σε οποια­δή­πο­τε ιστο­ρι­κή εμπει­ρία πάλης. Στην Κα­το­χή η κυ­ρί­αρ­χη αιχμή της πάλης ήταν αυ­το­νό­η­τα η εκ­δί­ω­ξη του κα­τα­κτη­τή. Στο βαθμό που η ηγε­σία του ΕΑΜ και του ΚΚΕ, υλο­ποιώ­ντας τη θε­ω­ρία των στα­δί­ων, πί­στε­ψε ότι θα φέρει σε πέρας αυτό το κα­θή­κον με μια «εθνι­κή» συμ­μα­χία που θα πε­ρι­λαμ­βά­νει και την αστι­κή τάξη, στο βαθμό που δεν κα­τά­λα­βε ότι η πάλη ενά­ντια στις κα­το­χι­κές δυ­νά­μεις ήταν ταυ­τό­χρο­να και πάλη ενά­ντια στην ελ­λη­νι­κή αστι­κή τάξη, στο βαθμό που δεν κα­τά­λα­βε ότι η ερ­γα­τι­κή και η αστι­κή τάξη, οι πο­λι­τι­κές εκ­φρά­σεις της ερ­γα­τι­κής τάξης και της αστι­κής τάξης, μέσα από την αντί­στα­ση θα εμπλα­κούν σε εμ­φύ­λιο για την κα­τά­κτη­ση της εξου­σί­ας, οδη­γή­θη­κε στην τρα­γω­δία του Λι­βά­νου και της Βάρ­κι­ζας. 71 χρό­νια μετά τη Βάρ­κι­ζα δεν έχου­με δι­καί­ω­μα να επα­να­λά­βου­με τα ίδια λάθη, νε­κρα­να­σταί­νο­ντας τη θε­ω­ρία των στα­δί­ων. 

Αν λοι­πόν ισχύ­ει -και ασφα­λώς ισχύ­ει- ότι η τα­ξι­κή πάλη είναι πάντα συ­γκε­κρι­μέ­νη, διε­ξά­γε­ται πάντα πάνω σε συ­γκρι­μέ­νες αντι­θέ­σεις, αιχ­μές και προ­τάγ­μα­τα που ορί­ζει η ιστο­ρι­κή συ­γκυ­ρία, ταυ­τό­χρο­να και εξί­σου ισχύ­ει ότι τις κοι­νω­νι­κές και πο­λι­τι­κές συμ­μα­χί­ες και τα μέσα για να δώ­σου­με νι­κη­φό­ρα αυτές τις μάχες τις προσ­διο­ρί­ζει η βα­σι­κή αντί­θε­ση κε­φα­λαί­ου - ερ­γα­σί­ας. Η οποία, επο­μέ­νως, είναι ενερ­γή και δε­σπό­ζου­σα τώρα και διαρ­κώς, κι όχι σε κά­ποιο απροσ­διό­ρι­στο μέλ­λον. Όπως μας δί­δα­ξαν κά­πο­τε οι μπολ­σε­βί­κοι, σε μια χώρα με 80% αγρό­τες, με εκτε­τα­μέ­νη κοι­νω­νι­κή κα­θυ­στέ­ρη­ση και αναλ­φα­βη­τι­σμό, δεν θα ανα­τρέ­ψου­με την εξου­σία του τσά­ρου, δεν θα γλι­τώ­σου­με από τον πό­λε­μο, δεν θα μοι­ρά­σου­με τη γη στους αγρό­τες (να τα συ­γκε­κρι­μέ­να προ­τάγ­μα­τα) αν δεν κα­τα­κτή­σου­με την ερ­γα­τι­κή εξου­σία (να η κα­θο­ρι­στι­κό­τη­τα της βα­σι­κής αντί­θε­σης).  

Όλα αυτά δεν είναι απλή θε­ω­ρία, αλλά πα­ρά­γουν σαφή και με­ρι­κές φορές εντυ­πω­σια­κά ίχνη στην τα­ξι­κή πάλη. Στη μάχη του δη­μο­ψη­φί­σμα­τος της 5ης Ιου­λί­ου ήταν ακρι­βώς αυτό το τα­ξι­κό μπλοκ που εμ­φα­νί­στη­κε στη σκηνή της μάχης: το τα­ξι­κό μπλοκ των δυ­νά­με­ων που ζουν από την ερ­γα­σία τους και όχι από την ερ­γα­σία των άλλων, με την προ­σθή­κη ενός πλειο­ψη­φι­κού ρεύ­μα­τος στη νε­ο­λαία που συ­νει­δη­το­ποί­η­σε ότι τα μνη­μό­νια ετοι­μά­ζουν ένα μέλ­λον άγριας κα­πι­τα­λι­στι­κής εκ­με­τάλ­λευ­σης και αυ­ταρ­χι­σμού. Ήταν ένα εντυ­πω­σια­κό ίχνος του δικού μας κοι­νω­νι­κού - τα­ξι­κού μπλοκ που σχη­μα­τί­ζε­ται στο έδα­φος της μι­σθω­τής ερ­γα­σί­ας και της τα­ξι­κής πό­λω­σης. Ακόμη και το απο­τέ­λε­σμα του δη­μο­ψη­φί­σμα­τος απο­τυ­πώ­νει με εντυ­πω­σια­κή προ­σέγ­γι­ση, με μια σχέση 2/3 προς 1/3, την πραγ­μα­τι­κό­τη­τα της μι­σθω­τής πλειο­ψη­φί­ας που μπο­ρεί να διευ­ρυν­θεί ακόμη πε­ρισ­σό­τε­ρο με τα τμή­μα­τα των μι­κρο­α­στι­κών στρω­μά­των που προ­α­να­φέρ­θη­καν. Αντί­θε­τα, δεν έχου­με που­θε­νά κα­νέ­να ίχνος της «αντι­κει­με­νι­κά εφι­κτής» συμ­μα­χί­ας με τη μικρή αστι­κή τάξη. 

