Με την επιχείρηση «εξάρθρωσης» της Χρυσής Αυγής γλιτώσαμε από το φασισμό;

Ο φασισμός, «μακρύ χέρι»» και «όργανο» κάποιων «κέντρων» του συστήματος;

Στην Αριστερά, όπου η συνωμοσιολογική πολιτική κουλτούρα έχει βαθιές ρίζες, δεν ήταν λίγοι αυτοί που θεωρούσαν μέχρι πρόσφατα, ίσως ακόμη και τώρα, το φασισμό γενικά και τη Χρυσή Αυγή ιδιαίτερα «μακρύ χέρι του συστήματος», ένα πολιτικό φαινόμενο που εξαπολύεται -και επομένως εύκολα «μαζεύεται»- απ’ τα πάνω, από «κέντρα» του συστήματος που τον σαν «όργανό» τους.

Στην Ελλάδα, όπου ο φασισμός είναι ταυτισμένος με την ξένη κατοχή ή τη δικτατορία των συνταγματαρχών και οι φασίστες με τους ταγματασφαλίτες-συνεργάτες των ναζί κατακτητών, όπου η έννοια φασισμός θεωρείται συνώνυμη του χουντικός, ακροδεξιός, ακόμη και του φορέα αυταρχικών ιδεών και πρακτικών (ο Αγγελάκας πρόσφατα είπε ότι «το σημαντικό είναι να σκοτώσουμε το φασίστα που έχουμε μέσα μας»…), η κατανόηση του τι είναι φασισμός και με αυτή την έννοια μια βαθιά αντιφασιστική κουλτούρα δεν υπάρχει παρά πολύ ανεπαρκώς.

Ο φασισμός, στην περίπτωσή μας η Χρυσή Αυγή ή όποια μετάλλαξή της την αντικαταστήσει, είναι μεν πράκτορας του χρηματιστικού κεφαλαίου όσον αφορά την ταξική του φύση και την ιστορική του αποστολή, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι είναι «μακρύ χέρι του συστήματος», δηλαδή απλό «εξάρτημα» του κράτους «έκτακτης ανάγκης». Παρόλο που στο ξεκίνημά του ιδιαίτερα αλλά και σε όλη τη διαδρομή του μια σταθερά της «γραμμής οικοδόμησής» του είναι ο «εισοδισμός», η δημιουργία και διεύρυνση θυλάκων στο «βαθύ κράτος», στα ειδικά σώματα της αστυνομίας και του στρατού, ο φασισμός οικοδομείται σαν πολιτικό κίνημα απ’ τα κάτω. «Γονιμοποιείται» στο έδαφος της εκτεταμένης κοινωνικής εξαθλίωσης, της μαζικής καταστροφής των μικροαστικών στρωμάτων αλλά και της λουμπενοποίησης εργατικών στρωμάτων. Γίνεται μαζικό πολιτικό ρεύμα εκφράζοντας την «αντεπαναστατική απελπισία» που γεννιέται μαζικά σ’ αυτή τη βάση.

Σαν τέτοιο πολιτικό κίνημα, ο ναζισμός έχει στοιχεία αυτονομίας, έχει στρατηγική κατάληψης της εξουσίας με φασιστικό πραξικόπημα, και ο δρόμος του προς την εξουσία περνάει από την κατάληψη της εξουσίας στο δρόμο, τις γειτονιές και τους κοινωνικούς χώρους, και τη συντριβή των οργανώσεων του κινήματος και της Αριστεράς με τη φυσική βία.

Γι’ αυτό ακριβώς, η διακύβευση της πάλης ενάντια στο φασισμό δεν είναι απλώς μια πολιτική ήττα ή, ακόμη περισσότερο η πτώση του δημοσκοπικών ή εκλογικών ποσοστών, αλλά η ολοσχερής συντριβή, η πλήρης διάλυση των εργατικών, λαϊκών και αριστερών συλλογικοτήτων, οι ζωές των αγωνιστών και αγωνιστριών του κινήματος και της Αριστεράς – στην κυριολεξία.

