4ο Συνέδριο ΣΥΡΙΖΑ: Η διαλυτική κρίση του κόμματος των Κασσελάκη-Τσίπρα

Στην κα­λύ­τε­ρη, μπο­ρούν να ελ­πί­ζουν σε συ­μπλη­ρω­μα­τι­κό ρόλο σε πο­λι­τι­κά σχέ­δια που θα χτί­σουν άλλοι και αλλού. Σε πο­λι­τι­κά σχέ­δια που θα αφο­ρούν την κα­θε­στω­τι­κή λει­τουρ­γι­κό­τη­τα και όχι την κοι­νω­νι­κή βάση στην οποία κά­πο­τε ανα­φε­ρό­ταν ο ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ.

Ακόμα και πο­λύ­πει­ροι πο­λι­τι­κοί συ­ντά­κτες του αστι­κού Τύπου σο­κα­ρί­στη­καν από το κλίμα που επι­κρά­τη­σε: Αυτά, λένε, δεν έχουν ξα­να­συμ­βεί σε συ­νέ­δριο της Αρι­στε­ράς. Μόνο που ο ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ, από καιρό, δεν είναι πλέον ένα κόμμα της Αρι­στε­ράς, ενώ αυτό που έγινε στο Φά­λη­ρο δεν ήταν συ­νέ­δριο αλλά ένα game of thrones με αντι­κεί­με­νο τη δια­τή­ρη­ση ή την ανα­δια­νο­μή της εξου­σί­ας στην Κου­μουν­δού­ρου.

Πιο ου­σια­στι­κά ήταν αυτά που συ­νέ­βη­σαν στις πα­ρα­μο­νές του Συ­νε­δρί­ου. Ο Κασ­σε­λά­κης προ­σε­κλή­θη στη Λέσχη της Κη­φι­σιάς και μπρο­στά σε 100 επί­λε­κτους εκ­προ­σώ­πους της καλής κοι­νω­νί­ας ανέ­πτυ­ξε το σχέ­διό του για τη με­τα­τρο­πή του ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ σε κάτι σαν μια βαλ­κα­νι­κή εκ­δο­χή των Αμε­ρι­κα­νών Democrats. Τη θερμή πα­ρου­σί­α­ση του «δεν με κρα­τά­νε από που­θε­νά»-Στέ­φα­νου, ανέ­λα­βε ο «μπρο­στι­νός» εκ­πρό­σω­πος της οι­κο­γέ­νειας Βαρ­δι­νο­γιάν­νη, επι­βε­βαιώ­νο­ντας την υπο­στή­ρι­ξη ση­μα­ντι­κής με­ρί­δας των εφο­πλι­στών στο project Κασ­σε­λά­κης. Τι εν­δια­φέ­ρον έχει για την κυ­ρί­αρ­χη τάξη αυτό το project; Οι κα­πι­τα­λι­στές έχουν την εξου­σία και γι’ αυτό είναι υπο­χρε­ω­μέ­νοι να βλέ­πουν μπρο­στά: η εποχή Μη­τσο­τά­κη κά­πο­τε θα τε­λειώ­σει, η ΝΔ πι­θα­νό­τα­τα θα αντι­με­τω­πί­σει προ­βλή­μα­τα ρήξης της συ­νο­χής με­τα­ξύ κε­ντρώ­ας και ακρο­δε­ξιάς συ­νι­στώ­σας και τότε ένα κε­ντρώο ή «κε­ντρο­α­ρι­στε­ρό» προ­σω­πο­πα­γές κόμμα χωρίς αρχές θα είναι, ίσως, απα­ραί­τη­το για κυ­βερ­νη­τι­κές συμ­μα­χί­ες μιας ή πε­ρισ­σό­τε­ρων χρή­σε­ων. Ένα «κόμμα» τύπου Ρέν­τσι ή Μα­κρόν θα είναι μια χρή­σι­μη εφε­δρεία.

