«Να τερματίσουμε τη μεγαλύτερη αδικία στην ιστορία»

Στις 8 Γε­νά­ρη, το BDS Greece, το ελ­λη­νι­κό τμήμα του διε­θνούς κι­νή­μα­τος για Μποϊ­κο­τάζ-Απο­ε­πέν­δυ­ση-Κυ­ρώ­σεις ενά­ντια στο Ισ­ρα­ήλ, γιόρ­τα­σε τον ένα χρόνο λει­τουρ­γί­ας του με μια εν­δια­φέ­ρου­σα εκ­δή­λω­ση και ομι­λη­τή τον Ίλαν Πάπε. Η Ραφίφ Ζια­ντάχ, Πα­λαι­στί­νια ποι­ή­τρια, ακα­δη­μαϊ­κός και ακτι­βί­στρια, δεν μπό­ρε­σε να πα­ρα­βρε­θεί λόγω προ­σω­πι­κού προ­βλή­μα­τος. Αλλά η ομι­λία του Ισ­ραη­λι­νού Εβραί­ου αντι­σιω­νι­στή ιστο­ρι­κού απο­ζη­μί­ω­σε όσους-ες κα­τέ­κλυ­σαν το αμ­φι­θέ­α­τρο Πα­παρ­ρη­γό­που­λου στη Νο­μι­κή Σχολή Αθη­νών.

Το ασφυ­κτι­κά γε­μά­το αμ­φι­θέ­α­τρο από ένα κοινό ευ­ρέ­ως ηλι­κια­κού και πο­λι­τι­κού φά­σμα­τος ήταν μια πιο ελ­πι­δο­φό­ρα έν­δει­ξη για το εν­δια­φέ­ρον που εξα­κο­λου­θεί να προ­κα­λεί σε κόσμο του κι­νή­μα­τος η πα­λαι­στι­νια­κή υπό­θε­ση. Ο Ίλαν Πάπε, με πρό­σβα­ση στα αρ­χεία, έχει γρά­ψει βι­βλία διε­θνούς ανα­φο­ράς όσον αφορά την απο­δό­μη­ση της σιω­νι­στι­κής εθνι­κής αφή­γη­σης. Είναι υπο­στη­ρι­κτής της κα­μπά­νιας για μποϊ­κο­τάζ του Κρά­τους του Ισ­ρα­ήλ και γι’ αυτό το λόγο αυ­το­ε­ξό­ρι­στος εδώ και πολλά χρό­νια, αφό­του εκ­πρό­σω­πος της ισ­ραη­λι­νής κυ­βέρ­νη­σης του είπε ότι «το κα­λύ­τε­ρο που έχεις να κά­νεις για τον εαυτό σου είναι να ακο­λου­θή­σεις τη συμ­βου­λή που δί­νεις και στους άλ­λους και να φύ­γεις από το Ισ­ρα­ήλ».

Ακο­λου­θεί μια από­δο­ση των βα­σι­κών ση­μεί­ων της ομι­λί­ας του. Πέρα από δια­φο­ρο­ποι­ή­σεις που μπο­ρεί να έχει σε σχέση με τις ανα­λύ­σεις της μαρ­ξι­στι­κής Αρι­στε­ράς (η υπο­βάθ­μι­ση ζη­τη­μά­των όπως ο ιμπε­ρια­λι­σμός ή η τα­ξι­κή πάλη στον αρα­βι­κό κόσμο), όσα είχε να πει για τη φύση του Κρά­τους του Ισ­ρα­ήλ και τη ση­μα­σία της «έξω­θεν πί­ε­σης», αλλά και η προ­σή­λω­σή του στη λύση ενός κο­σμι­κού, δη­μο­κρα­τι­κού κρά­τους στην ιστο­ρι­κή Πα­λαι­στί­νη με ίσα δι­καιώ­μα­τα για όλους, είναι πο­λύ­τι­μα και απο­κτούν άλλο ει­δι­κό βάρος, όταν προ­έρ­χο­νται από έναν Ισ­ραη­λι­νό Εβραίο.

Ο Ίλαν Πάπε ξε­κί­νη­σε με την ανά­γκη να εξη­γού­με διαρ­κώς την ιστο­ρία του πα­λαι­στι­νια­κού, γιατί έχει απο­κο­πεί η προϊ­στο­ρία από τη ση­με­ρι­νή κα­τά­στα­ση, ενώ στην πραγ­μα­τι­κό­τη­τα «ζούμε ακόμα στο ίδιο ιστο­ρι­κό κε­φά­λαιο που ξε­κί­νη­σε στα τέλη του 19ου αιώνα», το οποίο εξε­λίσ­σε­ται μέχρι σή­με­ρα.

