Ξεκίνησε επιτέλους η μαζική πάλη κατά της ισλαμοφοβίας στη Γαλλία;

Στα πρωτοσέλιδα των γαλλικών εφημερίδων εξελίσσεται μια τεράστια διαμάχη γύρω από το Ισλάμ και τον ρατσισμό. Στα τέλη Οκτώβρη, ένας πρώην υποψήφιος του κόμματος της Μαρίν Λεπέν (που σήμερα αποκαλείται Εθνικός Συναγερμός) επιτέθηκε σε ένα τζαμί στη Μπαγιόν στη νοτιοδυτική Γαλλία με περίστροφο και εμπρηστική βόμβα, τραυματίζοντας σοβαρά δύο μουσουλμάνους. Αυτή ήταν η τρίτη και πιο σοβαρή ρατσιστική επίθεση σ’ αυτό το τζαμί τα τελευταία πέντε χρόνια, ενώ και πολλά άλλα τεμένη έχουν γίνει στόχος εμπρηστικών επιθέσεων ή ρατσιστικών γκράφιτι.

Δυο βδομάδες νωρίτερα, ένας φασίστας εκπρόσωπος σε περιφερειακό συμβούλιο στην κεντρική Γαλλία απαίτησε να αποβληθεί από το χώρο του θεωρείου μία μουσουλμάνα μητέρα που φορούσε μαντίλα (η οποία συνόδευε μια ομάδα μαθητών που είχαν πάει για να δουν πώς λειτουργεί η δημοκρατία). Υπήρξαν φωνές διαμαρτυρίας, αλλά και αρκετές φωνές που υποστήριζαν την αποβολή της.

Την ίδια εβδομάδα, η Γερουσία ενέκρινε (με 163 ψήφους υπέρ και 114 κατά) την καταρχήν συζήτηση ενός νομοσχεδίου που θα απαγορεύει σε μητέρες που φορούν μαντίλες να συμμετέχουν ως συνοδοί σε σχολικές εκδρομές. Αν και δεν υπάρχει αμφιβολία ότι το νομοσχέδιο θα καταψηφιστεί σε μεταγενέστερο κοινοβουλευτικό στάδιο, δεν παύει να αποτελεί ένα απαίσιο σύμβολο του μίσους που αντιμετωπίζουν οι μουσουλμάνοι στη Γαλλία. Ένας «σοβαρός» δεξιός γερουσιαστής σύγκρινε τις γυναίκες που φορούν μαντίλες με τις «μάγισσες στις απόκριες του Halloween». Ισχυρίστηκε ότι αυτές οι γυναίκες δεν σέβονται απλώς τη θρησκεία τους, αλλά είναι  «οπαδοί του κοινοτισμού» που αποτελεί απειλή για το πνεύμα της Γαλλικής Δημοκρατίας.

Μια ομάδα διανοουμένων δημοσίευσε στην εφημερίδα «Le Figaro» μια έκκληση υπέρ της απαγόρευσης της συμμετοχής μουσουλμάνων γυναικών με μαντίλα σε σχολικές εκδρομές. Ο υπουργός Παιδείας, Ζαν-Μισέλ Μπλανκέ, δήλωσε ότι η μαντίλα δεν πρέπει να απαγορευτεί, αλλά «είναι ανεπιθύμητη στην κοινωνία μας». Στις αρχές Νοέμβρη, ένα νηπιαγωγείο διοργάνωσε εργαστήρια για το «σεβασμό των άλλων ανθρώπων», στα οποία συμμετείχαν και οι γονείς των παιδιών. Στη διάρκεια της επίσημης επίσκεψής του, ο πρόεδρος της Εκπαιδευτικής Περιφέρειας αρνήθηκε να μπει στις σχολικές εγκαταστάσεις, επειδή εκεί βρίσκονταν τρεις μουσουλμάνες μητέρες που φορούσαν μαντίλες. Σε πρόσφατη δημοσκόπηση, το 42% των μουσουλμάνων δήλωσαν ότι έχουν αντιμετωπίσει διακρίσεις λόγω της θρησκείας τους. Το ποσοστό ήταν πολύ υψηλότερο μεταξύ αυτών που κατέχουν πτυχίο τριτοβάθμιας εκπαίδευσης (στο βαθμό που οι –κατά πλειοψηφία Άραβες– μουσουλμάνοι παραμένουν «στη θέση τους» ως καθαριστές ή σεκιουριτάδες, δεν γίνονται στόχος σε τόσο μεγάλο βαθμό).