Αυτήν την προ­ο­πτι­κή με­τέ­φε­ρε, χωρίς προ­σχή­μα­τα, ο Κασ­σε­λά­κης στο εσω­τε­ρι­κό του ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ και μά­λι­στα στο παρά 5 ενός συ­νε­δρί­ου που είχε προ­πα­γαν­δι­στεί ως κα­θο­ρι­στι­κό. Το «ερω­τη­μα­το­λό­γιο» που μο­νο­με­ρώς απέ­στει­λε ζη­τώ­ντας έγκρι­ση αλ­λα­γής ονό­μα­τος, συμ­βό­λων και φυ­σιο­γνω­μί­ας του κόμ­μα­τος, προ­α­νάγ­γει­λε μια ποιο­τι­κή, αιφ­νι­δια­στι­κή και ερα­σι­τε­χνι­κά προ­ε­τοι­μα­σμέ­νη με­τάλ­λα­ξη του ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ προς αδιευ­κρί­νι­στη κα­τεύ­θυν­ση. Το μόνο γνώ­ρι­σμα που θα έμενε όρθιο στο «κόμμα» της Κου­μουν­δού­ρου, θα ήταν το ότι έχει επι­κε­φα­λής τον Στέ­φα­νο Κασ­σε­λά­κη. Αυτό ήταν το νόημα της «λευ­κής επι­τα­γής» που ζή­τη­σε ο Κασ­σε­λά­κης και το αί­τη­μά του ισο­δυ­να­μού­σε με την πα­ρά­δο­ση άνευ όρων όλων των άλλων βα­ρό­νων και τσι­φλι­κά­δων του ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ.

Αυτή η απαί­τη­ση έβαλε στην πρίζα τους πά­ντες, συ­μπε­ρι­λαμ­βα­νο­μέ­νου του Αλ. Τσί­πρα που, μέχρι τότε, πε­ριο­ρι­ζό­ταν σε ρόλο «σιω­πη­ρού εγ­γυ­η­τή». Ο Τσί­πρας βρέ­θη­κε μπρο­στά σε δύο νέες δια­πι­στώ­σεις: α) Ο Κασ­σε­λά­κης απο­δει­κνυό­ταν πιο «σκλη­ρό κα­ρύ­δι» από τις προ­βλέ­ψεις. Υπό την εγ­γύ­η­ση και την προ­στα­σία του Τσί­πρα, πα­ρέ­λα­βε ευ­χα­ρί­στως τον ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ, για να ολο­κλη­ρώ­σει τη βρώ­μι­κη δου­λειά μιας νέας εσω­κομ­μα­τι­κής εκ­κα­θά­ρι­σης (χωρίς ο Αλέ­ξης να χρεια­στεί να βάψει τα χέρια του με το αίμα όσων τον κα­τη­γο­ρού­σαν ως υπεύ­θυ­νο για τη συ­ντρι­πτι­κή ήττα του Μάη-Ιού­νη 2023), όμως σε ελά­χι­στους μήνες έδει­ξε ότι δεν είναι κα­θό­λου πρό­θυ­μος να επι­στρέ­ψει κά­πο­τε την κομ­μα­τι­κή εξου­σία στα χέρια του «εγ­γυ­η­τή». β) Ο Κασ­σε­λά­κης άρ­χι­σε να με­τα­κι­νεί τον ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ σε μια πο­λι­τι­κή κα­τεύ­θυν­ση όπου δεν ήταν πλέον δε­δο­μέ­νο ότι θα πε­ρι­λάμ­βα­νε, σε ηγε­τι­κό ρόλο, τον Αλέξη Τσί­πρα.