Εξή­γη­σε ότι στην πε­ρί­πτω­ση του Ισ­ρα­ήλ δεν κά­νου­με λόγο για απλή «αποι­κιο­κρα­τία», αλλά για «εποι­κι­στι­κή αποι­κιο­κρα­τία». Είναι μια εκ­δο­χή που δεν πε­ριο­ρί­ζε­ται στο Ισ­ρα­ήλ, αλλά έχει ξα­ναϋ­πάρ­ξει ιστο­ρι­κά στις ΗΠΑ, τον Κα­να­δά, την Αυ­στρα­λία, τη Νότια Αφρι­κή, την Αλ­γε­ρία. Όπως είπε, οι Ευ­ρω­παί­οι Εβραί­οι, που επε­δί­ω­ξαν να ξε­κι­νή­σουν μια νέα ζωή σε γη που κα­τοι­κού­νταν ήδη από άλ­λους, δεν δια­φέ­ρουν από τους Ευ­ρω­παί­ους Χρι­στια­νούς που έκα­ναν το ίδιο κατά τον εποι­κι­σμό της Αμε­ρι­κής, Αυ­στρα­λί­ας κ.ο.κ. Οι έποι­κοι είχαν να λύ­σουν δύο προ­βλή­μα­τα σ’ αυτή την επι­δί­ω­ξη: Χρειά­ζο­νταν τις πλά­τες μιας Αυ­το­κρα­το­ρί­ας για να στη­ρι­χτεί ο στό­χος τους (οι Χρι­στια­νοί έποι­κοι είχαν, οι Εβραί­οι τη βρή­καν στη Βρε­τα­νία) και υπήρ­χαν ήδη οι ιθα­γε­νείς στα εδάφη τα οποία διεκ­δι­κού­σαν. Σε αυτή τη «στιγ­μή» της συ­νά­ντη­σης των εποί­κων με τους ιθα­γε­νείς, εμ­φα­νί­ζε­ται, όπως είπε, η λο­γι­κή του διωγ­μού ή της εξο­λό­θρευ­σης των ντό­πιων.

Στις ΗΠΑ προ­έ­κυ­ψε η γε­νο­κτο­νία των Ιν­διά­νων, στη Νότια Αφρι­κή προ­έ­κυ­ψε το Απαρτ­χάιντ κατά των Μαύ­ρων, στο Ισ­ρα­ήλ προ­έ­κυ­ψε η εκ­στρα­τεία εθνο­κά­θαρ­σης κατά των Πα­λαι­στι­νί­ων. Όπως ανέ­φε­ρε, από τη στιγ­μή ακόμα της Δια­κή­ρυ­ξης Μπάλ­φουρ (που ευ­νο­ού­σε την εγκα­τά­στα­ση Εβραί­ων στην Πα­λαι­στί­νη), οι σιω­νι­στές ηγέ­τες μι­λού­σαν ανοι­χτά για την προ­ο­πτι­κή εκ­δί­ω­ξης των Πα­λαι­στι­νί­ων, άσχε­τα αν δεν μπο­ρού­σαν ακόμα να την υλο­ποι­ή­σουν. Ήταν ωστό­σο σαφές εξαρ­χής ότι για την ηγε­σία του σιω­νι­στι­κού κι­νή­μα­τος ο ξε­ρι­ζω­μός των Πα­λαι­στι­νί­ων ήταν μο­νό­δρο­μος. Πριν καν λήξει η «Βρε­τα­νι­κή Εντο­λή» (την πε­ρί­ο­δο Φλε­βά­ρη-Μάη του 1948), οι έποι­κοι άρ­χι­σαν τους διωγ­μούς, με το δόγμα να απο­σπά­σουν «την πε­ρισ­σό­τε­ρη δυ­να­τή γη με τους λι­γό­τε­ρους δυ­να­τόν Πα­λαι­στί­νιους». Αυτή η ιστο­ρι­κή πραγ­μα­τι­κό­τη­τα απα­ντά­ει σύμ­φω­να με τον Πάπε σε έναν δια­δε­δο­μέ­νο μύθο: ότι για την Νάκ­μπα του 1948, την πα­λαι­στι­νια­κή κα­τα­στρο­φή, «φταί­νε οι αρα­βι­κοί στρα­τοί που ει­σέ­βα­λαν και προ­κά­λε­σαν τον πό­λε­μο». Επε­σή­μα­νε ότι συ­νέ­βη το ακρι­βώς ανά­πο­δο: 300.000 Πα­λαι­στί­νιοι είχαν ήδη με­τα­τρα­πεί σε πρό­σφυ­γες, όταν η κοινή αρα­βι­κή γνώμη συ­γκλο­νι­σμέ­νη από την τρα­γω­δία πίεσε τα αρα­βι­κά κα­θε­στώ­τα να στεί­λουν στρα­τό για να στα­μα­τή­σουν την κα­τα­στρο­φή –και αυτά έστει­λαν λίγο.