Η σοκαριστική τύφλωση της γαλλικής Αριστεράς

Επί είκοσι χρόνια, η ισλαμοφοβία χρησιμοποιείται συστηματικά για να διαιρεί τους ανθρώπους. Στη Γαλλία περισσότερο από ό,τι σε άλλες χώρες, επειδή η Αριστερά υπήρξε εγκληματικά αδύναμη σε αυτό το θέμα. Μια παράδοση πολλών δεκαετιών στην Αριστερά, αυτή της περιφρόνησης προς τους πιστούς, συγχωνεύθηκε με χρόνιες νεο-αποικιακές αντιλήψεις και με τις νέες διεθνείς ισλαμοφοβικές τάσεις μετά το 2001, για να οδηγήσει σε μια ασυνείδητη συναίνεση στο ρατσισμό, η οποία απλώθηκε σαν γάγγραινα στην Αριστερά.

Ακόμα και σήμερα δεν είναι ασυνήθιστο να συναντά κανείς αγωνιστές που έχουν αφιερώσει δεκαετίες στον αγώνα για τα δικαιώματα των προσφύγων ή στην καταπολέμηση άλλων μορφών ρατσισμού, οι οποίοι ταυτόχρονα έχουν τρομερά καθυστερημένες ιδέες για τους μουσουλμάνους. Ειδικότερα, δεν μπορούν καν να φανταστούν ότι κάποιος μπορεί να είναι Γάλλος και μουσουλμάνος ταυτόχρονα (κι έτσι οποιαδήποτε συζήτηση για το Ισλάμ στρέφεται μέσα σε δευτερόλεπτα σε σχόλια για τη Σαουδική Αραβία). Οι παλιότεροι μπορούν να κάνουν την αναλογία με τον τρόπο που πριν 50 χρόνια αυθεντικά αριστεροί άνθρωποι μπορούσαν να είναι τρομερά ομοφοβικοί.

 Το 2004, ο νόμος που απαγόρευε τις μαντίλες στις μαθήτριες μέσης εκπαίδευσης δεν αντιμετώπισε σοβαρές αντιδράσεις από την πλευρά της ριζοσπαστικής Αριστεράς: οι διαδηλώσεις συγκέντρωσαν μόνο μερικές δεκάδες άτομα. Ακόμη και η βασική δύναμη της επαναστατικής Αριστεράς (εκείνη την εποχή η LCR) η οποία πριν από 10 χρόνια είχε καλύτερες θέσεις, τότε έβγαλε πρωτοσέλιδο με τίτλο «Ούτε με το νόμο ούτε με το πέπλο!», εγκαταλείποντας το καθήκον της υπεράσπισης των καταπιεσμένων ομάδων.

Το μεγαλύτερο μέρος της Αριστεράς στήριξε την απαγόρευση και ορισμένοι αγωνιστές της άκρας Αριστεράς οργάνωσαν τοπικές καμπάνιες για την επέκταση της απαγόρευσης και σε τμήματα πανεπιστημίων, ενώ οι οργανώσεις τους, βαθιά διχασμένες στο θέμα, δεν τους εμπόδισαν. Ο νόμος του 2010 που επακολούθησε, ο οποίος απαγόρευε τη χρήση του νικάμπ (η μαντίλα-πέπλο που καλύπτει και το πρόσωπο) σε οποιοδήποτε δημόσιο χώρο, συνάντησε ακόμη λιγότερες αντιδράσεις. Ο νόμος αυτός υπήρξε ιστορικός, διότι ήταν η πρώτη φορά που ψηφίστηκε νομοσχέδιο προκειμένου να απαγορευτεί μια πρακτική που ακολουθείται από μια μικροσκοπική μειοψηφία: το πραγματικό κίνητρό του ήταν να ικανοποιήσει τους ρατσιστές ψηφοφόρους, υπογραμμίζοντας το «πρόβλημα» που δήθεν προκαλείται από τους μουσουλμάνους.

