Το ΚΚΕ, ο «τροτσκισμός» και η ενότητα στη δράση της Αριστεράς

Από αυτήν την αλυ­σί­δα εξαι­ρού­νται πλέον μόνον ο τω­ρι­νός γραμ­μα­τέ­ας, ο Δη­μή­τρης Κου­τσού­μπας, και η Αλέκα Πα­πα­ρή­γα, η προη­γού­με­νη γραμ­μα­τέ­ας που «εγκα­τέ­στη­σε» τη ση­με­ρι­νή ηγε­σία. Αλλά ας μη βιά­ζε­ται κα­νείς: γιατί η κρε­α­το­μη­χα­νή της «κρι­τι­κής» που έχει εγκα­τα­στα­θεί στον Πε­ρισ­σό θα δου­λεύ­ει, απ’ ό,τι φαί­νε­ται, και τα επό­με­να χρό­νια.

Τις επε­ξερ­γα­σί­ες του ΚΚΕ σχε­τι­κά με την ιστο­ρία του δεν μπο­ρεί να τις αντι­με­τω­πί­σει κα­νείς με κρι­τή­ρια ιδε­ο­λο­γι­κά. Συν­δέ­ο­νται άμεσα με την ανά­γκη του κόμ­μα­τος να ξε­φύ­γει από τη δύ­σκο­λη θέση στην οποία έχει πε­ριέλ­θει, χά­νο­ντας τον κυ­ρί­αρ­χο ρόλο του μέσα στην Αρι­στε­ρά, και μά­λι­στα μέσα σε μια πε­ρί­ο­δο με­γά­λων αγώ­νων, μια πε­ρί­ο­δο οξύ­τα­της κοι­νω­νι­κής πό­λω­σης και ρι­ζο­σπα­στι­κο­ποί­η­σης με­γά­λων τμη­μά­των του πλη­θυ­σμού.

Πα­θη­τι­κή πο­λι­τι­κή

Οι τω­ρι­νές δυ­σκο­λί­ες στο ΚΚΕ άρ­χι­σαν επί Αλέ­κας Πα­πα­ρή­γα, από την εποχή της απα­ρά­δε­κτης στά­σης της απέ­να­ντι στην εξέ­γερ­ση της νε­ο­λαί­ας τον Δε­κέμ­βρη του ΄08 -τότε που ο, τάχα, ακραιφ­νής μαρ­ξι­σμός-λε­νι­νι­σμός του Πε­ρισ­σού δή­λω­νε ότι «κατά την ερ­γα­τι­κή επα­νά­στα­ση δεν θα σπά­σει ούτε ένα τζάμι». Η πο­λι­τι­κή αυτή κέρ­δι­ζε για το ΚΚΕ τα χει­ρο­κρο­τή­μα­τα των «νοι­κο­κυ­ραί­ων», αλλά άνοι­γε την πόρτα στον ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ –επί Αλέ­κου Αλα­βά­νου, τότε…- να διεκ­δι­κή­σει για πρώτη φορά «στα ίσα» την πο­λι­τι­κή έκ­φρα­ση της ρι­ζο­σπα­στι­κο­ποί­η­σης.

Η Αλ. Πα­πα­ρή­γα συ­νέ­χι­σε σε αυτήν την γραμ­μή και κατά την κρί­σι­μη πε­ρί­ο­δο της πρώ­ι­μης μα­ζι­κής ερ­γα­τι­κής και λαϊ­κής αντί­στα­σης στη μνη­μο­νια­κή κα­ται­γί­δα. Ήταν τότε που δή­λω­νε ότι «δεν πέ­φτου­νε έτσι οι κυ­βερ­νή­σεις», αφή­νο­ντας εμ­βρό­ντη­τους τους εκα­το­ντά­δες χι­λιά­δες δια­δη­λω­τές της πλα­τεί­ας Συ­ντάγ­μα­τος και κερ­δί­ζο­ντας τα χει­ρο­κρο­τή­μα­τα των βου­λευ­τών της ΝΔ και του ΠΑΣΟΚ, αλλά και τον «σε­βα­σμό» του Πρε­τε­ντέ­ρη. Η στάση αυτή έδωσε στον ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ τη δυ­να­τό­τη­τα να γίνει η πλειο­ψη­φι­κή δύ­να­μη μέσα στην Αρι­στε­ρά, αντι­στρέ­φο­ντας τους συ­σχε­τι­σμούς που είχαν δια­μορ­φω­θεί στις προη­γού­με­νες δε­κα­ε­τί­ες. Στις εκλο­γές του 2012 το ΚΚΕ ητ­τή­θη­κε πο­λι­τι­κά, για δύο κυ­ρί­ως λό­γους: α) για την απόρ­ρι­ψη της πο­λι­τι­κής για ενό­τη­τα στη δράση της Αρι­στε­ράς, και β) για την απόρ­ρι­ψη του συν­θή­μα­τος για μια «κυ­βέρ­νη­ση της Αρι­στε­ράς», την απόρ­ρι­ψη, δη­λα­δή, της μο­να­δι­κής πο­λι­τι­κής που οδη­γού­σε σε συ­γκε­κρι­μέ­νες ανα­τρο­πές και σε ελ­πί­δες νίκης.