Για την κα­τα­στρο­φή που ακο­λού­θη­σε, προ­τί­μη­σε να πα­ρου­σιά­σει με σχε­τι­κούς και όχι με από­λυ­τους αριθ­μούς το μέ­γε­θός της, για να το κα­τα­νο­ή­σου­με κα­λύ­τε­ρα: Σε 9 μήνες εκ­κε­νώ­θη­καν όλες οι με­γά­λες πό­λεις, κα­τα­στρά­φη­καν τα μισά χωριά και ο μισός πλη­θυ­σμός με­τα­τρά­πη­κε σε πρό­σφυ­γες. Και αυτά δεν συ­νέ­βη­σαν σε ένα συ­γκε­κρι­μέ­νο τμήμα των εδα­φών της χώρας, αλλά σε ολό­κλη­ρη τη χώρα. Μας κά­λε­σε να φα­ντα­στού­με τι ση­μαί­νει για μια χώρα κι έναν λαό να εξε­λίσ­σε­ται μια τέ­τοιας έκτα­σης κα­τα­στρο­φή, όλος ο πλα­νή­της να το ξέρει, αλλά να επι­λέ­γει να σιωπά. Απέ­δω­σε αυτή τη σιωπή σε μια αντί­λη­ψη σύμ­φω­να με την οποία οι ευ­ρω­παϊ­κές κυ­βερ­νή­σεις «προ­τί­μη­σαν να αφή­σουν τους σιω­νι­στές να κά­νουν ό,τι θέ­λουν στην Πα­λαι­στί­νη, παρά να αντι­με­τω­πί­σει η ίδια η Ευ­ρώ­πη το εβραϊ­κό ζή­τη­μα». Αυτό, είπε, είναι το άτυπο deal της Ευ­ρώ­πης με τους σιω­νι­στές: Με τη στή­ρι­ξή τους στο σχέ­διο-Ισ­ρα­ήλ, οι ευ­ρω­παϊ­κές ελίτ «απαλ­λάσ­σο­νταν» από το να λο­γο­δο­τή­σουν και να διορ­θώ­σουν όλα όσα έκα­ναν σε βάρος των Εβραί­ων –όχι μόνο το Ολο­καύ­τω­μα του Χί­τλερ, αλλά τα απο­τε­λέ­σμα­τα αιώ­νων αντι­ση­μι­τι­σμού. Κάπως έτσι, το 1948 ξε­κί­νη­σε ένα έγκλη­μα κατά της αν­θρω­πό­τη­τας, το οποίο όμως η Διε­θνής Κοι­νό­τη­τα αρ­νεί­ται να αντι­με­τω­πί­σει ως τέ­τοιο, όπως και αρ­νεί­ται να αντι­με­τω­πί­σει τους Πα­λαι­στί­νιους ως θύ­μα­τά του, μέχρι και σή­με­ρα.

