«Όχι στο Μουντιάλ σκλαβιάς του Κατάρ!»

Απλήρωτοι εργάτες επί μήνες. Κατάσχεση διαβατηρίων και άρνηση έκδοσης δελτίων ταυτότητας από εργοδότες. Απαγόρευση πρόσβασης σε πόσιμο νερό, σε συνθήκες απόλυτου καύσωνα. Περίπου στους 30 μετανάστες αναζήτησαν καταφύγιο στην πρεσβεία τους για να γλυτώσουν από την βίαιη μεταχείριση των εργοδοτών τους.

Σαράντα τέσσερις νεκροί εργάτες μέσα σε διάστημα δυο μηνών…

Οι αποκαλύψεις της εφημερίδας Guardian όσον αφορά τις συνθήκες εργασίας, εν έτει 2013, σε μια ταχέως αναπτυσσόμενη και αναμφίβολα πλούσια χώρα σαν το Κατάρ, ήρθαν να συνταράξουν την παγκόσμια κοινότητα, συμπεριλαμβανομένων των ανθρώπων γύρω από το ποδόσφαιρο.

Το πλάνο του Μπλάτερ

Ήταν 2 Δεκεμβρίου του 2010 όταν ο Ζεπ Μπλάτερ ανακοίνωσε ότι το Κατάρ θα αναλάβει την διοργάνωση του Μουντιάλ του 2022. Το πλάνο αρκετά εντυπωσιακό. Υπερσύγχρονα γήπεδα με κλιματισμό, χωριά που θα χτιστούν από το μηδέν για να φιλοξενήσουν τους επισκέπτες, εξοπλισμοί τελευταίας τεχνολογίας και προπονητικά κέντρα που θα ζηλεύουν οι χώρες της Δύσης.

Νέοι δρόμοι, ολοκαίνουργιο αεροδρόμιο, αερογέφυρα που θα ενώνει το Κατάρ με το γειτονικό Μπαχρέιν, νέο υπερσύγχρονο σιδηροδρομικό δίκτυο και 55 χιλιάδες δωμάτια ξενοδοχείων που θα εξυπηρετήσουν όσους επισκεφτούν την χώρα. Έργα υποδομής των οποίων το συνολικό κόστος υπολογίζεται στα 100 δισεκατομμύρια δολάρια!

Κραυγή αγωνίας

Οι ψίθυροι, όμως, δεν άργησαν να ακουστούν και να μετατραπούν σε φωνές. Οι αμφιβολίες για την διεξαγωγή του Μουντιάλ σε μια χώρα σαν το Κατάρ την περίοδο του καλοκαιριού που η θερμοκρασία αγγίζει τους 50 βαθμούς Κελσίου, δώσανε την θέση τους σε καταγγελίες για δωροδοκία δύο μελών της ΦΙΦΑ από ανθρώπους του Κατάρ.

Τον προηγούμενο μήνα οι φωνές αυτές, έγιναν κραυγές. Κραυγές απελπισμένων μεταναστών στο Κατάρ, οι οποίες πνίγονταν τόσο καιρό, βγήκαν στην επιφάνεια και τα στοιχεία που αποκαλύφθηκαν είναι πραγματικά συνταρακτικά.

Οι εργαζόμενοι μετανάστες, η πλειοψηφία των οποίων προέρχεται από το Νεπάλ, βλέπουν μέρα με την μέρα τα δικαιώματα τους να καταπατούνται όλο και περισσότερο. Οι περισσότεροι από αυτούς βρίσκονται μπροστά σε ένα ολοκληρωτικό αδιέξοδο. Κάποιοι από αυτούς δουλεύουν κάθε μέρα στους 40-50 βαθμούς Κελσίου, χωρίς να έχουνε πρόσβαση σε πόσιμο νερό, την ώρα που οι εργοδότες τους αρνούνται να τους πληρώσουν.

Τα διαβατήρια μαζί με τα υπόλοιπα έγγραφα τους βρίσκονται στα χέρια των εργοδοτών, οι οποίοι αρνούνται να τους τα επιστρέψουν, αλλά ακόμα και αν τους τα έδιναν πίσω η έξοδος από την χώρα ή η αλλαγή εργοδότη θα ήταν ανέφικτη.

Σύστημα… σκλαβιάς

Αιτία είναι το «σύστημα Καφάλα», το οποίο έχει θεσπιστεί εδώ και μερικά χρόνια στο Κατάρ. Σύμφωνα με αυτό κανένας εργάτης δεν μπορεί να αποχωρήσει ούτε από την εταιρία που εργάζεται – και η οποία έχει πληρώσει για την βίζα του –, αλλά ούτε και από την χώρα, χωρίς την συγκατάθεση του εργοδότη του.

Τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι εργαζόμενοι μετανάστες στο Κατάρ δεν σταματούν εκεί. Ακόμα και αν παραλάβουν τα έγγραφα και την βίζα τους και αποσπάσουν την υπογραφή του εργοδότη προσπαθώντας να αποχωρήσουν, πολλοί από αυτούς έχουν επιβαρυνθεί με δάνεια από πρακτορεία εύρεσης εργασίας στην χώρα τους, το επιτόκιο των οποίων μπορεί να αγγίζει το 36%.

Την ώρα που οι άνθρωποι αυτοί είναι εγκλωβισμένοι σε μια κατάσταση δουλείας, οι αρμόδιοι της ΦΙΦΑ κωλυσιεργούν επικίνδυνα. Ο Ζεπ Μπλάτερ δήλωσε προβληματισμένος από την κατάσταση και παράλληλα δεσμεύτηκε να συναντήσει τον Εμίρη του Κατάρ για να δοθούν οι απαραίτητες εξηγήσεις. Ενώ ο αριθμός των νεκρών εργαζόμενων μεταναστών –οι οποίοι υπολογίζεται ότι αποτελούν το 90% του εργατικού δυναμικού της χώρας – ανεβαίνει, φορείς όπως η Διεθνής Συνομοσπονδία Συνδικάτων (ITUC), προσπαθούν να αντιδράσουν αναδεικνύοντας την κατάσταση στο Κατάρ και πιέζοντας την ΦΙΦΑ να λάβει μέτρα και να υπερασπιστεί τα θεμελιώδη ανθρώπινα δικαιώματα των εργατών.

Το othersidefootball.com επικοινώνησε με την γενική γραμματέα της Διεθνούς Συνομοσπονδίας Συνδικάτων, Σάραν Μπάροου, την «φωνή» των εργατών ανά τον κόσμο, η οποία λέει πράγματα που θα συζητηθούν…

Σε προηγούμενη συνέντευξη σας σε ελληνική εφημερίδα (Αυγή, 10/2/2013) προβλέψατε ότι οι εργάτες που θα πεθάνουν κατά την διάρκεια των έργων στο Κατάρ θα είναι περισσότεροι από τους ποδοσφαιριστές που θα πατήσουν το πόδι τους στο γήπεδο. Η εφημερίδα «The Guardian» αποκάλυψε ότι 44 εργάτες έχασαν την ζωή τους στο Κατάρ μεταξύ της 4ης Ιουνίου και 8ης Αυγούστου. Ποιες ήταν οι κινήσεις που κάνατε αυτούς τους μήνες για να αποτρέψετε αυτά τα δυσάρεστα περιστατικά;

«Οι αρχές του Κατάρ οι οποίες είναι υπεύθυνες για τους εργάτες στην χώρα δεν έχουν κάνει ακόμα κανένα βήμα για να προστατέψουν τους εργάτες και τα δικαιώματα τους. Θα προκύψουν περισσότεροι θάνατοι στο Κατάρ αν δεν ληφθούν άμεσα μέτρα από τις αρχές του Κατάρ και την ΦΙΦΑ. Η Παγκόσμια Ομοσπονδία έθεσε μια προϋπόθεση, να προστατεύονται τα δικαιώματα των εργατών, ώστε το Κατάρ να φιλοξενήσει το Μουντιάλ του 2022 και η χώρα πρέπει να θέσει σε εφαρμογή τους διεθνείς κανόνες για την προστασία των εργατών».

Στην ίδια συνέντευξη είπατε ότι η κυβέρνηση του Κατάρ υποσχέθηκε να προβεί σε κάποιες αλλαγές όσων αφορά το σύστημα χορήγησης βίζα για τους εργάτες. Υπήρξε καμία πρόοδος σε αυτό το θέμα;

«Οι αρχές του Κατάρ δεν σημείωσαν καμία πρόοδο όσον αφορά τις προσπάθειες για αλλαγή του συστήματος Καφάλα ή το να δώσουν στους εργάτες την ελευθερία να συνεταιρισθούν και το δικαίωμα να συμμετέχουν σε συνδικαλιστικές οργανώσεις».

Πιέσατε τις αρμόδιες αρχές του Κατάρ να δράσουν πάνω σε αυτό το ζήτημα;

«Τον Μάρτιο του 2013 η Διεθνής Ομοσπονδία Συνδικάτων (ITUC) υπέβαλλε καταγγελία στο Υπουργείο Εργασίας εναντίον 6 επιχειρήσεων στο Καταρ, μετά από την επικοινωνία εργατών με την Δ.Ο.Σ. για να παρουσιάσουν τις υποθέσεις τους. Μια από αυτές τις περιπτώσεις περιλαμβάνει αποδεικτικά στοιχεία μέσω βίντεο εργατών στα μάρμαρα. Οι αρχές του Κατάρ δεν ανέλαβαν δράση…

Το επίμαχο βίντεο στο οποίο οι κόφτες μαρμάρων εξηγούν τις άκρως επικίνδυνες συνθήκες κάτω από τις οποίες εργάζονται: http://www.youtube.com/watch?v=1g6ry7xtbs4».

