Άμεση δράση για τη σωτηρία του Ελληνικού

ΓΙΑ ΤΗΝ ΥΠΕΡΑΣΠΙΣΗ ΚΑΙ ΑΝΑΠΛΑΣΗ ΤΟΥ ΠΑΡΑΚΤΙΟΥ ΜΕΤΩΠΟΥ

1.   ΕΙΣΑΓΩΓΗ : ΕΝΝΟΙΕΣ ΚΑΙ ΣΗΜΑΣΙΑ

      ΤΩΝ ΚΟΙΝΩΝ ΚΑΙ ΔΗΜΟΣΙΩΝ ΑΓΑΘΩΝ

Ας ξεκινήσουμε από βασικές έννοιες και ορισμούς της ριζοσπαστικής, οικολογικής αριστεράς, που αφορούν στα «κοινά» και τα «δημόσια αγαθά». Μια δίκαιη κοινωνία πρέπει κατ’ αρχήν να διασφαλίζει ένα κοινό, επαρκές επίπεδο διαβίωσης σε όλους τους πολίτες, ανεξάρτητα από κοινωνική τάξη, φύλο, έθνος, ηλικία, εισόδημα. Για τον σκοπό αυτό πρέπει, από τη μια πλευρά, η πρόσβαση σε τομείς, όπως η υγεία, η παιδεία, ο πολιτισμός και η πληροφορία, η ασφάλιση και η σύνταξη να αποδίδονται εξίσου σε όλους/ες, μέσω της αναδιανομής του παραγόμενου κοινωνικού πλούτου και, από την άλλη, πρέπει όλοι οι φυσικοί και οι σημαντικοί υλικοί πόροι ν’ αποτελούν δημόσια ιδιοκτησία. Οι βασικοί φυσικοί πόροι, όπως το νερό και η ενέργεια, τα δάση και οι παράκτιες ζώνες αποτελούν αγαθά αναπαλλοτρίωτα, μη υποκείμενα σε ιδιωτική εκμετάλλευση με σκοπό το κέρδος και συνιστούν ουσιώδεις προϋποθέσεις όχι μόνο κοινωνικής και παραγωγικής ανασυγκρότησης αλλά, επίσης, διατήρησης της οικολογικής ισορροπίας και άσκησης περιβαλλοντικής προστασίας. Ακριβώς γι’ αυτούς του λόγους  οι φυσικοί πόροι πρέπει να είναι δημόσιοι. Επίσης, κοινόχρηστοι υλικοί πόροι, όπως τα μεγάλα έργα – οδικό και σιδηροδρομικό δίκτυο, αεροδρόμια, λιμάνια – τα μνημεία, καθώς και δημόσια και δημοτικά κτήρια κοινωφελούς σκοπού, ολ’ αυτά πρέπει ν’ αποτελούν δημόσια ιδιοκτησία.

Ο δημόσιος χαρακτήρας των φυσικών και υλικών πόρων είναι συνθήκη εκ των ουκ άνευ για τη χάραξη εθνικής και κοινωνικής πολιτικής υπέρ της μεγάλης κοινωνικής πλειοψηφίας. Οποιοδήποτε σημαντικό  σχέδιο κοινωνικής και παραγωγικής ανασυγκρότησης, ιδιαίτερα σήμερα, αν αλλάξουν τα πράγματα στη χώρα μας, θα προσέκρουε στα μεγάλα ιδιωτικά συμφέροντα και στην κατοχή και διαχείριση για δικό τους όφελος των παραπάνω βασικών εργαλείων άσκησης πολιτικής. Υπ’ αυτή την έννοια είναι σημαντικοί οι σημερινοί αγώνες κατά των ιδιωτικοποιήσεων των κοινών και δημόσιων αγαθών και η δημιουργία ευρύτατων κοινωνικών συμμαχιών για την υπεράσπισή τους. Τα κινήματα και τα ένδικα μέσα από τη μια μαζί με τις κοινοβουλευτικές παρεμβάσεις  από την άλλη, συνιστούν τους τρόπους απόκρουσης της λαίλαπας των ιδιωτικοποιήσεων από την ακραία νεοφιλελεύθερη μνημονιακή κυβέρνηση.

Να σημειώσω ότι με τον όρο δημόσια ιδιοκτησία, δεν εννοούμε απλώς κρατική αλλά κοινωνική ιδιοκτησία. Αυτό σημαίνει δημοκρατικό έλεγχο της διαχείρισης, συμμετοχή των εργαζομένων σ’ αυτή αλλά και της κοινωνίας, μέσα από τους θεσμούς της, στις αποφάσεις για την ασκούμενη πολιτική.

2.   ΤΟ ΠΑΡΑΚΤΙΟ ΜΕΤΩΠΟ ΚΑΙ Η ΠΡΟΑΣΠΙΣΗ ΤΟΥ

      ΑΠΟ ΤΗΝ ΙΔΙΩΤΙΚΟΠΟΙΗΣΗ ΚΑΙ ΟΙΚΟΔΟΜΗΣΗ.