Ούτως ή άλλως, το σχέ­διο μιας «σο­σιαλ­δη­μο­κρα­τι­κής ανα­σύν­θε­σης», μιας ενο­ποί­η­σης των δυ­νά­με­ων του ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ και του ΠΑΣΟΚ, μετά τις ευ­ρω­ε­κλο­γές και υπό την ηγε­σία του Τσί­πρα, ήταν ένα «σχέ­διο επί χάρ­του», που έμπα­ζε από πα­ντού. Ο Ν. Αν­δρου­λά­κης, και η ηγε­τι­κή ομάδα πίσω του, βλέ­πο­ντας να ενι­σχύ­ε­ται το ΠΑΣΟΚ σε βάρος του ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ, δεν είχαν κα­νέ­να σο­βα­ρό λόγο να ψά­χνουν ένα «συ­νέ­δριο τύπου Επινέ», όπου υπό το πρό­σχη­μα της ενο­ποί­η­σης των σο­σιαλ­δη­μο­κρα­τι­κών δυ­νά­με­ων θα πα­ρέ­δι­δαν την εξου­σία σε έναν νέο Μι­τε­ράν, δη­λα­δή στον Τσί­πρα. Από τη στιγ­μή όπου και στην Κου­μουν­δρού­ρου, ο Κασ­σε­λά­κης εμ­φά­νι­ζε φι­λο­δο­ξί­ες «μα­κράς πνοής», το μόνο που απέ­με­νε για τον Τσί­πρα ήταν η ορι­στι­κή «τι­μη­τι­κή» από­συρ­ση.

Για αυ­τούς τους λό­γους ο αρ­χη­γός της ντρο­πια­στι­κής κω­λο­τού­μπας του 2015 προ­χώ­ρη­σε στην αιφ­νι­δια­στι­κή πα­ρέμ­βα­σή του, λίγη ώρα πριν αρ­χί­σει το συ­νέ­δριο. Το νόημα της πα­ρέμ­βα­σης, αν αφαι­ρέ­σου­με τις σάλ­τσες, ήταν απλό: ο «εγ­γυ­η­τής» ζη­τού­σε πίσω το κόμμα του, ζη­τώ­ντας εκλο­γές και εκτι­μώ­ντας ότι θα ανα­δει­χθεί μια «με­τα­βα­τι­κή» ηγε­σία με πρό­ε­δρο ένα από τα πιστά στε­λέ­χη της φρου­ράς του.

Αν ψάξει κα­νείς για νι­κη­τές στο 4ο Συ­νέ­δριο του ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ, δεν θα τους βρει. Όλοι βγή­καν «τσα­λα­κω­μέ­νοι» από την αθλιό­τη­τα της δια­δι­κα­σί­ας. Όμως υπάρ­χουν ητ­τη­μέ­νοι. Και ο πιο αναμ­φι­σβή­τη­τα ητ­τη­μέ­νος είναι ο Αλέ­ξης Τσί­πρας. Τί­πο­τα απ’ όσα ζή­τη­σε με το διάγ­γελ­μά του δεν υλο­ποι­ή­θη­κε. Ο Κασ­σε­λά­κης πα­ρέ­μει­νε στη θέση του, οι εκλο­γές δεν έγι­ναν, η παλιά «προ­ε­δρι­κή φρου­ρά» πα­ρου­σί­α­σε ένα ση­μα­ντι­κό, όπως απο­δεί­χθη­κε, ρήγμα: την αυ­τό­νο­μη κί­νη­ση της πτέ­ρυ­γας του Ν. Παππά.

Η ερ­μη­νεία είναι απλή. Η στρα­τιά των κα­ριε­ρι­στών που ο ίδιος ο Τσί­πρας προ­σέλ­κυ­σε στον ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ για να δια­τη­ρή­σει τε­χνη­τά την ανερ­μά­τι­στη επι­μο­νή του να ανα­λά­βει ξανά ρό­λους «κυ­βερ­νώ­σας» πα­ρά­τα­ξης, έχει αλ­λά­ξει καί­ρια τη στε­λε­χια­κή σύν­θε­ση του ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ. Σή­με­ρα στην «κερ­κί­δα» του συ­νε­δρί­ου τον τόνο δεν έδι­ναν οι συν­δι­κα­λι­στές και οι ακτι­βι­στές των κι­νη­μά­των, αλλά οι Γκλέ­τσοι και οι πα­ρέ­ες τους. Και στις πρώ­τες σει­ρές των «προ­βε­βλη­μέ­νων», ο ναύ­αρ­χος Απο­στο­λά­κης, η Θε­ο­δώ­ρα Τζά­κρη, η Δ. Αυ­γέ­ρη, η Έλενα Ακρί­τα, οι κα­θη­γη­τά­δες και λοι­ποί «αστέ­ρες» ήταν μια ει­κό­να θλί­ψης και ντρο­πής. Σε αυτό το «στρώ­μα» της διεύ­ρυν­σης του ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ προς τις ανερ­μά­τι­στες περ­σό­νες -που δεν είχαν ποτέ καμιά σχέση με την Αρι­στε­ρά των αγώ­νων- στη­ρί­ζει με­γά­λο μέρος της δύ­να­μής του ο Κασ­σε­λά­κης.

