Ανεργία, κατάρτιση, μαθητεία, μετανάστευση για τη νεολαία

Αν κα­νείς πε­ρι­πλα­νη­θεί δια­δι­κτυα­κά σε site σχε­τι­κά με εύ­ρε­ση ερ­γα­σί­ας, σε επί­ση­μες κρα­τι­κές ιστο­σε­λί­δες, ή ακόμα και σε αυτήν του ΟΑΕΔ, σί­γου­ρα θα βρε­θεί μπρο­στά σε πολλά δη­μο­σιεύ­μα­τα και εξαγ­γε­λί­ες σχε­τι­κά με την απα­σχό­λη­ση των νέων και θα δει «νέα προ­γράμ­μα­τα απα­σχό­λη­σης», «επι­τα­γή ει­σό­δου στην αγορά ερ­γα­σί­ας», «προ­γράμ­μα­τα κοι­νω­φε­λούς χα­ρα­κτή­ρα», «ωφε­λού­με­νοι», «επι­δό­μα­τα» κλπ. Στη συ­νέ­χεια σί­γου­ρα θα πέσει πάνω στη χαρά επι­τυ­χί­ας του Σα­μα­ρά για το γε­γο­νός ότι η ανερ­γία δεν έχει ξε­πε­ρά­σει το 28% και έπει­τα θα κα­τα­λή­ξει διε­ρω­τώ­με­νος, γιατί ο ίδιος, όντας πτυ­χιού­χος γύρω στα 25, μένει ακόμα με τους γο­νείς του, δεν έχει κα­τα­φέ­ρει να βρει κάπου δου­λειά και οι φίλοι του συ­νε­χώς με­τα­να­στεύ­ουν. Μάλ­λον τε­λι­κά η πραγ­μα­τι­κό­τη­τα της ση­με­ρι­νής νε­ο­λαί­ας δια­φέ­ρει από την ει­κό­να των συ­νε­χώς προ­στι­θέ­με­νων «προ­γραμ­μά­των κα­τάρ­τι­σης» (προς μια ανο­δι­κή πο­ρεία ερ­γα­σια­κής εξέ­λι­ξης;) και μοιά­ζει πε­ρισ­σό­τε­ρο με την ει­κό­να μιας πτω­τι­κής πο­ρεί­ας προς τα πιο πλητ­τό­με­να κομ­μά­τια της ση­με­ρι­νής κοι­νω­νί­ας. 

Μπο­ρεί λοι­πόν ακόμα η επί­ση­μα κα­τα­γε­γραμ­μέ­νη ανερ­γία να βρί­σκε­ται στο 27,8%, αλλά στους νέους τα πο­σο­στά έχουν ήδη πιά­σει την κο­ρυ­φή με το 60% των κάτω από 25 ετών να μην βρί­σκουν δου­λειά. Και προς το παρόν τα νού­με­ρα αυτά δεν φαί­νε­ται να αλ­λά­ζουν, καθώς η πρό­βλε­ψη του ΙΝΕ/ΓΣΕΕ είναι ότι η συ­νο­λι­κή  επί­ση­μη ανερ­γία το 2014 θα δια­μορ­φω­θεί στο 30%-31%. Πα­ρό­λο που γνω­ρί­ζει έξαρ­ση μέσα στην κρίση, η ανερ­γία ανέ­κα­θεν συ­νέ­φε­ρε τους «από πάνω».

Εφε­δρι­κός στρα­τός
Η ύπαρ­ξη ενός εφε­δρι­κού στρα­τού ερ­γα­σί­ας είναι ιδα­νι­κή για να περ­νούν μια σειρά μέτρα –μειώ­σεις μι­σθών ερ­γα­ζο­μέ­νων, μειω­μέ­νες απο­δο­χές νέο-προ­σλη­φθέ­ντων, τρο­μο­κρα­τία αντί συν­δι­κα­λι­σμού στο χώρο ερ­γα­σί­ας υπό το φόβο της από­λυ­σης κλπ. Η –σε εκρη­κτι­κούς ρυθ­μούς– με­τα­νά­στευ­ση των νέων για δου­λειά εκτός συ­νό­ρων, η «επι­στρο­φή τους στο σπίτι» και στην οι­κο­γέ­νεια και τα μη­δε­νι­κά επι­δό­μα­τα ανερ­γί­ας, είναι κά­ποια μόνο από τα δε­δο­μέ­να της κα­θη­με­ρι­νό­τη­τας της ση­με­ρι­νής νε­ο­λαί­ας.