Ο φασισμός είναι μεν πράκτορας του χρηματιστικού κεφαλαίου όσον αφορά την ταξική του φύση και την ιστορική του αποστολή, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι είναι «μακρύ χέρι του συστήματος», δηλαδή απλό «εξάρτημα» του κράτους «έκτακτης ανάγκης» ή απλώς ένα από τα αλληλοσυμπληρούμενα «κέντρα» του συστήματος. Ή, για να το πούμε αλλιώς, στο βαθμό που θέλουμε να τον δούμε σαν ένα από τα «κέντρα» του συστήματος, ταυτόχρονα έχει χαρακτηριστικά πολιτικού κινήματος από τα κάτω, που στρατηγική του έχει όχι απλώς να συμπληρώσει τη φαρέτρα των όπλων του κράτους αλλά να το καταλάβει και να το «αναμορφώσει» ριζικά, να καταλάβει την εξουσία με φασιστικό πραξικόπημα, καταλύοντας την αστική κοινοβουλευτική δημοκρατία και εγκαθιδρύοντας τη φασιστική δικτατορία.

Αυτή η πραγματικότητα δεν μπορεί να κατανοηθεί από τις αντιλήψεις που τον θέλουν απλά «μακρύ χέρι» και όργανο κάποιων «κέντρων» του συστήματος. Οι συνέπειες μιας τέτοιας λάθος αντίληψης είναι πολλές. Από την ιστορία του Μεσοπολέμου μας έρχεται η εξίσωση του φασισμού με άλλες εκδοχές του κράτους έκτακτης ανάγκης ή η ταύτισή του με κυβερνήσεις που υπηρετούν τα συμφέροντα του κεφαλαίου. Στη βάση αυτή, το σταλινικό Κ.Κ. της Γερμανίας στο Μεσοπόλεμο αρνήθηκε το ενιαίο μέτωπο με το σοσιαλδημοκρατικό κόμμα ενάντια στο φασισμό, έκανε διμέτωπο ενάντια στο φασισμό (το ναζιστικό κόμμα του Χίτλερ) και το Σοσιαλιστικό Κόμμα, ονομάζοντας τους σοσιαλδημοκράτες «σοσιαλφασίστες» και τόλμησε μάλιστα να πει ότι «ύστερα από τον Χίτλερ θα έρθει η σειρά μας». Όλοι ξέρουμε τη συνέχεια, αλλά και την τύχη του Κ.Κ. Γερμανίας, που δεν υπέστη απλώς μια ήττα αλλά εξαφανίστηκε από το χάρτη…

Στη σημερινή ελληνική Αριστερά δεν έχουμε τέτοιες ακραίες εκδοχές αυτής της θεώρησης, αλλά η θεωρία «φασισμός-μακρύ χέρι του συστήματος», στηριγμένη και στη βαθιά ριζωμένη συνωμοσιολογική κουλτούρα που τείνει να εξηγεί τα πάντα με τη δράση «κέντρων» του συστήματος, παράγει ταυτόχρονα την υποτίμηση του φασιστικού κινδύνου και την υπερτίμηση των δυνατοτήτων του συστήματος.

Όσον αφορά το πρώτο,μεγάλο μέρος της ελληνικής Αριστεράς μόλις το τελευταίο διάστημα, με το εκλογικό και δημοσκοπικό ξεπέταγμα της Χρυσής Αυγής και με την τρομακτική επέκταση των δολοφονικών της δραστηριοτήτων, πείσθηκε ότι χρειαζόμαστε ένα μαζικό - ενωτικό αντιφασιστικό κίνημα που δεν θα είναι πάρεργο των γενικών κινηματικών μας καθηκόντων ενάντια στο μνημόνιο, την κυβέρνηση κ.λπ.

Όσον αφορά το δεύτερο,το χαρακτηριστικότερο παράδειγμα είναι το «φοβικό σύνδρομο» με το οποίο τμήματα της Αριστεράς και του κινήματος υποδέχτηκαν τις εξελίξεις ύστερα από τη δολοφονία, κυρίως όμως ύστερα από την επιχείρηση «εξάρθρωσης» της Χ.Α. από την κυβέρνηση Σαμαρά, που από διάφορες πλευρές βιώθηκε σαν… ήττα και πλήγμα ενάντια στην… Αριστερά.    