      Η ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΗ ΠΡΟΤΑΣΗ

Θα εντοπίσω αυτή την προσέγγιση των δημόσιων και κοινών αγαθών στο Παράκτιο Μέτωπο, που ξεκινά από το ΣΕΦ και φτάνει στο Σούνιο, μέρος του οποίου αποτελεί και η παράκτια ζώνη της Γλυφάδας. Πρόκειται για  μια τεράστια παραθαλάσσια έκταση, ένα τοπίο μοναδικής αξίας - οικολογικής, αρχαιολογικής, μνημειακής και αισθητικής. Αν υποθέσουμε ότι έφευγαν οι αυθαίρετες κατασκευές των νυχτερινών κέντρων, ότι οι ξενοδοχειακές εγκαταστάσεις κοντά στη θάλασσα αναβαθμίζονταν και απελευθέρωναν τα τμήματα του αιγιαλού που καταχρηστικά κατέχουν, αν εκπονούσαμε ένα βασικό σχέδιο ήπιας ανάπλασης-ενοποίησης αυτής της εκτεταμένης ζώνης με το τραμ στα όριά της, τότε η Αττική θα διέθετε έναν ανεκτίμητο πόρο ζωής, οικολογικής ισορροπίας αλλά και οικονομικής ευημερίας των εκατομμυρίων κατοίκων της, ιδιαίτερα των κατοίκων της παράκτιας ζώνης.

Θα αναφερθώ σε 3 σημεία καθοριστικά για τη σωτηρία και την εναλλακτική διαχείριση του παράκτιου μετώπου. Τα αναφέρω επιγραμματικά και θα τα αναπτύξω στη συνέχεια. 1. Το παράκτιο μέτωπο έχει σε μεγάλο βαθμό σωθεί χάρις στους αγώνες που δόθηκαν μεταπολεμικά, ιδιαίτερα τις δύο τελευταίες δεκαετίες και πρέπει να συνεχιστούν 2. Είναι αναγκαία η διαμόρφωση και προβολή ενός εναλλακτικού σχεδίου για το παράκτιο μέτωπο, με κέντρο το Μητροπολιτικό Πάρκο Ελληνικού 3. Οι σημερινοί αγώνες.

ΣΗΜΕΙΟ 1. ΤΟ ΠΑΡΑΚΤΙΟ ΜΕΤΩΠΟ ΕΧΕΙ ΣΕ ΜΕΓΑΛΟ ΒΑΘΜΟ ΣΩΘΕΙ

                      ΧΑΡΙΣ ΣΤΟΥΣ ΑΓΩΝΕΣ ΠΟΥ ΔΟΘΗΚΑΝ

Τα αναπτυξιακά έργα ξεκίνησαν στη δεκαετία του 1950 με την έναρξη κατασκευής του παραλιακού αυτοκινητόδρομου και υπουργό Δημοσίων Έργων τον Κωνσταντίνο Καραμανλή.

Οι πρώτες περιοχές που εντάχθηκαν στο πρόγραμμα τουριστικής ανάπτυξης ήταν η Γλυφάδα και η Βούλα, στη συνέχεια το Καβούρι και η Βουλιαγμένη. Να σημειώσουμε ότι για τους παραπάνω σκοπούς ενεργοποιούνται εκατοντάδες στρέμματα δημόσιας γης, ενώ στο παιχνίδι μπαίνει και ο Οργανισμός Διαχείρισης Εκκλησιαστικής Περιουσίας, καθώς η Εκκλησία με το 90-95% των εκτάσεων σε Καβούρι - Βουλιαγμένη είναι ο μεγάλος τσιφλικάς της περιοχής. Τα αναπτυξιακά έργα συνδέονται με μεγάλα οικονομικά σκάνδαλα.

Η ΕΔΑ και η εφημερίδα «Αυγή» αντιπαρατίθενται κατά μέτωπο στα προωθούμενα σχέδια. Άρθρα και σχόλια της σύνταξης της εφημερίδας αλλά και του Κώστα Βάρναλη αναδεικνύουν τις αντιλαϊκές κοινωνικές διαστάσεις και τα οικονομικά συμφέροντα που εξυπηρετεί η ανάπτυξη της παραλιακής ζώνης. Γιατί τα έργα προϋποθέτουν επιχειρήσεις εξευγενισμού με εκδίωξη του λαϊκού κόσμου που κατοικεί στις περιοχές σε φτωχικά οικήματα και παράγκες.