Β. Πο­λι­τι­κή συμ­μα­χία με «αντι­μνη­μο­νια­κές, δη­μο­κρα­τι­κές και πα­τριω­τι­κές δυ­νά­μεις»;

Οι λόγοι της επι­μο­νής για διεύ­ρυν­ση των κοι­νω­νι­κών - τα­ξι­κών συμ­μα­χιών με τη μικρή αστι­κή τάξη φω­τί­ζο­νται ακόμη πε­ρισ­σό­τε­ρο στο έδα­φος της συ­ζή­τη­σης για τις πο­λι­τι­κές συμ­μα­χί­ες της ανα­τρο­πής: η διεύ­ρυν­ση των κοι­νω­νι­κών συμ­μα­χιών προς τις ΜΜΕ είναι κά­ποιου εί­δους προ­ϋ­πό­θε­ση για να τεκ­μη­ριω­θεί η «ανά­γκη» για διεύ­ρυν­ση των πο­λι­τι­κών συμ­μα­χιών σε πο­λι­τι­κές δυ­νά­μεις πέραν της Αρι­στε­ράς.   

Εδώ τα προ­βλή­μα­τα με συ­γκε­κρι­μέ­νες ανα­φο­ρές του κει­μέ­νου θέ­σε­ων και προ­γράμ­μα­τος είναι ακόμη με­γα­λύ­τε­ρα.

Ας δούμε τα σχε­τι­κά εδά­φια:

Ση­μείο 5.7:

• Χρειά­ζε­ται λοι­πόν να χτι­στεί ένα με­γά­λο κοι­νω­νι­κό και πο­λι­τι­κό μέ­τω­πο, μέ­τω­πο ρι­ζο­σπα­στι­κής, φι­λο­λαϊ­κής διε­ξό­δου στη βάση των αξό­νων του με­τα­βα­τι­κού προ­γράμ­μα­τος για κα­τάρ­γη­ση των μνη­μο­νί­ων, της λι­τό­τη­τας και της επι­τρο­πεί­ας, στάση πλη­ρω­μών-δια­γρα­φή του χρέ­ους, εθνι­κο­ποι­ή­σε­ων και πα­ρα­γω­γι­κού με­τα­σχη­μα­τι­σμού, εξό­δου από την ΟΝΕ και σύ­γκρου­σης με την ΕΕ. Ένα τέ­τοιο μέ­τω­πο ρήξης, ανα­τρο­πής και ελ­πί­δας, μέ­τω­πο δη­μο­κρα­τι­κό, προ­ο­δευ­τι­κό, πα­τριω­τι­κό και διε­θνι­στι­κό συ­νά­μα, μπο­ρεί να βγά­λει την Ελ­λά­δα από την κρίση και να δώσει στο λαϊκό κί­νη­μα τη συ­νευ­θύ­νη σε αυτή την ανα­τρε­πτι­κή πο­ρεία. Προς αυτή την κα­τεύ­θυν­ση η ΛΑΕ θα ανα­λά­βει όλες τις ανα­γκαί­ες πρω­το­βου­λί­ες». (υπο­γράμ­μι­ση δική μας)

Ση­μείο 5.8:

• 5.8. Το μέ­τω­πο αυτό, στο οποίο πρω­τα­γω­νι­στι­κό ρόλο διεκ­δι­κού­με να παί­ξει η ΛΑΕ, απαι­τεί τη συ­σπεί­ρω­ση σύ­μπα­σας της μα­χό­με­νης Αρι­στε­ράς, η οποία θα είναι ο πυ­ρή­νας και η κι­νη­τή­ρια δύ­να­μη. Και πρέ­πει να ανα­λά­βουν την ευ­θύ­νη που τους ανα­λο­γεί αυτές οι δυ­νά­μεις και τα ρεύ­μα­τα, είτε μι­λά­με για το ΚΚΕ είτε για την ΑΝΤΑΡ­ΣΥΑ. Την ίδια στιγ­μή μόνο μια τέ­τοια με­τω­πι­κή λο­γι­κή και κα­τεύ­θυν­ση μπο­ρεί να δώσει και διέ­ξο­δο στην ανα­ζή­τη­ση του ανέ­ντα­χτου κό­σμου της ρι­ζο­σπα­στι­κής Αρι­στε­ράς. Ωστό­σο, η έκτα­ση της οι­κο­νο­μι­κής και κοι­νω­νι­κής κρί­σης θέτει την ανά­γκη συ­μπό­ρευ­σης και με αντι­μνη­μο­νια­κές-δη­μο­κρα­τι­κές-πα­τριω­τι­κές δυ­νά­μεις και ανέ­ντα­χτους αγω­νι­στές που από κοι­νω­νι­κή άποψη αντι­κει­με­νι­κά εντάσ­σο­νται στην Αρι­στε­ρά και επι­θυ­μούν να αγω­νι­στούν ενά­ντια στα μνη­μό­νια  και στο κα­θε­στώς υπο­τέ­λειας, χωρίς κατ’ ανά­γκη να συμ­φω­νούν στο σύ­νο­λο του προ­γραμ­μα­τι­κού μας πλαι­σί­ου». (Οι υπο­γραμ­μί­σεις δικές μας)

