«Ανήλικη παραβατικότητα»: Φυλακές ή σχολεία;

Συ­ναι­σθη­µα­τι­κοί τί­τλοι «νέο τρα­γι­κό πε­ρι­στα­τι­κό βίας ανη­λί­κων», ανα­λυ­τι­κές πε­ρι­γρα­φές και βι­ντε­ο­λη­πτι­κό υλικό της βιαιο­πρα­γί­ας, επι­θε­τι­κοί προσ­διο­ρι­σµοί της εί­δη­σης όπως «σο­κα­ρι­στι­κό», «συ­ντα­ρα­κτι­κό», το­νι­σµός στην επα­νά­λη­ψη «άλλο ένα παιδί στο νο­σο­κο­µείο από συ­µµα­θη­τές του» είναι ορι­σµέ­να χα­ρα­κτη­ρι­στι­κά που συν­θέ­τουν ση­µα­ντι­κό κο­µµά­τι της µι­ντια­κής κά­λυ­ψης του θέ­µα­τος και του ηθι­κού πα­νι­κού γύρω της. Η «ανή­λι­κη πα­ρα­βα­τι­κό­τη­τα» έχει φτά­σει να απο­τε­λεί σχε­δόν ξε­χω­ρι­στή κα­τη­γο­ρία στα ει­δη­σε­ο­γρα­φι­κά sites δίπλα στα «διε­θνή» και στο «σχε­τι­κά µε µας», βρί­σκε­ται κα­θη­µε­ρι­νά στην ηµε­ρή­σια διά­τα­ξη που κα­θο­ρί­ζει η τη­λε­ό­ρα­ση, υπο­δει­κνύ­ο­ντας τα ζη­τή­µα­τα που συ­ζη­τά­µε και ορί­ζου­µε ως «φαι­νό­µε­να» και ως «προ­βλή­µα­τα».

Ο ηθι­κός πα­νι­κός από τη µία, τα στοι­χεία από την άλλη

Για να το πά­ρου­µε, όµως, από την αρχή. Στο ίδιο άρθρο των συ­στη­µι­κών Νέων πα­ρου­σιά­ζε­ται ότι «το 2021 έφτα­σαν στην Ει­σαγ­γε­λία Ανη­λί­κων της Αθή­νας 2.520 υπο­θέ­σεις» οι οποί­ες αυ­ξή­θη­καν το 2023 στις 3.725. Πρά­γµα­τι, σύ­µφω­να, µε την ΕΛ­ΣΤΑΤ (Ελ­λη­νι­κή Στα­τι­στι­κή Αρχή) τα δια­πρα­χθέ­ντα αδι­κή­µα­τα στις ηλι­κί­ες 13 µε 17 το 2021 ήταν 6.086 και το 2023, 11.670, επι­βε­βαιώ­νο­ντας ότι υφί­στα­ται µία αύ­ξη­ση. Όµως, το ίδιο διά­στη­µα, τα αδι­κή­µα­τα που δια­πρά­χθη­καν από ενή­λι­κους 45 έως 50 ετών το 2021 από 33.587 έφτα­σαν στα 40.004 το 2023. Εντο­πί­ζου­µε, δη­λα­δή, µία πιο συ­νο­λι­κή όξυν­ση της βίας, και όχι µόνο µέσα στα στενά όρια της νε­α­νι­κό­τη­τας, όπως προ­βάλ­λε­ται. Ενώ, αν γυ­ρί­σου­µε πιο πίσω στο 2005, τα αδι­κή­µα­τα που κα­τα­γρά­φη­καν για την πρώτη νε­α­νι­κή κα­τη­γο­ρία ήταν 24.733, πε­ρισ­σό­τε­ρο από τον δι­πλά­σιο αρι­θµό του 2023, κα­ταρ­ρί­πτο­ντας πλή­ρως το αφή­γη­µα περί «πρω­τό­γνω­ρης έξαρ­σης». Ει­δι­κοί, όπως ψυ­χο­λό­γοι και ψυ­χί­α­τροι συ­νι­στούν ψυ­χραι­µία και νη­φα­λιό­τη­τα, καθώς τα στοι­χεία δεν είναι σε καµία πε­ρί­πτω­ση τόσο ανη­συ­χη­τι­κά, όσο εµφα­νί­ζο­νται στα τη­λε­ο­πτι­κά πάνελ. Αλλά, ακόµη κι αν έχου­µε πε­ρισ­σό­τε­ρα πε­ρι­στα­τι­κά ανή­λι­κης πα­ρα­βα­τι­κό­τη­τας, η ανά­γνω­ση και στην συ­νέ­χεια η λύση που προ­τεί­νε­ται από την κυ­βέρ­νη­ση είναι, επί­σης, εγκλη­µα­τι­κή…