Ο αριθμός των εργατών που θα προσληφθούν μέσα στα επόμενα χρόνια αναμένεται να είναι έως και 1.5 εκατομμύριο. Πως μπορεί αυτή η κατάσταση να τελειώσει, πριν να έχουμε περισσότερους θανάτους;

«Οι νομικές και πολιτικές λύσεις που θα δώσουν στους εργάτες τα δικαιώματα τους και θα δημιουργήσουν τις προϋποθέσεις για ένα ασφαλές Μουντιάλ το 2022 είναι στην διάθεση της κυβέρνησης του Κατάρ και είναι οι εξής: Να σταματήσουν το σύστημα Καφάλα και έτσι οι εργάτες θα μπορούν να αλλάζουν εργοδότες και να εγκαταλείψουν ελεύθερα την χώρα. Να περάσουν νομοθεσίες που θα επιτρέπουν την ελευθερία του συνεταιρίζεσθαι για τους μετανάστες που εργάζονται, δίνοντάς τους το δικαίωμα να σχηματίσουν και να συμμετέχουν σε συνδικάτα ώστε να μπορούν να διαπραγματεύονται συλλογικά για δίκαιους μισθούς και ασφαλή εργασία. Να επαναδιαμορφώσουν το σύστημα παραπόνων, όσο αφορά τις καταγγελίες εργασίας. Να συνεργαστούν με διεθνείς εταιρίες προσλήψεων ώστε να τελειώσουν οι μαζικές προσλήψεις εργαζομένων μεταναστών».

Επικοινωνήσατε με την ΦΙΦΑ μετά τις αποκαλύψεις για τον αριθμό των νεκρών εργατών; Υπήρξε κάποια αντίδραση;

«Η ΦΙΦΑ προσέφερε μια “εθιμοτυπική επίσκεψη” στον Εμίρη του Κατάρ μετά τις αποκαλύψεις των θανάτων των εργατών. Αυτό είναι κάτι εντελώς ανεπαρκές και αδυνατεί να θέσει σε εφαρμογή κάποιο σχέδιο για να σταματήσουν τους θανάτους».

Μπορείτε να μας περιγράψετε περιληπτικά τι σημαίνει το σύστημα Καφάλα για τους εργάτες και τα συνδικάτα;

«To “Σύστημα Καφάλα” δεσμεύει τους εργάτες στους εργοδότες τους, αποσπώντας τους την οποιαδήποτε ελευθερία ή ανεξαρτησία να μιλήσουν για τις συνθήκες εργασίας τους χωρίς φόβο. Οι εργαζόμενοι μετανάστες – ανεξαρτήτως εθνικότητας – δεν μπορούν να αλλάξουν θέσεις εργασίας χωρίς την άδεια του εργοδότη τους και δεν μπορούν να φύγουν από την χώρα εκτός εάν ο εργοδότης υπογράψει την άδεια εξόδου τους».

Σύμφωνα με ισχυρισμούς το Κατάρ θα ξοδέψει περίπου 100 δισεκατομμύρια δολάρια για το πρόγραμμα υποδομών το οποίο περιλαμβάνει την κατασκευή εγκαταστάσεων οι οποίες θα χρησιμοποιηθούν για το Μουντιάλ του 2022. Ποια είναι η αντίδραση σας όσων αφορά το όραμα του Κατάρ;

«Ήρθε η ώρα για τη ΦΙΦΑ να ανακηρύξει επανάληψη της ψηφοφορίας για το Μουντιάλ του 2022, εκτός εάν το Κατάρ συμμορφωθεί. Δεν πρέπει να υπάρξει Μουντιάλ χωρίς να προστατεύονται τα δικαιώματα των εργαζομένων».

Εσείς περιμένετε από τη ΦΙΦΑ να αλλάξει η χώρα διεξαγωγής του Μουντιάλ;

Ένα δίκτυο πρακτικών που καταλήγουν σε θανάτους εργατών στο Κατάρ βαραίνουν πολυεθνικές εταιρείες, την κυβέρνηση του Κατάρ και τη ΦΙΦΑ. Μπορώ να φανταστώ τον Σεπ Μπλάτερ να αλλάζει τη χώρα διεξαγωγής, αν και έχει πει ότι η διοργάνωση θα διεξαχθεί κανονικά εκεί. Ωστόσο, η πίεση στη ΦΙΦΑ για να απομακρύνει το Μουντιάλ από το Εμιράτο ολοένα θα αυξάνεται».

Πιστεύετε ότι η κατάσταση για τους εργάτες στο Κατάρ αυτή τη στιγμή μπορεί να θεωρηθεί «σύγχρονη σκλαβιά»;

«Το Κατάρ είναι ένα κράτος σκλάβων του 21ου αιώνα…»

Συνέντευξη-Επιμέλεια: Πάνος Κωστόπουλος