«2.16 Τα διά­φο­ρα κόμ­μα­τα που δρουν στην πο­λι­τι­κή σκηνή, το­πο­θε­τού­νται βα­σι­κά υπέρ ενός εκ των δύο βα­σι­κών κοι­νω­νι­κών συ­να­σπι­σμών, εκ­προ­σω­πώ­ντας ιδιαί­τε­ρα συμ­φέ­ρο­ντα  και επι­διώ­ξεις στο εσω­τε­ρι­κό του κα­θε­νός. ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ, Ν.Δ., ΠΑΣΟΚ, Πο­τά­μι, Ένωση Κε­ντρώ­ων, Χ.Α. εκ­φρά­ζουν με δια­φο­ρε­τι­κούς τρό­πους τα συμ­φέ­ρο­ντα του κε­φα­λαί­ου και απο­τε­λούν αντι­πά­λους των ερ­γα­ζό­με­νων τά­ξε­ων. Αντί­θε­τα, παρά τις δια­φο­ρές, τις αντι­φα­τι­κές πο­λι­τι­κές, τις αντι­θέ­σεις, τις αδυ­να­μί­ες και τα λάθη, δυ­νά­μεις της Αρι­στε­ράς, όπως η ΛΑΕ, το ΚΚΕ, η ΑΝΤΑΡ­ΣΥΑ, άλλες τά­σεις της ρι­ζο­σπα­στι­κής Αρι­στε­ράς, τμή­μα­τα της συν­δι­κα­λι­στι­κής και κοι­νω­νι­κής Αρι­στε­ράς και γε­νι­κό­τε­ρα δυ­νά­με­ων προ­ο­δευ­τι­κού, αντι­μνη­μο­νια­κού, αντιΟ­ΝΕ προ­σα­να­το­λι­σμού, το­πο­θε­τού­νται από την πλευ­ρά των ευ­ρύ­τε­ρων συμ­φε­ρό­ντων της ερ­γα­τι­κής τάξης και των λαϊ­κών στρω­μά­των». (Η υπο­γράμ­μι­ση δική μας)

Εδώ εμ­φα­νί­ζο­νται αίφ­νης πο­λι­τι­κές δυ­νά­μεις πέραν της Αρι­στε­ράς (δη­λα­δή πέραν του ΚΚΕ, της ΛΑΕ, της ΑΝΤΑΡ­ΣΥΑ, της εξω­κοι­νο­βου­λευ­τι­κής Αρι­στε­ράς - οι αναρ­χι­κοί και οι αντιε­ξου­σια­στές δεν εν­δια­φέ­ρο­νται από θέση αρχής για μια τέ­τοια συμ­μα­χία) με τις οποί­ες πρέ­πει να επι­διώ­ξου­με τη συ­γκρό­τη­ση ευ­ρύ­τε­ρου πο­λι­τι­κού με­τώ­που. Η ιδέα είναι ρητή και ξε­κά­θα­ρη στο εδά­φιο 5.8 αλλά υπάρ­χει εμ­μέ­σως πλην σαφώς και στα άλλα δύο εδά­φια.    

Τί­θε­ται αμέ­σως το ερώ­τη­μα: ποιες είναι αυτές οι δυ­νά­μεις; Μπο­ρούν να ονο­μα­τι­στούν συ­γκε­κρι­μέ­να;

Στο εύ­λο­γο αυτό ερώ­τη­μα οι απα­ντή­σεις είναι συ­γκε­χυ­μέ­νες: α) Δεν υπάρ­χουν αυτές οι δυ­νά­μεις τώρα αλλά θα δη­μιουρ­γη­θούν στο μέλ­λον, λόγω «της έκτα­σης και του βά­θους της κρί­σης», β) υπάρ­χουν, είναι για πα­ρά­δειγ­μα το ΕΠΑΜ και η Πυ­ρί­καυ­στος Ελλάς,7 και πα­ρό­τι μι­κρές, έχει ση­μα­σία να συμ­μα­χή­σου­με μαζί τους για να ση­μα­το­δο­τή­σου­με την κί­νη­ση προς τη συ­γκρό­τη­ση αυτής της ευ­ρύ­τε­ρης πο­λι­τι­κής συμ­μα­χί­ας.

Στη συ­νέ­χεια, τί­θε­ται ένα δεύ­τε­ρο, εξί­σου κρί­σι­μο ερώ­τη­μα: ποιες κοι­νω­νι­κές δυ­νά­μεις εκ­φρά­ζουν αυτές οι «αντι­μνη­μο­νια­κές, δη­μο­κρα­τι­κές, πα­τριω­τι­κές» πο­λι­τι­κές δυ­νά­μεις; Εδώ οι απα­ντή­σεις είτε δεν υπάρ­χουν είτε είναι συ­γκε­χυ­μέ­νες και ασα­φείς (θα εκ­φρά­σουν όχι ακρι­βώς κοι­νω­νι­κές δυ­νά­μεις, αλλά «το βάθος και την έκτα­ση της κρί­σης») είτε συν­δέ­ο­νται με τα «πα­τριω­τι­κά κα­θή­κο­ντα» και την αντι-ΟΝΕ πάλη (πο­λι­τι­κές εκ­φρά­σεις του εποι­κο­δο­μή­μα­τος χωρίς κοι­νω­νι­κή-τα­ξι­κή ανα­φο­ρά). 