Στη δικτατορία μπαζώθηκαν σε μεγάλη έκταση οι περιοχές Μοσχάτου, Καλλιθέας και κατά το ήμισυ οι παραλίες Παλαιού Φαλήρου και Αλίμου με τη δημιουργία 2 μαρίνων. Παραχωρήθηκε σχεδόν όλη η παραλία από το Πασαλιμάνι μέχρι τη Βάρκιζα στον ΕΟΤ με στόχο την τουριστική αξιοποίηση υπέρ του ιδιωτικού κεφαλαίου. Παρά το ότι το Ρυθμιστικό Σχέδιο Αθήνας, επί υπουργίας Αντώνη Τρίτση, προστάτευσε το παραλιακό μέτωπο, δεν κατάφερε να αποτρέψει την οικοδόμηση τμημάτων της παραλιακής ζώνης. Η ζώνη αυτή, από τη δημιουργία του παραλιακού αυτοκινητόδρομου και μετά, αναπτύχθηκε με επιπλέον τουριστικούς πόλους ακριβού τουρισμού σε Λαγονήσι και Ανάβυσσο και κάθοδο των δήμων Πειραιά, Μοσχάτου, Φαλήρου, Αλίμου, Ελληνικού, Γλυφάδας, Βουλιαγμένης, Βάρκιζας, Σαρωνίδας, Καλυβίων, Λαυρίου και Σουνίου μέχρι τη θάλασσα. Εκατοντάδες παράνομα νυχτερινά κέντρα απέκλεισαν την πρόσβαση στην ακτή, προβαίνοντας σε μαφιόζικες εγκληματικές επιθέσεις εναντίον όσων αντιδρούν. Πολλές από αυτές τις επεμβάσεις είναι ανατρέψιμες.

Με την άνοδο του οικολογικού κινήματος από τα τέλη της δεκαετίας του ’80 η προστασία του παραλιακού μετώπου πέρασε στα χέρια των ευαισθητοποιημένων πολιτών, που έδρασαν σε επιμέρους μέτωπα, ενεργοποιώντας τις τοπικές κοινωνίες. Οι Ολυμπιακοί Αγώνες αποτέλεσαν μια μεγάλη απειλή για τους ελεύθερους χώρους της Αττικής και την παραλιακή ζώνη, αναπτύχθηκαν, όμως, βασικά γύρω από την «Επιτροπή κατά της Διεξαγωγής των Ολυμπιακών Αγώνων», κινήματα σε πολλά μέτωπα και, οπωσδήποτε, σημαντικά κινήματα για τη διαφύλαξη του περιβάλλοντος και των δημόσιων ελεύθερων χώρων.

Τότε, λοιπόν, η Συντονιστική Επιτροπή για τη Διάσωση της παραλίας του Σαρωνικού κέρδισε μια σειρά νίκες. Σώθηκε από την παραχώρηση προς εκμετάλλευση στο μεγάλο ιδιωτικό κεφάλαιο ο χώρος του Ιπποδρόμου στην Καλλιθέα και ο χώρος του νέου Ιπποδρόμου στο Μαρκόπουλο. Από τα 5 Ολυμπιακά Έργα που είχαν προγραμματιστεί στον Ιππόδρομο και τα 7 στην παραλία, τελικά έγιναν 2 στην παραλία και τα υπόλοιπα καταργήθηκαν ή μεταφέρθηκαν αλλού και περιορίστηκαν σε μέγεθος. Αποτράπηκαν 2 από τους 3 ανισόπεδους κόμβους στη λεωφόρο Ποσειδώνος στον Άλιμο καθώς και μια τεράστια μαρίνα και ένα τεχνητό νησί στο Ελληνικό.

Το κίνημα για ελεύθερες παραλίες είχε προηγηθεί των Ολυμπιακών Αγώνων και συνεχίστηκε μετά τους Ολυμπιακούς. Αρχικά πήρε διαστάσεις με το νικηφόρο αγώνα της Συντονιστικής Επιτροπής για τη Διάσωση της Παραλίας του Σαρωνικού, που απέτρεψε το καζίνο στο Φλοίσβο, τη μετατροπή της Λίμνης της Βουλιαγμένης σε νυχτερινό κέντρο και της παράκτιας έκτασης (δάσος και αρχαιότητες) στα Αστέρια Γλυφάδας σε χώρο εντατικής δόμησης και εμπορευματοποίησης. Τότε σταμάτησαν προγραμματισμένα έργα στο Μεγάλο Καβούρι. Λίγο πριν τους Ολυμπιακούς Αγώνες, επί κυβέρνησης Σημίτη, η Συντονιστική Επιτροπή, σε συνεργασία με το Επιμελητήριο Περιβάλλοντος και άλλους φορείς – μεταξύ αυτών και ο δήμος Καλυβίων – απέτρεψαν την εισαγωγή στο χρηματιστήριο της Εταιρείας Τουριστικών Ακινήτων (ΕΤΑ), που θα σήμαινε την εμπορευματοποίηση/ιδιωτικοποίηση των ωραιότερων περιοχών της χώρας και ειδικότερα του μεγαλύτερου μέρους της παραλιακής ζώνης. Με προσφυγή στο ΣτΕ η Συντονιστική απέτρεψε, επίσης, την εκποίηση 120 στρ. στο Μικρό Καβούρι και πλέον των 1.500 στρ. στις Αλυκές Αναβύσσου. Τέλος, με παρέμβαση του δήμου Καλυβίων, αποτράπηκε η εγκατάσταση σταθμού βιολογικού καθαρισμού στην παραλία του Λαγονησίου.