Αν ήθελε όμως κα­νείς να μι­λή­σει και για την κα­τά­στα­ση όσων νέων ερ­γά­ζο­νται κάπου, θα έπρε­πε να κάνει μια σο­βα­ρή αλ­λα­γή στη γλώσ­σα του: να στα­μα­τή­σει να χρη­σι­μο­ποιεί τη λέξη «ερ­γα­σία», όταν ανα­φέ­ρε­ται σε αν­θρώ­πους του­λά­χι­στον κάτω των 30 ετών και να αρ­χί­σει να μι­λά­ει με τη γλώσ­σα της κυ­βέρ­νη­σης (η οποία πολύ «τίμια» ανα­φέ­ρει): απα­σχό­λη­ση – κα­τάρ­τι­ση – μα­θη­τεία – ωφε­λού­με­νοι. Τα προ­γράμ­μα­τα «Voucher: Επι­τα­γή ει­σό­δου στην αγορά ερ­γα­σί­ας» ή τα «Προ­γράμ­μα­τα Κοι­νω­φε­λούς Ερ­γα­σί­ας» είναι χα­ρα­κτη­ρι­στι­κά πα­ρα­δείγ­μα­τα. Εγκα­θι­δρύ­ουν ένα νέο μο­ντέ­λο ερ­γα­σια­κών σχέ­σε­ων, με ερ­γα­ζό­με­νους που δεν έχουν κα­νέ­να απο­λύ­τως δι­καί­ω­μα, αφού δεν εντάσ­σο­νται στην πάγια ερ­γα­τι­κή νο­μο­θε­σία, που είναι ενοι­κια­ζό­με­νοι μέσω των «Πα­ρό­χων Κα­τάρ­τι­σης» (Κέ­ντρα Επαγ­γελ­μα­τι­κής Κα­τάρ­τι­σης που λαμ­βά­νουν από το κρά­τος «χρη­μα­τι­κά ποσά με το κε­φά­λι»), που δεν λαμ­βά­νουν απευ­θεί­ας κα­τα­βο­λή μι­σθού, αλλά ένα επί­δο­μα στο τέλος του προ­γράμ­μα­τος, που δεν έχουν ασφά­λι­ση και έν­ση­μα και που φυ­σι­κά δεν έχουν καμία δυ­να­τό­τη­τα διεκ­δί­κη­σης συλ­λο­γι­κών δι­καιω­μά­των. Και μαζί με όλα αυτά, όπως φα­νε­ρώ­νει και το πα­ρά­δειγ­μα των Κοι­νω­φε­λών Προ­γραμ­μά­των, οι «ωφε­λού­με­νοι» αυτοί κα­λύ­πτουν πά­γιες και διαρ­κείς ανά­γκες που έχουν προ­κύ­ψει από τις μα­ζι­κές απο­λύ­σεις και τις δια­θε­σι­μό­τη­τες που πραγ­μα­το­ποιού­νται από την ίδια κυ­βέρ­νη­ση, την ίδια στιγ­μή.  

Η κα­τά­στα­ση όμως δεν στα­μα­τά εδώ. Αν τα πα­ρα­πά­νω προ­γράμ­μα­τα μο­νι­μο­ποιούν το μο­ντέ­λο της ελα­στι­κής απα­σχό­λη­σης για τη νε­ο­λαία, εξί­σου δια­δε­δο­μέ­νη κα­τά­στα­ση είναι και η «μαύρη ερ­γα­σία». Εκεί η δια­πραγ­μά­τευ­ση μπο­ρεί να μη γί­νε­ται μέσω των ΚΕΚ, γί­νε­ται όμως με το αφε­ντι­κό που στις πε­ρισ­σό­τε­ρες πε­ρι­πτώ­σεις όχι μόνο δεν δια­πραγ­μα­τεύ­ε­ται μισθό στα όρια του βα­σι­κού (αντί­θε­τα προ­σφέ­ρει περί τα 300-350 ευρώ μη­νιαί­ως), αλλά και δεν έχει καμία πρό­θε­ση να ασφα­λί­σει τον ερ­γα­ζό­με­νο. Έτσι και εδώ τα πε­ρι­θώ­ρια διεκ­δί­κη­σης αυ­ξή­σε­ων, υπε­ρω­ριών, αδειών και οποιου­δή­πο­τε άλλου δι­καιώ­μα­τος είναι μη­δε­νι­κά, καθώς ο φόβος της από­λυ­σης είναι πα­ντα­χού παρών, όπως και η ανα­λω­σι­μό­τη­τα του ερ­γα­ζό­με­νου με το δε­δο­μέ­νο των χι­λιά­δων ανέρ­γων και του καλ­λιερ­γού­με­νου αντα­γω­νι­σμού επι­βί­ω­σης. 

Κοινή ορ­γά­νω­ση
Με βάση τα πα­ρα­πά­νω γί­νε­ται φα­νε­ρό ότι ο άνερ­γος ή ο επι­σφα­λώς ερ­γα­ζό­με­νος δεν έχει τί­πο­τα να χω­ρί­σει με τον ιδιω­τι­κό ή δη­μό­σιο υπάλ­λη­λο που απο­λύ­ε­ται ή μειώ­νε­ται ο μι­σθός του. Είναι φα­νε­ρή επί­σης η ανα­γκαιό­τη­τα της κοι­νής ορ­γά­νω­σης όλων των κομ­μα­τιών της ερ­γα­σί­ας, πρώτα απ’ όλα στους αντί­στοι­χους χώ­ρους και σω­μα­τεία και έπει­τα και στις γει­το­νιές. Με βα­σι­κό­τε­ρο το αί­τη­μα για μό­νι­μη και στα­θε­ρή δου­λειά για όλους, με αξιο­πρε­πείς αμοι­βές και ασφά­λι­ση. Ήδη δομές ορ­γά­νω­σης έχουν ξε­κι­νή­σει να είναι φω­τει­νά πα­ρα­δείγ­μα­τα ακόμα και σε δύ­σκο­λους χώ­ρους όπου επι­κρα­τούν σκλη­ρές ερ­γα­σια­κές συν­θή­κες.

Μόνο με τη συλ­λο­γι­κή ορ­γά­νω­ση, διεκ­δί­κη­ση και πάλη, θα γίνει δυ­να­τή η εξά­λει­ψη της ερ­γα­σί­ας χωρίς δι­καιώ­μα­τα, η κα­τα­πο­λέ­μη­ση της ανερ­γί­ας και ο στό­χος της αξιο­πρε­πούς ερ­γα­σί­ας και δια­βί­ω­σης. 

*Η Εύα Πα­πα­τζα­νή είναι αρ­χι­τέ­κτο­νας μη­χα­νι­κός, «ωφε­λού­με­νη» προ­γράμ­μα­τος Voucher