Τού­των δο­θέ­ντων, είναι απα­ραί­τη­το να γί­νουν με­ρι­κές θε­με­λιώ­δεις διευ­κρι­νί­σεις κρι­τι­κού χα­ρα­κτή­ρα:

Πρώτο: Στο όνομα της εν­δε­χο­με­νι­κό­τη­τας (ότι μπο­ρεί να δη­μιουρ­γη­θούν τέ­τοιες δυ­νά­μεις στο μέλ­λον) δεν μπο­ρεί να ει­σά­γου­με θέ­σεις που το μόνο στο οποίο «με­τα­φρά­ζο­νται» σή­με­ρα είναι η εν­δε­χό­με­νη συμ­μα­χία με δυ­νά­μεις που κατά τα άλλα «δεν υπάρ­χουν σή­με­ρα». Είτε υπάρ­χουν σή­με­ρα τέ­τοιες δυ­νά­μεις, οπότε πρέ­πει να ονο­μα­τι­στούν συ­γκε­κρι­μέ­να και να μι­λή­σου­με συ­γκε­κρι­μέ­να, είτε δεν υπάρ­χουν, οπότε δεν μπο­ρού­με να φτιά­χνου­με προ­κα­τα­βο­λι­κά μια θε­ω­ρία γι’ αυτές.

Δεύ­τε­ρο: Τη στιγ­μή που συ­ζη­τά­με για όλα αυτά, δεν εί­μα­στε στην αρχή της κρί­σης, αλλά έχου­με πίσω μας 8 ολό­κλη­ρα χρό­νια της κρί­σης (αν πά­ρου­με σαν αφε­τη­ρία το 2008) ή του­λά­χι­στον 6 (αν πά­ρου­με σαν αφε­τη­ρία το 2010). Ο συν­δυα­σμός πο­λι­τι­κής και οι­κο­νο­μι­κής κρί­σης στο έδα­φος της κρί­σης ηγε­μο­νί­ας της αστι­κής τάξης, πα­ρή­γα­γε εκτε­τα­μέ­να απο­τε­λέ­σμα­τα, στο κοι­νω­νι­κό και στο πο­λι­τι­κό πεδίο. Πο­λι­τι­κές δυ­νά­μεις κα­τέρ­ρευ­σαν (π.χ. ΠΑΣΟΚ), άλλες εξα­φα­νί­στη­καν (π.χ. ΛΑΟΣ), άλλες στα­θε­ρο­ποι­ή­θη­καν σε χα­μη­λό­τε­ρα επί­πε­δα (π.χ. ΝΔ), άλλες δη­μιουρ­γή­θη­καν (π.χ. Πο­τά­μι). Ποιες είναι οι «αντι­μνη­μο­νια­κές, δη­μο­κρα­τι­κές και πα­τριω­τι­κές» πο­λι­τι­κές δυ­νά­μεις που δεν άρ­κε­σαν 6 χρό­νια κοι­νω­νι­κών και πο­λι­τι­κών διερ­γα­σιών με­γά­λης κλί­μα­κας και βά­θους για να δη­μιουρ­γη­θούν μέχρι σή­με­ρα αλλά θα δη­μιουρ­γη­θούν στο μέλ­λον; 

Τρίτο: Μι­λώ­ντας για δυ­νά­μεις «αντι­μνη­μο­νια­κές, δη­μο­κρα­τι­κές και πα­τριω­τι­κές» που δεν ανή­κουν στην Αρι­στε­ρά, ει­σά­γου­με στην πραγ­μα­τι­κό­τη­τα τη θέση ότι υπάρ­χει ή μπο­ρεί να δη­μιουρ­γη­θεί, και μά­λι­στα στο έδα­φος μιας κρί­σης με ακόμη με­γα­λύ­τε­ρη έκτα­ση και βάθος, μιας ακόμη με­γα­λύ­τε­ρης τα­ξι­κής πό­λω­σης, ένα «αντι­μνη­μο­νια­κό, δη­μο­κρα­τι­κό και πα­τριω­τι­κό» κέ­ντρο - πρέ­πει να υπο­θέ­σου­με ότι απο­κλεί­ε­ται η δεξιά. Είναι ακρι­βώς η θέση με την οποία αντι­πα­ρα­τε­θή­κα­με ως Αρι­στε­ρή Πλατ­φόρ­μα με την ηγε­σία του ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ.

Τέ­ταρ­το: Οι πο­λι­τι­κές αυτές δυ­νά­μεις ποιες κοι­νω­νι­κές δυ­νά­μεις θα εκ­φρά­σουν που δεν εκ­φρά­ζει η Αρι­στε­ρά; Δυ­νά­μεις της μι­σθω­τής ερ­γα­σί­ας; Ή μήπως προ­σβλέ­που­με σε κά­ποιο νέο αγρο­τι­κό κόμμα ή σε ανε­ξάρ­τη­τη πο­λι­τι­κή έκ­φρα­ση των αυ­το­α­πα­σχο­λου­μέ­νων; Η έμ­φα­ση που δί­νε­ται στην «ανά­γκη» συμ­μα­χί­ας με τη μικρή αστι­κή τάξη μάς κάνει να υπο­πτευό­μα­στε ότι υπάρ­χει η άποψη πως μπο­ρούν να εμ­φα­νι­στούν «αντι­μνη­μο­νια­κές, δη­μο­κρα­τι­κές και πα­τριω­τι­κές» πο­λι­τι­κές εκ­φρά­σεις της μι­κρής αστι­κής τάξης - μια επά­νο­δος και προ­σαρ­μο­γή των πα­λιών θε­ω­ριών περί «εθνι­κής αστι­κής τάξης». Όμως, η πο­λι­τι­κή συ­ζή­τη­ση δεν μπο­ρεί να γίνει στη βάση ει­κα­σιών, γι’ αυτό η ευ­θύ­νη να κα­το­νο­μα­στεί ποιες κοι­νω­νι­κές δυ­νά­μεις θα εκ­φρά­σουν οι «αντι­μνη­μο­νια­κές, δη­μο­κρα­τι­κές και πα­τριω­τι­κές» πο­λι­τι­κές δυ­νά­μεις ανή­κει σε όσους την υπο­στη­ρί­ζουν.