Όμως αυτό το στρώ­μα δεν αρ­κού­σε για να του εξα­σφα­λί­σει μια -έστω ορια­κά επι­βιω­τι­κή- νίκη. Για να προ­κύ­ψει η «ισο­πα­λία» που τον αφή­νει ζω­ντα­νό στην κα­ρέ­κλα του προ­έ­δρου, ο Κασ­σε­λά­κης χρειά­στη­κε τις υπη­ρε­σί­ες της πτέ­ρυ­γας του Νίκου Παππά.

Οι Παπ­πάς-Πο­λά­κης-Γ. Τσί­πρας-Φά­με­λος, υπήρ­ξαν οι αρ­χι­τέ­κτο­νες της μα­νού­βρας που, αφε­νός, απέ­κλειε τις εκλο­γές ανα­μέ­τρη­σης με τον Κασ­σε­λά­κη, ενώ αφε­τέ­ρου «ψα­λί­δι­ζε» τη λευκή επι­τα­γή προς τον πρό­ε­δρο δί­νο­ντας διο­ρία επα­νε­κτί­μη­σης μέχρι την επο­μέ­νη των ευ­ρω­ε­κλο­γών. Συχνά στην ιστο­ρία, σε συν­θή­κες βα­θιάς κρί­σης ενός κόμ­μα­τος, απο­κτά με­γα­λύ­τε­ρο βάρος η πιο γρα­φειο­κρα­τι­κή πτέ­ρυ­γά του. Εδώ πρό­κει­ται για το τμήμα των στε­λε­χών που έχει κάνει «επι­στή­μη» την αντί­λη­ψη ότι το κόμμα είναι μα­γα­ζί και η πο­λι­τι­κή ταυ­τί­ζε­ται με το ντα­λα­βέ­ρι. Όμως αυτή η «επι­στή­μη» δεν έχει τί­πο­τα κοινό με τις πραγ­μα­τι­κές ορ­γα­νω­τι­κές ή πο­λι­τι­κές ικα­νό­τη­τες. Ο Ν. Παπ­πάς συχνά κο­κο­ρεύ­ε­ται για την, τάχα, «μάχη» κατά των ολι­γαρ­χών με επί­δι­κο τον έλεγ­χο των Μέσων Ενη­μέ­ρω­σης. Σε εκεί­νη τη «μάχη» οι ολι­γάρ­χες όχι μόνο δια­τή­ρη­σαν τον έλεγ­χο των ΜΜΕ, όχι μόνο απέ­σπα­σαν μια συμ­φω­νία υπο­βάθ­μι­σης του εγ­γυ­η­τι­κού ρόλου των σω­μα­τεί­ων και των ερ­γα­ζο­μέ­νων στην ενη­μέ­ρω­ση, αλλά το πέ­τυ­χαν και χωρίς να δώ­σουν την πα­ρα­μι­κρή εγ­γύ­η­ση «ου­δε­τε­ρό­τη­τας» απέ­να­ντι στον ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ. Είναι ένα καλό πα­ρά­δειγ­μα για το πώς «το έξυ­πνο πουλί, από τη μύτη πιά­νε­ται…».

Η συμ­μα­χία των νε­ο­προ­ε­δρι­κών και των γρα­φειο­κρα­τών του «πα­λαιού κα­θε­στώ­τος», που όμως πλέον κι­νού­νται με απο­κλει­στι­κό άξονα την ιδιο­τέ­λεια, είχε την υπε­ρο­χή απέ­να­ντι στο συ­να­σπι­σμό των πα­λιών προ­ε­δρι­κών στε­λε­χών που συ­σπει­ρώ­θη­καν στην υπο­ψη­φιό­τη­τα της Γε­ρο­βα­σί­λη. Οι ση­με­ρι­νές πραγ­μα­τι­κό­τη­τες στον ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ πε­ρι­γρά­φο­νται από στιγ­μιό­τυ­πα όπως όταν ο Κα­ρα­νί­κας (!) μπο­ρεί να επι­τί­θε­ται δη­μό­σια στον Τσί­πρα, ή όπως όταν ο ναύ­αρ­χος Απο­στο­λά­κης μπο­ρεί να χλευά­ζει τον Αλέκο Φλα­μπου­ρά­ρη.

