"Όλη η περιοχή βράζει" - Ο Ζιλμπέρ Ασκάρ για την "αραβική άνοιξη"

Στην επέ­τειο των δύο χρό­νων, το Δε­κέμ­βρη του 2012, ο Ζιλ­μπέρ Ασκάρ έδωσε συ­νέ­ντευ­ξη στο International Socialist Review (Νο 87, Γε­νά­ρης-Φλε­βά­ρης 2013) για όλα τα ζη­τή­μα­τα που έχουν ανοί­ξει στη διε­θνή συ­ζή­τη­ση μέσα στην Αρι­στε­ρά, όσον αφορά την «αρα­βι­κή άνοι­ξη». Τα γε­γο­νό­τα στην Τυ­νη­σία, που ξέ­σπα­σαν λίγες μέρες μετά τη συ­νέ­ντευ­ξή του, δι­καί­ω­σαν άμεσα πολλά από όσα ισχυ­ρί­ζε­ται στη συ­νέ­ντευ­ξη.
Ο Ζιλ­μπέρ Ασκάρ, έχει γρά­ψει σειρά άρ­θρων και βι­βλί­ων για τη Μέση Ανα­το­λή και σύ­ντο­μα θα εκ­δο­θεί στα αγ­γλι­κά βι­βλίο του για τις αρα­βι­κές εξε­γέρ­σεις (The People Want: A Radical Exploration of the Arab Uprising). Θα είναι παρών στο διε­θνές τρι­ή­με­ρο του Rproject, ομι­λη­τής στην συ­ζή­τη­ση  «Η καρ­διά των αρα­βι­κών εξε­γέρ­σε­ων κτυ­πά­ει στην Αί­γυ­πτο».

----------------------------------------------------------------------------------------

Υπάρ­χουν πολλά να κα­λύ­ψου­με. Η Μέση Ανα­το­λή βρί­σκε­ται στην επι­και­ρό­τη­τα για πολ­λούς λό­γους: από την επί­θε­ση στη Γάζα ως την κα­τά­στα­ση στην Τυ­νη­σία, από την αρ­πα­γή της εξου­σί­ας από τον Μόρσι στην Αί­γυ­πτο ως τις απει­λές ενά­ντια στο Ιράν, για ανα­ρίθ­μη­τα γε­γο­νό­τα. Θέλω να ξε­κι­νή­σου­με με μια γε­νι­κή εκτί­μη­ση της Αρα­βι­κής Άνοι­ξης, αυτού που ονο­μά­στη­κε Αρα­βι­κή Άνοι­ξη, το οποίο ξε­κί­νη­σε σχε­δόν 2 χρό­νια πριν, στις 17 Δε­κέμ­βρη του 2010 στην Τυ­νη­σία. Μπο­ρείς να μας δώ­σεις μια γε­νι­κή αί­σθη­ση του τι σή­μαι­νε όλο αυτό για την πε­ριο­χή;

Το πιο γε­νι­κό σχό­λιο που μπο­ρού­με να κά­νου­με είναι ότι, για πρώτη φορά στην ιστο­ρία της πε­ριο­χής, οι κα­τα­στά­σεις πραγ­μα­τι­κά εξε­λίσ­σο­νται και αλ­λά­ζουν, και αλ­λά­ζουν τόσο γρή­γο­ρα, που η πε­ριο­χή έχει μπει σε αυτό που απο­κα­λώ μια μα­κρο­πρό­θε­σμη επα­να­στα­τι­κή δια­δι­κα­σία. Είναι μια συ­γκλο­νι­στι­κή αλ­λα­γή στην ιστο­ρία της πε­ριο­χής. Εμπό­δια κάθε εί­δους ανα­τι­νά­ζο­νται. Νο­μί­ζω πως αυτή η δια­δι­κα­σία θα πα­ρα­μεί­νει μαζί μας για πολλά πολλά χρό­νια ακόμα.

Ανέ­φε­ρες εμπό­δια. Εν­νο­είς εν μέρει την ύπαρ­ξη σκλη­ρω­τι­κών ή γε­ρα­σμέ­νων δι­κτα­το­ρι­κών κα­θε­στώ­των; Η πρώτη είναι η Τυ­νη­σία. Μπο­ρείς να πεις κάτι γι’ αυτό και για την τω­ρι­νή κα­τά­στα­ση στην Τυ­νη­σία;

Ναι, αλλά είναι πολύ με­γα­λύ­τε­ρα από απλώς τα δι­κτα­το­ρι­κά κα­θε­στώ­τα. Φυ­σι­κά αυτό είναι το πιο ορατό κομ­μά­τι τους, αυτό το οποίο θί­χτη­κε πιο άμεσα από τις εξε­γέρ­σεις στις χώρες όπου έχουν επι­τευ­χθεί νίκες μέχρι τώρα. Αλλά αυτό είναι μόνο ένα κομ­μά­τι από ένα γε­νι­κό­τε­ρο μπλο­κά­ρι­σμα, που πε­ρι­λαμ­βά­νει ένα οι­κο­νο­μι­κό μπλο­κά­ρι­σμα. Η πε­ριο­χή υστε­ρεί σε σχέση με τον υπό­λοι­πο πλα­νή­τη σε οι­κο­νο­μι­κή ανά­πτυ­ξη και γε­νι­κά σε εξέ­λι­ξη, πα­ρό­τι είναι προι­κι­σμέ­νη με πολύ ση­μα­ντι­κούς φυ­σι­κούς πό­ρους. Κα­τέ­χει το πα­γκό­σμιο ρεκόρ σε δεί­κτες ανερ­γί­ας, και αυτό ισχύ­ει εδώ και δε­κα­ε­τί­ες. Έτσι έχεις ένα κοι­νω­νι­κό μπλο­κά­ρι­σμα να υπάρ­χει διαρ­κώς, χωρίς να ανα­φέ­ρου­με το πολύ προ­φα­νές που αφορά την θέση των γυ­ναι­κών. Οπότε έχεις ένα ολό­κλη­ρο σύ­νο­λο εμπο­δί­ων, από τα οποία ανέ­φε­ρα μόνο λίγα, τα πιο προ­ε­ξέ­χο­ντα. Όλα αυτά τώρα ξε­σπούν σε αυτήν την τε­ρά­στια έκρη­ξη που ξε­κί­νη­σε στην Τυ­νη­σία.

Όλα ξε­κί­νη­σαν στην Τυ­νη­σία, στις 17 Δε­κέμ­βρη του 2010. Αυτή είναι η μέρα που ο Μο­χά­μεντ Μπουα­ζί­ζι αυ­το­πυρ­πο­λή­θη­κε, βά­ζο­ντας ταυ­τό­χρο­να φωτιά σε όλη τη χώρα και έπει­τα σε όλη την πε­ριο­χή.