Σε κάθε πε­ρί­πτω­ση, δεν μπο­ρούν να υπάρ­χουν τέ­τοιες πο­λι­τι­κές δυ­νά­μεις που είναι φαι­νό­με­να απο­κλει­στι­κά του εποι­κο­δο­μή­μα­τος και δεν εκ­φρά­ζουν κοι­νω­νι­κές - τα­ξι­κές δυ­νά­μεις. Στο βαθμό πά­ντως που είναι φαι­νό­με­να μόνο του πο­λι­τι­κού εποι­κο­δο­μή­μα­τος, το ίχνος τους, η επιρ­ροή τους και το πο­λι­τι­κό τους βάρος είναι αμε­λη­τέα: μι­λά­με για θνη­σι­γε­νή πο­λι­τι­κά μορ­φώ­μα­τα, που πε­ρι­φέ­ρουν σαν ιδιο­κτη­σία ένα μικρό πο­σο­στό και ανα­ζη­τούν «συ­νε­ταί­ρους» για να το αθροί­σουν και να επι­βιώ­σουν πο­λι­τι­κά…

Πέμ­πτο: Ο γρί­φος σχε­τι­κά με τις «αντι­μνη­μο­νια­κές, δη­μο­κρα­τι­κές και πα­τριω­τι­κές» πο­λι­τι­κές δυ­νά­μεις μπο­ρεί εν­δε­χο­μέ­νως να λυθεί «θε­ω­ρη­τι­κά» αν θε­ω­ρη­θούν κυ­ρί­αρ­χα τα «πα­τριω­τι­κά» κα­θή­κο­ντα. Αν θε­ω­ρη­θεί δη­λα­δή ότι αυτή η ευ­ρύ­τε­ρη συμ­μα­χία θα εδραιω­θεί στο έδα­φος των «πα­τριω­τι­κών» κα­θη­κό­ντων. Πέρα από το γε­γο­νός ότι σε αυτή την πε­ρί­πτω­ση αρ­χί­ζει μια με­γά­λη συ­ζή­τη­ση περί του πε­ριε­χο­μέ­νου της έν­νοιας «πα­τριω­τι­σμός», σε αυτή την πε­ρί­πτω­ση θα μι­λά­με για πλήρη αλ­λα­γή πο­λι­τι­κού και στρα­τη­γι­κού υπο­δείγ­μα­τος για τη ΛΑΕ: όχι για ένα πρό­γραμ­μα που με αφε­τη­ρία μια με­γά­λη πο­λι­τι­κή ανα­τρο­πή και την κυ­βέρ­νη­ση της μα­χό­με­νης Αρι­στε­ράς, την κα­τάρ­γη­ση των μνη­μο­νί­ων και την ανα­τρο­πή της λι­τό­τη­τας, θα ανοί­ξει το δρόμο για την εφαρ­μο­γή του με­τα­βα­τι­κού προ­γράμ­μα­τος για το σο­σια­λι­σμό, αλλά για ένα πρό­γραμ­μα «πα­τριω­τι­κής και ανα­πτυ­ξια­κής ανόρ­θω­σης» και για ένα μέ­τω­πο δυ­νά­με­ων που μπο­ρούν και να μη συμ­φω­νούν με την ανα­τρο­πή της λι­τό­τη­τας και τη σύ­γκρου­ση με το σύ­στη­μα εξου­σί­ας της αστι­κής τάξης, αλλά μόνο με τους «ξέ­νους δυ­νά­στες και τους ντό­πιους συ­νερ­γά­τες τους».

Η εμπει­ρία του ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ είναι και σε αυτό το ζή­τη­μα κα­τα­λυ­τι­κή: η δεξιά στρο­φή της ηγε­σί­ας Τσί­πρα -και μά­λι­στα στην ύστε­ρη, επι­τα­χυ­νό­με­νη φάση της- συν­δυά­στη­κε με τη στρο­φή από τον αρι­στε­ρό κο­σμο­πο­λι­τι­σμό στον πα­τριω­τι­σμό και με τη διεύ­ρυν­ση των κοι­νω­νι­κών και πο­λι­τι­κών συμ­μα­χιών προς το «αντι­μνη­μο­νια­κό, δη­μο­κρα­τι­κό και πα­τριω­τι­κό κέ­ντρο». Τα επι­χει­ρή­μα­τα ήταν: α) ότι το ΚΚΕ και η ΑΝΤΑΡ­ΣΥΑ δεν θέ­λουν τη συμ­μα­χία, οπότε πρέ­πει να στρα­φού­με σε άλ­λους συμ­μά­χους, β) ότι ακόμη και αν το ΚΚΕ και η ΑΝΤΑΡ­ΣΥΑ ήθε­λαν τη συμ­μα­χία, το εύρος της δεν θα ήταν αρ­κε­τό, γ) ότι πρέ­πει να φτιά­ξου­με ένα πλειο­ψη­φι­κό, κοι­νω­νι­κά, πο­λι­τι­κά αλλά και εκλο­γι­κά, πο­λι­τι­κό ρεύμα (ο Νίκος Βού­τσης μι­λού­σε για πλειο­ψη­φί­ες της τάξης του 75%) για να «ση­κώ­σου­με» τα βαριά κα­θή­κο­ντα της υλο­ποί­η­σης του προ­γράμ­μα­τός μας, δ) ότι τέ­τοιοι σύμ­μα­χοι θα δη­μιουρ­γη­θούν στο μέλ­λον, έδα­φος των με­γά­λων ανα­τρο­πών που θα φέρει η κυ­βέρ­νη­ση της Αρι­στε­ράς. Τε­λι­κά, ενώ το αρ­χι­κό ίχνος αυτής της γραμ­μής συμ­μα­χιών ήταν κά­ποια κα­κό­φη­μα υπο­προ­ϊ­ό­ντα της κρί­σης του ΠΑΣΟΚ (π.χ. στε­λέ­χη όπως ο Βου­δού­ρης και ισχνό­τα­τες ομα­δο­ποι­ή­σεις στε­λε­χών όπως της Λού­κας Κα­τσέ­λη), η «με­γά­λη διεύ­ρυν­ση» έγινε αιφ­νι­δια­στι­κά με τη συ­γκρό­τη­ση της πρώ­της κυ­βέρ­νη­σης ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ - ΑΝΕΛ προς την «αντι­μνη­μο­νια­κή - πα­τριω­τι­κή Δεξιά»…    