Στην άποψη ότι η δολοφονία του Παύλου Φύσσα είναι έργο «σκοτεινών κέντρων» και όχι έκφραση κλιμάκωσης της φασιστικής επιθετικότητας συμπυκνώθηκαν τόσο η υποτίμηση του φασιστικού κινδύνου (απλώς τα «σκοτεινά κέντρα» έδρασαν πάλι) όσο και η υπερτίμηση των δυνατοτήτων του συστήματος (όχι, δεν υπάρχουν αντιφάσεις, ρήγματα και πολιτική κρίση, αλλά η παντοδύναμη δράση των «κέντρων»).

Με τη δολοφονία του Παύλου Φύσσα πάντως είχαμε και έκδηλες αντιφάσεις κάποιων υποστηρικτών της αντίληψης για το φασισμό σαν «μακρύ χέρι του συστήματος»: ενώ η Χρυσή Αυγή ως τέτοια θα έπρεπε να ελέγχεται από αυτά τα «κέντρα», την ίδια στιγμή τα «κέντρα» οργάνωσαν επίσης τη δολοφονία με στόχο να διαλύσουν τη Χρυσή Αυγή. Ναι, σίγουρα υπάρχουν πολλά «κέντρα» του συστήματος, και όλα έχουν τους σχεδιασμούς τους. Αλλά δεν μπορούμε έτσι να ερμηνεύουμε πολιτικά φαινόμενα και πολιτικά γεγονότα. Παλιότερα, μεγάλο μέρος της Αριστεράς πίστευε ότι η «17 Νοέμβρη» και γενικά οι ένοπλες οργανώσεις της ατομικής τρομοκρατίας ήταν «πράκτορες σκοτεινών κέντρων», μέχρι που τα μέλη της 17Ν συνελήφθησαν και οι «πράκτορες» τώρα εκτίουν βαριές ποινές.

Αν στο άμεσο διάστημα ύστερα από τη δολοφονία του Παύλου Φύσσα η άποψη ότι ο φασισμός είναι όργανο κάποιων «κέντρων» είχε τον κίνδυνο να μην κατανοηθεί η κρίσιμη σημασία της πάλης ενάντια στον επελαύνοντα φασισμό, σήμερα, με την επιχείρηση «εξάρθρωσης» της Χ.Α. σε εξέλιξη, ο κίνδυνος από αυτή την αντίληψη είναι να θεωρήσουμε ότι τα «κέντρα» μάς απάλλαξαν πραγματικά (για τους δικούς τους λόγους) από τον κίνδυνο του φασισμού και άρα μπορούμε να αφιερωθούμε αποκλειστικά στον αγώνα ενάντια στην κυβέρνηση και το σύστημα.      

Η πρόωρη επίθεση του ναζισμού

Ιστορικά, οι πρόωρες-αποτυχημένες επιθέσεις των φασιστών είναι ένα φαινόμενο τυπικό, είτε στην πρώιμη φάση της ραγδαίας ανάπτυξής τους είτε σε στιγμές κορύφωσης των κινδύνων για το σύστημα. Τα αποτελέσματα που φέρνουν τέτοιες επιθέσεις είναι διαφορετικά κατά περίπτωση και εξαρτώνται κατά κύριο από την κατάσταση της Αριστεράς και του κινήματος. Τέτοιες πρόωρες-αποτυχημένες επιθέσεις είχαμε το 1924 στη Γερμανία με το «πραξικόπημα της μπιραρίας» που οδήγησε στην ολιγόμηνη φυλάκιση του Χίτλερ (το αποτυχημένο πραξικόπημα έγινε μετά την ήττα της επανάστασης στη Γερμανία το 1923 και γι’ αυτό η φυλάκιση του Χίτλερ αποδείχτηκε ένα «χάδι», ενώ το comebackτου φασισμού σε λίγα χρόνια ήταν εντυπωσιακό και δέκα χρόνια αργότερα τους οδήγησε στην κατάληψη της εξουσίας), το 1934 στη Γαλλία (όταν η αποτυχημένη επίθεση των φασιστών στο Κοινοβούλιο έφερε στην εξουσία το βοναπαρτισμό της κυβέρνησης Ντουμέργκ και βάθυνε την προεπαναστατική κρίση, που δύο χρόνια αργότερα κατέληξε στο μεγάλο εργατικό κίνημα της κατάληψης των εργοστασίων), το 1935 στην Ισπανία (όταν το φασιστικό πραξικόπημα απέτυχε και σε αντίδραση είχαμε την εξέγερση της εργατικής τάξης και την «επίσημη» έναρξη του εμφυλίου πολέμου). Βεβαίως, σε όλες αυτές τις περιπτώσεις μιλάμε για «κανονική» επίθεση, δηλαδή για απόπειρα κατάληψης της εξουσίας και επιβολής φασιστικού πραξικοπήματος.

