Περί «γενοκτονίας»

Σε με­γά­λο βαθμό η συ­ζή­τη­ση ανα­βιώ­νε­ται με όρους ακραί­ου εθνι­κι­σμού όπου η άρ­νη­ση της γε­νο­κτο­νί­ας απο­τε­λεί προ­δο­τι­κή αν­θελ­λη­νι­κή θέση. Επί­σης, η άμεση επι­λο­γή θέσης στο δί­πο­λο εθνο­κά­θαρ­ση-γε­νο­κτο­νία με μόνο κρι­τή­ριο τον συ­ναι­σθη­μα­τι­σμό δεν κάνει τη συ­ζή­τη­ση πα­ρα­γω­γι­κή, απο­κρύ­πτει πηγές από την εποχή που μπο­ρούν να βοη­θή­σουν να αντι­λη­φθού­με κα­λύ­τε­ρα την πε­ρί­ο­δο ώστε να κα­τα­λή­ξου­με κάπου και εν τέλει ανα­βιώ­νει έναν εθνι­κι­σμό, έντο­να δια­βρω­τι­κό που μπο­ρεί να εκ­φρά­ζε­ται το ίδιο εύ­κο­λα από κοι­νω­νι­κές ομά­δες ασχέ­τως των τα­ξι­κών διαι­ρέ­σε­ών τους  και να ποι­νι­κο­ποιεί τον λόγο όσων δεν θέ­λουν να ανα­πα­ρά­γουν εθνι­κι­στι­κά στε­ρε­ό­τυ­πα.

Προ­λε­γό­με­να

Για να δούμε τι συ­νέ­βη οφεί­λου­με να ξε­κα­θα­ρί­σου­με τι ση­μαί­νει γε­νο­κτο­νία και τι εθνο­κά­θαρ­ση. Γε­νο­κτο­νία  είναι η συ­στη­μα­τι­κή εξό­ντω­ση ενός λαού ενώ εθνο­κά­θαρ­ση είναι η δια­δι­κα­σία δη­μιουρ­γί­ας εθνι­κά κα­θα­ρών κρα­τών. Η ανά­δυ­ση των εθνι­κών κρα­τών είναι πάντα μια αι­μα­τη­ρή δια­δι­κα­σία η οποία σκορ­πί­ζει οδύνη στους πλη­θυ­σμούς που ζουν εκεί . Μετά την ελ­λη­νι­κή επα­νά­στα­ση το ελ­λη­νι­κό κρά­τος έδιω­ξε τους μου­σουλ­μά­νους και τους Εβραί­ους εκτός αυτών της Εύ­βοιας, ενώ το 1912 προ­χώ­ρη­σε σε κά­ψι­μο βουλ­γα­ρι­κών χω­ριών στη Μα­κε­δο­νία. Επο­μέ­νως η πο­λι­τι­κή αί­μα­τος είναι κάτι που συ­νο­δεύ­ει την ανά­δυ­ση του έθνους-κρά­τους, ει­δι­κά αν αυτή γί­νε­ται μέσα από τη διά­λυ­ση μιας πο­λυ­ε­θνι­κής αυ­το­κρα­το­ρί­ας όπως η οθω­μα­νι­κή. Επο­μέ­νως σί­γου­ρα δεν ισχύ­ει μια εθνι­κι­στι­κή προ­πα­γάν­δα που λέει ότι οι Έλ­λη­νες ήταν τα «καλά παι­διά» και οι Τούρ­κοι τους έσφα­ξαν.