Η υπόθεση οικοδόμησης μιας νέας πόλης στο χώρο του αεροδρομίου και της παραθαλάσσιας ζώνης του Ελληνικού αρχίζει με τη μεταφορά του αεροδρομίου στα Σπάτα. Τα πρώτα εφαρμοσμένα σχέδια βλέπουν το φως της δημοσιότητας επί υπουργίας Σουφλιά. Έκτοτε, δημιουργήθηκε και δρα σταθερά ένα πάνδημο μέτωπο τοπικών και υπερτοπικών περιβαλλοντικών κινημάτων και ριζοσπαστικών δημοτικών σχημάτων που, μαζί με την Επιτροπή Αγώνα και τον Δήμο Ελληνικού, έχουν καταφέρει να σταματήσουν τα φαραωνικά σχέδια και να προβάλλουν προτάσεις ελάχιστου οικονομικού κόστους και τεράστιας κοινωνικής και οικολογικής ωφέλειας - ένα εναλλακτικό, δηλαδή, σχέδιο βασισμένο στην οικονομία των αναγκών.   

ΣΗΜΕΙΟ 2 : ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΚΑΙ ΠΡΟΒΟΛΗ ΕΝΟΣ ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΟΥ ΣΧΕΔΙΟΥ

                        ΓΙΑ ΤΟ ΠΑΡΑΚΤΙΟ ΜΕΤΩΠΟ, ΜΕ ΚΕΝΤΡΟ

                        ΤΟ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΙΚΟ ΠΑΡΚΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ

Η μελέτη του Εργαστηρίου Αστικού Περιβάλλοντος ΕΜΠ για το Μητροπολιτικό Πάρκο Ελληνικού άνοιξε το δρόμο για τη δημιουργία και προβολή ενός εναλλακτικού σχεδίου, όχι μόνο για τον χώρο του πρώην Αεροδρομίου αλλά για όλο το παραλιακό μέτωπο.

Από το καλοκαίρι του 2011 προσπαθήσαμε να θέσουμε σε μια πιο συγκεκριμένη βάση το σχέδιο του ΕΑΠ ΕΜΠ. Αναδείξαμε τη δυνατότητα ενός Πολιτιστικού και Περιβαλλοντικού Πόλου στο Μητροπολιτικό Πάρκο Ελληνικού, που θα αποτελέσει κέντρο της ανάκτησης/ανάπλασης του παραλιακού μετώπου ώστε να διαμορφωθεί, σε συνεργασία με τα νησιά του Αργοσαρωνικού και τον πολιτιστικό πλούτο της Αθήνας, ένα ανοιχτό δίκτυο χώρων αρχαίου, νεώτερου, σύγχρονου πολιτισμού και περιοχών μεγάλης περιβαλλοντικής αξίας και φυσικού κάλλους. Αυτός ο παράλιος πολιτιστικός - περιβαλλοντικός άξονας ενεργοποιείται από ένα Διαρκές Φεστιβάλ Τεχνών και Περιβαλλοντικών Εκδηλώσεων/Δράσεων, που αξιοποιεί υπάρχοντα κτήρια και ελεύθερους χώρους του Μητροπολιτικού Πάρκου.

Η έκθεση των 137 καλλιτεχνών στο κτήριο της Ξιφασκίας και η συναυλία της ορχήστρας  Μίκη Θεοδωράκη, που έγιναν τον Σεπτέμβριο του 2011, καθώς και άλλες πολιτιστικές και περιβαλλοντικές εκδηλώσεις, είχαν σκοπό να υποστηρίξουν το παραπάνω σχέδιο. Το Φεστιβάλ των Τεχνών και Περιβάλλοντος μπορεί να προσελκύει, λόγω και του κλίματος της Αττικής, πολλές και διαφορετικές ομάδες επισκεπτών από το εξωτερικό σε ετήσια βάση, που θα συνδέουν τη συμμετοχή τους στις πολιτιστικές εκδηλώσεις με την επίσκεψη των μνημείων της  φύσης και του πολιτισμού στην παραλιακή ζώνη και τα νησιά του Αργοσαρωνικού, με το κολύμπι, την αναψυχή και τον αθλητισμό, ελεύθερο ή οργανωμένο στο αθλητικό κέντρο Αγίου Κοσμά. Πρόκειται για ένα σχέδιο ανασυγκρότησης/ανάπλασης της παραλιακής ζώνης, το οποίο στηρίζεται στην ανάδειξη των φυσικών και πολιτιστικών της πόρων, αφού προηγουμένως απαλλαγεί από τις πάσης φύσεως αυθαιρεσίες, που σήμερα την εγκλωβίζουν.