Η τωρινή φθινοπωρινή επίθεση της Χ.Α. δεν ήταν προφανώς κάτι τέτοιο, αλλά είχε το χαρακτήρα αναβάθμισης του πολιτικού και επιχειρησιακού δόγματος της Χ.Α., που απειλούσε με αποσταθεροποίηση το αστικό-μνημονιακό σύστημα και με «θερμή» αναμέτρηση με το κίνημα και την Αριστερά.

Ήταν αυτές οι απειλές τις οποίες έφερνε η πρόωρη επίθεση των φασιστών που ανάγκασαν τον Σαμαρά, ενώ μέχρι τώρα είχε σταθερή γραμμή πλεύσης να χτυπάει στα αριστερά, να αλλάξει πρόσκαιρα κατεύθυνση και να χτυπήσει στα δεξιά.

Θα οδηγήσει η επιχείρηση «εξάρθρωσης» σε διάλυση της Χ.Α.;

Η Χ.Α. ως εγκληματική οργάνωση μπορεί να μετονομαστεί και να δώσει τη θέση της σε «κάτι άλλο».  Σίγουρα όμως δεν θα εξαλειφθεί ο κίνδυνος του φασισμού - όχι μόνο γενικά αλλά και συγκεκριμένα. Παρότι είναι ακόμη πολύ νωρίς, διακινδυνεύουμε μια πρόβλεψη, βάσει των γενικότερων εκτιμήσεών μας: η μετονομασία-μεταμφίεση μπορεί να γίνει υποχρεωτική, όμως αυτό που θα δημιουργηθεί δεν θα είναι ένα ακροδεξιό κόμμα με φασίζουσες επιρροές, αλλά ένα φασιστικό κόμμα φτιασιδωμένο κατάλληλα για την περίσταση και με προσωρινή «προσαρμογή» τακτικής. Ό,τι οικοδομήθηκε τα τρία τελευταία χρόνια σαν φασιστικό κόμμα, με χιλιάδες «μαχητές» στα τάγματα εφόδου, με εκατοντάδες χιλιάδες ψηφοφόρους, με κυκλώματα ελέγχου και «προστασίας» περιοχών, με πολυπλόκαμους μηχανισμούς απόσπασης οικονομικών πόρων, με δικτύωση σε όλη την Ελλάδα, που έχει ήδη κάνει τα μέλη του να νιώσουν τη μέθεξη του να ασκούν εξουσία σε περιοχές και να είναι «ανίκητα», δεν μπορεί να εξαφανιστεί σαν μην υπήρξε ποτέ! Ήδη στις δημοσκοπήσεις των ημερών η Χ.Α. διατηρεί ένα εντυπωσιακό 6,5% (τώρα, ύστερα από όσα έγιναν!) που σίγουρα είναι μεγαλύτερο αν σκεφτούμε ότι πολλοί διστάζουν τώρα να δηλώσουν ότι ψηφίζουν Χ.Α. – μια σαφής δημοσκοπική ένδειξη της αντοχής του ναζιστικού ρεύματος. Στην προκειμένη περίπτωση δυστυχώς, αλλά τα κόμματα που στηρίζονται σε βάσεις και επιρροή στην κοινωνία (και τα φασιστικά κόμματα, όπως και η Χ.Α., είναι τέτοιες περιπτώσεις) ούτε κατασκευάζονται από «κέντρα» ούτε αλλάζουν χαρακτήρα με κινήσεις απ’ τα πάνω και με το πάτημα ενός κουμπιού. Η Χ.Α. υπήρχε σαν ναζιστική γκρούπα επίσημα από το 1987, αλλά μόνο στα χρόνια του μνημονίου απέκτησε τη δυναμική και το ρόλο που όλοι ξέρουμε. 