Έδωσε ιδιαί­τε­ρη έμ­φα­ση στο «μέχρι και σή­με­ρα» και στην επι­μο­νή ότι ζούμε ακόμα το ίδιο ιστο­ρι­κό κε­φά­λαιο. Όπως είπε, χα­ρα­κτη­ρι­στι­κό της εποι­κι­στι­κής αποι­κιο­κρα­τί­ας είναι ότι πα­ρα­μέ­νει «ενερ­γή» και συ­νε­χί­ζει τις πρα­κτι­κές της, για όσο δεν έχει «ολο­κλη­ρω­θεί η δου­λειά». Το 1948 δεν ολο­κλή­ρω­σε το σκοπό της, γιατί ο μισός πα­λαι­στι­νια­κός πλη­θυ­σμός πα­ρέ­μει­νε στις εστί­ες του, ενώ η Πα­λαι­στί­νη «ανα­γεν­νή­θη­κε» και μέσα στην ίδια την προ­σφυ­γιά. Συ­νε­πώς, ανέ­λυ­σε, η μη-ολο­κλή­ρω­ση του σιω­νι­στι­κού σχε­δί­ου εθνο­κά­θαρ­σης εξη­γεί όλες τις πο­λι­τι­κές του Ισ­ρα­ήλ από τότε μέχρι σή­με­ρα. Η επι­βο­λή στρα­τιω­τι­κού νόμου για τους Πα­λαι­στί­νιους που έμει­ναν στις εστί­ες τους ως το 1966, η επέ­κτα­σή του στη Γάζα και στη Δυ­τι­κή Όχθη μετά τον πό­λε­μο του 1967, η συ­στη­μα­τι­κή εθνο­κά­θαρ­ση στη Χε­βρώ­να, τη Γα­λι­λαία και αλλού, η ση­με­ρι­νή πο­λιορ­κία της Γάζας, όλα όσα έγι­ναν από το 1948 ως το 2020 είναι ένα ενιαίο σχέ­διο μιας συ­γκε­κρι­μέ­νης ιδε­ο­λο­γί­ας και όχι πο­λι­τι­κές επι­λο­γές της μίας ή της άλλης κυ­βέρ­νη­σης. Λει­τουρ­γεί μια ιδε­ο­λο­γία που αντι­με­τω­πί­ζει τους Πα­λαι­στί­νιους όχι ως αν­θρώ­πους, αλλά «ως εμπό­διο» και πι­στεύ­ει ότι το ισ­ραη­λι­νό κρά­τος έχει δι­καί­ω­μα να κάνει τα πάντα για να «απαλ­λα­γεί από το εμπό­διο αυτό».

Ο Εβραί­ος ιστο­ρι­κός έκανε μια ανα­λο­γία με το Απαρτ­χάιντ –«Δεν του ασκού­σα­με κρι­τι­κή για τη μία ή την άλλη συ­γκε­κρι­μέ­νη πο­λι­τι­κή, αλλά για τη συ­νο­λι­κή κρα­τι­κή ιδε­ο­λο­γία του» και μας κά­λε­σε να πρά­ξου­με αντί­στοι­χα για το Ισ­ρα­ήλ και τη σιω­νι­στι­κή ιδε­ο­λο­γία, την οποία θε­ω­ρεί αρ­νη­τι­κή και για τους Εβραί­ους: «Σε ό,τι με αφορά, δεν δέ­χο­μαι να ζω σε ένα κρά­τος που θε­ω­ρεί κά­ποιους αν­θρώ­πους κα­τώ­τε­ρους από άλ­λους».

Στη συ­νέ­χεια είπε πως γνω­ρί­ζει ότι όποιος κάνει μια τέ­τοια κρι­τι­κή κιν­δυ­νεύ­ει να δε­χτεί την κα­τη­γο­ρία «είσαι αντι­ση­μί­της!» ή αν είναι Εβραί­ος, όπως ο ίδιος, την κα­τη­γο­ρία ότι… «μισεί τον εαυτό του». Η απά­ντη­ση σε αυτή την κρι­τι­κή είναι ότι «δεν είμαι αντι­ση­μί­της, είμαι ενά­ντια στο ρα­τσι­σμό, ενά­ντια στην αποι­κιο­κρα­τία, ενά­ντια στο γκρέ­μι­σμα σπι­τιών, υπέρ των δι­καιω­μά­των των προ­σφύ­γων, κατά των δια­κρί­σε­ων, κατά των πρα­κτι­κών γε­νο­κτο­νί­ας».