Το γε­γο­νός ότι ξε­κί­νη­σε στην Τυ­νη­σία σχε­τί­ζε­ται με τους αγώ­νες σε αυτήν τη χώρα στη διάρ­κεια όλης της δε­κα­ε­τί­ας του 2000, οι οποί­οι με τη σειρά τους σχε­τί­ζο­νται με την ύπαρ­ξη μιας ση­μα­ντι­κής αρι­στε­ρής πα­ρά­δο­σης εκεί, η οποία δρα­στη­ριο­ποιεί­ται κυ­ρί­ως μέσα από το συν­δι­κα­λι­στι­κό κέ­ντρο της χώρας, την UGTT(Τυ­νη­σια­κή Γε­νι­κή Ερ­γα­τι­κή Ένωση). Είναι αυτή η συ­γκε­κρι­μέ­νη κα­τά­στα­ση που εξη­γεί γιατί συ­νέ­βη σε αυτήν την χώρα η έκρη­ξη πριν από τις υπό­λοι­πες. Αλλά αυτό δεν ση­μαί­νει ότι οι συν­θή­κες ήταν πιο ώρι­μες στην Τυ­νη­σία από οπου­δή­πο­τε αλλού, όπως μπο­ρού­με να δούμε από το γε­γο­νός ότι η έκρη­ξη στην Τυ­νη­σία πυ­ρο­δό­τη­σε μια ολό­κλη­ρη σειρά από εκρή­ξεις σε άλλες χώρες. Δεν υπάρ­χει σχε­δόν καμιά αρα­βό­φω­νη χώρα που να μην επη­ρε­ά­στη­κε από την εξέ­γερ­ση, από το δυ­τι­κό άκρο της Μαυ­ρι­τα­νί­ας και του Μα­ρό­κο ως τη Συρία και το Ιράκ στο ανα­το­λι­κό άκρο.

Σε μια φάση, έμοια­ζε –σί­γου­ρα ως απο­τέ­λε­σμα των εκλο­γών στην Αί­γυ­πτο και προη­γου­μέ­νως στην Τυ­νη­σία- ότι οι άμε­σοι πο­λι­τι­κοί νι­κη­τές της Αρα­βι­κής Άνοι­ξης ήταν ισλα­μι­κές ορ­γα­νώ­σεις, όπως η Μου­σουλ­μα­νι­κή Αδελ­φό­τη­τα στην Αί­γυ­πτο. Μπο­ρείς να το σχο­λιά­σεις αυτό πρώτα για την Τυ­νη­σία και έπει­τα ίσως να πε­ρά­σεις στην Αί­γυ­πτο;

Ναι. Αυτό βέ­βαια ήταν κάτι πάρα πολύ ανα­με­νό­με­νο. Η πιο κοινή προσ­δο­κία όσον αφορά την πε­ριο­χή ήταν ότι θα υπάρ­ξουν κοι­νω­νι­κές εκρή­ξεις, πο­λι­τι­κές εκρή­ξεις: Μπο­ρεί κα­νείς να δει από τις ανα­φο­ρές των αμε­ρι­κα­νι­κών πρε­σβειών στην πε­ριο­χή που δη­μο­σιεύ­τη­καν από το Wikileaks, ότι οι ίδιες οι ΗΠΑ δεν είχαν πολ­λές αυ­τα­πά­τες γι’ αυτό. Ήξε­ραν πόσο οξυ­μέ­νη, πόσο επι­κίν­δυ­νη ήταν η κα­τά­στα­ση. Σε συ­νάρ­τη­ση με αυτό, η πιο κοινή προσ­δο­κία ήταν πως οι επερ­χό­με­νες εκρή­ξεις θα εκτό­ξευαν στην πρώτη γραμ­μή τον ισλα­μι­κό φο­ντα­με­ντα­λι­σμό σε μια εποχή που –από τη σκο­πιά της Ουά­σινγ­κτον- αυτό θε­ω­ρού­νταν απει­λή για τα αμε­ρι­κα­νι­κά συμ­φέ­ρο­ντα. Τώρα, όταν ξε­κί­νη­σαν οι εξε­γέρ­σεις υπήρ­ξαν τά­σεις για ευ­σε­βείς πό­θους ότι με κά­ποιο θαύμα νέες ανα­δυό­με­νες δυ­νά­μεις θα μπο­ρού­σαν να κα­θο­δη­γή­σουν και να κι­νή­σουν όλη τη δια­δι­κα­σία, σπρώ­χνο­ντας τις ισλα­μι­κές δυ­νά­μεις στο πε­ρι­θώ­ριο.

Είναι αλή­θεια ότι νέες δυ­νά­μεις ανα­δύ­θη­καν, ει­δι­κά μέσα στη νέα γενιά, μέσα στη νε­ο­λαία. Είναι αλή­θεια ότι νέα δί­κτυα νε­α­ρών αν­θρώ­πων, χρη­σι­μο­ποιώ­ντας τα δια­δι­κτυα­κά μέσα έπαι­ξαν έναν κομ­βι­κό ρόλο στην δια­μόρ­φω­ση, την ορ­γά­νω­ση και το συ­ντο­νι­σμό όλων αυτών των εξε­γέρ­σε­ων. Δεν υπάρ­χει αμ­φι­βο­λία γι’ αυτό. Αλλά με τις εξε­γέρ­σεις να απαι­τούν ελεύ­θε­ρες εκλο­γές, που είναι ένα φυ­σιο­λο­γι­κό αί­τη­μα για αν­θρώ­πους που δι­ψούν για δη­μο­κρα­τία, όπως είναι αυτή η πε­ρί­πτω­ση, ήταν προ­φα­νές ότι σε οποια­δή­πο­τε βρα­χυ­πρό­θε­σμη εκλο­γι­κή ανα­μέ­τρη­ση αυτοί που θα κέρ­δι­ζαν θα ήταν αυτοί που έχουν τα μέσα που χρειά­ζε­ται για να κερ­δί­σεις εκλο­γές, οι οποί­ες δεν μπο­ρούν να κερ­δη­θούν από το ίντερ­νετ, όπως ξέ­ρε­τε από την εμπει­ρία σας στις ΗΠΑ. Χρειά­ζε­σαι πο­λι­τι­κούς μη­χα­νι­σμούς. Χρειά­ζε­σαι χρή­μα­τα. Χρειά­ζε­σαι ορ­γα­νώ­σεις βάσης ρι­ζω­μέ­νες όπου υπάρ­χουν μάζες ψη­φο­φό­ρων, για πα­ρά­δειγ­μα στην επαρ­χία, κλπ. Αυτά δεν γι­νό­ταν να ανα­κα­λυ­φτούν και να ανα­πτυ­χθούν μέσα σε λίγες βδο­μά­δες και γι’ αυτό το λόγο ήταν πολύ ανα­με­νό­με­νο ότι θα κέρ­δι­ζαν οι ισλα­μι­κές φο­ντα­με­ντα­λι­στι­κές δυ­νά­μεις, ει­δι­κά η Μου­σουλ­μα­νι­κή Αδελ­φό­τη­τα με τους ποι­κί­λους βρα­χί­ο­νες και ορ­γα­νώ­σεις.

Αυτές οι δυ­νά­μεις είχαν τη συσ­σω­ρευ­μέ­νη δύ­να­μη πο­λυ­ε­τούς χτι­σί­μα­τος δι­κτύ­ων, ει­δι­κά σε χώρα όπου μπο­ρούν να λει­τουρ­γούν ανοι­χτά, όπως στην Αί­γυ­πτο. Αυτό δεν ίσχυε στην Τυ­νη­σία, αλλά ισο­σταθ­μί­στη­κε από το γε­γο­νός ότι αυτές οι δυ­νά­μεις επω­φε­λή­θη­καν από πολύ πε­τρε­λαϊ­κό χρήμα και από τη δύ­να­μη της τη­λε­ό­ρα­σης.  Πολλά τη­λε­ο­πτι­κά δί­κτυα στην πε­ριο­χή είναι φι­λι­κά σε αυτές τις ομά­δες, είτε μέσα από θρη­σκευ­τι­κά προ­γράμ­μα­τα και υπάρ­χουν πολλά θρη­σκευ­τι­κά κα­νά­λια, είτε μέσα από τον ει­δι­κό ρόλο του βα­σι­κού δο­ρυ­φο­ρι­κού κα­να­λιού στην πε­ριο­χή, που είναι το Αλ Τζα­ζί­ρα. Το Αλ Τζα­ζί­ρα ερ­γά­ζε­ται πολύ εμ­φα­νώς για τα συμ­φέ­ρο­ντα της Μου­σουλ­μα­νι­κής Αδελ­φό­τη­τας, που έχει ση­μα­ντι­κή πα­ρου­σία στην ομάδα του και στη­ρί­ζε­ται από την κυ­βέρ­νη­ση του Κατάρ, η οποία κα­τέ­χει και ελέγ­χει το Αλ Τζα­ζί­ρα. Οπότε είχαν αυ­τούς τους κρί­σι­μους πό­ρους και, φυ­σι­κά, πολλά λεφτά που προ­έρ­χο­νταν από τις μο­ναρ­χί­ες του Κόλ­που.