Αυτή η πα­θη­τι­κή-συ­ντη­ρη­τι­κή πο­λι­τι­κή συ­νε­χί­ζε­ται και σή­με­ρα. Και δυ­στυ­χώς βα­θαί­νει: η απα­ρά­δε­κτη στάση του ΠΑΜΕ στην απερ­γία της ΟΛΜΕ, στην απερ­γία των διοι­κη­τι­κών στα ΑΕΙ, στην απερ­γία των για­τρών του ΕΟΠΥΥ, υπο­δει­κνύ­ει ότι έχει πε­ρά­σει προς τα κάτω η στρα­τη­γι­κή εκτί­μη­ση του ΚΚΕ πως η απο­φα­σι­στι­κή αντί­στα­ση στη μνη­μο­νια­κή λαί­λα­πα είναι ανώ­φε­λη, ότι στις ση­με­ρι­νές συν­θή­κες η ανα­τρο­πή είναι ανέ­φι­κτη. Αυτήν την αλή­θεια προ­σπα­θεί να κρύ­ψει το ΚΚΕ, πα­ρου­σιά­ζο­ντας, πλέον, τον εαυτό του ως μια «κα­θα­ρού­τσι­κη» κι­βω­τό μαρ­ξι­στι­κής, τάχα, ορ­θο­δο­ξί­ας, η οποία μπο­ρεί, σή­με­ρα, να μη βρί­σκει τον τρόπο να επι­βε­βαιω­θεί, αφή­νο­ντας τον ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ να αντι­με­τω­πί­σει την καυτή πραγ­μα­τι­κό­τη­τα, αλλά, αύριο, θα έρθει, λέει, η σειρά της…

Τρο­τσκι­στι­κή στρο­φή;

Η ηγε­σία του ΚΚΕ γνω­ρί­ζει καλά ποιους «σκε­λε­τούς», που χρό­νια κρύ­βο­νταν στα κομ­μα­τι­κά ντου­λά­πια, οφεί­λει να αντι­με­τω­πί­σει για να φι­λο­τε­χνή­σει μια τέ­τοια «στρο­φή». 

Πράγ­μα­τι, η ανά­λυ­ση της 6ης Ολο­μέ­λειας του 1934, που δια­πί­στω­νε ότι στον ελ­λη­νι­κό κα­πι­τα­λι­σμό κυ­ριαρ­χού­νε τα «μι­σο­φε­ου­δαρ­χι­κά κα­τά­λοι­πα», ήτανε μια προ­φα­νής πα­ρα­βί­α­ση των μαρ­ξι­στι­κών κρι­τη­ρί­ων, ανοί­γο­ντας το δρόμο για τη «στρα­τη­γι­κή των στα­δί­ων», τάχα, προς τον σο­σια­λι­σμό.

