Αύγουστος 2015 και παρά τις πολλαπλές αμφιβολίες καταφέραμε και φέτος να κάνουμε κάτι σε διακοπές. Μεγάλη κουβέντα βέβαια το πόσο “διακοπές” μπορεί να είναι εν μέσω κρίσης η φυγή από την πόλη, μιας που το μυαλό συνεχίζει να παραμένει προσκολλημένο σε μια χειμωνιάτικη καθημερινότητα. Μάλλον τελικά δεν αρκεί αυτό που λέει ένας φίλος, ότι διακοπές σημαίνει να κάνεις πράγματα που δεν κάνεις μέσα στην χρονιά (κυρίως τίποτα δηλαδή)· αφού τελικά το να κάνεις ή να μην κάνεις, δεν καθορίζει πάντα και το αν “είσαι” ή δεν “είσαι” εκεί. Πάντα ζήλευα όσους καταφέρνουν τη χειμωνιάτικη καθημερινότητα να την κλείνουν σε κάποιο αόρατο κουτάκι και να την καταχωνιάζουν κάπου βαθιά, έστω για τις λίγες μέρες της φυγής.
Μεγάλη κουβέντα άλλωστε και η ίδια η έννοια των διακοπών τον Αύγουστο, ικανή να σε προβληματίσει έντονα όταν κλείνεις περίπου 3 χρόνια εργασίας μισθωτής (δηλαδή με μισθό πείνας), καθημερινής και σταθερής (δηλαδή ανασφάλιστης). Είναι περίπου 20 οι μέρες το χρόνο που δικαιούται άδεια ένας μισθωτός εργαζόμενος, κάτι που γνωρίζουν φυσικά καλύτερα οι “κανονικοί” και όχι οι επισφαλώς εργαζόμενοι. Ένας “κανονικός” εργαζόμενος επίσης γνωρίζει πως αν δεν λείψει κατά τη διάρκεια της χρονιάς, μπορεί να συγκεντρώσει όλες αυτές τις μέρες το μήνα Αύγουστο. Είναι τότε που εξορμά έκτος πόλης, προσπαθώντας να μη μετρά τις μέρες μέχρι την επιστροφή. Κάθε χρονιά η ίδια προσμονή για τις 20 μέρες. Κάθε χρονιά η ίδια προσμονή για τον Αύγουστο. Κάθε χρονιά η ίδια μανιώδης φυγή. Πώς επαναπροσδιορίζεται άραγε το νόημα των διακοπών όταν αυτές οι 20 μέρες είναι πλέον κομμάτι της ίδιας ανελέητης ετήσιας καθημερινότητας;
Οι διακοπές τον Αύγουστο λοιπόν. Κάθε πράγμα στον καιρό του άλλωστε και ο κολιός και αυτός τον Αύγουστο και είναι ακόμα Αύγουστος. Πρόλαβαν όμως να προκηρυχτούν εκλογές εν μέσω της Αυγουστιάτικης φυγής αν και μάλλον αυτό είναι το λιγότερο μιας που ήδη πρόλαβε και υπογράφηκε το τρίτο μνημόνιο. Κάποια πράγματα γίνονται στο χρόνο τους. Ή, άλλα δε χρειάζονται συγκεκριμένο χρόνο για να γίνουν. Ή, ο ίδιος ο χρόνος έχει τόσο συμπτυχθεί που είναι μάταιη η προσπάθεια να ψάχνεις για ταξινομήσεις, συνήθεις χρονικότητες και ορθολογισμούς. Ή, η εποχή που ζούμε με χαρακτηριστικά οδοστρωτήρα, επιτρέπει να μεταλλάσσεται ο μήνας Αύγουστος σε μήνα που δε χρειάζεται να καταβάλεις καμιά προσπάθεια για να κλείσεις τους προηγούμενους σε κουτάκια ώστε να τους ξεχάσεις για μια 20αρια μέρες, μιας που όλοι οι μήνες, ολάκερη η χρονιά, συμπυκνώνεται σε αυτόν. Ή απλά, όλα έχουν έρθει πάνω κάτω και γελασμένοι προσπαθούμε ακόμα να ισορροπήσουμε μεταξύ μιας παλιάς (αμφιλεγόμενη και αυτή) κανονικότητας και μιας νέας ιστορικής εποχής.
Κάθε πράγμα στον καιρό του λοιπόν, μα και κάποια άλλα παντός καιρού. Οι ταξικές αντιθέσεις ας πούμε. Ακόμα και τον μήνα Αύγουστο. Γιατί είναι τον μήνα Αύγουστο που πάνω σε μια πετσέτα στην αμμουδιά αντί να μιλήσεις στην παρέα σου για κάποια καλοκαιρινή εμπειρία, σπας άθελά σου τη δηλωμένη ή και αδήλωτη μεταξύ σας συμφωνία: “για 20 μέρες να μη μιζεριάσουμε”. Άθελά σου, επαναφέρεις τη συζήτηση με το αφεντικό σου για τις 20 μέρες άδειας άνευ αποδοχών που απλόχερα σου χάρισε. Γιατί άθελά σου, περίμενες πως παρά το μη “κανονικό” εργασιακό καθεστώς υπό το οποίο δουλεύεις θα έπαιρνες το κανονικό επίδομα άδειας. Γιατί ο μήνας είναι Αύγουστος.
