Ενιαίο μέτωπο και Αριστερά

Το γεγονός αυτό οφείλεται πρώτα απ’ όλα στη συνειδητοποίηση εκ μέρους της ευρείας πρωτοπορίας των κοινωνικών αντιστάσεων και του κόσμου της Αριστεράς της αδήριτης ανάγκης για ενότητα των δυνάμεων της Αριστεράς στη δράση, για συνεργασία τους και στο πολιτικό επίπεδο, με στόχο τη συγκέντρωση δυνάμεων για να δοθούν σκληρές μάχες μεγάλης κλίμακας ενάντια στη λιτότητα, τα μνημόνια, τον κρατικό αυταρχισμό, το ρατσισμό κλπ.

Από την άλλη, το γεγονός ότι η έννοια Ενιαίο Μέτωπο έγινε περίπου κοινής χρήσης στην Αριστερά τα τελευταία χρόνια, δεν σημαίνει καθόλου ότι κατανοήθηκε το περιεχόμενό της. Περισσότερο έδωσε τροφή σε μια εκτεταμένη και διάχυτη «μετωπολογία» που αποσάθρωσε κάθε κοινή κατανόηση και κάθε στιβαρή βάση της όλης συζήτησης.

Τι είναι το Ενιαίο Μέτωπο

Η παράδοση του Ενιαίου Μετώπου εδραιώθηκε στις αποφάσεις του Τρίτου και Τέταρτου Συνεδρίου της Κομουνιστικής Διεθνούς, αναπτύχθηκε στη συνέχεια από τον Τρότσκι στο Μεσοπόλεμο και στηρίζεται σε κάποιες θεμελιώδεις αρχές.

Πρώτο, το Ενιαίο Μέτωπο είναι «εργαλείο» για να εκφραστεί-αποκατασταθεί η ενότητα της εργατικής τάξης στην ταξική σύγκρουση, η ενότητα θέλησης και δράσης που έχει διασπαστεί λόγω των διαφορετικών πολιτικών της εκφράσεων. Στο Ενιαίο Μέτωπο συμμετέχουν –δυνητικά– μαζικές οργανώσεις της εργατικής τάξης, κοινωνικές (συνδικάτα κλπ) και πολιτικές (πολιτικές εκφράσεις της εργατικής τάξης, ακόμη και αν πρόκειται για «αστικά εργατικά κόμματα», όπως η σοσιαλδημοκρατία του Μεσοπολέμου).

Δεύτερο, το Ενιαίο Μέτωπο χτίζεται και από τα πάνω και από τα κάτω. Ακριβώς γιατί θέλει να άρει τις συνέπειες της –δεδομένης ακόμη και σε μια συγκυρία επαναστάσεων και αντεπαναστάσεων και ύπαρξης δύο μαζικών Διεθνών– διάσπασης της πολιτικής εκπροσώπησης της εργατικής τάξης και θέλει να λύσει αυτό το πρόβλημα «εδώ και τώρα», στις μάχες του σήμερα, οι ηγεσίες των «άλλων», τις οποίες ακόμη ακολουθεί ένα κομμάτι της εργατικής τάξης, δεν μπορούν να προσπεραστούν. Η ιδέα του Ενιαίου Μετώπου μόνο απ’ τα κάτω απλώς διατηρεί τις συνέπειες της διάσπασης της εργατικής τάξης…

Τρίτο, το Ενιαίο Μέτωπο βασίζεται στην αρχή «Χτυπάμε μαζί – Βαδίζουμε χώρια». Δεν τίθεται λοιπόν ως προϋπόθεση η συνολική συμφωνία ή, πολύ περισσότερο, η διάλυση των συνιστωσών του μετώπου. Η διαδικασία συγκρότησης και οι κανόνες λειτουργίας ενός μετώπου δεν μπορεί να συγχέονται με τις αντίστοιχες ενός κόμματος.