Στη συ­νέ­χεια πέ­ρα­σε στην κα­τά­στα­ση που έχει δια­μορ­φω­θεί σή­με­ρα. «Στην πε­ριο­χή ανά­με­σα στον Ιορ­δά­νη Πο­τα­μό και τη Με­σό­γειο Θά­λασ­σα ζουν 12 εκα­τομ­μύ­ρια άν­θρω­ποι. Πε­ρί­που οι μισοί έχουν όλα τα προ­νό­μια και όλα τα δι­καιώ­μα­τα, ενώ οι υπό­λοι­ποι στε­ρού­νται τα πε­ρισ­σό­τε­ρα βα­σι­κά δι­καιώ­μα­τα. Και αυτό κά­ποιοι το απο­κα­λούν “τη  μο­να­δι­κή δη­μο­κρα­τία στη Μέση Ανα­το­λή”. Αν κά­ποιος δι­δά­σκει σε πα­νε­πι­στή­μιο και ισχυ­ρί­ζε­ται αυτό το πράγ­μα, καλό θα ήταν να αλ­λά­ξει επάγ­γελ­μα».

Σή­με­ρα ωρι­μά­ζει στην Ουά­σινγ­κτον, στο Ισ­ρα­ήλ και σε κά­ποιες αρα­βι­κές πρω­τεύ­ου­σες η ιδέα ότι μπο­ρεί να υπάρ­ξει οι­κο­νο­μι­κή λύση που θα υπο­κα­τα­στή­σει την πο­λι­τι­κή. Αυτός είναι ο πυ­ρή­νας της «Συμ­φω­νί­ας του Αιώνα» που δια­φη­μί­ζει ο Τραμπ. Μια «αν­θρω­πι­στι­κή» αντι­με­τώ­πι­ση που θα δίνει κά­ποια χρή­μα­τα, ενώ θα από-πο­λι­τι­κο­ποιεί το ζή­τη­μα, εξα­πο­λύ­ο­ντας μια πλήρη επί­θε­ση στα δι­καιώ­μα­τα των Πα­λαι­στι­νί­ων. Αυτή η πρό­θε­ση, υπο­γράμ­μι­σε ο Πάπε, ερ­μη­νεύ­ει όλες τις ενέρ­γειες του Τραμπ (ανα­γνώ­ρι­ση Ιε­ρου­σα­λήμ κλπ) ή πρά­ξεις του Ισ­ρα­ήλ όπως το «σφρά­γι­σμα» των αρ­χεί­ων του 1948 –είναι μια προ­σπά­θεια να μπει τα­φό­πλα­κα στο πα­λαι­στι­νια­κό ζή­τη­μα και να πάψει να υπάρ­χει ως τέ­τοιο.

Το θε­τι­κό είναι πως ό,τι κι αν κά­νουν, οι Πα­λαι­στί­νιοι θα συ­νε­χί­σουν να υπάρ­χουν και συ­νε­πώς θα συ­νε­χι­στεί και ο αγώ­νας τους. Το αρ­νη­τι­κό είναι ότι θα συ­νε­χι­στεί το αίμα και οι νε­κροί. Γι’ αυτό υπο­γράμ­μι­σε την ανα­γκαιό­τη­τα να υπο­στη­ρί­ξου­με όλοι τη στοι­χειώ­δη δη­μο­κρα­τι­κή-αν­θρώ­πι­νη θέση ότι όποιος ζει στα εδάφη της ιστο­ρι­κής Πα­λαι­στί­νης και οι πρό­σφυ­γες που κα­τά­γο­νται από αυτήν έχουν το δι­καί­ω­μα να ζουν εκεί με πλήρη δι­καιώ­μα­τα. Αρ­κε­τά «δια­βα­σμέ­νος» ως προς τη χώρα στην οποία κλή­θη­κε να μι­λή­σει, συ­μπλή­ρω­σε ότι «αν πι­στεύ­εις σε αυτές τις βα­σι­κές δη­μο­κρα­τι­κές και αν­θρώ­πι­νες αξίες κι έχεις αξιο­πρέ­πεια, αυτό δεν μπο­ρεί να το αλ­λά­ξει κα­νέ­νας αγω­γός που θα σου φέρει χρήμα, με­τα­φέ­ρο­ντας ισ­ραη­λι­νό φυ­σι­κό αέριο στην Ευ­ρώ­πη».