Ήταν αρ­κε­τά προ­βλε­πό­με­νο ότι η Μου­σουλ­μα­νι­κή Αδελ­φό­τη­τα θα κέρ­δι­ζε το με­γα­λύ­τε­ρο κομ­μά­τι των ψήφων, δεν ήταν έκ­πλη­ξη. Οι άν­θρω­ποι που επι­δό­θη­καν σε ευ­σε­βείς πό­θους αντέ­δρα­σαν σε αυτές τις εκλο­γές με μια στρο­φή: από τις ρό­δι­νες ει­κό­νες στις οποί­ες ορ­κί­ζο­νταν αρ­χι­κά σε πολύ σκο­τει­νές ει­κό­νες με σχό­λια όπως «η άνοι­ξη γί­νε­ται χει­μώ­νας». Λοι­πόν, η αλή­θεια είναι πως αυτό που πραγ­μα­τι­κά ήταν έκ­πλη­ξη ήταν η αδυ­να­μία των εκλο­γι­κών επι­τυ­χιών που πέ­τυ­χαν οι θρη­σκευ­τι­κές δυ­νά­μεις. Το πιο εντυ­πω­σια­κό πα­ρά­δειγ­μα είναι φυ­σι­κά η Αί­γυ­πτος, όπου μπο­ρεί να δει κα­νείς πόσο γρή­γο­ρα μειώ­θη­κε η επιρ­ροή της Μου­σουλ­μα­νι­κής Αδελ­φό­τη­τας και τα εκλο­γι­κά της επι­τεύγ­μα­τα. Δείτε τον αριθ­μό των ψήφων που πήρε η Μου­σουλ­μα­νι­κή Αδελ­φό­τη­τα από τις κοι­νο­βου­λευ­τι­κές εκλο­γές στις προ­ε­δρι­κές εκλο­γές, δη­λα­δή στον πρώτο γύρο, ως το δη­μο­ψή­φι­σμα για το σύ­νταγ­μα: Είναι προ­φα­νές ότι χά­νουν επιρ­ροή σε εντυ­πω­σια­κή τα­χύ­τη­τα. Υπο­χω­ρούν και αυτό είναι το πιο εντυ­πω­σια­κό. Το ίδιο μπο­ρού­με να πούμε για την Τυ­νη­σία όπου παρά το πρό­βλη­μα του κα­τα­κερ­μα­τι­σμού της Αρι­στε­ράς –η οποία ήταν γε­λοιω­δώς δια­σπα­σμέ­νη σε έναν απί­στευ­το αριθ­μό ομά­δων και ορ­γα­νώ­σε­ων: στην πρω­τεύ­ου­σα υπήρ­χαν δε­κά­δες αρι­στε­ρά και ρι­ζο­σπα­στι­κά αρι­στε­ρά ψη­φο­δέλ­τια να αντα­γω­νί­ζο­νται- αν προ­σθέ­σεις τις ψή­φους που πήγαν στην ευ­ρύ­τε­ρη Αρι­στε­ρά βγά­ζεις ένα απο­τέ­λε­σμα που, αν οι ψήφοι είχαν ενω­θεί, θα είχε με­τα­φρα­στεί σε ένα ση­μα­ντι­κό αριθ­μό εδρών στο κοι­νο­βού­λιο. Παρ’ όλα αυτά, η Μου­σουλ­μα­νι­κή Αδελ­φό­τη­τα κέρ­δι­σε το 40% των ψήφων σε μια εκλο­γι­κή συμ­με­το­χή κάτω του μισού, που ση­μαί­νει ότι στην πραγ­μα­τι­κό­τη­τα κέρ­δι­σαν πε­ρί­που το 20% των εγ­γε­γραμ­μέ­νων ψη­φο­φό­ρων. Αυτό δεν είναι ακρι­βώς θρί­αμ­βος. Έκτο­τε η Τυ­νη­σία έχει ζήσει μια επι­δεί­νω­ση των κοι­νω­νι­κών συν­θη­κών, και η συμ­μα­χία που ανέ­λα­βε την εξου­σία και συ­μπε­ρι­λαμ­βά­νει την κυ­ρί­αρ­χη ισλα­μι­κή δύ­να­μη, χάνει διαρ­κώς έδα­φος. Απα­ξιώ­νε­ται όλο και πε­ρισ­σό­τε­ρο εξαι­τί­ας της ανι­κα­νό­τη­τάς της να βάλει μπρο­στά οποιο­δή­πο­τε ξε­κί­νη­μα λύσης για τα πραγ­μα­τι­κά προ­βλή­μα­τα της χώρας, τα οποία είναι αυτά που τό­νι­σα: ανερ­γία, οι­κο­νο­μι­κά προ­βλή­μα­τα, κοι­νω­νι­κά προ­βλή­μα­τα και τα σχε­τι­κά. Εί­δα­με στην Τυ­νη­σία όπως και στην Αί­γυ­πτο μια άνοδο στους κοι­νω­νι­κούς αγώ­νες, στους ερ­γα­τι­κούς αγώ­νες, με αυ­ξα­νό­με­νες συ­γκρού­σεις ανά­με­σα σε αυ­τούς τους κοι­νω­νι­κούς αγώ­νες και τις κυ­ριαρ­χού­με­νες από την Μου­σουλ­μα­νι­κή Αδελ­φό­τη­τα κυ­βερ­νή­σεις και στις δύο χώρες.

Στην Τυ­νη­σία, αυτή η κα­τά­στα­ση έχει φτά­σει σε δρα­μα­τι­κά επί­πε­δα, με μια σύ­γκρου­ση ανά­με­σα στην UGTTκαι την κυ­βέρ­νη­ση, η οποία έγινε βίαιη. Η χώρα βα­δί­ζει σε νέες εκλο­γές, αλλά επί­σης πριν από αυτό το νέο γύρο εκλο­γι­κής ανα­μέ­τρη­σης, οι κοι­νω­νι­κές και πο­λι­τι­κές ανα­με­τρή­σεις μαί­νο­νται, τα πάντα βρά­ζουν. Όλα αλ­λά­ζουν πολύ γρή­γο­ρα, πολύ άμεσα. Και οι ευ­σε­βείς πόθοι στην αρχή και τα απαι­σιό­δο­ξα σχό­λια στα οποία με­τα­τρά­πη­καν πολύ γρή­γο­ρα είναι πολύ ιμπρε­σιο­νι­στι­κά και αρ­κε­τά λάθος. Το πραγ­μα­τι­κό ζή­τη­μα είναι πως αντι­με­τω­πί­ζου­με έναν μα­κρο­πρό­θε­σμο επα­να­στα­τι­κό ξε­ση­κω­μό, μια μα­κρο­πρό­θε­σμη επα­να­στα­τι­κή δια­δι­κα­σία που ξε­κί­νη­σε το Δε­κέμ­βρη του 2010 και θα συ­νε­χι­στεί και σε αυτές τις χώρες όπου ο ξε­ση­κω­μός οδή­γη­σε σε αρ­χι­κές νίκες και σε αυτές τις χώρες που δεν έχουν ακόμα επη­ρε­α­στεί σε ση­μα­ντι­κό βαθμό. Όλη η πε­ριο­χή βρά­ζει.