Το λι­γό­τε­ρο που οφεί­λου­με στους εαυ­τούς μας και στον κόσμο του κι­νή­μα­τος και της Αρι­στε­ράς, είναι να μην ξα­να­κά­νου­με τα ίδια λάθη!

Η Αρι­στε­ρή Πλατ­φόρ­μα ήταν ενά­ντια σε τέ­τοιου εί­δους διευ­ρύν­σεις με δύο βα­σι­κά επι­χει­ρή­μα­τα που εξα­κο­λου­θούν να ισχύ­ουν: α) ότι η κρίση και η τα­ξι­κή πό­λω­ση ενι­σχύ­ουν τα μπλοκ των «άκρων» (αντι­μνη­μο­νια­κή Αρι­στε­ρά και μνη­μο­νια­κή δεξιά) και για τους ίδιους λό­γους κα­ταρ­ρέ­ει το κέ­ντρο, β) ότι δεν υπάρ­χουν πο­λι­τι­κές δυ­νά­μεις πέραν των δυ­νά­με­ων της Αρι­στε­ράς που να μπο­ρούν να εκ­φρά­σουν το πο­λι­τι­κό πρό­ταγ­μα της κα­τάρ­γη­σης των μνη­μο­νί­ων και της ανα­τρο­πής της λι­τό­τη­τας, δη­λα­δή να εκ­φρά­σουν τα συμ­φέ­ρο­ντα του τα­ξι­κού μπλοκ της μι­σθω­τής ερ­γα­σί­ας και των στρω­μά­των που μπο­ρεί να συ­σπει­ρώ­σει γύρω της. Έτσι απα­ντού­σα­με και στις αι­τιά­σεις της ηγε­σί­ας του ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ ότι «το ΚΚΕ και η ΑΝΤΑΡ­ΣΥΑ δεν θέ­λουν τη συμ­μα­χία»: εμείς πρέ­πει να επι­μέ­νου­με στην πίεση για το ενιαίο μέ­τω­πο, και για να είναι απο­τε­λε­σμα­τι­κή αυτή η πίεση, πρέ­πει να είναι πει­στι­κή. Η δεξιά στρο­φή γε­νι­κά αλλά και τα ανοίγ­μα­τα στον πο­λυ­πλό­κα­μο χώρο του ΠΑ­ΣΟ­Κι­κού πα­ρα­γο­ντι­σμού έκα­ναν εντε­λώς ανα­ξιό­πι­στη την απεύ­θυν­ση στο ΚΚΕ και την ΑΝΤΑΡ­ΣΥΑ, απο­τε­λού­σαν τα κα­λύ­τε­ρα άλ­λο­θι για το σε­χτα­ρι­σμό της ηγε­σί­ας του ΚΚΕ και κα­τέ­στρε­φαν κάθε δυ­να­τό­τη­τα να «ξε­κλει­δω­θεί» έστω από τα κάτω η ενό­τη­τα της Αρι­στε­ράς στη δράση και να δη­μιουρ­γη­θούν όροι απο­φα­σι­στι­κής πί­ε­σης στην κα­τεύ­θυν­ση του ενιαί­ου με­τώ­που. Είναι βέ­βαιο ότι ανά­λο­γη αρ­νη­τι­κή επί­δρα­ση θα έχουν πει­ρα­μα­τι­σμοί στην κα­τεύ­θυν­ση ισχνών ομα­δο­ποι­ή­σε­ων με «αντι­μνη­μο­νια­κό, δη­μο­κρα­τι­κό και πα­τριω­τι­κό χα­ρα­κτή­ρα»!

Ση­μειώ­σεις:

1. Αντλή­σα­με τα δε­δο­μέ­να από δύο άρθρα: Πρώτο, το άρθρο του Δη­μή­τρη Οι­κο­νο­μά­κη με τίτλο «Η τα­ξι­κή διάρ­θρω­ση και η θέση της ερ­γα­τι­κής τάξης στην ελ­λη­νι­κή κοι­νω­νία», στο τεύ­χος Μάιος - Ιού­νιος 2016 της Ενη­μέ­ρω­σης, πε­ριο­δι­κής έκ­δο­σης του ΙΝΕ ΓΣΕΕ, από όπου ο πί­να­κας 1 που πα­ρα­θέ­του­με. Δεύ­τε­ρο, το άρθρο του Δη­μή­τρη Κα­τσο­ρί­δα, ανα­λυ­τή του ΙΝΕ ΓΣΕΕ, με τίτλο «Η μι­σθω­τή ερ­γα­σία στην Ελ­λά­δα». To κεί­με­νο απο­τέ­λε­σε ει­σή­γη­ση στο Επι­στη­μο­νι­κό Συ­νέ­δριο που διορ­γά­νω­σε ο Μαρ­ξι­στι­κός Χώρος Με­λέ­της και Έρευ­νας (ΜΑ­ΧΩ­ΜΕ) στις 21-23/11/2014 με θέμα: «Τα­ξι­κή διάρ­θρω­ση της ελ­λη­νι­κής κοι­νω­νί­ας, τα­ξι­κή συ­νεί­δη­ση και πο­λι­τι­κή δια­πά­λη» και δη­μο­σιεύ­τη­κε στο συλ­λο­γι­κό τόμο με τα υλικά του Συ­νε­δρί­ου, από όπου ο πί­να­κας 2 που πα­ρα­θέ­του­με.