Τέταρτο, «εξ ορισμού» λοιπόν, το «αντικείμενο» της τακτικής του ενιαίου μετώπου είναι κάθε φορά συγκεκριμένο και η βάση του είναι το «τι θα κάνουμε μαζί». Το «τι θα πούμε μαζί» καθορίζεται από το τι θα κάνουμε: θα «πούμε» αυτά που είναι εντελώς απαραίτητα για να εξασφαλίσουν την ενότητα και αποφασιστικότητα στη δράση πάνω στο συγκεκριμένο. Το να θέτουμε ως προϋπόθεση γενικού χαρακτήρα πολιτικές συμφωνίες για δράσεις και συνεργασίες με συγκεκριμένο περιεχόμενο δεν είναι παρά κατασκευή πολιτικού άλλοθι για να μη γίνει η συγκεκριμένη δράση και συνεργασία. 

ΚΚΕ και η ΑΝΤΑΡΣΥΑ

Το ΚΚΕ αρνείται το Ενιαίο Μέτωπο με τον πλέον πλήρη τρόπο, αρνούμενο το πρώτο και θεμελιώδες κριτήριο, χωρίς το οποίο χάνουν το νόημά τους και όλα τα υπόλοιπα: κατατάσσοντας όλες τις δυνάμεις της Αριστεράς στην κατηγορία του «οπορτουνισμού» (στην καλύτερη περίπτωση) ή του «αναχώματος του συστήματος» στη χειρότερη, αρνείται κάθε είδους συνεργασία. Το αποτέλεσμα είναι τραγικό: με το ΚΚΕ οι υπόλοιπες δυνάμεις της Αριστεράς δεν μπορούν ούτε να βρεθούν στον ίδιο τόπο την ίδια ώρα για να διαδηλώσουν μαζί ακόμη και στις γενικές απεργίες!   

Περισσότερο ενδιαφέρον –όχι από την άποψη του μεγέθους και της επιρροής της στην εργατική τάξη, αλλά από την άποψη των αντιφάσεων που τη διακρίνουν– έχει η προσέγγιση της ΑΝΤΑΡΣΥΑ. Η πρόσφατη κοινή ανακοίνωση της ΑΝΤΑΡΣΥΑ με τη ΛΑΕ έτυχε πολύ θερμής υποδοχής από τον κόσμο των δύο σχηματισμών, αλλά και από κόσμο της Αριστεράς ευρύτερα. Όμως, όταν έρχεται η ώρα των κομματικών αποφάσεων και της πράξης, τα δείγματα γραφής είναι πολύ διαφορετικά…

Στην πρόσφατη πολιτική απόφαση της Τρίτης Συνδιάσκεψης της ΑΝΤΑΡΣΥΑ, μπορεί κανείς να ανακαλύψει τη βάση όλων των αντιφάσεων και προβλημάτων, που όταν στη συνέχεια περνάμε στην πράξη επιδεινώνονται ακόμη περισσότερο. Συγκεκριμένα:

Η ΑΝΤΑΡΣΥΑ κατατάσσει τη ΛΑΕ, μαζί με το ΚΚΕ, στο χώρο της ρεφορμιστικής Αριστεράς. Αυτό από μόνο του δεν θα ήταν πρόβλημα για μια τακτική Ενιαίου Μετώπου, αλλά για την ΑΝΤΑΡΣΥΑ είναι απλώς μέρος της «αιτιολογικής βάσης» για την άρνηση κεντρικών πολιτικών συμμαχιών. Ο –κατά τον ορισμό της πολιτικής απόφασης της ΑΝΤΑΡΣΥΑ– ρεφορμιστικός χαρακτήρας της ΛΑΕ είναι εμπόδιο, για παράδειγμα, για μια κοινή διακήρυξη κοινών στόχων, πολιτικών και προγραμματικών, που αναμφίβολα θα λειτουργούσε θετικά για τη συσπείρωση και την αναπτέρωση των ελπίδων ευρύτερου κόσμου της Αριστεράς και θα έδινε αποφασιστική ώθηση στις «καλές πρακτικές» κοινής δράσης σε κοινωνικούς χώρους, κινήματα αντίστασης, γειτονιές, στο κίνημα αλληλεγγύης στους πρόσφυγες κλπ; Ήταν σωστό, για παράδειγμα, να κατέβουν χωριστά στις τελευταίες εκλογές (ή στις επόμενες) η ΛΑΕ και η ΑΝΤΑΡΣΥΑ;