Τι συ­νέ­βη με το κά­λε­σμα της UGTTγια γε­νι­κή απερ­γία στις αρχές Δε­κέμ­βρη, το οποίο μα­θαί­νω ότι ακυ­ρώ­θη­κε;

Ναι, ακυ­ρώ­θη­κε αφού έφτα­σαν σε ένα είδος συμ­βι­βα­σμού. Στην ουσία, η ηγε­σία της UGTTφο­βή­θη­κε ότι η σύ­γκρου­ση θα έβγαι­νε «ξινή», καθώς υπήρ­χε μόνο ένα ιστο­ρι­κό προη­γού­με­νο κα­λέ­σμα­τος σε γε­νι­κή απερ­γία στη χώρα και αυτό ήταν το 1978, όταν οδή­γη­σε σε μια πολύ σκλη­ρή αντι­πα­ρά­θε­ση. Οπότε υπήρ­χε ένας φόβος για το τι θα συ­νέ­βαι­νε, και γι’ αυτό δέ­χτη­καν να κά­νουν πίσω σε έναν συμ­βι­βα­σμό όπου κα­νέ­νας από τους δύο δεν «ατι­μά­στη­κε». Αλλά η προει­δο­ποί­η­ση υπάρ­χει και η UGTTεί­ναι πολύ σκλη­ρή στις επι­θέ­σεις της στην κυ­βέρ­νη­ση, στις κρι­τι­κές της για το πώς συ­μπε­ρι­φέ­ρο­νται στην εξου­σία, και εξα­κο­λου­θεί να απαι­τεί την διά­λυ­ση των πο­λι­το­φυ­λα­κών που ελέγ­χο­νται από το ισλα­μι­κό κόμμα. Η Μου­σουλ­μα­νι­κή Αδελ­φό­τη­τα, είτε στην Αί­γυ­πτο είτε στην Τυ­νη­σία, απο­δεί­χθη­κε πολύ πιο απο­τε­λε­σμα­τι­κή από τον Μου­μπά­ρακ στη διά­τα­ξη τέ­τοιου εί­δους ορ­γα­νω­μέ­νων μπρά­βων.

Αυτή είναι λοι­πόν η κα­τά­στα­ση, και οι προ­ο­πτι­κές στην Τυ­νη­σία είναι πολύ εν­δια­φέ­ρου­σες επει­δή είναι η μόνη χώρα στην πε­ριο­χή με ένα ορ­γα­νω­μέ­νο ερ­γα­τι­κό κί­νη­μα που πραγ­μα­τι­κά ηγεί­ται της δια­δι­κα­σί­ας. Ήταν ήδη η πραγ­μα­τι­κή ηγε­σία της εξέ­γερ­σης του Δε­κέμ­βρη 2010-Γε­νά­ρη 2011. Ο Μπεν Άλι εγκα­τέ­λει­ψε τη χώρα την μέρα που η γε­νι­κή απερ­γία έφτα­νε στην πρω­τεύ­ου­σα, στις 14 Γε­νά­ρη του 2010. Οι συν­δι­κα­λι­στές ήταν αυτοί που κα­θο­δή­γη­σαν τον αγώνα, από τη Σίντι Μπου­ζίντ, την πόλη όπου ξε­κί­νη­σε μετά την αυ­το­κτο­νία του Μπουα­ζί­ζι, ως την μέρα που η εξέ­γερ­ση κο­ρυ­φώ­θη­κε στην πρω­τεύ­ου­σα. Οι αγω­νι­στές της βάσης των συν­δι­κά­των και τα εν­διά­με­σα στε­λέ­χη ήταν η πραγ­μα­τι­κή ηγε­σία του αγώνα. Όμως, μετά την πτώση της δι­κτα­το­ρί­ας, υπήρ­ξε αλ­λα­γή στην ηγε­σία της UGTTκαι αυτή η αλ­λα­γή έφερε την Αρι­στε­ρά, συ­μπε­ρι­λαμ­βα­νο­μέ­νης της ρι­ζο­σπα­στι­κής Αρι­στε­ράς, στην κο­ρυ­φή του συν­δι­κά­του. Η τυ­νη­σια­κή Αρι­στε­ρά επι­τέ­λους πήρε τα μα­θή­μα­τα των πρό­σφα­των εμπει­ριών και κα­τόρ­θω­σε να ενω­θεί σε αυτό που ονό­μα­σαν Λαϊκό Μέ­τω­πο. Το γε­γο­νός ότι αυτή η συμ­μα­χία αρι­στε­ρών δυ­νά­με­ων κυ­ριαρ­χεί στην UGTTέ­χει τε­ρά­στια ση­μα­σία: βάζει την Τυ­νη­σία σε ένα πολύ πιο προ­χω­ρη­μέ­νο στά­διο του αγώνα από οποια­δή­πο­τε άλλη χώρα στην πε­ριο­χή.

Αν μπο­ρού­με να πε­ρά­σου­με από αυτό στην Αί­γυ­πτο, όπου μετά την εκλο­γή του Μόρσι ως προ­έ­δρου το πε­ρα­σμέ­νο κα­λο­καί­ρι, υπήρ­ξε μια από­πει­ρα να ενω­θεί μια αντι­πο­λί­τευ­ση στην Μου­σουλ­μα­νι­κή Αδελ­φό­τη­τα. Μπο­ρείς να πεις κάτι για τις αρι­στε­ρές δυ­νά­μεις εκεί μετά την επα­νά­στα­ση;

Ναι, αλλά υπάρ­χει μια με­γά­λη δια­φο­ρά ανά­με­σα στην Αί­γυ­πτο και την Τυ­νη­σία. Είναι το γε­γο­νός πως ο ρόλος της Αρι­στε­ράς είναι πολύ πιο ση­μα­ντι­κός στην Τυ­νη­σία, γιατί η Αρι­στε­ρά υπήρ­ξε για πολύ καιρό, για δε­κα­ε­τί­ες, πολύ ενερ­γή στο συν­δι­κα­λι­στι­κό κί­νη­μα, στην συν­δι­κα­λι­στι­κή συ­νο­μο­σπον­δία, την UGTT. Και αν και τον πε­ρισ­σό­τε­ρο καιρό, η γρα­φειο­κρα­τι­κή ηγε­σία του συν­δι­κά­του ήταν υπό κυ­βερ­νη­τι­κό έλεγ­χο ή επιρ­ροή, η Αρι­στε­ρά πα­ρό­λα αυτά κα­τόρ­θω­νε να είναι πολύ δρα­στή­ρια σε το­πι­κά σω­μα­τεία, οι πιο δια­κε­κρι­μέ­νοι αγω­νι­στές των συν­δι­κά­των ανή­κουν στην Αρι­στε­ρά. Δυ­στυ­χώς, δεν επι­κρα­τεί το ίδιο αλλού στην πε­ριο­χή, και αυτό ισχύ­ει και για την Αί­γυ­πτο. Στην Αί­γυ­πτο η αντι­πο­λί­τευ­ση ορ­γα­νώ­θη­κε σε μια συμ­μα­χία αρι­στε­ρών και φι­λε­λεύ­θε­ρων δυ­νά­με­ων, συ­μπε­ρι­λαμ­βα­νο­μέ­νων κα­τα­λοί­πων του πα­λιού κα­θε­στώ­τος. Φυ­σι­κά, αυτό είναι κάτι που μπο­ρεί να συμ­βεί και στην Τυ­νη­σία, με την έν­νοια ότι κά­ποιοι άν­θρω­ποι στην Αρι­στε­ρά ή στα συν­δι­κά­τα μπο­ρεί να μπουν στον πει­ρα­σμό μιας συμ­μα­χί­ας με κα­τά­λοι­πα του πα­λιού κα­θε­στώ­τος για να αντι­με­τω­πί­σουν την Μου­σουλ­μα­νι­κή Αδελ­φό­τη­τα, τις ισλα­μι­κές φο­ντα­με­ντα­λι­στι­κές δυ­νά­μεις. Στην Αί­γυ­πτο, όμως, αυτό συμ­βαί­νει ήδη με τον Αμρ Μούσα να συμ­με­τέ­χει στο συ­να­σπι­σμό. Αλλά ο Μούσα, πρέ­πει να ει­πω­θεί, αντι­προ­σω­πεύ­ει τη φι­λε­λεύ­θε­ρη πτέ­ρυ­γα του πα­λιού κα­θε­στώ­τος. Δεν είναι σαν τον Σαφίκ, τον προ­ε­δρι­κό υπο­ψή­φιο, ο οποί­ος ήταν αντι­λη­πτός ως ο επί­ση­μος εκ­πρό­σω­πος της συ­νέ­χειας του κα­θε­στώ­τος Μου­μπά­ρακ. Ο Μούσα κα­τέ­βη­κε στις προ­ε­δρι­κές εκλο­γές ενά­ντια στον Σαφίκ. Οπότε αυτό που έχου­με στην Αί­γυ­πτο είναι μια φι­λε­λεύ­θε­ρη-αρι­στε­ρή συμ­μα­χία. Όσο πα­ρα­μέ­νει ένα μέ­τω­πο γύρω από τα δη­μο­κρα­τι­κά αι­τή­μα­τα, μπο­ρεί να φανεί δι­καιο­λο­γη­μέ­νο, αλλά το πρό­βλη­μα είναι ότι ξε­πέ­ρα­σε αυτό το στά­διο, και εξε­λί­χθη­κε σε εκλο­γι­κή συμ­μα­χία.