2. Σε ανα­φο­ρά με τις στα­τι­στι­κές για την τα­ξι­κή διάρ­θρω­ση της ελ­λη­νι­κής, αλλά και ανε­ξάρ­τη­τα αυτών, γί­νε­ται μια ση­μα­ντι­κή συ­ζή­τη­ση για τον «ορι­σμό» των τά­ξε­ων, τον «ορι­σμό» της ίδιας της ερ­γα­τι­κής τάξης, το ρόλο κρί­σι­μων κοι­νω­νι­κών στρω­μά­των. Το άρθρο του Δ. Οι­κο­νο­μά­κη υπει­σέρ­χε­ται σε αυτή τη συ­ζή­τη­ση, ο δε ορι­σμός της ερ­γα­τι­κής τάξης είναι πιο «αυ­στη­ρός» σε σχέση με τον αντί­στοι­χο στο άρθρο του Δη­μή­τρη Κα­τσο­ρί­δα, παρά τους ση­μα­ντι­κούς κοι­νούς πα­ρο­νο­μα­στές. Στις υπο­ση­μειώ­σεις και των δύο άρ­θρων, μπο­ρεί κα­νείς να βρει πα­ρα­πο­μπές σε μια ση­μα­ντι­κή αρ­θρο­γρα­φία επί του θέ­μα­τος.

3. Κά­ποιοι απευ­θύ­νουν στο Κόκ­κι­νο Δί­κτυο την κα­τη­γο­ρία ότι δια­κα­τέ­χε­ται από «ερ­γα­τι­σμό» και «αφη­ρη­μέ­νο ιδε­ο­λο­γι­σμό», εξαι­τί­ας των οποί­ων αδια­φο­ρεί για τη συμ­μα­χία με τα μι­κρο­α­στι­κά στρώ­μα­τα. Η αλή­θεια είναι ότι δεν αδια­φο­ρού­με κα­θό­λου για αυτό το ζή­τη­μα, «απλώς» πι­στεύ­ου­με ότι: α) της όποιας διεύ­ρυν­σης του κοι­νω­νι­κού-τα­ξι­κού μπλοκ της μι­σθω­τής ερ­γα­σί­ας «προη­γεί­ται» η συ­γκρό­τη­ση του ίδιου του μπλοκ της μι­σθω­τής ερ­γα­σί­ας σε μα­χό­με­νη δύ­να­μη, κα­θή­κον στο οποίο πρέ­πει να αφιε­ρω­θούν οι με­γα­λύ­τε­ρες δυ­νά­μεις μας, β) στα μι­κρο­α­στι­κά στρώ­μα­τα που θα πρέ­πει να μας εν­δια­φέ­ρουν για μια τέ­τοια διεύ­ρυν­ση δεν πε­ρι­λαμ­βά­νε­ται η μικρή αστι­κή τάξη (οι ΜΜΕ), γ) στα μι­κρο­α­στι­κά στρώ­μα­τα που πρέ­πει να μας εν­δια­φέ­ρουν, πρέ­πει να λη­φθεί σο­βα­ρά υπόψη το στοι­χείο της επέ­κτα­σης της μι­σθω­τής σχέ­σης και της τα­ξι­κής πό­λω­σης στο εσω­τε­ρι­κό τους, αλ­λιώς δεν μπο­ρού­με να κά­νου­με αρι­στε­ρή πο­λι­τι­κή, δ) η διεύ­ρυν­ση των τα­ξι­κών - κοι­νω­νι­κών συμ­μα­χιών έχει μια από­λυ­τη προ­ϋ­πό­θε­ση, που είναι ζη­τού­με­νο και διεκ­δι­κού­με­νο μέσα στην πάλη: την ηγε­μο­νία, τη διεκ­δί­κη­ση της ηγε­σί­ας σε μια τέ­τοια συμ­μα­χία της ερ­γα­τι­κής τάξης.     

Αντί­θε­τα, οι κα­τή­γο­ροί μας πα­ρα­γνω­ρί­ζουν ή υπο­τι­μούν όλα αυτά τα ση­μα­ντι­κά πράγ­μα­τα, ακόμη και όταν ανα­φέ­ρο­νται σε αυτά αό­ρι­στα και ανό­ρε­χτα.     

4. Οι προ­ϋ­πο­θέ­σεις που τί­θε­νται στο σχε­τι­κό εδά­φιο των θέ­σε­ων για την πα­ρο­χή ρευ­στό­τη­τας στις ΜΜΕ με ευ­νοϊ­κούς όρους («στο βαθμό που δη­μιουρ­γούν θέ­σεις ερ­γα­σί­ας, σέ­βο­νται την ερ­γα­τι­κή νο­μο­θε­σία και το πε­ρι­βάλ­λον και ανα­πτύσ­σουν τη συ­νερ­γα­σία με­τα­ξύ τους») είναι λοι­πόν ανέ­φι­κτες (για τους λό­γους που ανα­φέ­ρα­με), ατε­λείς (πρέ­πει να προ­στε­θούν η συμ­μόρ­φω­ση με τις υπο­χρε­ώ­σεις από­δο­σης ει­σφο­ρών και φόρων) ή εντε­λώς φα­ντα­στι­κές (όπως η απαί­τη­ση να συ­νερ­γά­ζο­νται με­τα­ξύ τους τα μικρά αφε­ντι­κά, όπου ισχύ­ει ο σι­δη­ρούς κα­νό­νας «ο θά­να­τός σου η ζωή μου»).