Πράγ­μα­τι, τα Λαϊκά Μέ­τω­πα που εγκαι­νί­α­σε το 7ο συ­νέ­δριο της Κο­μι­ντέρν (ενό­τη­τα με αστι­κές πο­λι­τι­κές δυ­νά­μεις για να αντι­με­τω­πι­στεί ο Φα­σι­σμός και να εμπε­δω­θεί η Δη­μο­κρα­τία) ήταν αντι­στρο­φή της πα­ρά­δο­σης του Ενιαί­ου Ερ­γα­τι­κού Με­τώ­που, των τεσ­σά­ρων πρώ­των συ­νε­δρί­ων της 3ης Διε­θνούς (ενό­τη­τα των ερ­γα­τι­κών δυ­νά­με­ων και πο­λι­τι­κών κομ­μά­των, με στόχο να αντι­με­τω­πι­στεί η συ­γκυ­ρία και να κερ­δη­θούν οι ερ­γα­τι­κές μάζες στον κομ­μου­νι­σμό με βάση την πο­λι­τι­κή πείρα τους).

Πράγ­μα­τι, η στρα­τη­γι­κή των στα­δί­ων και η πο­λι­τι­κή των Λαϊ­κών Με­τώ­πων πλη­ρώ­θη­κε πολύ ακρι­βά από το αρι­στε­ρό και ερ­γα­τι­κό κί­νη­μα στην Ελ­λά­δα, με την ήττα του 1945-49. Γιατί η αστι­κή τάξη ποτέ δεν μπήκε στην αυ­τα­πά­τη ότι έχει να ολο­κλη­ρώ­σει ένα δη­μο­κρα­τι­κό στά­διο με­τα­πο­λε­μι­κής «ανά­πτυ­ξης» του κα­πι­τα­λι­σμού μαζί με τους ερ­γά­τες, μαζί με το ΕΑΜ-ΚΚΕ. Αντί­θε­τα, κι­νή­θη­κε με τα­ξι­κή κα­θα­ρό­τη­τα: επι­δί­ω­ξε και πέ­τυ­χε, μαζί με τους ιμπε­ρια­λι­στές συμ­μά­χους της, τη συ­ντρι­βή του ερ­γα­τι­κού λαϊ­κού κι­νή­μα­τος, ως προ­ϋ­πό­θε­ση για τη με­τα­πο­λε­μι­κή ανά­πτυ­ξη του κα­πι­τα­λι­σμού, την ώρα που η ηγε­σία του ΚΚΕ έτρε­χε να δια­σφα­λί­σει «δη­μο­κρα­τι­κή ομα­λό­τη­τα» στην Κα­ζέρ­τα και στο Λί­βα­νο.

Πράγ­μα­τι, όλα αυτά θυ­μί­ζουν τη δια­χρο­νι­κή κρι­τι­κή του τρο­τσκι­σμού, διε­θνώς και στην Ελ­λά­δα.(*) Όμως, πα­ρό­λα αυτά, το ΚΚΕ δεν πραγ­μα­το­ποιεί «τρο­τσκι­στι­κή» στρο­φή.

Γιατί, αφε­νός, αναι­ρώ­ντας κά­ποια τμή­μα­τα της στα­λι­νι­κής πα­ρά­δο­σης, αρ­νεί­ται συ­στη­μα­τι­κά να την κα­το­νο­μά­σει, επι­διώ­κο­ντας να συ­νε­χί­σει να κι­νεί­ται με βάση το σύ­νο­λο αυτής της θε­ω­ρη­τι­κής κλη­ρο­νο­μιάς.