Η πλα­τιά Αρι­στε­ρά εκ­προ­σω­ε­πί­ται κυ­ρί­ως από τον Χα­μντίν Σα­μπά­χι, ο οποί­ος είναι ο υπο­ψή­φιος που εξέ­πλη­ξε τους πά­ντες στις προ­ε­δρι­κές εκλο­γές κα­τα­κτώ­ντας την τρίτη θέση και κερ­δί­ζο­ντας την πρω­τιά στο Κάιρο και την Αλε­ξάν­δρεια, τα δύο πιο ση­μα­ντι­κά αστι­κά κέ­ντρα. Αυτό ήταν απο­λύ­τως συ­γκλο­νι­στι­κό. Ο Σα­μπά­χι κα­τέ­λη­ξε να εκ­φρά­ζει αυ­τούς που ανα­ζη­τούν μια αρι­στε­ρή εναλ­λα­κτι­κή και στο παλιό κα­θε­στώς και στις ισλα­μι­κές δυ­νά­μεις. Μετά τις εκλο­γές, ίδρυ­σε το Λαϊκό Ρεύμα στο οποίο εμπλέ­κο­νται οι πε­ρισ­σό­τε­ρες ομά­δες της ρι­ζο­σπα­στι­κής Αρι­στε­ράς. Δυ­στυ­χώς, το Λαϊκό Ρεύμα έχει τώρα αντι­κα­τα­στα­θεί από την πλα­τιά συμ­μα­χία, αντί να χτί­ζει πάνω στην αρι­στε­ρή δυ­να­μι­κή που συ­σπει­ρώ­θη­κε γύρω από τον Σα­μπά­χι στον πρώτο γύρο των προ­ε­δρι­κών εκλο­γών. 

Το κί­νη­μα προς τη σύ­γκρου­ση με το κα­θο­δη­γού­με­νο από την Μου­σουλ­μα­νι­κή Αδελ­φό­τη­τα κα­θε­στώς βάζει το ζή­τη­μα του ρόλου του στρα­τού. Έχεις κά­ποιες σκέ­ψεις σε αυτό το ζή­τη­μα; Δη­λα­δή και για το συ­σχε­τι­σμό δυ­νά­με­ων και τη μορφή μιας πι­θα­νής εξέ­λι­ξης δε­δο­μέ­νων των άλυ­των οι­κο­νο­μι­κών και πο­λι­τι­κών προ­βλη­μά­των και ενός κα­θε­στώ­τος που χάνει την εκλο­γι­κή υπο­στή­ρι­ξη και σί­γου­ρα με μια έν­νοια την εκλο­γι­κή και πο­λι­τι­κή του νο­μι­μο­ποί­η­ση;

Η τα­χύ­τη­τα με την οποία ο Μόρσι χάνει έδα­φος και απο­νο­μι­μο­ποιεί­ται είναι η πραγ­μα­τι­κή έκ­πλη­ξη. Πάντα ένιω­θα, και δεν είμαι ο μόνος που το πί­στευε, ότι ο λαός έπρε­πε να πε­ρά­σει από μια εμπει­ρία με αυ­τούς τους τύ­πους στην εξου­σία ώστε να κα­τα­λά­βει τι είναι στην πραγ­μα­τι­κό­τη­τα και να στα­μα­τή­σει να εξα­πα­τεί­ται από κενά συν­θή­μα­τα όπως «το Ισλάμ είναι η λύση», τα οποία έκρυ­βαν την απου­σία συ­γκε­κρι­μέ­νου εναλ­λα­κτι­κού προ­γράμ­μα­τος. Αλλά αυτή η δια­δι­κα­σία προ­χω­ρά γρη­γο­ρό­τε­ρα από ότι ανα­με­νό­ταν, και ένας λόγος γι’ αυτό είναι ο πολύ αδέ­ξιος τρό­πος με τον οποίο οι Αδελ­φοί Μου­σουλ­μά­νοι χει­ρί­ζο­νται την κα­τά­στα­ση. Έχουν επι­δεί­ξει τόση αλα­ζο­νεία, πι­στεύ­ο­ντας ότι είναι η ώρα τους με τη βο­ή­θεια του Θεού και ότι ελέγ­χουν από­λυ­τα την κα­τά­στα­ση, η οποία είναι εντε­λώς κο­ντό­φθαλ­μη. Στην πραγ­μα­τι­κό­τη­τα αν ήταν πιο έξυ­πνοι θα είχαν κα­τα­λά­βει ότι δεν είναι καν προς το συμ­φέ­ρον τους να κυ­βερ­νή­σουν σε αυτήν τη φάση. Οποιοσ­δή­πο­τε προ­σπα­θή­σει να κυ­βερ­νή­σει τη χώρα με το είδος του προ­γράμ­μα­τος που έχουν, το οποίο είναι η συ­νέ­χεια του οι­κο­νο­μι­κού προ­γράμ­μα­τος του προη­γού­με­νου κα­θε­στώ­τος, είναι κα­τα­δι­κα­σμέ­νος να απο­τύ­χει δρα­μα­τι­κά. Το πιο χα­ρα­κτη­ρι­στι­κό γε­γο­νός του τι έχει συμ­βεί στην Αί­γυ­πτο είναι όταν ο Μόρσι υπέ­γρα­ψε τη συμ­φω­νία με το ΔΝΤ πρό­σφα­τα. Υπέ­γρα­ψε μια συμ­φω­νία με το ΔΝΤ, η οποία θε­ω­ρεί τις προ­ϋ­πο­θέ­σεις που θα ορί­ζουν όλοι οι επί­δο­ξοι δα­νει­στές της Αι­γύ­πτου ως κε­ντρι­κές. Και φυ­σι­κά, υπέ­γρα­ψαν τη συμ­φω­νία επει­δή ται­ριά­ζει με την δική τους νε­ο­φι­λε­λεύ­θε­ρη αντί­λη­ψη, η οποία δεν είναι δια­φο­ρε­τι­κή από του προη­γού­με­νου κα­θε­στώ­τος.  

