«Ήρθε το οριστικό τέλος της ευρωπαϊκής αλληλεγγύης;» μοιρολογεί το Protagon σε άρθρο κορυφαίου συνεργάτη του. Το μοιρολόι είναι ενδεικτικό, αν και παντελώς άστοχο: στο γενετικό υλικό της ΕΕ και της Ευρωζώνης αυτό που έχει υμνηθεί σαν «ευρωπαϊκή αλληλεγγύη» απλούστατα δεν υπάρχει - ο ωμός εκβιασμός στην Κύπρο το 2013 και στην Ελλάδα το 2015 διέλυσε με τρόπο πειστικό τις σχετικές ψευδαισθήσεις. Αφήνοντας το Protagon στο… μοιρολόι του, ας πάρουμε πολύ στα σοβαρά τους Financial Times, όπου βλέπουμε συστηματική αρθρογραφία για τις αγορές που «ετοιμάζονται να αντιμετωπίσουν τον πόνο», αλλά και για τον Ευρωπαίο κεντρικό τραπεζίτη Μάριο Ντράγκι που «προσπαθεί να διασώσει το κύρος του».
Σε αυτό το πλαίσιο «υπόκωφων συναγερμών» και δημόσια εκφρασμένων φόβων για το «χειρότερο», η σημερινή Σύνοδος των «27» της Ευρωπαϊκής Ένωσης στην Μπρατισλάβα, συνέρχεται για να διαχειριστεί αδιέξοδα και τριβές σε ένα κλίμα γενικού «βαλτώματος».
Οικονομική «απαισιοδοξία»…
Η ΕΚΤ αναθεώρησε ήδη τις εκτιμήσεις της για την ευρωπαϊκή ανάπτυξη το 2017 και το 2018. Η αναθεώρηση ήταν ελάχιστη (από 1,7% σε 1,6%), αλλά δεδομένου ότι οι προβλέψεις που αφορούν χρονικά διαστήματα μεγαλύτερα του… τριμήνου πέφτουν πάντα έξω, σημασία έχει το κλίμα επίσημης απαισιοδοξίας που αναδίδει αυτή η αναθεώρηση. Ενώ όμως η «πραγματική οικονομία» έχει βαλτώσει, γεγονός που δίνει σε πολλούς σχολιαστές το δικαίωμα να μιλούν για «ιαπωνοποίηση» (μακροχρόνια καθήλωση σε σχεδόν μηδενικούς ρυθμούς ανάπτυξης), οι αγορές είναι… στα ντουζένια τους. Τεράστια νομαδικά κεφάλαια (κέρδη, αλλά και η ρευστότητα που έχουν «εξαπολύσει» οι κεντρικές τράπεζες), που δεν επενδύεται στην καθαυτό παραγωγή προϊόντων και υπηρεσιών, επενδύεται (γιατί κάπου πρέπει να επενδυθεί) στον τζόγο των κάθε λογής χρηματιστηρίων μετοχών, προϊόντων και παραγώγων. Το αποτέλεσμα είναι πρωτοφανείς στην ιστορία του καπιταλισμού «φούσκες» που στοιχειώνουν όλες τις αναλύσεις και κάνουν πολλούς να μιλούν για νέο «Αρμαγεδδώνα» που πλησιάζει…
Από αυτή την άποψη, ίσως η πιο ουσιαστική είδηση του καλοκαιριού για την ΕΕ ήταν ότι στην καλοκαιρινή ανάλυση ρίσκου για τις ευρωπαϊκές τράπεζες, το υψηλότερο ρίσκο εμφανίζει η μεγαλύτερη ιταλική τράπεζα UniCredit SpA με 61,51%, ακολουθεί το γερμανικό μεγαθήριο Deutsche Bank με 52,99% ενώ στην πέμπτη θέση βρίσκεται η επίσης γερμανική Commerzbank με 35,68%.
Όταν η Lehman Brothers χρεοκόπησε με μόχλευση 1:32, η Deutsche Bank είναι τρίτη στη σχετική ευρωπαϊκή λίστα με μόχλευση 1:105,29, η δε Commerzbank είναι πέμπτη με μόχλευση 1:70.
… και πολιτικό σάπισμα
Ωστόσο, η κρίση έχει περάσει προ πολλού στο θεσμικό και πολιτικό εποικοδόμημα. Οι ηγέτες της ΕΕ και της Ευρωζώνης, βαδίζοντας σε ένα μεσοδιάστημα που ορίζεται από το Brexit και τις γερμανικές εκλογές, «φοβούνται και τον ίσκιο τους». Όλοι πλέον πιστεύουν ότι ένας νέος οικονομικός «Αρμαγεδδώνας» μπορεί βέβαια να προκύψει από μια οικονομική «θρυαλλίδα», μπορεί όμως κάλλιστα να προκύψει και από μια πολιτική «θρυαλλίδα». Του λόγου το αληθές αποδεικνύει η στρατηγικού χαρακτήρα και έρπουσα αστάθεια στην οποία μπήκε η ιμπεριαλιστική «Ευρώπη» ύστερα από το Brexit.