Σε μια άλλη ανα­φο­ρά στο ελ­λη­νι­κό κοινό, μας κά­λε­σε να ανα­λο­γι­στού­με ότι «ζή­σα­τε σε στρα­τιω­τι­κό νόμο χωρίς δι­καιώ­μα­τα για μια 7ετία, οι Πα­λαι­στί­νιοι ζουν έτσι επί 70 χρό­νια». Καθώς οι ελίτ δεν ανα­γνω­ρί­ζουν καν το πρό­βλη­μα του σιω­νι­σμού, υπο­στή­ρι­ξε ότι σ’ αυτό τον αγώνα χρεια­ζό­μα­στε όλοι και όλες, η πα­γκό­σμια κοινή γνώμη. Το κά­λε­σμα πρέ­πει να είναι «μην πα­ρα­δί­νε­στε, μπεί­τε στο BDS, στο κί­νη­μα αλ­λη­λεγ­γύ­ης στην Πα­λαι­στί­νη» και «στείλ­τε μή­νυ­μα στο Ισ­ρα­ήλ ότι δεν δε­χό­μα­στε όλα όσα κάνει στη Γάζα, στην Ιε­ρου­σα­λήμ κ.α.».

Έχου­με διε­θνώς το κα­θή­κον «να τερ­μα­τί­σου­με τη με­γα­λύ­τε­ρη αδι­κία στην ιστο­ρία», για να μπο­ρέ­σου­με μετά «να ασχο­λη­θού­με με τις άλλες υπαρ­κτές αδι­κί­ες στον αρα­βι­κό κόσμο, αλλά και σε κάθε χώρα». Έχου­με το κα­θή­κον για έναν επι­πλέ­ον ρόλο, γιατί «ανταλ­λά­ξα­με την ευ­ρω­παϊ­κή βαρ­βα­ρό­τη­τα (σσ: ενά­ντια στους Εβραί­ους) με τη σιω­νι­στι­κή βαρ­βα­ρό­τη­τα» (σσ: ενά­ντια στους Πα­λαι­στί­νιους) και άρα είναι υπό­θε­ση όλων μας.

Το κί­νη­μα BDS, σύμ­φω­να με τον Ίλαν Πάπε, έχει απο­φέ­ρει ήδη ση­μα­ντι­κά απο­τε­λέ­σμα­τα. Όχι γιατί αλ­λά­ζουν γνώμη οι κυ­βερ­νή­σεις, από αυτόν το στόχο απέ­χου­με ακόμα. Αλλά γιατί διευ­ρύ­νει πλα­τιά την αί­σθη­ση ότι είναι «νο­μι­μο­ποι­η­μέ­νο» να συ­ζη­τά­με ότι «το Ισ­ρα­ήλ δεν είναι ευ­πρόσ­δε­κτο, όσο συ­νε­χί­ζει αυτές τις πο­λι­τι­κές». Υπεν­θύ­μι­σε ότι και στην πε­ρί­πτω­ση του αφρι­κα­νι­κού Απαρτ­χάιντ, το «κοι­νω­νι­κό» (πο­λι­τι­σμι­κό κλπ) μποϊ­κο­τάζ χρειά­στη­κε αρ­κε­τά χρό­νια δρά­σης για να φτά­σει να με­τα­φρα­στεί και σε κρα­τι­κές κυ­ρώ­σεις. Η Μάρ­γκα­ρετ Θά­τσερ απο­κα­λού­σε τον Μα­ντέ­λα «αρ­χι-τρο­μο­κρά­τη» λίγα χρό­νια προ­τού η Βρε­τα­νία υπο­χρε­ω­θεί από το κί­νη­μα να επι­βά­λει κυ­ρώ­σεις στο ρα­τσι­στι­κό κα­θε­στώς της Ν. Αφρι­κής. Το ίδιο μπο­ρεί να συμ­βεί και με το Ισ­ρα­ήλ. Μας κά­λε­σε να μην εγκα­τα­λεί­ψου­με την προ­σπά­θεια στο με­τα­ξύ, επει­δή οι κυ­βερ­νή­σεις δεν πράτ­τουν αυτό που πρέ­πει. Όπως είπε, στα πε­ρισ­σό­τε­ρα ζη­τή­μα­τα (οι­κο­νο­μία, κλι­μα­τι­κή αλ­λα­γή), οι κυ­βερ­νή­σεις δεν κά­νουν αυτό που πρέ­πει. Γι’ αυτό, κα­τέ­λη­ξε, χρεια­ζό­μα­στε μια αρα­βι­κή άνοι­ξη, αλλά και μια ελ­λη­νι­κή άνοι­ξη, μια ευ­ρω­παϊ­κή άνοι­ξη, μια αμε­ρι­κα­νι­κή άνοι­ξη –και η Πα­λαι­στί­νη είναι ένα πα­γκό­σμιο πεδίο μάχης.