Γιατί είναι το μήνα Αύγουστο - αλλά και κάθε τρεις - που πρέπει να ανανεώσεις την κάρτα ανεργίας του ΟΑΕΔ. Γιατί το μη “κανονικό” καθεστώς εργασίας σου δίνει το δικαίωμα (ή υποχρέωση; ή κατάντια;) κανονικής εγγραφής στα μητρώα του οργανισμού (εγγραφής και όχι επιδόματος φυσικά), κανονικού χαρακτηρισμού σου ως Άνεργο. Καθόλου περίεργο όσο και αν φαίνεται. Κανονικότατο σε μια τρελή πραγματικότητα. Γιατί η εγγραφή στα μητρώα άλλωστε προσφέρει και μια εξαιρετικά ελπιδοφόρα προοπτική: Την πιθανότητα πρόσληψης σε κάποιο από τα προγράμματα κοινωφελούς εργασίας - αυτές τις 5μηνες συμβάσεις 8ωρου, με 495 ευρώ το μήνα, κανένα εργασιακό δικαίωμα, πόσο μάλλον συζήτηση για φυγή τον Αύγουστο! Και η τελευταία κυβέρνηση - με κορμό την αριστερά - υλοποίησε δύο τέτοια προγράμματα που ήδη τρέχουν ενώ στα σκαριά είναι ακόμα ένα. Αυτή, ναι, η κυβέρνηση που δήλωνε ότι θα προασπίσει εργασιακά, συνδικαλιστικά και τελοσπάντων ανθρώπινα δικαιώματα.
Γιατί είναι το μήνα Αύγουστο που για ακόμα μια φορά δε θα έχεις βρει τα 1000+ ευρώ για να πληρώσεις το ταμείο σου, το ΤΣΜΕΔΕ. Γιατί εκτός από μη “κανονικός” εργαζόμενος, εκτός από άνεργος, τυχαίνει να είσαι και μηχανικός. Διόλου ασύνδετες “ταυτότητες”· αντίθετα θα έλεγε κανείς απόλυτα συμβατές μεταξύ τους στη σημερινή τρελή εποχή, απόλυτα δεμένες και τοποθετημένες με στέρεο τρόπο στο πλέγμα των ταξικών αντιθέσεων. Και τα 1000+ αυτά ευρώ θα προστεθούν στα ληξιπρόθεσμα χρέη σου που εδώ και χρόνια αυξάνονται - το μόνο που μπορεί κανείς να κάνει σε αυτήν την περίπτωση είναι να εύχεται να μη μεγαλώνει, ή να εύχεται να μην κυλά ο χρόνος τόσο γρήγορα. Μάταιο όμως. Τα είπαμε για το χρόνο και την ανατροπή της κανονικότητας ήδη νωρίτερα.
Γιατί, εκτός από όλα τα άλλα, είναι τον μήνα Αύγουστο που περιμένεις κάποια νέα ενημέρωση για το πότε θα πιστωθεί η ήδη κατά 20+ μέρες καθυστερημένη δόση των 70 ευρώ στην κάρτα σίτισης. Κάρτα “σίτισης”, κάρτα “αλληλεγγύης”, κάρτα “ανθρωπιστικής κρίσης”, κάρτα που όπως και να έχει, δεν περίμενες ποτέ ότι θα έφτανες στο σημείο να πλήρεις τις προϋποθέσεις για να πάρεις: «Υπενθυμίζεται ότι ή κάρτα αλληλεγγύης αφορά 145.357 δικαιούχους που διαβιούν σε συνθήκες ακραίας φτώχειας» θυμίζει ένα Αυγουστιάτικο άρθρο που επισημαίνει ότι η 2η δόση του Αυγούστου θα μπει σύντομα, περιγράφοντας μια παρανοϊκή κατάσταση αναμονής και παραπόνων εκ μέρους της πλειοψηφίας των δικαιούχων. Μα είναι η κυβέρνηση - με κορμό την αριστερά - που υλοποίησε το πρόγραμμα για την ανθρωπιστική κρίση, που λόγω αυτού αυξήθηκε ο τζίρος των καταστημάτων τροφίμων κατά 11 εκατομμύρια ευρώ κατά τις πρώτες μέρες υλοποίησης του προγράμματος, η ίδια αυτή κυβέρνηση που καθυστερεί την 2η δόση εδώ και 21+ μέρες αφήνοντας σε αναμονή (για να μην πούμε “στην πείνα”) τους δικαιούχους που «διαβιούν σε συνθήκες ακραίας φτώχειας».