Ούτε ο ίδιος ο Σαμαράς και το νέο-εμφυλιακό του κράτος θέλουν την ουσιαστική διάλυση ολόκληρου του μηχανισμού της Χ.Α., μεταξύ άλλων γιατί θα αποκαλύψει την έκταση της πολιτικής αυτουργίας της ΝΔ και της κυβέρνησης αλλά και της φυσικής αυτουργίας τμημάτων του κρατικού μηχανισμού. Εξάλλου, κάτι τέτοιο θα είναι μεγάλο κενό για το νέο-εμφυλιακό κράτος, θα δώσει χώρο και δυναμική στην Αριστερά και θα σημάνει την πλήρη απώλεια όλων των «κεκτημένων» της τρίχρονης ραγδαίας ανάπτυξης της Χ.Α. Και θα είναι διαρκής αιμορραγία για την κυβέρνηση η μεγάλη χρονική παράταση της διαδικασίας «εξάρθρωσης», με τον όγκο των «παράπλευρων» αποκαλύψεων για πολιτική συγκάλυψη και επιχειρησιακή ανοχή, κάλυψη και συνεργία. Τέλος, το «υλικό» της Χ.Α., το μηχανισμό της, τα κεκτημένα της οικοδόμησής της δεν είναι εύκολο να «σφετεριστούν» και να «υιοθετήσουν» ακροδεξιά πολιτικά ραμολιμέντα σαν τον Καρατζαφέρη.

Οι συλληφθέντες αρχηγοί, από την άλλη, ξέρουν ότι είναι χαμένοι αν το κόμμα τους διαλυθεί, δηλαδή χωρίς να διαθέτουν τουλάχιστον ένα εργαλείο διαπραγμάτευσης. Εντελώς αναμενόμενα λοιπόν «το παίζουν ήρωες», απολογούνται με ιδεολογικά μανιφέστα, επιλέγουν «εθνική» και «αντιμνημονιακή» γραμμή υπεράσπισης επενδύοντας στην υποχρεωτική στροφή της πολιτικής ατζέντας σύντομα στα νέα μέτρα και το τρίτο μνημόνιο, καλούν τον κομματικό τους «λαό» σε συσπείρωση και προσπαθούν να εμπνεύσουν τον κομματικό πατριωτισμό. Στη νοοτροπία των ναζιστών ηγετών και στελεχών, η φυλακή και οι διώξεις δεν είναι παρά προσωρινά εμπόδια, πρόσκαιρες καταστάσεις. Όχι, δεν είναι «ρομαντικοί», απλώς πιστεύουν ότι θα έρθει η ώρα τους γρήγορα και δεν θα χρειαστεί καν να εκτίσουν πολυετείς ποινές - εξάλλου, και ο Χίτλερ φυλακίστηκε το 1924 για αποτυχημένο πραξικόπημα και έμεινε στη φυλακή μόνο 5 μήνες.

Το νέο-μεταλλαγμένο φασιστικό κόμμα θα (ανα)προσαρμόσει την τακτική του σε ένα σχέδιο ανασύνταξης, με ορίζοντα τις ευρωεκλογές και τις αυτοδιοικητικές εκλογές. Όσο περισσότερο «πολιτικό κεφάλαιο» συγκεντρώσει, τόσο καλύτερα και για τους φυλακισμένους ηγέτες του.