Στο πλαίσιο αυτό αναφέραμε την οικονομική και πολιτιστική ευημερία πόλεων διεθνώς που επένδυσαν στον πολιτισμό. Παραθέσαμε στοιχεία από την έρευνα της Έλενας Πατρικίου για γαλλικές πόλεις, οι οποίες αναζωογόνησαν έτσι τη δοκιμαζόμενη οικονομία τους.

Η πόλη της Λιλ, Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης το 2004, με 2.000 εκδηλώσεις σε ένα εξάμηνο, συγκέντρωσε πάνω από 7 εκατομμύρια επισκέπτες και βρήκε έναν τρόπο διεξόδου από τον κοινωνικό και οικονομικό μαρασμό στον οποίο είχε περιπέσει. Η απόδειξη ότι η πολιτιστική δραστηριότητα μπορεί να δώσει βιώσιμες λύσεις ανάπτυξης δόθηκε ξανά στην περίπτωση της Βαλανσιέν το 2007. Η πόλη της Μπετίν στο Καλαί, μία πόλη 25.000 κατοίκων με πάνω από 15% ανεργία και ένα από τα χαμηλότερα εισοδήματα στη Γαλλία (πάνω από τους μισούς κατοίκους έχουν μη φορολογητέα εισοδήματα) κατάφερε ως Επαρχιακή Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Γαλλίας, να ζήσει μια νέα ευκαιρία οικονομικής και κοινωνικής επιβίωσης, με έναν προϋπολογισμό που δεν ξεπερνά τα 6.000.000 ευρώ. Ταυτόχρονα, η πόλη του Λενς, επίσης αποβιομηχανοποιημένη και με δείκτη ανεργίας 15%, ελπίζει να τονωθεί οικονομικά χάρη στο παράρτημα του Μουσείου του Λούβρου, που θα φέρει πάνω από 60.000 επισκέπτες ετησίως και χάρη στον θεσμό του Euralens, που θα χρηματοδοτεί νέα καλλιτεχνικά σχέδια και υπολογίζεται ότι θα προκαλέσει την εγκατάσταση νέων επιχειρήσεων στην πόλη. Το Μετς, που είχε το 2011 τα εγκαίνια του παραρτήματος του Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης Centre Pompidou, μετρά ήδη πάνω από 750.000 επισκέπτες και το ερημωμένο Σαιντ Ετιέν ξαναζεί χάρη στο Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης της πόλης (με 19.000 έργα, το δεύτερο μεγαλύτερο της Γαλλίας) και την Μπιενάλλε Σύγχρονου Ντιζάϊν.

Στην περίπτωση του Ελληνικού και της ανάπλασης της παράκτιας ζώνης, οι πολιτιστικές και περιβαλλοντικές δραστηριότητες δεν αποδίδουν έσοδα μόνο στους καλλιτέχνες, τους φορείς διοργάνωσης, δημόσιους και ιδιωτικούς, αλλά κυρίως τονώνουν την τοπική οικονομία των παράλιων δήμων της Αττικής και των νησιών (διαμονή, εστίαση, μετακινήσεις, κρουαζιέρες, κ.λπ.) και διαχέουν τον παραγόμενο πλούτο σε ευρύτερη κοινωνική βάση. Γι’ αυτό το παραπάνω σχέδιο μπορεί ν’ αποτελέσει βάση πραγματικών κοινωνικών συμμαχιών και να υποστηριχθεί από μεγάλες πλειοψηφίες.

Σίγουρα, επίσης, σε αρκετά από τα προτεινόμενα να διατηρηθούν στη μελέτη του ΕΑΠ ΕΜΠ κτήρια του Ελληνικού μπορεί να στεγαστεί πληθώρα κοινωφελών, πλην του πολιτισμού, χρήσεων, καλύπτοντας ανάγκες οι οποίες, σε άλλη περίπτωση, θα έπρεπε να χρηματοδοτηθούν με ίδιους πόρους από τους οικείους φορείς. Δεν αναφέρομαι εδώ στα αυτονόητα της ελεύθερης πρόσβασης στο χώρο του Μητροπολιτικού Πάρκου όλων των κατοίκων του λεκανοπεδίου καθώς και στη διαμόρφωσή του ως πάρκου υψηλού πρασίνου, όπως και στην ανάπτυξη αστικών αγρών ή άλλες ανάλογες προτάσεις.