Στη δια­δι­κα­σία των ερω­τή­σε­ων και απα­ντή­σε­ων, ανοί­χτη­καν πολ­λές εν­δια­φέ­ρου­σες πτυ­χές. Εδώ στα­χυο­λο­γού­με κά­ποια εν­δια­φέ­ρο­ντα ση­μεία από τις απα­ντή­σεις του Ίλαν Πάπε, γιατί αφο­ρούν τη με­γά­λη συ­ζή­τη­ση για τη δί­καιη λύση του πα­λαι­στι­νια­κού.

Πα­ρα­δέ­χτη­κε ότι η «δη­μο­γρα­φι­κή αλ­λα­γή» στην ισ­ραη­λι­νή κοι­νω­νία, με τη με­τα­νά­στευ­ση συ­ντη­ρη­τι­κών Εβραί­ων από το πρώην ανα­το­λι­κό μπλοκ, συ­νέ­βα­λε στη δεξιά με­τα­τό­πι­ση του εκλο­γι­κού σκη­νι­κού. Ωστό­σο, ισχυ­ρί­στη­κε ότι θα ήταν λάθος να εστιά­σου­με εκεί, υπεν­θυ­μί­ζο­ντας ότι το πρό­βλη­μα με το Ισ­ρα­ήλ είναι η συ­νο­λι­κή κρα­τι­κή ιδε­ο­λο­γία του. Οι Εβραί­οι του Ισ­ρα­ήλ εκ­παι­δεύ­ο­νται από ένα ολό­κλη­ρο σύ­στη­μα να πι­στεύ­ουν βαθιά μέσα τους ότι οι Πα­λαι­στί­νιοι είναι οι «ξένοι» σε αυτή τη γη. («Το ξέρω καλά αυτό το σύ­στη­μα, είμαι κι εγώ πα­ρά­γω­γό του. Όχι πολύ καλό, όπως απο­δεί­χτη­κε», συ­μπλή­ρω­σε κα­τα­χει­ρο­κρο­τού­με­νος). Εξη­γώ­ντας το συ­νο­λι­κό­τε­ρο ζή­τη­μα που ξε­περ­νά κόμ­μα­τα, δή­λω­σε ότι το να μι­λά­ει κα­νείς για «αρι­στε­ρό σιω­νι­σμό» είναι σαν να ανα­φέ­ρε­ται σε «προ­ο­δευ­τι­κή εθνο­κά­θαρ­ση» ή «φι­λε­λεύ­θε­ρη αποι­κιο­κρα­τία». Γι’ αυτό το λόγο, ισχυ­ρί­στη­κε, για να υπάρ­ξει προ­ο­πτι­κή ει­ρη­νι­κής συ­νύ­παρ­ξης, είναι προ­α­παι­τού­με­νη η αυ­το­γνω­σία στην ισ­ραη­λι­νή κοι­νω­νία: «Να πα­ρα­δε­χτού­με ποιος είναι ο έποι­κος και ποιος το θύμα».

Θε­ω­ρεί ότι μια στρα­τιω­τι­κή λύση (μέσω Ιράν και συμ­μά­χων του) δεν θα είναι η κα­λύ­τε­ρη και κυ­ρί­ως είναι ανέ­φι­κτη, υπεν­θυ­μί­ζο­ντας τις 250 πυ­ρη­νι­κές κε­φα­λές του Ισ­ρα­ήλ, το μέ­γε­θος και τη δύ­να­μη της πο­λε­μι­κής του μη­χα­νής, αλλά και τη διε­θνή δι­πλω­μα­τι­κή στή­ρι­ξη από όλες τις με­γά­λες δυ­νά­μεις (ΗΠΑ, Κίνα, Ρωσία κλπ). «Οι­κο­νο­μι­κά και στρα­τιω­τι­κά το Ισ­ρα­ήλ δεν έχει καμιά αδυ­να­μία. Αλλά όλες του οι δυ­νά­μεις δεν μπο­ρούν να ανα­τρέ­ψουν το πιο αδύ­να­μό του ση­μείο –την ηθική αδι­κία». Για να εξη­γή­σει αυτή τη στρα­τη­γι­κή «αδυ­να­μία» του Ισ­ρα­ήλ, το έθεσε ως εξής: Ο μόνος τρό­πος να ζή­σουν μια φυ­σιο­λο­γι­κή ζωή οι Ισ­ραη­λι­νοί Εβραί­οι είναι να απο­δε­χτούν την πα­ρου­σία τους οι Πα­λαι­στί­νιοι. Και ο μόνος τρό­πος για να απο­δε­χτούν αυτή την πα­ρου­σία οι Πα­λαι­στί­νιοι, είναι να τους επι­τρα­πεί να ζή­σουν κι αυτοί μια φυ­σιο­λο­γι­κή ζωή, ως ίσοι. Χρη­σι­μο­ποί­η­σε ένα εν­δια­φέ­ρον με­τα­φο­ρι­κό σχήμα: «Το Ισ­ρα­ήλ είναι μια φυ­λα­κή. Σε αυτήν οι κρα­τού­με­νοι –που είναι οι Πα­λαι­στί­νιοι– ζουν μια άθλια ζωή. Αλλά ούτε η ζωή των φυ­λά­κων είναι αρ­κε­τά καλή, γιατί η φυ­λα­κή πα­ρα­μέ­νει ένα άσχη­μο μέρος να ζεις. Αυτό που πρέ­πει να κά­νου­με, είναι να γκρε­μί­σου­με τη φυ­λα­κή –να απε­λευ­θε­ρώ­σου­με τους κρα­τού­με­νους και να αλ­λά­ξου­με επάγ­γελ­μα στους φύ­λα­κες».