Το 2010, μια τοπική οργάνωση του Νέου Αντικαπιταλιστικού Κόμματος επέλεξε ως υποψήφια των δημοτικών εκλογών μια νεαρή μουσουλμάνα, η οποία φορούσε μαντίλα. Μια γεμάτη ένταση πανεθνική συνδιάσκεψη του κόμματος χωρίστηκε σχεδόν ακριβώς στα δύο πάνω σε αυτό το ζήτημα και η κοπέλα λίγο μετά αποχώρησε απ’ το κόμμα.

Το 2016, όταν ορισμένοι δεξιοί δήμαρχοι απαγόρευσαν τα μαγιό που κάλυπταν ολόκληρο το σώμα στις παραλίες, υπήρξαν κάποιες ανακοινώσεις διαμαρτυρίας από τη ριζοσπαστική Αριστερά και έγινε μια μικρή κινητοποίηση σε μια παραλία. Όμως, εδώ και χρόνια, δεν υπάρχουν ούτε δημόσιες συναντήσεις, ούτε καμπάνιες, ούτε μπροσούρες και βιβλία, ούτε διαδηλώσεις από την Αριστερά εναντίον της ισλαμοφοβίας, παρότι  αυτή είναι η μορφή ρατσισμού που συμβάλλει περισσότερο απ’ οτιδήποτε άλλο στην οικοδόμηση του φασιστικού κόμματος της Λεπέν στη χώρα (σύμφωνα με τις δημοσκοπήσεις αυτή τη στιγμή συγκεντρώνει ποσοστό γύρω στο 23% στην πρόθεση ψήφου).

Αυτή η αδυναμία αποτέλεσε ένα Θεόσταλτο δώρο προς τον Μακρόν και γενικότερα προς τη Δεξιά. Δεδομένου ότι οι επιθέσεις εναντίον των μουσουλμάνων δεν συναντούσαν κανενός είδους σοβαρή εναντίωση από την πλευρά της Αριστεράς, η χρησιμοποίησή τους ως προπέτασμα καπνού αποτέλεσε την ιδανική τακτική για κάθε κυβέρνηση που ήθελε να περάσει μέτρα λιτότητας. Η εκσυγχρονιστική πτέρυγα της Δεξιάς, της οποίας ηγείται ο Μακρόν, παραδοσιακά δεν ήταν η πιο επιθετική εναντίον των μουσουλμάνων. Αλλά, καθώς η θέση του γίνεται ολοένα και πιο επισφαλής, εξαιτίας του συνεχιζόμενου κινήματος των κίτρινων γιλέκων, της εκλογικής πίεσης που δέχεται από την άκρα δεξιά και των επικείμενων μαζικών απεργιών για την υπεράσπιση των συντάξεων, η τακτική της ισλαμοφοβίας φαντάζει και γι’ αυτόν ακαταμάχητη.

Επιτέλους, ξεκίνησε ο αγώνας κατά της ισλαμοφοβίας

Η στάση των αριστερών οργανώσεων έχει αρχίσει να αλλάζει, αργά και δύσκολα. Την Κυριακή 10 Νοέμβρη, πάνω από 20.000 άνθρωποι διαδήλωσαν στο Παρίσι, υποστηριζόμενοι από τη μεγαλύτερη συνδικαλιστική συνομοσπονδία, τη CGT, όπως επίσης και από τη μικρότερη, πιο ριζοσπαστική συνομοσπονδία SUD, από την «Ανυπόταχτη Γαλλία» (τη μεγαλύτερη δύναμη αριστερού ρεφορμισμού, ένα είδος Γαλλικού Κορμπινισμού) και από το Κομουνιστικό Κόμμα. Το αρχικό κάλεσμα έβγαλε ο Madjid Messaoudene, ένας αριστερός δημοτικός σύμβουλος στο Σεν Ντενί, και υποστηρίχθηκε από μουσουλμανικές οργανώσεις, φοιτητικούς συλλόγους και το Νέο Αντικαπιταλιστικό Κόμμα, προτού κερδίσει ακόμα ευρύτερη υποστήριξη. Κατέβηκαν επίσης στη διαδήλωση ηγετικά στελέχη των κίτρινων γιλέκων και διάφορες οργανώσεις για τα ανθρώπινα δικαιώματα. Προς έκπληξή μου, ο φούρναρης της γειτονιάς μου στα προάστια του Παρισιού είχε μια στοίβα από φυλλάδια για τη διαδήλωση πάνω στον πάγκο του μαγαζιού του (ενώ συνήθως οι μουσουλμάνοι της περιοχής προτιμούν να κρατάνε σκυμμένο το κεφάλι παρά να αντιδρούν).