Η ατο­µι­κή ευ­θύ­νη στο επί­κε­ντρο της κυ­βερ­νη­τι­κής πο­λι­τι­κής

Ο Μάρεϊ Έντε­λµαν που ανέ­λυ­σε σε βάθος τη σχέση της γλώσ­σας και της πο­λι­τι­κής εξου­σί­ας εξη­γεί ότι «τα προ­βλή­µα­τα είναι προ­ϊ­ό­ντα του λόγου και ως εκ τού­του υφί­στα­νται ως υπο­στυ­λώ­µα­τα ιδε­ο­λο­γιών» και, δυ­στυ­χώς, η ιδε­ο­λο­γία που νοη­µα­το­δο­τεί την ση­µε­ρι­νή πρα­γµα­τι­κό­τη­τα είναι η αστι­κή, δη­λα­δή «ατο­µι­κή ευ­θύ­νη». Στο ζή­τη­µα αυτό ατο­µι­κή ευ­θύ­νη ισού­ται µε το βλέ­µµα στην οι­κο­γέ­νεια, στους «ανά­ξιους, απρό­σε­κτους γο­νείς που δεν επι­τε­λούν σωστά τον κοι­νω­νι­κό ρόλο του φρο­ντι­στή και της φρο­ντί­στριας που έχουν ανα­λά­βει» απο­σιω­πώ­ντας, φυ­σι­κά, οποια­δή­πο­τε κοι­νω­νι­κή, οι­κο­νο­µι­κή, κρα­τι­κή διά­στα­ση. Καµιά φορά η ευ­θύ­νη πέ­φτει και στην κουλ­τού­ρα της νε­ο­λαί­ας (µε αλη­σµό­νη­τες εµφα­νί­σεις Βε­λό­που­λου να χώνει ρίµες του Mad Clip), στα κι­νη­τά ή στα video games (αν και αυτό δεί­χνει βγα­λµέ­νο από πα­λιό­τε­ρη εφη­µε­ρί­δα) αλλά δεν απο­τε­λεί την βα­σι­κή πλαι­σί­ω­ση των ει­δή­σε­ων αυτών. Με το αφή­γη­µα, λοι­πόν, «στο στό­χα­στρο οι γο­νείς» ο υπουρ­γός Δι­καιο­σύ­νης, Γιώρ­γος Φλω­ρί­δης δια­µη­νύ­ει σε όλα τα κα­νά­λια πως απο­τε­λούν εξ’ ολο­κλή­ρου τους υπεύ­θυ­νους και προει­δο­ποιεί ότι «ο κίν­δυ­νος να πάνε φυ­λα­κή θα είναι µε­γά­λος» µε σκλη­ρές ποι­νές φυ­λά­κι­σης που φτά­νουν ως και τα πέντε έτη. Νο­σταλ­γεί, µά­λι­στα, την εποχή που ήταν ο ίδιος µα­θη­τής, και «αν ο δά­σκα­λος µου έδωσε κανά χα­στού­κι, ο πα­τέ­ρας µου µου έρι­χνε άλλα δέκα και µου έλεγε “για να σε δεί­ρει ο δά­σκα­λος κάτι κακό έκα­νες”», οπι­σθο­δρο­µώ­ντας εντυ­πω­σια­κά. Κά­ποιες µέρες αρ­γό­τε­ρα µα­θαί­νου­µε για 3 νέες φυ­λα­κές σε Κρήτη, Δράµα και Ασπρό­πυρ­γο µε το αυ­στη­ρό «σή­µε­ρα δεν υπάρ­χει αδί­κη­µα χωρίς επί­πτω­ση».