Όμως, το πιο εντυπωσιακό στοιχείο είναι η ένταση της πολιτικής αστάθειας στην ίδια τη Γερμανία. Η πρόσφατη συντριπτική εκλογική ήττα της Μέρκελ στις εκλογές του κρατιδίου Μεκλεμβούργου - Πομερανίας και η θεαματική «έφοδος» του ανοιχτά ρατσιστικού-ακροδεξιού AfD, σε συνδυασμό με την ραγδαία πτώση της δημοτικότητάς της, οδηγούν τη γερμανική ηγεσία σε κενό πρωτοβουλιών και αποφάσεων για τα ευρωπαϊκά θέματα. Ο φόβος νέων πολιτικών «ατυχημάτων» οδηγεί στην αντίληψη «τίποτε δεν πρέπει να συμβεί» μέχρι τις γερμανικές εκλογές το Σεπτέμβριο του 2017.
Όμως, κρίσιμες αποφάσεις δεν μπορούν να περιμένουν έναν ολόκληρο χρόνο, ιδιαίτερα για όσους «ζορίζονται» να κλείσουν «εδώ και τώρα» κάποια μέτωπα. Όπως η Ιταλία για παράδειγμα, που έχει τεράστιο πρόβλημα με τις τράπεζές της, αλλά και οι άλλες χώρες του Νότου.
Η αδυναμία του Γερμανού «ηγεμόνα» σε συνδυασμό με τις πιέσεις που δέχονται οι χώρες του Νότου, την οικονομική καχεξία και την οριακή πλέον δυνατότητα της ΕΚΤ να δίνει εμβαλωματικές λύσεις αποτρέποντας το «μεγάλο κακό», δημιουργούν έντονη κινητικότητα. Η σύνοδος των χωρών του Νότου στην Αθήνα και η εμφανής διάσταση ανάμεσα στις ειρωνείες του Σόιμπλε και τις δηλώσεις Γιουνκέρ για θετικό γεγονός, το γεγονός ότι η Μάλτα, αναλαμβάνοντας την εξάμηνη προεδρία, κήρυξε το «τέλος της λιτότητας», το πολιτικό «μασάζ» του προέδρου του Συμβουλίου Ντόναλντ Τουσκ που έχει πάρει σβάρνα τις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες και το άγχος της ίδιας της Μέρκελ να λειάνει τις οξείες γωνίες μέσα από διμερείς συναντήσεις, δείχνουν ότι το «να μη συμβεί τίποτε» μέχρι το Σεπτέμβριο του 2017 είναι μια μεταφυσική προσδοκία.
Το αποτέλεσμα είναι ένα κράμα πολιτικού σαπίσματος, αδιέξοδης κινητικότητας και «πολλών ταχυτήτων».
Η Σύνοδος και η «πολιτιστική αντεπανάσταση»
Για να «μη συμβεί τίποτε», όπως θέλει η γερμανική κυβέρνηση, στη Σύνοδο της Μπρατσιλάβας πρέπει «κάτι να συμβεί». Στη βάση αυτής της λογικής, η γερμανική ηγεσία αποφάσισε να εξουδετερώσει τις διεργασίες που ζητούν είτε κάποιου είδους «χαλάρωση» είτε «εμβάθυνση της ενοποίησης» με αντίβαρο τις χώρες του Βίσεγκραντ, δηλαδή το μέτωπο των 4 χωρών του πρώην Ανατολικού μπλοκ (Τσεχία, Ουγγαρία, Πολωνία και Σλοβακία). Όπως ανακοίνωσε ο Ούγγρος πρωθυπουργός Βίκτορ Όρμπαν, οι «4» θα καταθέσουν κοινή πρόταση στη Σύνοδο με άξονα τρεις κεντρικές ιδέες: πρώτο, τη μετατόπιση των πολιτικών για τους πρόσφυγες σε πιο… ρατσιστική κατεύθυνση, δεύτερο, τον επαναπατρισμό δικαιοδοσιών στα εθνικά κοινοβούλια και τρίτο, την τροποποίηση της πολιτικής της Ε.Ε. για τη Ρωσία σε πιο επιθετική κατεύθυνση.
Φυσικά, η Μέρκελ δεν επιθυμεί να ληφθούν τέτοιες αποφάσεις -οι οποίες εξάλλου αποκλίνουν από τα συμφέροντα του γερμανικού ιμπεριαλισμού- αλλά αξιοποιεί αυτή την πρόταση για να αντισταθμίσει τις πιέσεις της Γαλλίας, του ευρωπαϊκού Νότου και των Βρυξελλών, ώστε να προκύψει η κοινή συνισταμένη «δεν θα συμβεί τίποτε»… Για να δοθεί μια καλή δικαιολογία στον Γάλλο πρόεδρο Φρανσουά Ολάντ, ο άξονας της Συνόδου θα μετατεθεί στα θέματα «ασφάλειας», όπου η γαλλική «αντιτρομοκρατική» οίηση θα συναντηθεί με τους ακροδεξιούς του Βίσεγκραντ και τη γερμανική συγκατάβαση.