Η οικολογική πρόταση πολιτιστικού/φυσιολατρικού τουρισμού ως βασικής δραστηριότητας οικονομικής αναζωογόνησης του παράκτιου μετώπου με κέντρο ένα Πολιτιστικό/Περιβαλλοντικό Πόλο στο Μητροπολιτικό Πάρκο Ελληνικού είναι χαμηλού κόστους και μεγάλης οικολογικής, κοινωνικής και οικονομικής αξίας. Σύμφωνα με τη μελέτη του ΕΑΠ ΕΜΠ το Μητροπολιτικό Πάρκο στο Ελληνικό δημιουργείται σταδιακά αφήνοντας τη φύση να επενεργήσει. Το τελικό κόστος υπολογίζεται σε 100 εκ. € εκ των οποίων χρειάζονται 40 εκ. σε πρώτη φάση. Ας αναλογιστούμε ότι για τη φερόμενη ως επένδυση, άλλως την προετοιμαζόμενη εκποίηση του Ελληνικού, θα δοθούν 2 - 2,5 εκ. € για έργα υποδομής τα οποία δεν αποτελούν αναγκαία έργα - το αντίθετο. Το κόστος λειτουργίας του πάρκου μπορεί να καλύπτεται εξ ολοκλήρου από την ολυμπιακή μαρίνα του Αγίου Κοσμά, η οποία ενοικιάστηκε σε ιδιώτη  και έμεινε μέχρι σήμερα απολύτως ανεκμετάλλευτη ενώ είναι υψηλών προδιαγραφών, χωρίς το κράτος να εισπράττει ούτε καν τα ενοίκια.     

Δυστυχώς, αυτή η βιώσιμη οικονομικά πρόταση λειτουργίας του δημόσιου Μητροπολιτικού Πάρκου Ελληνικού με πολλαπλούς αποδέκτες, δεν εξειδικεύτηκε και έτσι δεν υπήρξε ρεαλιστική βάση κοινωνικών συμμαχιών. Ελάχιστες προσπάθειες έγιναν με τους φορείς των κεραμιστών στη διάρκεια της έκθεσης των 137 καλλιτεχνών. Δεν ενεπλάκησαν οι φορείς των μικρών ξενοδοχείων, των καταστημάτων εστίασης κ.λπ. στην ευρύτερη ζώνη του Ελληνικού και του παράκτιου μετώπου, αλλά ούτε καν οι φορείς των καλλιτεχνών. Ακόμα περισσότερο, δεν αναμείχθηκαν οι έχοντες επενδύσει σε μια λιμνάζουσα μεγάλη αγορά ακινήτων, κατοικιών και καταστημάτων, στις γειτνιάζουσες περιοχές και τους οποίους θα ανταγωνιστεί με αθέμιτους όρους ο μελλοντικός «επενδυτής» του ΤΑΙΠΕΔ.

Όσον αφορά την υπερδόμηση με όλες τις δυνατές χρήσεις παλαιότερων περιοχών β΄ κατοικίας στο παραλιακό μέτωπο, αυτή  έχει υπερβεί σταδιακά κάθε όριο λογικής. Γι’ αυτό και μερικά χρόνια πριν την κρίση, αρκετά πολυκαταστήματα και μικρότερος αριθμός γραφείων, παρέμεναν κλειστά. Όπως είπε και ο δήμαρχος Γλυφάδας, στο δήμο υπάρχει ανενεργό το μεγαλύτερο mall της χώρας με 3.000 αδιάθετα καταστήματα. Η οικοδόμηση του παράκτιου μετώπου και του Ελληνικού, σαφώς παραπέμπει σε μια «φούσκα ακινήτων». Εάν όλα τα «οράματα» Σαμαρά, Στουρνάρα και συγκυβερνώντων μπορούσαν να γίνουν πραγματικότητα, πράγμα που ελπίζω ότι δεν θα καταφέρουν, θα είχαμε μπροστά μας όχι μόνο έναν οικολογικό αλλά και έναν οικονομικό εφιάλτη. Γιατί το ερώτημα είναι : ποιος θα αγοράσει ή θα ενοικιάσει όλ’ αυτά ; Ένα πιθανό σενάριο είναι η επανάληψη της «ισπανικής περίπτωσης», όπου δηλαδή τεράστια κτήρια ποικίλης χρήσης παραμένουν αδιάθετα αφότου κατασκευάστηκαν, περιμένοντας κάποιον να τα αξιοποιήσει. Μόνο που μέχρι να αξιοποιηθούν, οδηγήθηκαν σε κατάρρευση οι τιμές των ακινήτων, που συμπαρέσυραν τις κατασκευαστικές εταιρίες, οι οποίες με τη σειρά τους χρεοκόπησαν ολόκληρο τον ισπανικό τραπεζικό τομέα.