Προ­βλη­μα­τι­κός επί­σης είναι και ο όρος της γε­νο­κτο­νί­ας. Είναι ένας νο­μι­κός και επο­μέ­νως κα­νο­νι­στι­κός όρος. Όπως κάθε νο­μι­κός όρος πα­ρα­πέ­μπει στο δί­καιο και κατά συ­νέ­πεια στην τι­μω­ρία μέσα από κυ­ρώ­σεις που επι­βάλ­λο­νται στους δρά­στες. Παρά το γε­γο­νός ότι η γε­νο­κτο­νία ορί­ζε­ται από τον ΟΗΕ, ο ίδιος ο ορι­σμός είναι αρ­κε­τά πλα­τύς. Πε­ρι­λαμ­βά­νει εντός του πολ­λές πρά­ξεις βίας ή εγκλή­μα­τα πο­λέ­μου τα οποία όμως δεν συ­νι­στούν γε­νο­κτο­νία. Για τον ΟΗΕ η σφαγή στη Σρε­μπρέ­νι­τσα απο­τε­λεί γε­νο­κτο­νία αλλά αρ­κε­τά μα­ζι­κά εγκλή­μα­τα  δεν εντάσ­σο­νται σε αυτήν την κα­τη­γο­ρία π.χ. Ιν­δο­νη­σία 500.000-1.000.000 θύ­μα­τα κατά το 1965-66. Το ερώ­τη­μα του τι απο­τε­λεί και τι όχι γε­νο­κτο­νία είναι συ­νε­πώς καί­ριο. Όπως εύ­στο­χα πα­ρα­τη­ρεί ο Α. Λιά­κος το γε­γο­νός ότι οι γε­νο­κτο­νί­ες είναι επι­λε­κτι­κές και η ανα­γνώ­ρι­σή τους έχει να κάνει με διά­φο­ρα κρι­τή­ρια ( π.χ. η γε­νο­κτο­νία των Αρ­με­νί­ων αρ­χι­κά ανα­γνω­ρί­ζε­ται σε εθνι­κά κοι­νο­βού­λια από χώρες που έχουν ισχυ­ρούς αρ­μέ­νι­κους πλη­θυ­σμούς προ­κει­μέ­νου να εξα­σφα­λί­σουν κόμ­μα­τα τη στή­ρι­ξή τους) έχει ως απο­τέ­λε­σμα να δη­μιουρ­γη­θούν δύο ειδών γε­νο­κτο­νί­ες. Αυτές που ανα­γνω­ρί­ζο­νται γιατί οι «από­γο­νοι» των νε­κρών έχουν τη δύ­να­μη να το κά­νουν και αυτές που δεν ανα­γνω­ρί­ζο­νται γιατί οι φο­ρείς της κλη­ρο­νο­μιάς αυτής είναι ανί­σχυ­ροι. Λες και οι μεν νε­κροί βα­ραί­νουν πιο πολύ από τους δε. Αυτό απο­τε­λεί προ­σβο­λή για τους ίδιους τους νε­κρούς.

Για την «γε­νο­κτο­νία» των Πο­ντί­ων

Το 1994, την εποχή που ανα­βιώ­νει ο ελ­λη­νι­κός εθνι­κι­σμός μέσω του Μα­κε­δο­νι­κού η ελ­λη­νι­κή βουλή ανα­γνω­ρί­ζει τη σφαγή των Πο­ντί­ων ως γε­νο­κτο­νία (προ­τά­θη­κε από το ΠΑΣΟΚ και ψη­φί­στη­κε και από το ΚΚΕ). Αυτές οι νο­μο­θε­τι­κές πρω­το­βου­λί­ες δεν έχουν καμία αξία. Στην πραγ­μα­τι­κό­τη­τα συ­γκα­λύ­πτουν πο­λι­τι­κά­ντι­κες πρα­κτι­κές όπως το άδεια­σμα του Φίλη από την κυ­βέρ­νη­ση και η το­πο­θέ­τη­ση του Βίτσα, της Γε­ρο­βα­σί­λη κ.α. σχε­τι­κά με τη «πάγια θέση» του ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ, ο οποί­ος ανα­γνω­ρί­ζει τη γε­νο­κτο­νία των Πο­ντί­ων ή την εξα­σφά­λι­ση ψήφων από ένα εθνι­κι­στι­κό κί­νη­μα της επο­χής όπως αυτό που ανα­πτύ­χθη­κε με το Μα­κε­δο­νι­κό. Ταυ­τό­χρο­να ει­σά­γουν κα­νο­νι­στι­κές επι­τα­γές στη δη­μό­σια σφαί­ρα ορί­ζο­ντας το πα­ρά­νο­μο και το νό­μι­μο, δη­μιουρ­γώ­ντας και προ­βλή­μα­τα  στην ιστο­ρι­κή έρευ­να. Με την ίδια λο­γι­κή θα έπρε­πε κα­νείς να απο­δε­χθεί και την «γε­νο­κτο­νία» που ψη­φί­στη­κε το 1948 και αφο­ρού­σε το υπο­τι­θέ­με­νο παι­δο­μά­ζω­μα των κομ­μου­νι­στών και αν την αμ­φι­σβη­τή­σει να διώ­κε­ται νο­μι­κά γε­γο­νός που δη­μιουρ­γεί αμέ­σως ζη­τή­μα­τα ελευ­θε­ρί­ας έκ­φρα­σης λόγου.