Η µε­τα­κύ­λη­ση ολό­κλη­ρης της ευ­θύ­νης στις πλά­τες των γο­νέ­ων και στη δική τους «αµέ­λεια», σε µία κοι­νω­νία που τους φτω­χο­ποιεί µέσω του πλη­θω­ρι­σµού και της ακρί­βειας, που προ­ά­γει, πα­ράλ­λη­λα, την ιδιω­τι­κή εκ­παί­δευ­ση προ­σθέ­το­ντάς τους όλο και µε­γα­λύ­τε­ρο οι­κο­νο­µι­κό βάρος και υπο­χρε­ώ­νο­ντας τους σε εξα­ντλη­τι­κά ωρά­ρια η δεύ­τε­ρες ερ­γα­σί­ες, την ίδια στι­γµή που το κρά­τος πρό­νοιας όλο και κα­ταρ­ρέ­ει, είναι του­λά­χι­στον υπο­κρι­τι­κή. Το κενό µε­τα­ξύ γονέα και παι­διού που δη­µιουρ­γεί η κα­θη­µε­ρι­νό­τη­τα µέσα στο νε­ο­φι­λε­λευ­θε­ρι­σµό, θα κά­λυ­πτε ένα δη­µό­σιο σχο­λείο που θα προ­ω­θού­σε την συ­νερ­γα­σία και την αλ­λη­λεγ­γύη. Αντ’ αυτού, το ση­µε­ρι­νό σχο­λείο εκ­παι­δεύ­ει στον αντα­γω­νι­σµό και τον ατο­µι­σµό, στοι­χεία που απο­τε­λούν βα­σι­κούς πυ­λώ­νες της κυ­ρί­αρ­χης ιδε­ο­λο­γί­ας στον κα­πι­τα­λι­σµό και τα οποία υπο­θέ­του­µε πως δεν λει­τουρ­γούν απο­τρε­πτι­κά στην βία. Οι ποι­νές που αναγ­γέλ­λει ο κ. Φλω­ρί­δης, για ηλι­κί­ες από 12 έως 15 ετών είναι τρία ανα­µορ­φω­τι­κά µέτρα συ­µµε­το­χής του «ανή­λι­κου πα­ρα­βά­τη» σε πο­λι­τι­σµι­κά, αθλη­τι­κά ή κοι­νω­νι­κής ερ­γα­σί­ας προ­γρά­µµα­τα, η συ­στη­µα­τι­κή πα­ρα­κο­λού­θη­ση από κοι­νω­νι­κή λει­τουρ­γό ή ο εγκλει­σµός τους στο ανα­µορ­φω­τή­ριο του Βόλου, ενώ ήδη από τα 15 θα δί­νε­ται η δυ­να­τό­τη­τα φυ­λά­κι­σης στις Φυ­λα­κές Ανη­λί­κων του Αυ­λώ­να. Πρό­κει­ται για ξε­κά­θα­ρη αυ­στη­ρο­ποί­η­ση του πλαι­σί­ου και επι­λο­γή απο­κλει­στι­κά της τι­µω­ρη­τι­κής οδού. Μέ­θο­δοι που έχουν δο­κι­µα­στεί, για πα­ρά­δει­γµα, στην Αµε­ρι­κή οδη­γώ­ντας δε­δο­µέ­να σε σπι­ράλ βίας.