ΣΗΜΕΙΟ 3 : Ο ΣΗΜΕΡΙΝΟΣ ΑΓΩΝΑΣ

Αναφέρθηκα στους διαχρονικούς αγώνες χάρις στους οποίους σώθηκε το παράκτιο μέτωπο και μάλιστα σε δύσκολες πολιτικά εποχές, όπως αυτή των Ολυμπιακών Αγώνων. Σίγουρα ριζική και ολοκληρωμένη λύση μπορεί να δοθεί με την ανατροπή της νεοφιλελεύθερης μνημονιακής κυβέρνησης και των σχεδίων της. Όμως, ο δρόμος για την κυβέρνηση της αριστεράς προϋποθέτει μαζικούς κοινωνικούς και πολιτικούς αγώνες και λαϊκή αυτοργάνωση, που μπορούν να αποτρέψουν σήμερα ή να καθυστερήσουν εκποιήσεις και να κάνουν υπόθεση του λαού την ανατροπή. Πρώτ’ απ’ όλα πρέπει να γίνουν γνωστά τα προωθούμενα κυβερνητικά σχέδια και οι καταστροφικές τους επιπτώσεις για τους κατοίκους του παράκτιου μετώπου. Στη βάση του κοινού στόχου αποτροπής αυτών των σχεδίων μπορεί να οικοδομηθεί μια ευρύτατη κοινωνική συμμαχία παραγωγικών και κοινωνικών ομάδων της περιοχής στην οποία θα πάρουν μέρος περιβαλλοντικά και δημοτικά κινήματα, όλοι οι κάτοικοι των γειτονικών δήμων και της Αττικής που δικαιούνται την ελεύθερη πρόσβαση στις ακτές και αντιλαμβάνονται ότι η αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής και της οικολογικής κρίσης προϋποθέτουν να σταματήσει η οικοδόμηση παντού πλην των περιοχών εντός σχεδίου. Όλες οι δημόσιες και ιδιωτικές επενδύσεις θα πρέπει να κατευθύνονται πλέον στις αναπλάσεις των δημόσιων χώρων και του φυσικού περιβάλλοντος που έχει υποστεί βλάβες, καθώς και στην ενεργειακή αναβάθμιση και την αντισεισμική προστασία του υπάρχοντος οικιστικού αποθέματος.

Σήμερα βρίσκονται σε εξέλιξη δύο διαγωνισμοί για ιδιωτικοποίηση/εκποίηση. Ο ένας αφορά το Ελληνικό (παράκτιο μέτωπο και αεροδρόμιο) και ο άλλος το Μικρό Καβούρι (δάσος και δασική έκταση). Επίσης, στο ΤΑΙΠΕΔ έχουν εκχωρηθεί δύο μαρίνες: Αλίμου και Γλυφάδας. Πριν μερικές μέρες κατατέθηκε προσφυγή στο ΣτΕ για το Καβούρι, επίσης  έχουν κατατεθεί προσφυγές για τις μαρίνες και 3 προσφυγές για το Ελληνικό, που υπογράφονται από ενεργούς πολίτες της περιοχής.  Όλ’ αυτά έχουν καθυστερήσει τα σχέδια των ιδιωτικοποιήσεων.

Εν τω μεταξύ όμως ανοίγουν νέα μέτωπα. Από δημοσιεύματα μαθαίνουμε ότι συστάθηκε η εταιρία Παράκτιο Μέτωπο ΑΕ, προσέλαβε αρκετό προσωπικό και ετοιμάζει υπουργικές αποφάσεις ώστε να της μεταβιβαστούν μεγάλα τμήματα της παραλιακής ζώνης από το ΣΕΦ μέχρι την Ανάβυσσο. Στην περίπτωση της Γλυφάδας ανοίγει εκ νέου το θέμα Αστέρια, τα οποία είχαν διασωθεί χάρις στο ενεργό κοινωνικό κίνημα της περιοχής και κινδυνεύει με ιδιωτικοποίηση η παραλία της Γλυφάδας.

Αυτές τις μέρες κρίνεται σε μεγάλο βαθμό η τύχη του Ελληνικού καθώς στις 27 Φεβρουαρίου είναι η καταληκτική ημερομηνία κατάθεσης των προσφορών στο ΤΑΙΠΕΔ.

Πολύ πρόσφατα πέρασε μια τροπολογία σύμφωνα με την οποία : με πράξη Υπουργικού Συμβουλίου η κυβέρνηση θα συνυπογράφει με το ΤΑΙΠΕΔ τις συμβάσεις και θ’ αναλαμβάνει ευθύνη, θα είναι δηλαδή εγγυητής για τυχόν καθυστερήσεις των δημόσιων υπηρεσιών (αρχαιολογία, πολεοδομία, κ.λπ.) στην υλοποίηση της επένδυσης. Πέραν του ότι το τι σημαίνει καθυστερήσεις είναι απολύτως ασαφές, ή μάλλον εξαιτίας αυτής της ασάφειας, ανοίγει παράθυρο καταχρηστικών αποζημιώσεων σε όφελος των ιδιωτών που υφαρπάζουν έναντι πινακίου φακής δημόσια περιουσία. Σχετικά με την εκποίηση του Ελληνικού, η ανωτέρω τροπολογία θα πρέπει να έχει εξειδικευτεί στη συγκεκριμένη περίπτωση με πράξη Υπουργικού Συμβουλίου μέχρι τις 27 Φεβρουαρίου.