Παλαιότερα τον Αύγουστο, ακούγοντας το κύμα σε κάποια παραλία, σκεφτόμενη τη χρόνια που περνούσε αλλά και τη νέα, συνήθιζα να βάζω στόχους για αυτήν που ερχόταν. Στόχους μικρούς, προσωπικούς μιας που οι συλλογικοί ήταν ήδη διατυπωμένοι πριν κάποια χρόνια με τρόπο πειστικό και ισχυρό μέχρι σήμερα. Φέτος η αντίστοιχη προσπάθεια δεν απέδωσε καρπούς. Κυριαρχούσε σαν γκρίζο πέπλο που καλύπτει τα πάντα, μια γνώριμη αίσθηση της τελευταίας χρονιάς. Η ύπαρξη μιας αστείρευτης ανθρώπινης παραγωγικής ενέργειας (χαρακτηριστική της νέας γενιάς) από τη μια πλευρά, και από την άλλη, τα τείχη που το ίδιο το σύστημα και η ταξική εκμετάλλευση υψώνει απέναντι, με αποτέλεσμα η πρώτη να μην εξωτερικεύεται ποτέ. Μια “ενέργεια παραγωγής” όπως επιλέγω αυθαίρετα να την περιγράψω εδώ, ένα σίφουνα που βγαίνει από μέσα σου και σου υποδεικνύει ότι έχεις ανάγκη να φτιάξεις κάτι, να δημιουργήσεις, να καταπιαστείς με αυτό το κάτι και να το ολοκληρώσεις ως να ‘ναι δικό σου, ακόμα και αν πρόκειται για μια αδιάφορη υπηρεσία που λόγω του επαγγέλματός σου επιβάλλεται από την αγορά! Μια ενέργεια που για να γίνει κατανοητή μάλλον οφείλει να παρομοιαστεί με αυτήν την διαδικασία κατά την οποία ο παραγωγός ξεκινά ρίχνοντας το σπόρο, συνεχίζει με την φροντίδα για να τον μεγαλώσει και ολοκληρώνεται με την απόδοση των καρπών.
Η μη δυνατότητα εξωτερίκευσης αυτής της ενέργειας και απορρόφησή της από κάτι – κάποιον - κάπου, η καταπίεσή της, δεν μοιάζει καθόλου με την αίσθηση του να έχεις ένα μυστικό που δεν μπορείς να πεις, ούτε με αυτήν της καταπίεσης σε μια σχέση γονιών-παιδιού, ούτε ίσως και με άλλες μορφές καταπίεσης. Μοιάζει ίσως περισσότερο με αυτήν ενός παραγωγού που έχει τους σπόρους και τις γνώσεις αλλά όχι το χωράφι, αυτή του ζωγράφου που έχει τα πινέλα και την έμπνευση αλλά όχι τον καμβά, αυτήν του εργάτη που έχει τη δύναμη αλλά τα πάντα γύρω του καταρρέουν. Και δυστυχώς αυτή η αίσθηση κατάρρευσης γινόταν όλο και πιο έντονη, μέρα με τη μέρα, μήνα με το μήνα που περνούσε κατά τη διάρκεια της κυβέρνησης - με κορμό την αριστερά. Άραγε είναι αυτό ακριβώς το σημείο που έχει τελειώσει απόλυτα το “ατομικό”; Που για να εμφανιστεί το αναγκαίο για τον παραγωγό χωράφι, ο αναγκαίος για το ζωγράφο καμβάς και η μονάδα παραγωγής για τον εργάτη δεν αρκεί η δική τους ατομική “ενέργεια παραγωγής” και διεκδίκησης; Που οι «συλλογικοί ήδη διατυπωμένοι» στόχοι είναι αυτοί που οφείλουν - ως μονόδρομος πια - να κυριαρχήσουν στην απορρόφηση αυτής της “ενέργειας παραγωγής”;
Η απάντηση μοιάζει προφανής. Και είναι. Άλλωστε τελειώνει ένας Αύγουστος διόλου “κανονικός” και ξεκινά μια χρονιά ακόμα πιο τρελή. Και φαίνεται πως για να ανταπεξέλθουμε οφείλουμε να γίνουμε εμείς οι ίδιοι "παντός καιρού”, όχι όπως χρησιμοποιήθηκε πρόσφατα από τον πρώην πρωθυπουργό της κυβέρνησης – με κορμό την αριστερά - αλλά με την έννοια της ανταπόκρισης στο τέλος της κανονικότητας, στο τέλος των ισορροπιών και στις επερχόμενες "θυελλώδεις" ανακατατάξεις. Και είναι ακόμα 21 Αύγουστου, ακόμα και αν το αποψινό δελτίου καιρού προβλέπεται φθινοπωρινό.