Οι προγραμματικές θέσεις των δύο σχηματισμών είναι κατά 90% κοινές, αλλά αυτό φαίνεται ότι δεν είναι αρκετό για την ΑΝΤΑΡΣΥΑ, που πετάει το μπαλάκι σε άλλο γήπεδο, τη στάση απέναντι στο αστικό κράτος, πηγαίνοντας διαρκώς σε δυσκολότερες «πίστες», μέχρι να αποδειχτεί το ανέφικτο της συνεργασίας... Όμως, απ’ όσο γνωρίζουμε, η ΑΝΤΑΡΣΥΑ δεν κρατάει τη σημαία της επαναστατικής στρατηγικής και της σοσιαλιστικής επανάστασης, αλλά της «αντικαπιταλιστικής ανατροπής», γι’ αυτό κάποιες συνιστώσες της θεωρούν την ΑΝΤΑΡΣΥΑ «ανεπαρκή» και επιμένουν στην προσπάθεια να χτίσουν το επαναστατικό κόμμα –καλά κάνουν, αλλά δυστυχώς το κάνουν με λάθος τρόπο. Οι «δύσκολες πίστες» δεν τελειώνουν εκεί που φτάνει η ΑΝΤΑΡΣΥΑ. Με λίγη καλή θέληση μπορούν να γίνουν ακόμη δυσκολότερες και να μη χωράνε ούτε την ΑΝΤΑΡΣΥΑ… Και στο τέλος, γιατί δεν έχει δίκιο το ΚΚΕ που ζητάει συμφωνία στο δικό του στρατηγικό σχέδιο για να κάνει συμμαχίες;     

Ξεκινώντας έτσι με λάθος τρόπο στα «μεγάλα», το Ενιαίο Μέτωπο δεν μπορεί να προχωρήσει ούτε στα «μικρά». Αίφνης, για συνεργασία και κοινή δράση στο μέτωπο της αλληλεγγύης στους πρόσφυγες δεν αρκεί η οργάνωση της αλληλεγγύης άνευ όρων και η πάλη ενάντια στην Ευρώπη-φρούριο και το ΝΑΤΟ, αλλά «επιβάλλεται» η συμφωνία στην έξοδο από την Ευρωζώνη και την ΕΕ.

Τα ίδια επαναλαμβάνονται συστηματικά –με ελάχιστες φωτεινές εξαιρέσεις. Έτσι, δεν είναι καθόλου τυχαίο ότι ελάχιστες προσπάθειες κοινής δράσης και κοινών σχημάτων γι’ αυτήν έχουν καρποφορήσει.

Η ΑΝΤΑΡΣΥΑ κάνει –σωστά– κριτική στη ΛΑΕ για το γεγονός ότι τμήμα των δυνάμεών της δεν έχει «σπάσει» από τις αυτοδιοικητικές και συνδικαλιστικές παρατάξεις του ΣΥΡΙΖΑ, αλλά αρνείται να φτιάξει κοινά σχήματα με εκείνες τις δυνάμεις της ΛΑΕ που έχουν ήδη σπάσει, επιμένοντας στη λογική «προσχωρήστε στα δικά μας σχήματα».   

Θέλει ακόμη πολλή συζήτηση και πολλή δουλειά για να μετατραπούν οι διάχυτες ενωτικές διαθέσεις του κόσμου της Αριστεράς και των κινημάτων σε κατανόηση της λογικής του Ενιαίου Μετώπου. Είναι όμως τόσο απαραίτητο, ώστε οι ανάγκες της πάλης θα σπρώχνουν διαρκώς στο να «ανακαλυφθεί»…