Η πορεία προσέλκυσε πολλές χιλιάδες μουσουλμάνες που κατέβηκαν φορώντας τη μαντίλα τους, με τα πρόσωπά τους να δείχνουν χαρά και έκπληξη, καθώς τα πλήθη φώναζαν «Αν σας αρέσει να ζείτε μαζί με μουσουλμάνους, χειροκροτήστε!» και «Αλληλεγγύη στις γυναίκες που φορούν μαντίλα!». Ο ύμνος των κίτρινων γιλέκων διασκευάστηκε και τραγουδήθηκε μαζικά: «Είμαστε εδώ, είμαστε εδώ, κι ας μην το θέλει ο Μπλανκέ είμαστε εδώ! Για την τιμή των μουσουλμάνων, για το σεβασμό προς τις μητέρες μας, κι ας μην το θέλει ο Μπλανκέ είμαστε εδώ!». Υπήρχαν γαλλικές σημαίες και πολλές αυτοσχέδιες πικέτες που έγραφαν: «Είμαστε υπερήφανοι που είμαστε Γάλλοι ΚΑΙ Μουσουλμάνοι». Ακούγονταν συνθήματα όπως: «Κινδυνεύουμε, δεν είμαστε επικίνδυνοι!», «Ναι στην κριτική των θρησκειών! Όχι στο μίσος κατά των πιστών!» και «Οι μουσουλμάνοι δεν είναι το πρόβλημα: οι ισλαμοφοβικοί ξεχειλίζουν από μίσος!».

Παλιότεροι αγωνιστές κατά της ισλαμοφοβίας, σαν εμένα, ήμασταν βαθιά συγκινημένοι: Αυτή τη στιγμή την περιμέναμε εδώ και 25 χρόνια. Αυτή η αλλαγή στην Αριστερά οφείλεται σε διάφορους παράγοντες, πέρα από την κλιμάκωση των επιθέσεων εναντίον μουσουλμάνων στο πρόσφατο επεισόδιο πυροβολισμών, η βία του οποίου σόκαρε πολλούς που δεν είχαν αντιδράσει ιδιαίτερα σε λιγότερο βίαιες επιθέσεις.

Καταρχήν, οι μη-λευκές οργανώσεις, με μέλη πολλές μουσουλμάνες γυναίκες, που παλεύουν ενάντια στο ρατσισμό της αστυνομίας ιδιαίτερα, αλλά και ενάντια στην ισλαμοφοβία, ανέπτυξαν τα τελευταία χρόνια τα δικά τους μικρά, αλλά δυναμικά δίκτυα αγώνα, τα οποία μπορούν να κατεβάσουν στο δρόμο μερικές χιλιάδες κόσμο. Όπως συνέβη και στο παρελθόν με τους ομοφυλόφιλους και με τις γυναίκες, οι καταπιεσμένοι, καθώς κινητοποιούνται ανεξάρτητα από την Αριστερά, δίνουν μαθήματα στους αριστερούς αγωνιστές πώς να βελτιώσουν κι αυτοί τη δική τους πολιτική.

Δεύτερον, μέσα σε όλες τις οργανώσεις της ριζοσπαστικής ή επαναστατικής Αριστεράς, οι μικρές μειοψηφίες που έχουν αντιληφθεί τη σημασία της ενεργητικής αντιπαράθεσης με την ισλαμοφοβία έχουν επιμείνει σκληρά εδώ και 20 χρόνια και τώρα είναι σημαντικά μεγαλύτερες σε αριθμό (αν και εξακολουθούν να είναι μειοψηφίες σε κάθε οργάνωση).