Για να έχουμε μια καλή ιδέα, τι σημαίνει η ενίσχυση του «ειδικού ρόλου» των χωρών του Βίσεγκραντ, όπου κυριαρχεί μια σύνθεση ακραίου νεοφιλελευθερισμού, ρατσιστικής ακροδεξιάς, σκοταδιστικής θρησκοληψίας και κρατικού αυταρχισμού, θα παραθέσουμε τα λόγια από άρθρο του Λεονίντ Μπερζίνσκι που δημοσίευσε το Bloomberg, με τίτλο «Η εθνικιστική Ανατολική Ευρώπη θα μπορούσε να αλλάξει την Ε.Ε.»:
«Δύο άνδρες με εξουσία, ο Ούγγρος πρωθυπουργός Victor Orban και ο Jaroslaw Kaczynski, ο ηγέτης του κυβερνώντος κόμματος της Πολωνίας, δεν κρύβουν το σχέδιό τους να δημιουργήσουν έναν άξονα για την Ανατολή, ο οποίος θα ξεκινήσει μια "πολιτιστική αντεπανάσταση" στην ΕΕ.»…
Επειδή στη ζωή δεν υπάρχουν κενά, η δε πραγματικότητα δεν μπαίνει σε παρένθεση, το γερμανικό «να μη συμβεί τίποτε», σημαίνει ότι θα συμβούν πολλά στην κατεύθυνση αυτής της εθνικιστικής, ρατσιστικής και θρησκόληπτης, αυταρχικής και πολεμοκάπηλης «πολιτιστικής αντεπανάστασης»!
«Σκληρή αγάπη» για τον Αλέξη Τσίπρα
Είναι αμφίβολο αν όλα αυτά παράγουν οτιδήποτε ουσιαστικό, πέρα από μια οριακή «χαλάρωση», όπως για παράδειγμα η αναστολή των προστίμων σε Ισπανία - Πορτογαλία για την παραβίαση των ορίων του ελλείμματος, χωρίς όμως να αλλάξουν οι ονομαστικοί στόχοι των προγραμμάτων λιτότητας για το έλλειμμα. Οι Ρέντσι, Σουλτς, Γκάμπριελ κ.λπ., με λίγα λόγια η ευρωπαϊκή σοσιαλφιλελεύθερη σοσιαλδημοκρατία, σηκώνει τη σημαία της αντίθεσης στην «επιθετική λιτότητα», διεκδικώντας προφανώς μια λιγότερο «επιθετική» λιτότητα. Τη φρασεολογία υιοθέτησε και ο Αλέξης Τσίπρας, ο οποίος βγήκε σαν «λαγός» και άλλων «δυσαρεστημένων» - οι οποίοι όμως κράτησαν για τον εαυτό τους την πολυτέλεια να μην εκτεθούν παίρνοντας οι ίδιοι την πρωτοβουλία…
Ωστόσο, για τον Αλέξη Τσίπρα όλα αυτά δεν σημαίνουν τίποτε. Αν το δόγμα «να μη συμβεί τίποτε» σημαίνει για κάποιες χώρες μια οριακή «χαλάρωση» ούτε καν των ρυθμών της επιθετικής λιτότητας αλλά απλώς των χρονοδιαγραμμάτων για την επίτευξη των στόχων, για την Ελλάδα μεταφράζεται ως εξής: δεν πρέπει να υπάρξει καμία τροποποίηση των συμφωνηθέντων. Διότι και η παραμικρή τροποποίηση των συμφωνηθέντων και υπογεγραμμένων στο τρίτο μνημόνιο μπορεί να δημιουργήσει «αχρείαστες περιπλοκές». Εξάλλου, αν ακόμη και η Ελλάδα «πάρει θάρρος», τότε το μήνυμα είναι «τους ζυγούς λύσατε». Οι μέντορες του Αλέξη Τσίπρα, Ο Ολάντ, ο Ρέντσι και ο Σουλτς, τον πιέζουν να μπει στους Σοσιαλιστές και του συνιστούν να μην πάρει… στα σοβαρά τα περί αντίθεσης στην «επιθετική λιτότητα». Οι ίδιοι δεν αισθάνονται καθόλου «ανατροπείς», όσο για τον Αλέξη Τσίπρα τον χρειάζονται σαν «λαγό» και όχι σαν ανατροπέα. Όλη αυτή η υπόθεση δεν ήταν παρά ένα μέρος της διαδικασίας «στρατολόγησης» του Αλέξη Τσίπρα και του ΣΥΡΙΖΑ στη Σοσιαλιστική Διεθνή των κ. Ολάντ, Ρέντσι και Σουλτς. Θα προηγηθεί ένα ακόμη κρίσιμο βήμα: η «επίσημη» σοσιαλδημοκρατικοποίηση του ΣΥΡΙΖΑ στο συνέδριό του τον Οκτώβριο.
Κατά τα άλλα, «είναι η εφαρμογή, ηλίθιε!»…