Η ιστο­ρι­κή έρευ­να μάλ­λον φαί­νε­ται να δια­φω­νεί με αυτήν την εθνι­κι­στι­κή αντί­λη­ψη. Σύμ­φω­να με τον ιστο­ρι­κό Φω­τιά­δη (ΑΠΘ), που έχει αφιε­ρώ­σει όλο του το έργο στην ανά­δει­ξη της πο­ντι­κής ιστο­ρί­ας, οι Έλ­λη­νες του Πό­ντου χα­ρα­κτη­ρί­ζο­νται από τον Χρύ­σαν­θο, μη­τρο­πο­λί­τη με πε­ρί­ο­πτη θέση στο εθνι­κό πάν­θε­ον, ως μπολ­σε­βί­κοι και καυ­κά­σιοι μη Έλ­λη­νες. Μά­λι­στα δια­μη­νύ­ει στην ελ­λη­νι­κή κυ­βέρ­νη­ση ότι η με­τα­φο­ρά τους στην Ελ­λά­δα θα οδη­γή­σει σε συ­νερ­γα­σία με του Σλά­βους της Μα­κε­δο­νί­ας. Αυτά με­τα­φέ­ρει στον Βε­νι­ζέ­λο το 1920 γρα­πτώς και προ­φο­ρι­κώς, γε­γο­νός που έχει ως απο­τέ­λε­σμα μέχρι να διε­ρευ­νη­θεί το εθνι­κό φρό­νη­μα και οι ιδε­ο­λο­γι­κές πε­ποι­θή­σεις των Πο­ντί­ων να απο­κρου­στούν οι προ­σφυ­γι­κές ροές. Η κα­θυ­στέ­ρη­ση αυτή απο­δει­κνύ­ε­ται επώ­δυ­νη καθώς χι­λιά­δες Πό­ντιοι δο­λο­φο­νού­νται. Μια εν­δια­φέ­ρου­σα αντί­φα­ση είναι ότι οι Πό­ντιοι που είναι μπολ­σε­βί­κοι και μη Έλ­λη­νες είναι ακα­τάλ­λη­λοι για να εντα­χθούν στο ελ­λη­νι­κό κρά­τος, αλλά είναι κα­τάλ­λη­λοι για να κα­τοι­κί­σουν στην Ανε­ξάρ­τη­τη Πο­ντια­κή Δη­μο­κρα­τία που θέλει να δη­μιουρ­γή­σει ο Χρύ­σαν­θος και η πο­ντια­κή αστι­κή τάξη.. Επί­σης, τα επι­χει­ρή­μα­τα περί δη­μιουρ­γί­ας ταγ­μά­των ερ­γα­σί­ας δεν μπο­ρούν να απο­δεί­ξουν όψεις γε­νο­κτο­νί­ας καθώς και ο ελ­λη­νι­κό στρα­τός στο Εσκίς Εχίρ προ­χώ­ρη­σε σε συ­γκέ­ντρω­ση και καύση γυ­ναι­κό­παι­δων. Αυτό όμως δεν ση­μαί­νει ότι ο ελ­λη­νι­κός στρα­τός προ­χώ­ρη­σε σε γε­νο­κτο­νία αλλά σε εγκλή­μα­τα πο­λέ­μου.

Επί­λο­γος

Το ζή­τη­μα δεν είναι να ρι­χθεί το βάρος της γε­νο­κτο­νί­ας και της ηθι­κής αυ­τουρ­γί­ας στον τουρ­κι­κό εθνι­κι­σμό που εκ­φρά­ζε­ται από τον Κεμάλ ή στον Χρύ­σαν­θο και την πο­ντια­κή αστι­κή τάξη οι οποί­οι με τις πρά­ξεις τους φαί­νε­ται να φέ­ρουν με­γα­λύ­τε­ρη ευ­θύ­νη από τον Κεμάλ. Ση­μα­ντι­κό­τε­ρο ζή­τη­μα απο­τε­λεί η κα­τα­νό­η­ση αυτών των ενερ­γειών μέσα σε ένα κλίμα δια­με­λι­σμού αυ­το­κρα­το­ριών και ανά­δυ­σης αντα­γω­νι­στι­κών εθνι­κι­σμών που διεκ­δι­κούν έδα­φος εθνι­κά ομοιο­γε­νές προ­κει­μέ­νου να δη­μιουρ­γή­σουν κρά­τος. Δεν είναι δυ­να­τόν να ποι­νι­κο­ποιού­με ή να αθω­ώ­νου­με κατά πε­ρί­πτω­ση ιστο­ρι­κές δια­δι­κα­σί­ες, εξε­τά­ζο­ντας αυτές έξω από το ιστο­ρι­κό πλαί­σιο που συ­νέ­βη­σαν και μέσα από τα μάτια του σή­με­ρα. Όση θλίψη και να προ­κα­λεί η κα­τα­στρο­φή που συ­νέ­βη στους Πό­ντιους σε τί­πο­τα δεν απα­λύ­νει την μνήμη τους η ανα­πα­ρα­γω­γή της εθνι­κι­στι­κής προ­πα­γάν­δας η οποία εντάσ­σε­ται στον κυ­ρί­αρ­χο λόγο. Είναι χρέος μας προς τους νε­κρούς-όχι μόνο του Πό­ντου- να κα­τα­νο­ή­σου­με τις συν­θή­κες που οδή­γη­σαν στο θά­να­τό τους προ­κει­μέ­νου να απο­κα­τα­στή­σου­με τη μνήμη, τη δική τους και των κλη­ρο­νό­μων τους ώστε να μην πέ­φτει θύμα ερ­γα­λειο­ποί­η­σης του εθνι­κι­σμού.