Δεν ξεμπλέκουμε λοιπόν έτσι εύκολα ούτε με το φασισμό γενι9κά ούτε καν με τη Χ.Α. ειδικά! Με όποια μετονομασία, φτιασίδωμα, προσωρινή προσαρμογή τακτικής, θα έχουμε να κάνουμε με καμουφλαρισμένο φασιστικό κόμμα και όχι με ακροδεξιά τύπου ΛΑΟΣ ούτε καν με φασίζουσα ακροδεξιά τύπου Εθνικού Μετώπου. (Το Εθνικό Μέτωπο δεν είναι φασιστικό κόμμα που υλοποιεί «ευέλικτη», προσαρμοσμένη στα όρια του κοινοβουλευτισμού τακτική, είναι ακροδεξιό κόμμα με φασίζουσες επιρροές. Γι’ αυτό και τα καθαρά φασιστικά επιχειρησιακά τμήματα είναι έξω από το Εθνικό Μέτωπο, διασκορπισμένα σε δεκάδες ναζιστικές γκρούπες.)

Δεν θα μας απαλλάξουν λοιπόν από το φασισμό ο Σαμαράς και ο Δένδιας – ούτε θέλουν αλλά ούτε και μπορούν! Και όσο η κοινωνική τραγωδία των ακραία ταξικών πολιτικών παίρνει πιο αποκρουστικές μορφές, όσο η κοινωνική απελπισία επεκτείνεται, όσο η Αριστερά παραμένει διεκδικητής της (κυβερνητικής) εξουσίας, ο φασισμός θα παραμένει στο δρόμο μας θανάσιμος κίνδυνος. Η συζήτηση γι’ αυτόν τώρα μόλις αρχίζει στα σοβαρά. Πρέπει να συνεχιστεί, να καταλήξουμε σε γρήγορα συμπεράσματα, ενώ ταυτόχρονα θα οργανώνουμε την αντεπίθεσή μας για να του καταφέρουμε όσο πιο σοβαρά πλήγματα μπορούμε, τώρα που παραπατάει.

Το σοβαρό πλήγμα που αναγκάζεται να δώσει στη Χ.Α. η μνημονιακή κυβέρνηση απλώς μας δίνει πολύτιμο χρόνο για να ετοιμάσουμε καλύτερα τον αγώνα ενάντια στο ναζισμό. Δεν πρέπει να σπαταλήσουμε ούτε λεπτό από αυτό το χρόνο!

H Χρυσή Αυγή είναι εγκληματική οργάνωση, για μας σημαίνει ότι το κίνημα και η Αριστερά, μέσα από τις μαζικές τους εκφράσεις και τη μαζική τους δράση θα επιβάλουν απ’ τα κάτω την απαγόρευση των δράσεων των φασιστικών πυρήνων σε όλη τη χώρα! Πρέπει χωρίς χρονοτριβή να αξιοποιήσουμε την ευκαιρία για να ξανακλείσουμε τους φασίστες στις τρύπες τους, να δυσκολέψουμε στο μέγιστο βαθμό τη διαδικασία ανασύνταξής τους!

Το αντιφασιστικό κίνημα όχι μόνο δεν πρέπει να περιπέσει σε κατάσταση αμηχανίας, αλλά πρέπει να αναπτυχτεί με νέα ορμή, με στόχο να «ανακαταλάβουμε τους χώρους» που είχαμε χάσει από το φασισμό στις γειτονιές, στα σχολεία, στην κοινωνία συνολικά.

Η «ανάσα» χρόνου που δίνεται στην Αριστερά και το κίνημα για να οργανώσει τον αντιφασιστικό αγώνα πρέπει να αξιοποιηθεί χωρίς καμία χρονοτριβή. Καμία αυταπάτη λοιπόν ότι τελειώσαμε με τους φασίστες, καμία αυταπάτη ότι μπορούμε πλέον να αφιερωθούμε αποκλειστικά στον αγώνα ενάντια στα μνημόνια, τη λιτότητα και την κυβέρνηση και ότι δεν χρειαζόμαστε πλέον ένα αυτόνομο, ενωτικό, δικτυωμένο σε γειτονιές, συνδικάτα και κοινωνικούς χώρους σε όλη την Ελλάδα αντιφασιστικό κίνημα.