Γιατί, κυ­ρί­ως, αρ­νεί­ται να απο­κα­τα­στή­σει τη σχέση του με ένα θε­με­λιώ­δες στοι­χείο της λε­νι­νι­στι­κής πα­ρά­δο­σης: το στοι­χείο του Ενιαί­ου Με­τώ­που. Ας δούμε τη ση­μα­σία αυτού του στοι­χεί­ου στο κρί­σι­μο θέμα της κυ­βέρ­νη­σης της αρι­στε­ράς. Στο 4ο συ­νέ­δριο της Κομ­μου­νι­στι­κής Διε­θνούς, ο Λένιν και ο Τρό­τσκι συ­γκρού­στη­καν με τον Ζη­νό­βιεφ και τον Μπου­χά­ριν (όπως και με τον Μπε­λα­Κούν, τον Ρά­ντεκ και την «αρι­στε­ρί­στι­κη» πτέ­ρυ­γα της γερ­μα­νι­κής ηγε­σί­ας), θέ­το­ντας το ερώ­τη­μα της γραμ­μής σε συν­θή­κες όπου ο συ­σχε­τι­σμός με­τα­ξύ αστι­κών και ερ­γα­τι­κών κομ­μά­των ανα­τρέ­πε­ται υπέρ των δεύ­τε­ρων, χωρίς όμως να έχουν ωρι­μά­σει οι συν­θή­κες για μια άμεση ερ­γα­τι­κή-σο­σια­λι­στι­κή επα­νά­στα­ση. Η απά­ντη­ση που στή­ρι­ξε το 4ο Συ­νέ­δριο -με την επι­μο­νή των Λένιν και Τρό­τσκι- ήταν ο στό­χος της κυ­βέρ­νη­σης της Αρι­στε­ράς: που πρέ­πει να κα­τα­νο­εί­ται ως συ­νέ­πεια της λο­γι­κής του Ενιαί­ου Με­τώ­που. Που, αν και προ­κύ­πτει από κοι­νο­βου­λευ­τι­κή δια­δι­κα­σία, μπο­ρεί, υπό προ­ϋ­πο­θέ­σεις, να οδη­γή­σει σε κλι­μά­κω­ση της τα­ξι­κής πάλης. Που, επι­βά­λει τα­κτι­κή, από την πλευ­ρά των κομ­μου­νι­στών, πάνω στο ζή­τη­μα της κυ­βέρ­νη­σης, τα­κτι­κή που κυ­μαί­νε­ται από την ανοχή, ή την κρι­τι­κή υπο­στή­ρι­ξη, ή και τη συμ­με­το­χή, με βάση τη συ­γκε­κρι­μέ­νη ανά­λυ­ση των συ­γκε­κρι­μέ­νων συν­θη­κών.

Αντί για αυτή τη διαυ­γή ανά­λυ­ση -που επι­διώ­κει να εξα­ντλή­σει τα πε­ρι­θώ­ρια ανα­τρε­πτι­κής πα­ρέμ­βα­σης των κομ­μου­νι­στών-, το ΚΚΕ στη­ρί­ζει, λέει, την άποψη ότι δεν εν­δια­φέ­ρε­ται για το ζή­τη­μα της κυ­βέρ­νη­σης μέχρι να δια­μορ­φω­θούν οι συν­θή­κες σο­σια­λι­στι­κής επα­νά­στα­σης. Βε­βαί­ως, το κεί­με­νο της ΚΕ του ΚΚΕ χα­ρα­κτη­ρί­ζε­ται από ασά­φεια σχε­τι­κά με τη συμ­με­το­χή του κόμ­μα­τος σε κά­ποιες άλλες κυ­βερ­νή­σεις: όπως αυτές του Τζαν­νε­τά­κη και του Ζο­λώ­τα το 1989, για τις οποί­ες επιρ­ρί­πτε­ται η ευ­θύ­νη στον Χα­ρί­λαο Φλω­ρά­κη, αλλά απο­φεύ­γε­ται προ­σε­κτι­κά κάθε γε­νι­κή εκτί­μη­ση και απο­τί­μη­ση του κα­τα­στρε­πτι­κού για την Αρι­στε­ρά χα­ρα­κτή­ρα τους. 

Τρι­το­πε­ριο­δι­σμός

Έτσι έχου­με ένα κόμμα που, ενώ συμ­με­τεί­χε σε μια αστι­κή κυ­βέρ­νη­ση (μαζί με τη Δεξιά και τη σο­σιαλ­δη­μο­κρα­τία!) στο όνομα της «κά­θαρ­σης» του κα­πι­τα­λι­σμού, αρ­νεί­ται ακόμα και την ανοχή απέ­να­ντι σε μια κυ­βέρ­νη­ση της Αρι­στε­ράς, στο όνομα της αντι­με­τώ­πι­σης της με­γα­λύ­τε­ρης κα­τα­στρο­φής που βιώ­νει η ερ­γα­τι­κή τάξη στη σύγ­χρο­νη με­τα­πο­λε­μι­κή ιστο­ρία! 