Και ήταν η χει­ρό­τε­ρη στιγ­μή, όταν οι Αδελ­φοί Μου­σουλ­μά­νοι ξε­κι­νού­σαν τη σύ­γκρου­σή τους με την αντι­πο­λί­τευ­ση, όταν η κυ­βέρ­νη­ση του Μόρσι απο­φά­σι­σε να ανε­βά­σει τις τιμές βα­σι­κών αγα­θών και να αλ­λά­ξει το φο­ρο­λο­γι­κό σύ­στη­μα σε μια κα­τεύ­θυν­ση που δεν θα έθιγε τους πλου­σιό­τε­ρους. Αυτό οδή­γη­σε σε τέ­τοια κα­τα­κραυ­γή που ο Μόρσι υπο­χρε­ώ­θη­κε να το ακυ­ρώ­σει σε δύο μέρες, ανα­κοι­νώ­νο­ντάς το στη σε­λί­δα του στο φέι­σμπουκ. Έγινε ανέκ­δο­το. Αυτό δεί­χνει κατά πόσο αυτοί οι τύποι δεν έχουν ιδέα για οποια­δή­πο­τε πραγ­μα­τι­κή λύση στα βαθιά κοι­νω­νι­κά προ­βλή­μα­τα της χώρας.

Τώρα όσον αφορά το στρα­τό. Έγινε πολύ φα­σα­ρία για το «επα­να­στα­τι­κό πρα­ξι­κό­πη­μα» του Μόρσι, όταν απέ­λυ­σε τον Τα­ντά­ουϊ και τον υπαρ­χη­γό του, οι οποί­οι ήταν στην ηγε­σία του SCAF, του Ανώ­τα­του Συμ­βου­λί­ου των Ενό­πλων Δυ­νά­με­ων. Αλλά η αλή­θεια είναι ότι αυτό έγινε σε πλήρη συμ­φω­νία με τους στρα­τιω­τι­κούς, οι οποί­οι ήθε­λαν πράγ­μα­τι να απαλ­λα­γούν από αυ­τούς τους τύ­πους οι οποί­οι βρί­σκο­νταν στις θέ­σεις τους μόνο επει­δή τους είχε επι­βά­λει ο Μου­μπά­ρακ κό­ντρα στη θέ­λη­ση του στρα­τού. Δείτε απλά την ηλι­κία του Τα­ντά­ουϊ, η οποία είναι πολύ με­γα­λύ­τε­ρη από τα όρια για οποια­δή­πο­τε στρα­τιω­τι­κή θέση. Ξέ­ρου­με από το  Wikileaks, και πάλι από αμε­ρι­κα­νι­κές δι­πλω­μα­τι­κές ανα­φο­ρές, ότι οι αξιω­μα­τι­κοί του στρα­τού απο­κα­λού­σαν τον Τα­ντά­ουϊ «σκυ­λά­κι του Μου­μπά­ρακ». Οπότε οι απο­λύ­σεις τους δεν είχαν απο­λύ­τως τί­πο­τα το «επα­να­στα­τι­κό». Τους δό­θη­καν με­τάλ­λια και γεν­ναιό­δω­ροι μι­σθοί, και επί­σης ασυ­λία για όλα όσα έκα­ναν όσο βρί­σκο­νταν στην ηγε­σία του SCAF. Η άποψη ότι η θέση του στρα­τού έχει απο­δυ­να­μω­θεί είναι αρ­κε­τά λάθος.

Δείτε τι έγινε μόλις πρό­σφα­τα, όταν η σύ­γκρου­ση ανά­με­σα στον Μόρσι και την αντι­πο­λί­τευ­ση κο­ρυ­φώ­θη­κε. Ο νέος επι­κε­φα­λής του στρα­τού πήρε την πρω­το­βου­λία να εμ­φα­νι­στεί ανοι­χτά ως διαι­τη­τής και να κα­λέ­σει για ένα συ­νέ­δριο που θα συ­μπε­ρι­λάμ­βα­νε τον πρό­ε­δρο και την κυ­βέρ­νη­ση από τη μία και την αντι­πο­λί­τευ­ση από την άλλη. Πριν από αυτό, ο στρα­τός έκανε κά­ποιες δη­λώ­σεις απο­λύ­τως συμ­με­τρι­κές με αυτές που έκανε την εποχή της εξέ­γερ­σης κατά του Μου­μπά­ρακ, λέ­γο­ντας ότι δεν πρό­κει­ται να κα­τα­στεί­λουν το λαό. Το μή­νυ­μα ήταν: «Δεν απο­δε­χτή­κα­με να χρη­σι­μο­ποιού­μα­στε πο­λι­τι­κά από τον Μου­μπά­ρακ και δεν θα δε­χτού­με να χρη­σι­μο­ποι­η­θού­με πο­λι­τι­κά από τον Μόρσι». Οπότε ο στρα­τός παί­ζει αυτό το παι­χνί­δι, και μπο­ρεί κα­νείς να υπο­θέ­σει ότι είναι σε με­γά­λο βαθμό συμ­βο­λή της Ουά­σινγ­κτον να κρα­τη­θεί έξω από τη δια­μά­χη, να πα­ρα­μεί­νει σε θέση διαι­τη­τή ώστε να μπο­ρέ­σει να παί­ξει το ρόλο του «σω­τή­ρα» αν κά­πο­τε η κα­τά­στα­ση εκτρο­χια­στεί ολο­κλη­ρω­τι­κά, με μια επα­νά­λη­ψη της πα­ρα­δο­σια­κής δια­δο­χή: επα­νά­στα­ση, ανα­τα­ρα­χή και μετά πρα­ξι­κό­πη­μα. Αλλά ο αι­γυ­πτια­κός λαός, του­λά­χι­στον σε αυτή τη φάση, είναι πολύ επι­κρι­τι­κός απέ­να­ντι στο στρα­τό ώστε κάτι τέ­τοιο να είναι εφι­κτό βρα­χυ­πρό­θε­σμα. Τώρα, μα­κρυ­πρό­θε­σμα κα­νείς δεν μπο­ρεί να προ­βλέ­ψει.

Πριν σε ρω­τή­σω για τη Συρία, να πα­ρεκ­κλί­νω ρω­τώ­ντας πώς τί­θε­ται το ζή­τη­μα των Πα­λαι­στι­νί­ων και της Γάζας σε αυτήν την κα­τά­στα­ση; Γιατί ο τρό­πος που ο Μόρσι βο­ή­θη­σε στις δια­πραγ­μα­τεύ­σεις για τη συμ­φω­νία ερ­μη­νεύ­τη­κε ως κί­νη­ση ισχύ­ος. Όπως ξέ­ρεις, το πε­ριο­δι­κό «Time» τον απο­κά­λε­σε τον πιο ση­μα­ντι­κό άν­θρω­πο στη Μέση Ανα­το­λή, για να τον απο­κη­ρύ­ξει την επό­με­νη βδο­μά­δα, αλλά το συ­νο­λι­κό ζή­τη­μα του Ισ­ρα­ήλ και των Πα­λαι­στι­νί­ων πιά­νει με­γά­λο χώρο στην ει­κό­να. Μπο­ρείς να πεις λίγα λόγια γι’ αυτό;  