Τρίτον, υπάρχει αλλαγή γενιάς. Τα μεγαλύτερης ηλικίας «αντι-θρησκευτικά» στελέχη είτε στις φεμινιστικές οργανώσεις, είτε στα συνδικάτα, είτε στη ριζοσπαστική ή επαναστατική Αριστερά, ευτυχώς δεν καταφέρνουν να πείσουν τις νεότερες γενιές αγωνιστών-στριών. Αυτές είναι βαθιά ενσωματωμένες μέσα σε πολυπολιτισμικές κοινότητες ήδη απ’ τα χρόνια του σχολείου και δεν μπορούν να καταλάβουν γιατί οι μουσουλμάνοι συνομήλικοί τους δεν θα έπρεπε να αντιμετωπίζονται όπως όλοι οι άλλοι, αντί να εξοστρακίζονται λες και κατέχουν δυνάμεις Μαύρης Μαγείας.

Η διαδήλωση της Κυριακής μετέφερε τη σύγκρουση στα ΜΜΕ. Ο Μπλανκέ, ο υπουργός Παιδείας του Μακρόν, έκανε λόγο για «μια αξιοθρήνητη πρωτοβουλία» που αντιτίθεται στις αρχές ενός κοσμικού κράτους. Το (όλο και περισσότερο μπλερικό) Σοσιαλιστικό Κόμμα αρνήθηκε να συμμετάσχει στην πορεία. Κάποια από τα μέλη του απηύθυναν κάλεσμα για εναλλακτικό συλλαλητήριο την επόμενη Κυριακή «Υπέρ της κοσμικότητας και κατά του ρατσισμού». Πολιτικά στελέχη της Αριστεράς (μεταξύ των οποίων και κάνα δυό που είχαν υπογράψει το κάλεσμα στη διαδήλωση) ξεψάχνιζαν τον κατάλογο με τις 400 αρχικές υπογραφές, με την ελπίδα να βρουν ανάμεσά τους κάποιον που έχει αντιδραστικές απόψεις για οποιοδήποτε  ζήτημα, προκειμένου να βρουν δικαιολογία να αποστασιοποιηθούν από τη διαδήλωση. Κυκλοφορεί μια γελοιογραφία στην οποία ένας αριστερός ακτιβιστής ερωτάται: «Θα κατέβεις στη διαδήλωση ενάντια στην ισλαμοφοβία;». Δείχνει αβέβαιος και ρωτά ανήσυχα «Δεν ξέρω. Δεν φαντάζομαι να έχει και μουσουλμάνους, έτσι;».

Θα υπάρξει λυσσασμένη αντίδραση από τα ισλαμοφοβικά τμήματα της Αριστεράς και από τη Δεξιά, δυνάμεις που είναι και οι δύο αρκετά καλά οργανωμένες. Υπάρχει και ένα δημοφιλές εβδομαδιαίο περιοδικό, το «Marianne», το οποίο απευθύνεται σε κοσμικούς Ισλαμοφοβικούς, που νομίζουν ότι ανήκουν στην Αριστερά. Σε κάθε αριστερή οργάνωση ή συνδικάτο που υποστήριξε τη διαδήλωση, υπήρξε και μεγάλος αριθμός μελών τους που αρνήθηκαν να τη στηρίξουν. Πολύ λίγα συνδικάτα έφεραν τελικά τα πανό τους στην πορεία. Υπάρχει ανάγκη να πεισθούν αυτοί οι άνθρωποι. Στο μεταξύ, η Μαρίν Λεπέν επιχειρεί να δημιουργήσει πόλωση σε σχέση με την πορεία, ισχυριζόμενη ότι όσοι την υποστηρίζουν παίζουν το παιχνίδι του ισλαμικού φονταμενταλισμού και κατηγορεί την Ανυπόταχτη Γαλλία ότι στην πραγματικότητα είναι η Ισλαμική Γαλλία (λογοπαίγνιο με το la France Insoumise και το la France Ιslamist). Οι υπουργοί του Μακρόν κάνουν το γύρο των τηλεοπτικών στούντιο, εξηγώντας πόσο «ανόητη και αφελής» είναι η Αριστερά.