Ήταν πολύ σαφής για το ορι­στι­κό τέλος της λύσης των δύο κρα­τών. Ισχυ­ρί­στη­κε ότι πριν κά­ποια χρό­νια αυτή ίσως ήταν μια συ­ζή­τη­ση που είχε νόημα να γί­νε­ται, αλλά πλέον έχει κα­τα­στεί «άσχε­τη», «αδιά­φο­ρη» (irrelevant) από την ίδια την πραγ­μα­τι­κό­τη­τα. Πλέον υπάρ­χει ένα κρά­τος: Το Ισ­ρα­ήλ έμ­με­σα ή άμεσα ελέγ­χει όλη την ιστο­ρι­κή Πα­λαι­στί­νη από τον Ιορ­δά­νη ως τη Με­σό­γειο. Αρά οφεί­λου­με να θέ­σου­με το ερώ­τη­μα «σε τι κα­θε­στώς και με τι δι­καιώ­μα­τα θα ζουν οι Πα­λαι­στί­νιοι σε όλη αυτή την πε­ριο­χή», προ­κρί­νο­ντας τη λύση του ενός, δη­μο­κρα­τι­κού, κο­σμι­κού κρά­τους. Όπως είπε, το σχήμα «εβραϊ­κό, δη­μο­κρα­τι­κό κρά­τος» έχει κα­ταρ­ρεύ­σει και οι φι­λε­λεύ­θε­ροι Εβραί­οι του Ισ­ρα­ήλ πρέ­πει να απο­φα­σί­σουν αν θέ­λουν να ζουν σε ένα «εβραϊ­κό» ή ένα «δη­μο­κρα­τι­κό» κρά­τος. Προς το παρόν, προ­τι­μούν το «εβραϊ­κό». Το BDS, με την πίεση που ασκεί, επι­χει­ρεί να τους αλ­λά­ξει γνώμη.

Πα­ρα­δέ­χτη­κε ότι το ένα κρά­τος αυτή τη στιγ­μή πα­ρα­μέ­νει ένα μα­κρι­νό «όραμα» και ότι η δια­δι­κα­σία «από-αποι­κιο­ποί­η­σης» αυτού του κρά­τους (απο­κα­τά­στα­ση των αδι­κιών από τους «προ­νο­μιού­χους» κ.ο.κ.) δεν είναι εύ­κο­λη ή προ­δια­γε­γραμ­μέ­νη. Ενώ ακόμα και η πα­λαι­στι­νια­κή εθνι­κή ηγε­σία δεν τον έχει υιο­θε­τή­σει αυτό τον στόχο. Αλλά επέ­μει­νε ότι ο αγώ­νας προς αυτό το «όραμα» (με την υιο­θέ­τη­σή του από την πα­λαι­στι­νια­κή ηγε­σία να μπο­ρεί να λει­τουρ­γή­σει προ­ω­θη­τι­κά) απο­τε­λεί μο­νό­δρο­μο για μια πραγ­μα­τι­κά δί­καιη και εφι­κτή λύση.