Ο συ­σχε­τι­σμός που κα­θο­δή­γη­σε αυτή την κα­τά­λη­ξη του συ­νε­δρί­ου δεν έχει πραγ­μα­τι­κή ισχύ.

Η ει­κό­να του συ­νε­δρί­ου ενι­σχύ­ει την τάση απο­δέ­σμευ­σης στη βάση και πολύ πε­ρισ­σό­τε­ρο την τάση από­συρ­σης του πο­λι­τι­κού/εκλο­γι­κού ακρο­α­τη­ρί­ου, που σε όλες τις προη­γού­με­νες κάλ­πες οδή­γη­σε εκα­το­ντά­δες χι­λιά­δες στην αποχή. Στις ευ­ρω­ε­κλο­γές ο ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ του Κασ­σε­λά­κη και των Παπ­πά-Πο­λά­κη, θα δώσει αγω­νιώ­δη μάχη για την τρίτη θέση. Και αν το ΚΚΕ πρό­σε­χε πε­ρισ­σό­τε­ρο τη σχέση του με τα πλα­τιά ρι­ζο­σπα­στι­κά ακρο­α­τή­ρια, τότε η τέ­ταρ­τη θέση θα ήταν η πο­λι­τι­κά πι­θα­νό­τε­ρη. Την επό­με­νη ημέρα των ευ­ρω­ε­κλο­γών το «οι­κο­δό­μη­μα» που φι­λο­τε­χνή­θη­κε στο 4ο Συ­νέ­δριο θα δο­κι­μα­στεί άγρια και η τρά­που­λα της εσω­κομ­μα­τι­κής εξου­σί­ας θα μοι­ρα­στεί ξανά…

Αυτή η κρίση ισο­δυ­να­μεί με απε­λευ­θε­ρω­τι­κή πι­θα­νό­τη­τα. Χι­λιά­δες και χι­λιά­δες άν­θρω­ποι θα ανα­ζη­τή­σουν αλλού και αλ­λιώς πο­λι­τι­κή ανα­φο­ρά. Το αν αυτή η πι­θα­νό­τη­τα θα «με­τα­φρα­στεί» δη­μιουρ­γι­κά, εξαρ­τά­ται από τις πρω­το­βου­λί­ες και τη δυ­να­μι­κή της ρι­ζο­σπα­στι­κής/αντι­κα­πι­τα­λι­στι­κής Αρι­στε­ράς. Αλ­λιώς θα ενι­σχυ­θεί το φαι­νό­με­νο της εξα­το­μι­κο­ποι­η­μέ­νης από­συρ­σης και της απο­χής.

Στη Λέσχη της Κη­φι­σιάς, και σε άλλα κα­θε­στω­τι­κά κέ­ντρα, είναι φυ­σιο­λο­γι­κό να τρί­βουν τα χέρια τους με χαρά στην προ­ο­πτι­κή να απο­κτή­σουν ένα «ερ­γα­λείο» σαν το Δη­μο­κρα­τι­κό Κόμμα των ΗΠΑ. Όμως το αν μπο­ρούν να το πε­τύ­χουν αυτό μέσω του Στέ­φα­νου Κασ­σε­λά­κη είναι άλλο, τε­λεί­ως αμ­φί­βο­λο στοί­χη­μα. Στο ζό­ρι­κο γή­πε­δο της τα­ξι­κής πάλης και του πο­λι­τι­κού αγώνα στην Ελ­λά­δα, η γνώμη μας είναι ότι ο «δεν θα σας προ­δώ­σω» αμε­ρι­κα­νο­τρα­φής γιά­πης θα απο­δει­χθεί ένα κου­τσό άλογο.