5. Ωστό­σο, στην αμέ­σως επό­με­νη πρό­τα­ση η θέση αυτή σχε­τι­κο­ποιεί­ται και «θο­λώ­νει» («Ωστό­σο, η κυ­ρί­αρ­χη αντί­θε­ση  σε πο­λι­τι­κό επί­πε­δο, αφορά στην εφαρ­μο­γή των μνη­μο­νια­κών πο­λι­τι­κών και στην πάλη για την ανα­τρο­πή τους με την επι­βο­λή φι­λο­λαϊ­κού προ­γράμ­μα­τος εξό­δου από την κρίση».) Η φράση αυτή, α) ανά­γει την πο­λι­τι­κή αιχμή της αντι­μνη­μο­νια­κής πο­λι­τι­κής ανα­τρο­πής σε κυ­ρί­αρ­χη αντί­θε­ση, δί­νο­ντας λαβή για αλ­λα­γή «εδά­φους» της θε­ω­ρί­ας περί «αντι­μνη­μο­νια­κού - ανα­πτυ­ξια­κού στα­δί­ου», β) υπο­βαθ­μί­ζει τη ση­μα­σία της βα­σι­κής αντί­θε­σης στην πο­λι­τι­κή τα­ξι­κή πάλη, δί­νο­ντας λαβή για θε­ω­ρή­σεις που την ανά­γουν σε ανε­νερ­γό τα­ξι­κό υπό­στρω­μα μέχρι να ολο­κλη­ρω­θούν τα κα­θή­κο­ντα που απορ­ρέ­ουν από την «κυ­ρί­αρ­χη αντί­θε­ση» μνη­μό­νιο - αντι­μνη­μό­νιο.

6. Δεν μι­λά­με εδώ για τον μι­κρο­μα­γα­ζά­το­ρα (ή τον αυ­το­α­πα­σχο­λού­με­νο) που επι­βιώ­νει αξιο­ποιώ­ντας και την ερ­γα­σία των «συμ­βοη­θού­ντων και μη αμει­βό­με­νων μελών» της οι­κο­γέ­νειάς του, αλλά γι’ αυτόν που δεν μπο­ρεί να λει­τουρ­γή­σει την επι­χεί­ρη­σή του χωρίς τη εκ­με­τάλ­λευ­ση της μι­σθω­τής ερ­γα­σί­ας, που επο­μέ­νως ζει από την ερ­γα­σία των άλλων, ακόμη και αν πα­ράλ­λη­λα χρη­σι­μο­ποιεί συ­μπλη­ρω­μα­τι­κά και την ερ­γα­σία «συμ­βοη­θού­ντων και μη αμει­βό­με­νων μελών». Υπάρ­χει ασφα­λώς και μια «γκρί­ζα ζώνη» στην κα­τη­γο­ρία των μι­κρο­μα­γα­ζα­τό­ρων και των αυ­το­α­πα­σχο­λού­με­νων που χρη­σι­μο­ποιούν μι­σθω­τή ερ­γα­σία ή υπο­κρυ­πτό­με­νη μι­σθω­τή ερ­γα­σία αλλά σε τόσο μικρή κλί­μα­κα ή ανα­λο­γία με τα «συμ­βοη­θού­ντα και μη αμει­βό­με­να μέλη» ώστε να είναι συ­μπλη­ρω­μα­τι­κή και μη κα­θο­ρι­στι­κή. Ωστό­σο, πρό­κει­ται α) για «ορια­κές» πε­ρι­πτώ­σεις και μικρό πο­σο­στό του συ­νό­λου, ώστε σε καμία δεν μπο­ρεί να στη­ρι­χτεί σε αυτές «ολό­κλη­ρη θε­ω­ρία» για τη συμ­μα­χία με τη μικρή αστι­κή τάξη, β) ακόμη και σε αυτές τις πε­ρι­πτώ­σεις, η ει­σφο­ρο­δια­φυ­γή και κυ­ρί­ως η φο­ρο­α­πο­φυ­γή είναι πά­γιες πρα­κτι­κές.

7. Ο επι­κε­φα­λής της ΛΑΕ Πα­να­γιώ­της Λα­φα­ζά­νης έχει δη­λώ­σει σε συ­νε­ντεύ­ξεις του ότι πρέ­πει το ΕΠΑΜ να εντα­χτεί στη ΛΑΕ ενώ συμ­με­τεί­χε σε εκ­δή­λω­ση που διορ­γά­νω­σε η «Πυ­ρί­καυ­στος Ελλάς» στη Θεσ­σα­λο­νί­κη.           

*Το κεί­με­νο αυτό εμπε­ριέ­χε­ται στη συλ­λο­γή κει­μέ­νων του «Κόκ­κι­νου Δι­κτύ­ου», με αφορ­μή το διά­λο­γο για την Ιδρυ­τι­κή Συν­διά­σκε­ψη της ΛΑΕ, με τίτλο «Για το πρό­γραμ­μα της Ρι­ζο­σπα­στι­κής Αρι­στε­ράς».