Ρη­το­ρι­κή µί­σους, ακρο­δε­ξιά και νε­ο­λαία

Πολύ ση­µα­ντι­κή είναι η εξέ­τα­ση της φύσης των αδι­κη­µά­των που συν­δέ­ο­νται µε το µπού­λινγκ. Το Νο1 πεδίο άσκη­σης βίας του µπού­λινγκ είναι η ταυ­τό­τη­τα του φύλου και ο σε­ξουα­λι­κός προ­σα­να­το­λι­σµός, ενώ το Νο2 είναι η εθνι­κή και θρη­σκευ­τι­κή ταυ­τό­τη­τα του θύ­µα­τος. Αρκεί να θυ­µη­θού­µε ένα πρα­γµα­τι­κά σο­κα­ρι­στι­κό βί­ντεο λιν­τσα­ρί­σµα­τος δυο ΛΟ­ΑΤ­ΚΙ ατό­µων στην πλα­τεία Αρι­στο­τέ­λους από δε­κά­δες εφή­βους µε κα­θα­ρά ρα­τσι­στι­κά και οµο­φο­βι­κά χα­ρα­κτη­ρι­στι­κά. Οδη­γη­θή­κα­µε ξαφ­νι­κά σε ει­κό­νες νε­α­νι­κού όχλου που κα­θο­δη­γεί­ται από τυφλό µίσος για το δια­φο­ρε­τι­κό; Στις βου­λευ­τι­κές εκλο­γές του Ιου­νί­ου 2023 το υπο­κι­νού­µε­νο από τον  Κα­σι­διά­ρη κόµµα Σπαρ­τιά­τες συ­γκέ­ντρω­σε στη νε­ο­λαία 17 µε 24 ετών πο­σο­στό 7,8%, η Ελ­λη­νι­κή Λύση 2,1%, και η Νίκη 2,7%, συ­νο­λι­κά 12,6 το πο­σο­στό της ακρο­δε­ξιάς, µε βάση τα στοι­χεία των exit poll της metron analysis. Η διείσ­δυ­ση της ακρο­δε­ξιάς, µε την ρη­το­ρι­κή µί­σους, του αντι­µε­τα­να­στευ­τι­κού, αντι-woke, σε­ξι­στι­κού λόγου στην δη­µό­σια συ­ζή­τη­ση, συ­νο­λι­κά στην κοι­νω­νία, δεν µπο­ρεί να µην επη­ρε­ά­σει τα πιο εύ­πλα­στα πλά­σµα­τα µιας κοι­νω­νί­ας, τα παι­διά.

Την βα­σι­κή υπό δια­µόρ­φω­ση κοι­νω­νι­κή κα­τη­γο­ρία που λέ­γε­ται νε­ο­λαία, οφεί­λου­µε να την εκ­παι­δεύ­σου­µε να προ­στα­τεύ­ε­ται από την µι­σαλ­λο­δο­ξία και την βία, κάτι που δεν µπο­ρεί να συ­µβεί στή­νο­ντάς την στον τοίχο, απο­κα­λώ­ντας την «εγκλη­µα­τία» και απει­λώ­ντας την µε κα­τα­σταλ­τι­κά µέσα. Για τον Έντε­λµαν, «µία ορι­σµέ­νη εξή­γη­ση ενός χρό­νιου προ­βλή­µα­τος είναι πι­θα­νόν να φαί­νε­ται σωστή σε ένα µε­γά­λο µέρος του πλη­θυ­σµού για µία µε­γά­λη χρο­νι­κή πε­ρί­ο­δο, στο µέτρο που αντα­να­κλά και εν­δυ­να­µώ­νει την κυ­ρί­αρ­χη ιδε­ο­λο­γία της επο­χής». Αυτή µέσα στο κα­πι­τα­λι­στι­κό σύ­στη­µα θα γυ­ρί­ζει τον φακό στο άτοµο, ποτέ στη βία του ίδιου του συ­στή­µα­τος που δεν µπο­ρεί παρά να ανα­πα­ρά­γει τον εαυτό της, σε παι­διά, εφή­βους, ενή­λι­κες.

Δεν αγνο­ού­µε ότι η οι­κο­γέ­νεια εν­δε­χο­µέ­νως να έχει ευ­θύ­νες, αλλά εκεί είναι που το κρά­τος οφεί­λει µέσα από υπο­δο­µές φρο­ντί­δας µε κοι­νω­νι­κούς λει­τουρ­γούς, ψυ­χο­λό­γους, εκ­παι­δευ­µέ­να άτοµα να φρο­ντί­σουν παι­διά που ίσως εκ­δη­λώ­νουν επι­θε­τι­κές συ­µπε­ρι­φο­ρές. Ίσως έτσι κα­τα­φέ­ρου­µε αυτό που έλεγε ο Βί­κτωρ Ουγκώ, να κλεί­νου­µε φυ­λα­κές ανοί­γο­ντας σχο­λεία και όχι το αντί­στρο­φο…

*Ανα­δη­μο­σί­ευ­ση από την Ερ­γα­τι­κή Αρι­στε­ρά