Από σχετικά δημοσιεύματα προκύπτουν δύο στοιχεία. Πρώτον, ότι η τροπολογία είναι προϊόν πιέσεων του ομίλου Λάτση που διεκδικεί το Ελληνικό μέσω της Lamda Development. Δεύτερον, ότι, επειδή προετοιμάζεται  μια ακραία χαριστική, σκανδαλώδης σύμβαση, υπάρχουν αντιδράσεις και μέσα στην κυβέρνηση. Ας θυμηθούμε σε τι ακριβώς συνίσταται το σκάνδαλο.

Ο νόμος για το Ελληνικό που δημοσιεύτηκε μετά την προκήρυξη προβλέπει όλες τις δυνατές χρήσεις : ξενοδοχεία, γήπεδα, γκολφ, εμπορικά κέντρα, λιμενικές εγκαταστάσεις,  συνεδριακά πάρκα, καζίνο, ιδιωτικά νοσοκομεία, ιδιωτικά πανεπιστήμια, κέντρα διασκέδασης, κατοικίες, προσχώσεις στη θάλασσα και τεχνητά νησιά. Αναβιώνουν, επίσης, τα σχέδια για καζίνο που είχε επιχειρηθεί τη δεκαετία του ‘90 να γίνει στο Φάληρο και αποτράπηκε χάρις σε σημαντικούς αγώνες των τοπικών κινημάτων.

Οι εταιρείες που έχουν καταθέσει προσφορές είναι η Ισραηλινή ELBIT, η Lamda Development συμφερόντων και Λάτση  και η Βρετανική London Regional.

Πάλι από το σύνολο σχεδόν των σχετικών δημοσιευμάτων προκύπτει ότι ανάδοχος θα είναι η Lamda Development, που θα πάρει τον χώρο με το εξευτελιστικό τίμημα των 500.000.000 €, εκ των οποίων θα δώσει μόλις 125.000.000 € αρχικά και τα υπόλοιπα σε 4 δόσεις σε βάθος χρόνου. Προωθείται, λοιπόν, μια σκανδαλώδης χαριστική παραχώρηση προς το μεγάλο κεφάλαιο μέσω του ΤΑΙΠΕΔ, το οποίο και αποτελεί κράτος εν κράτει στην Ελλάδα - ή, με τα λόγια του έγκριτου συνταγματολόγου κ. Κασιμάτη,  εγκληματική οργάνωση. Εν προκειμένω, ο όμιλος Λάτση οφείλει περίπου 2 δις από τη διαδικασία της ανακεφαλαιοποίησης της Eurobank στην οποία  κατείχε ποσοστό 43% και δεν πλήρωσε τα οφειλόμενα ποσά/χρέη στην Τράπεζα όταν απέσυρε το μεγαλύτερο μέρος των μετοχών του.

Προσθέτοντας ότι το Ελληνικό Δημόσιο θα πληρώσει για τη φερόμενη ως επένδυση στο Ελληνικό 2,5 δις για τα έργα υποδομών, ο όμιλος Λάτση, ενώ ωφελείται με 4,5 δις δημόσιο χρήμα, θα αποκτήσει με μόλις 125 εκ. € μια πολύτιμη και πανάκριβη έκταση 6.500στρ.

Επομένως, σ’ αυτή τη φάση, οι κοινωνικές και πολιτικές παρεμβάσεις πρέπει να είναι εξαιρετικά πυκνές και στοχευμένες στο οικονομικό σκάνδαλο. Το κίνημα δηλώνει ότι δεν θα μείνει με σταυρωμένα χέρια σ’ αυτή τη σκανδαλώδη υφαρπαγή δημόσιας περιουσίας. Όσοι βάλουν την υπογραφή τους θα οδηγηθούν στον εισαγγελέα για ανυπολόγιστη ζημία σε βάρος του ελληνικού δημοσίου. Στην ίδια κατεύθυνση θα πρέπει να κινηθεί και ο ΣΥΡΙΖΑ, ενόψει μάλιστα της κυβερνητικής ανατροπής που διεκδικεί, δηλώνοντας ταυτόχρονα την απόφασή του να καταργήσει το ΤΑΙΠΕΔ.    

Σε κάθε περίπτωση η σωτηρία του Ελληνικού  και του παράκτιου μετώπου προϋποθέτει τη δημιουργία και ενίσχυση σήμερα μιας ευρείας διαδημοτικής κοινωνικής συμμαχίας που θα αποκρούει τα κυβερνητικά σχέδια, αντιτάσσοντας ένα κοινό σχέδιο οικολογικής σωτηρίας, βασισμένο στον εναλλακτικό πολιτισμικό και φυσιολατρικό τουρισμό, σχέδιο το οποίο παράγει κοινωνικό και οικονομικό πλούτο και συμβάλλει στην παραγωγική ανασυγκρότηση της ευρύτερης περιοχής, προτείνοντας μια ριζικά αντίθετη κατεύθυνση από αυτή των μνημονιακών ιδιωτικοποιήσεων των δημόσιων και κοινών αγαθών.

*καθηγήτρια Αρχιτεκτονικής Σχολής ΕΜΠ, δημοτική σύμβουλος δήμου Αθηναίων