Αλλά τουλάχιστον ξεκίνησε η μάχη. Η διαδήλωση ήταν ένα τεράστιο βήμα προς τα εμπρός. Το πρωτοσέλιδο της τοπικής εφημερίδας του Παρισιού την περασμένη εβδομάδα έγραφε: «Οι μουσουλμάνοι αντιμέτωποι με το ρατσισμό», ενώ ακόμη και άγριες επιθέσεις στο παρελθόν δεν είχαν προκαλέσει παρά μόνο τοπικές διαδηλώσεις με καμιά διακοσαριά μουσουλμάνους και τους πάντα ίδιους 20 περίπου αγωνιστές διάφορων αριστερών οργανώσεων. Ορισμένοι μουσουλμάνοι αγωνιστές είναι κατανοητά επιφυλακτικοί και ισχυρίζονται ότι η αιτία της κινητοποίησης πολιτικών δυνάμεων είναι οι επερχόμενες δημοτικές εκλογές και η αναζήτηση ψήφων.

Αλλά αυτό είναι απίθανο. Η πικρή αλήθεια για την Αριστερά στη Γαλλία είναι ότι μια οργάνωση είναι πιο πιθανό να χάσει ψήφους, επειδή υποστηρίζει τους μουσουλμάνους απ’ ό,τι να κερδίσει. Μια δημοσκόπηση που δημοσιεύθηκε την περασμένη εβδομάδα έδειξε ότι τα δύο τρίτα των Γάλλων πολιτών πιστεύουν ότι θα πρέπει να απαγορευτεί στις μητέρες που φορούν μαντίλες να συμμετέχουν ως συνοδοί στις σχολικές εκδρομές! Υπάρχει επείγουσα ανάγκη για μια πλατειά εκστρατεία κατά της ισλαμοφοβίας.

Ο Ζαν-Λυκ Μελανσόν, επικεφαλής της κοινοβουλευτικής ομάδας της Ανυπόταχτης Γαλλίας, αποτελούμενης από 17 βουλευτές, μερικοί από τους οποίους είναι σαφώς δυσαρεστημένοι από αυτή τη διαδήλωση, σήκωσε λάβαρο (ενώ προηγουμένως ακόμη και η ρητορική του εναντίωση στην ισλαμοφοβία ήταν συχνά ασαφής κι αμφιλεγόμενη). Είναι σίγουρο ότι θα υπάρξουν αποχωρήσεις από την Ανυπόταχτη Γαλλία εξαιτίας αυτής της διαδήλωσης (η ΑΓ περιλαμβάνει αριστερά ρεύματα πολύ σκληροπυρηνικής κοσμικότητας), οπότε ήταν πολύ ενθαρρυντικό να δούμε ότι ο Μελανσόν στάθηκε ακλόνητος. «Όταν οι μουσουλμάνοι συμπατριώτες μας, που εκπροσωπούν τη δεύτερη μεγαλύτερη θρησκεία στη Γαλλία, στιγματίζονται, προσβάλλονται και απειλούνται σωματικά, είναι καθήκον μας να τους βοηθήσουμε», είπε. Επιπλέον, το πρωτοσέλιδο της εβδομαδιαίας εφημερίδας του Νέου Αντικαπιταλιστικού Κόμματος καλούσε τον κόσμο να κατέβει στη διαδήλωση. Έδωσε το παρόν ακόμα και η τροτσκιστική οργάνωση Lutte Ouvrière (η οποία κατά το παρελθόν υποστήριζε με ενθουσιασμό τους νόμους κατά της μουσουλμανικής μαντίλας).

Εάν αυτή η αντεπίθεση έχει διάρκεια, θα μπορούσε να αφαιρέσει από τα χέρια του Μακρόν το ισχυρό όπλο του «διαίρει και βασίλευε». Καθώς τα συνδικάτα στους τομείς των συγκοινωνιών, της εκπαίδευσης και της υγείας ετοιμάζονται για μαζικές απεργίες από τις 5 Δεκεμβρίου και μετά, η ενότητα κατά του ρατσισμού και της ισλαμοφοβίας μπορεί να δώσει μεγάλη ώθηση στην τάξη μας. Στις συνθήκες αυξανόμενης φτώχειας (9,3 εκατομμύρια κάτω από το όριο της φτώχειας), στο επίκεντρο πρέπει να βρεθεί η ταξική οργή και όχι η ρατσιστική διαίρεση μεταμφιεσμένη ως τάχα υπεράσπιση του κοσμικού πολιτισμού.

* Ο John Mullen είναι επαναστάτης σοσιαλιστής και υποστηρικτής της Ανυπόταχτης Γαλλίας στην περιοχή του Παρισιού.