Στην πραγ­μα­τι­κό­τη­τα το ΚΚΕ πα­ρα­μέ­νει στα­θε­ρά στο έδα­φος του στα­λι­νι­κού «μαρ­ξι­σμού», μιας συ­γκε­κρι­μέ­νης πε­ριό­δου: της δια­βό­η­της «3ης πε­ριό­δου», με τη γραμ­μή της πάλης κατά των «σο­σιαλ­φα­σι­στών» και την τα­κτι­κή «μετά τον Χί­τλερ έρ­χε­ται η σειρά μας». Σε αυτή τη γραμ­μή ήττας πα­ρα­πέ­μπουν οι ισχυ­ρι­σμοί ότι όλη η «άλλη» Αρι­στε­ρά είναι απο­στά­τες δια­φό­ρων τύπων, ότι το κόμμα πρέ­πει να πα­ρα­μεί­νει αδιά­φο­ρο μέχρι να «έρθει η σειρά του», μετά την προσ­δο­κού­με­νη «προ­δο­σία του ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ». Η γραμ­μή της «3ης πε­ριό­δου» ήταν γραμ­μή ήττας και πα­θη­τι­κό­τη­τας στα τέλη της δε­κα­ε­τί­ας του ΄20. Αν είχε κά­ποιο νόημα τότε, ήταν λόγω της ύπαρ­ξης του «διε­θνούς κέ­ντρου» της Μό­σχας και των γε­ω­πο­λι­τι­κών και δι­πλω­μα­τι­κών σκο­πι­μο­τή­των της επο­χής. Σή­με­ρα, είναι μια απο­λύ­τως χωρίς νόημα τα­κτι­κή, που οδη­γεί σε εξου­δε­τέ­ρω­ση ένα ση­μα­ντι­κό τμήμα της Αρι­στε­ράς και του ερ­γα­τι­κού κι­νή­μα­τος.

Σημ. (*): Κά­ποιοι αρ­θρο­γρά­φοι μπή­καν στον πει­ρα­σμό να βά­λουν στη ζυ­γα­ριά της ιστο­ρί­ας τις τρο­τσκι­στι­κές ορ­γα­νώ­σεις της δε­κα­ε­τί­ας του ΄30 και του ΄40, θέ­το­ντας το ερώ­τη­μα γιατί δεν κα­τά­φε­ραν να δώ­σουν εναλ­λα­κτι­κή λύση απέ­να­ντι στη γραμ­μή του ΚΚΕ. Πρό­κει­ται για λάθος ερώ­τη­μα. Στις συν­θή­κες της άσβε­στης, ακόμα, αί­γλης της Οκτω­βρια­νής Επα­νά­στα­σης, αί­γλης που κλη­ρο­νο­μού­σε το στα­λι­νι­κό «διε­θνές κέ­ντρο», κάτι τέ­τοιο ήταν ανέ­φι­κτο. Οι τρο­τσκι­στι­κές ορ­γα­νώ­σεις της επο­χής κρά­τη­σαν αναμ­μέ­νο το κερί του μπολ­σε­βι­κι­σμού, αλλά ήταν πλέον ένα «προ­δρο­μι­κό»-μειο­ψη­φι­κό ρεύμα. Μέχρι τον πα­γκό­σμιο Μάη του ΄68 ήταν κα­τα­δι­κα­σμέ­νες -σε συν­δυα­σμό και με δικά τους λάθη και ανω­ρι­μό­τη­τες- σε πο­ρεία στην έρημο.

Κά­ποιοι άλλοι σύ­ντρο­φοι επα­νέ­φε­ραν τη ζή­τη­μα της στά­σης τους στον Πό­λε­μο και στην Αντί­στα­ση. Να θυ­μί­σω ότι στην πλειο­ψη­φία τους -με εξαί­ρε­ση την ΚΔΕΕ του Άγι Στί­να- στή­ρι­ξαν το αρι­στε­ρό εα­μι­κό κί­νη­μα και συμ­με­τεί­χαν σε αυτό, προ­σπα­θώ­ντας να προει­δο­ποι­ή­σουν για κά­ποια ζη­τή­μα­τα που σή­με­ρα άνετα ανα­φέ­ρει η ΚΕ του ΚΚΕ. Και πλή­ρω­σαν, τότε, βαρύ αντί­τι­μο από τον τα­ξι­κό εχθρό (π.χ. εκτέ­λε­ση Π. Που­λιό­που­λου,) αλλά και πολ­λές φορές από «συ­ντρο­φι­κό» μα­χαί­ρι…