Λοι­πόν, αυτό δεί­χνει ένα ση­μα­ντι­κό γε­γο­νός. Ανέ­φε­ρα την ύβρι και την αλα­ζο­νεία της Μου­σουλ­μα­νι­κής Αδελ­φό­τη­τας, αλλά ένα βα­σι­κό στοι­χείο που την δια­μορ­φώ­νει αυτή είναι η υπο­στή­ρι­ξη που έχουν από την Ουά­σινγ­κτον. Αυτό είναι βα­σι­κό στοι­χείο στην πίστη τους ότι έχουν τον έλεγ­χο, ότι μπο­ρούν να κυ­βερ­νή­σουν. Η Ουά­σινγ­κτον στην πραγ­μα­τι­κό­τη­τα δέ­χτη­κε πι­σω­γύ­ρι­σμα από την εξέ­γερ­ση, σε μια εποχή που βρι­σκό­ταν –και ακόμα βρί­σκε­ται- στην πιο αδύ­να­μη θέση στην πε­ριο­χή από την κο­ρύ­φω­ση του 1991, όταν υπό τον πρε­σβύ­τε­ρο Μπους μισό εκα­τομ­μύ­ριο αμε­ρι­κα­νοί στρα­τιώ­τες ανα­πτύ­χθη­καν στον Κόλπο την πε­ρί­ο­δο του πρώ­του αμε­ρι­κα­νο­κί­νη­του πο­λέ­μου ενά­ντια στο Ιράκ. Αυτή η κο­ρύ­φω­ση της αμε­ρι­κα­νι­κής ηγε­μο­νί­ας εκεί­νη την πε­ρί­ο­δο οδή­γη­σε επί­σης στην έναρ­ξη της λε­γό­με­νης ει­ρη­νευ­τι­κής δια­δι­κα­σί­ας ανά­με­σα στο Ισ­ρα­ήλ και τα αρα­βι­κά κράτη και έπει­τα στη Συμ­φω­νία του Όσλο το 1993. Όλα αυτά βρί­σκο­νται πίσω μας. Και ο βα­σι­κός πα­ρά­γο­ντας που έβαλε τέλος σε όλα αυτά είναι η δια­κυ­βέρ­νη­ση του νε­ό­τε­ρου Μπους και η με­γά­λη κα­τα­στρο­φή που απο­δεί­χθη­κε η κα­το­χή του Ιράκ για την αμε­ρι­κα­νι­κή αυ­το­κρα­το­ρία γε­νι­κό­τε­ρα, για τον αμε­ρι­κά­νι­κο ιμπε­ρια­λι­σμό. Εξε­λί­χθη­κε σε με­γά­λη συμ­φο­ρά. Οι αμε­ρι­κα­νι­κές δυ­νά­μεις υπο­χρε­ώ­θη­καν να φύ­γουν από το Ιράκ χωρίς να πε­τύ­χουν ούτε έναν από τους βα­σι­κούς στό­χους που είχαν όταν κα­τέ­λα­βαν τη χώρα. Υπο­χρε­ώ­θη­καν να φύ­γουν από τη χώρα, χωρίς να δια­τη­ρή­σουν ούτε μια βάση, τί­πο­τα, και χωρίς να έχουν έλεγ­χο πάνω στην κυ­βέρ­νη­ση, η οποία είναι πολύ πε­ρισ­σό­τε­ρο υπό ιρα­νι­κή επιρ­ροή. Το πρώτο πράγ­μα που έκανε το Ιράκ μόλις έφυ­γαν οι αμε­ρι­κα­νοί στρα­τιώ­τες ήταν να δια­πραγ­μα­τευ­τεί μια συμ­φω­νία όπλων με τη Ρωσία. Το Ιράκ ήταν μια κα­τα­στρο­φή για τις ΗΠΑ.

Οπότε βρί­σκο­νται σε μια πολύ αδύ­να­μη θέση. Οι ΗΠΑ αι­σθά­νο­νται αρ­κε­τά αδύ­να­μες στην πε­ριο­χή και βρέ­θη­καν στην οπι­σθο­φυ­λα­κή της Να­τοϊ­κής επέμ­βα­σης στη Λιβύη, κρα­τώ­ντας χα­μη­λό προ­φίλ, σε αντί­θε­ση με οποια­δή­πο­τε άλλη επέμ­βα­ση έχου­με ζήσει μέχρι τώρα, είτε να­τοϊ­κή όπως στο Κό­σο­βο και το Αφ­γα­νι­στάν είτε εκτός ΝΑΤΟ όπως το Ιράκ. Στην πε­ρί­πτω­ση της Συ­ρί­ας μπο­ρεί­τε να δείτε την ανι­κα­νό­τη­τα της Ουά­σινγ­κτον πολύ κα­θα­ρά. Αντι­με­τω­πί­ζο­ντας όλα αυτά, η μόνη δύ­να­μη που βρή­καν στην οποία μπο­ρούν να πο­ντά­ρουν είναι η Μου­σουλ­μα­νι­κή Αδελ­φό­τη­τα.

Ο Εμί­ρης του Κατάρ κα­νό­νι­σε τη συμ­φω­νία, και υπήρ­ξε ο βα­σι­κός χο­ρη­γός της Μου­σουλ­μα­νι­κής Αδελ­φό­τη­τας από τα μέσα της δε­κα­ε­τί­ας του ’90. Η Ουά­σινγ­κτον κα­τέ­λη­ξε να πο­ντά­ρει στην Μου­σουλ­μα­νι­κή Αδελ­φό­τη­τα επει­δή έχασε τους συ­νη­θι­σμέ­νους της συμ­μά­χους, αν­θρώ­πους όπως ο Μου­μπά­ρακ και ο Μπεν Άλι. Επει­δή μπή­κα­με σε μια νέα φάση στην ιστο­ρία της πε­ριο­χής, η Ουά­σινγ­κτον τώρα χρειά­ζε­ται μια δύ­να­μη με πραγ­μα­τι­κή λαϊκή βάση, και η μόνη που βρή­καν δια­θέ­σι­μη ήταν η Μου­σουλ­μα­νι­κή Αδελ­φό­τη­τα, προς την οποία ήταν πιο ευ­νοϊ­κά δια­κεί­με­νοι καθώς είχαν μια μακρά ιστο­ρία συ­νερ­γα­σί­ας. Στις δε­κα­ε­τί­ες του ’50, του ’60 και του ’80, ως το 1990, οι Αδελ­φοί Μου­σουλ­μά­νοι ήταν βα­σι­κά ευ­θυ­γραμ­μι­σμέ­νοι με τις ΗΠΑ, ει­δι­κά το ’50 και το ’60 όταν όλη η πε­ριο­χή τους αντι­με­τώ­πι­ζε ως συ­νερ­γά­τες της CIA. Αυτόν τον ρόλο έπαι­ξαν στην πραγ­μα­τι­κό­τη­τα, δου­λεύ­ο­ντας ενά­ντια στον Αι­γύ­πτιο πρό­ε­δρο Νάσερ και τη σο­βιε­τι­κή επιρ­ροή σε στενή συ­νερ­γα­σία με τη CIA, τις ΗΠΑ και το Βα­σί­λειο των Σα­ούντ. Όλη εκεί­νη την εποχή στη­ρί­ζο­νταν από τους Σα­ούντ. Αυτό προ­τού στρα­φούν προς το Κατάρ τη δε­κα­ε­τία του ’90. 

Έτσι η Ουά­σινγ­κτον πο­ντά­ρει και πάλι σ’ αυ­τούς, και ο ρόλος που έπαι­ξε ο Μόρσι στο επει­σό­διο στη Γάζα ήταν στην πραγ­μα­τι­κό­τη­τα η συ­νέ­χεια του ρόλου που συ­νή­θι­ζε να παί­ζει το κα­θε­στώς Μου­μπά­ρακ, αλλά με πολύ με­γα­λύ­τε­ρη απο­τε­λε­σμα­τι­κό­τη­τα επει­δή η Χαμάς είναι η πα­λαι­στι­νια­κή πτέ­ρυ­γα της Μου­σουλ­μα­νι­κής Αδελ­φό­τη­τας. Οπότε έχουν πε­ρισ­σό­τε­ρο επιρ­ροή στη Χαμάς και γι’ αυτό δια­πραγ­μα­τεύ­τη­καν αυτή τη συμ­φω­νία και κέρ­δι­σαν το χει­ρο­κρό­τη­μα της Ουά­σινγ­κτον. Η Ουά­σινγ­κτον πο­ντά­ρει σ’ αυ­τούς, είτε στην Τυ­νη­σία είτε στην Αί­γυ­πτο είτε στη Συρία για το μέλ­λον, όταν πέσει το κα­θε­στώς. Σε όλη την πε­ριο­χή δεν υπάρ­χει χώρα όπου δεν υπάρ­χουν Αδελ­φοί Μου­σουλ­μά­νοι και όπου δεν παί­ζουν ση­μα­ντι­κό ρόλο, και γι’ αυτό η Ουά­σινγ­κτον πο­ντά­ρει σ’ αυ­τούς και είναι εξαι­ρε­τι­κά προ­σε­κτι­κή στα σχό­λιά της πάνω σε ό,τι συμ­βαί­νει στην Αί­γυ­πτο. Η κυ­βέρ­νη­ση Ομπά­μα ήταν στην πραγ­μα­τι­κό­τη­τα πιο τολ­μη­ρή στην κρι­τι­κή της προς τον Μου­μπά­ρακ από ότι είναι στην κρι­τι­κή της προς την Μου­σουλ­μα­νι­κή Αδελ­φό­τη­τα.

Μπο­ρείς να σχο­λιά­σεις τη Συρία; Η όλη δια­δι­κα­σία εκεί είναι πολύ επί­πο­νη και βίαιη από τη μεριά της κυ­βέρ­νη­σης και δεν υπάρ­χει ομο­φω­νία στην αντι­πο­λί­τευ­ση, ούτε στην Αρι­στε­ρά ενά­ντια στο κα­θε­στώς, καθώς με­ρί­δες της Αρι­στε­ράς δεί­χνουν να υπο­στη­ρί­ζουν το κα­θε­στώς. Μπο­ρείς να σχο­λιά­σεις τις εξε­λί­ξεις εκεί;

Λοι­πόν, η Συρία δεν είναι εξαί­ρε­ση στο συ­νο­λι­κό μο­τί­βο της εξέ­γερ­σης, με την έν­νοια ότι έχεις ένα πολύ δι­κτα­το­ρι­κό κα­θε­στώς, στην πραγ­μα­τι­κό­τη­τα ένα από τα πιο δε­σπο­τι­κά στην πε­ριο­χή, μαζί με του Κα­ντά­φι στη Λιβύη και το Σα­ου­δι­κό Βα­σί­λειο. Από την άλλη, είναι μια χώρα όπου η κοι­νω­νι­κή οι­κο­νο­μι­κή κρίση ήταν πιο οξεία, με πολύ υψηλή ανερ­γία, 30% φτώ­χεια και απτην άλλη μια άρ­χου­σα οι­κο­γέ­νεια που συ­γκέ­ντρω­νε εξου­σία και πλού­το σε απί­στευ­το βαθμό. Ο ξά­δερ­φος του Σύ­ριου προ­έ­δρου ελέγ­χει το 60% της οι­κο­νο­μί­ας. Ο προ­σω­πι­κός του πλού­τους υπο­λο­γί­ζε­ται στα 6 δισ. δο­λά­ρια. Όλα αυτά ήταν ένα πολύ εκρη­κτι­κό μίγμα, και εξερ­ρά­γη. 

Στην Αρι­στε­ρά, εί­χα­με κομ­μου­νι­στές να συμ­με­τέ­χουν στη συ­ρια­κή κυ­βέρ­νη­ση. Είναι μια πα­ρά­δο­ση που υπάρ­χει από την εποχή της Σο­βιε­τι­κής Ένω­σης, η οποία είχε στε­νούς δε­σμούς με το συ­ρια­κό κα­θε­στώς οι οποί­οι συ­νε­χί­στη­καν από τη Ρωσία του Πού­τιν. Αλλά η πλειο­ψη­φία της Αρι­στε­ράς, αν όχι όλη η Αρι­στε­ρά με την πραγ­μα­τι­κή έν­νοια του όρου, είναι ενά­ντια στο κα­θε­στώς. Το με­γα­λύ­τε­ρο αρι­στε­ρό κόμμα στη Συρία αντι­προ­σω­πεύ­ε­ται στο Συ­ρια­κό Εθνι­κό Συμ­βού­λιο: είναι η αντι­πο­λι­τευό­με­νη πτέ­ρυ­γα των Κομ­μου­νι­στών, που έφυγε από το κόμμα τη δε­κα­ε­τία του ’70 και ενα­ντιώ­θη­κε στη συ­νερ­γα­σία με το κα­θε­στώς.

Το να πι­στεύ­ει κα­νείς ότι το συ­ρια­κό κα­θε­στώς βρί­σκε­ται στην Αρι­στε­ρά ή, χει­ρό­τε­ρα, ότι ο Άσαντ είναι «σο­σια­λι­στής, αν­θρω­πι­στής και ει­ρη­νι­στής» όπως είπε ντρο­πια­στι­κά ο Τσά­βες, είναι στην κα­λύ­τε­ρη πε­ρί­πτω­ση άγνοια. Δεν θα έπρε­πε να υπάρ­χει οποιοσ­δή­πο­τε δι­σταγ­μός σε κα­νέ­ναν στην Αρι­στε­ρά να στα­θεί ολο­κλη­ρω­τι­κά στο πλευ­ρό του συ­ρια­κού λαού στον αγώνα τους ενά­ντια σε αυτή τη βάρ­βα­ρη, εκ­με­ταλ­λευ­τι­κή και διε­φθαρ­μέ­νη δι­κτα­το­ρία. Πέρα από αυτό, στη Συρία όπως και σε κάθε άλλη χώρα στην πε­ριο­χή, θα βρεις ανά­με­σα στις δυ­νά­μεις που αντι­μά­χο­νται το κα­θε­στώς και ισλα­μι­στές φο­ντα­με­ντα­λι­στές. Το ίδιο συ­νέ­βη και στην Τυ­νη­σία και στην Αί­γυ­πτο. Δεν θα έπρε­πε αυτοί να χρη­σι­μο­ποι­η­θούν ως πρό­φα­ση για να απο­κη­ρύ­ξου­με όλη την εξέ­γερ­ση. Στην Συρία όπως και οπου­δή­πο­τε αλλού, η Αρι­στε­ρά πρέ­πει να υπο­στη­ρί­ξει το λαϊκό κί­νη­μα ενά­ντια στις δι­κτα­το­ρί­ες χωρίς δι­σταγ­μούς, και κά­νο­ντας αυτό, πολύ πε­ρισ­σό­τε­ρο όταν πέ­σουν οι δι­κτα­το­ρί­ες, πρέ­πει να στη­ρί­ζει τις πιο προ­ο­δευ­τι­κές δυ­νά­μεις μέσα στο κί­νη­μα, στα πλαί­σια της δια­δι­κα­σί­ας ρι­ζο­σπα­στι­κο­ποί­η­σης μέσα στην επα­νά­στα­ση που ο Μαρξ κά­πο­τε απο­κα­λού­σε «διαρ­κής επα­νά­στα­ση».