Το μέλλον δείχνει η Αφρική;
Η Αφρική μοιάζει να είναι η ήπειρος με την μεγαλύτερη και μακροβιότερη «τεχνογνωσία» στην διαχείριση προσφύγων. Ως γνωστόν, οι περισσότεροι άνθρωποι γίνονται πρόσφυγες για να αποφύγουν τον πόλεμο και τη βία. Η Αφρική λίγο μετά την εκδίωξη των ευρωπαϊκών αποικιοκρατικών στρατών επιβαρύνθηκε με πλείστες ιμπεριαλιστικές επεμβάσεις. Συνδυάζοντας στρατιωτική και οικονομική πίεση, με «ειρηνευτικές αποστολές» ή απροκάλυπτες εισβολές, στηρίζοντας ντόπιους δικτάτορες και τμήματα ή έμβρυα εγχώριων αστικών τάξεων, οι ιμπεριαλιστικές μητροπόλεις, της Δύσης αλλά όχι μόνον, έχουν καθορίσει ότι στην Αφρική μαίνονται σήμερα πάνω από 20 πολεμικές συγκρούσεις, από το Σουδάν και τη Λιβύη ως τη Νιγηρία και τη Σομαλία. Όπως και το ότι από την Αφρική προέρχεται ένας στους τρεις πρόσφυγες παγκοσμίως, αν και η ήπειρος έχει μόλις το 16% του παγκόσμιου πληθυσμού.
Σε αυτήν την φλεγόμενη ήπειρο, ως τα μέσα του 2015, ανήκαν οι πέντε στους δέκα δημοφιλέστερους προορισμούς προσφύγων. Κανένας ευρωπαϊκός, πλην Τουρκίας. Το ίδιο περίπου ίσχυε και για τις δέκα χώρες με την μεγαλύτερη πληθυσμιακή αναλογία προσφύγων. (Η κατάσταση μπορεί να αλλάζει και η Γερμανία να ανεβαίνει ως προορισμός, αλλά τα παραπάνω δεν έχουν ανατραπεί.)
Το ένα τρίτο των προσφύγων διεθνώς μένει σε οργανωμένα στρατόπεδα και οι περισσότεροι από τους υπόλοιπους τα βγάζουν πέρα μόνοι τους, σε διαμερίσματα ή άλλα είδη ιδιωτικής στέγης. Μα στην Αφρική το ποσοστό γίνεται 60%. Στην πιο πολύπαθη από πολέμους και προσφυγιά ήπειρο, η επιλογή που έχει γίνει από κυβερνήσεις και διεθνείς θεσμούς, είναι τα στρατόπεδα προσφύγων.
Ιδού ένα γλαφυρό παράδειγμα. Ο πόλεμος της Σομαλίας, προκληθείς από τις στρατιωτικές επεμβάσεις Ευρωπαίων, Αμερικανών και περιφερειακών συμμάχων τους (Αιθιοπία, Κένυα κ.α.), έχει αναγκάσει 600.000 πρόσφυγες να ζητήσουν καταφύγιο στο τυραννικό καθεστώς της Κένυας. Οι 350.000 από αυτούς είναι μαντρωμένοι σε ένα σύμπλεγμα πέντε στρατοπέδων, καταμεσής μιας άγονης και ερημικής έκτασης, 100 χιλιόμετρα απ’τα σύνορα. Το σύμπλεγμα της Dadaab φτιάχτηκε ως «προσωρινό» το 1992 για να «φιλοξενήσει» κάτω από 100.000 πρόσφυγες. Σήμερα εξακολουθούν να κατοικούν εκεί 350.000 άνθρωποι, ενώ παλιότερα είχε ξεπεράσει τις 400.000 ψυχές. Πρόσφυγες, που θεωρούνται απειλή για την εθνική ασφάλεια, άρα κρατούμενοι! Τους απαγορεύεται να βγουν και να εγκατασταθούν αλλού στη χώρα, επιτρέπεται μόνο να επιστρέψουν στην Σομαλία. Μια εμπόλεμη και εν μέρει κατεχόμενη χώρα που γνωρίζουν πολύ καλά ότι εξακολουθεί να μην είναι ασφαλής για τις ζωές τους και όπου σχεδόν όλοι έχουν χάσει πια τα σπίτια και τις περιουσίες τους. Γι’αυτό, παρά τις άθλιες συνθήκες, τον υποσιτισμό και την υψηλή θνησιμότητα, παρά το ότι στη Dadaab φυτοζωούν με την ελεημοσύνη του ΟΗΕ, του Ερυθρού Σταυρού και άλλων ΜΚΟ, μόνον 5.000 έχουν ακολουθήσει τα προγράμματα «μετεγκατάστασης» των κενυατικών αρχών από το 2014.
Τρεις γενιές προσφύγων συμβιώνουν έγκλειστες σε ένα τεράστιο στρατόπεδο συγκέντρωσης. Όσοι γεννήθηκαν μέσα στο στρατόπεδο, αφηγούνται σήμερα το πώς δεν έχουν δει άλλη γη πέρα από αυτήν της φυλακής τους κι άλλα σπίτια από τις πλαστικές σκηνές τους. Οι μεγαλύτεροι, το πώς έφτασαν πριν 20 χρόνια για να γλιτώσουν απ’τη βία κι έχουν βρεθεί να μεγαλώνουν παιδιά κι εγγόνια μέσα σε ένα… κλειστό κέντρο φιλοξενίας.
Η Dadaab είναι πια η τρίτη μεγαλύτερη πόλη της Κένυας, μετά την πρωτεύουσα Ναϊρόμπι και τη Μομπάσα! Μια πόλη… αλλιώτικη απ’τις άλλες. Όπως καταλαβαίνετε, ο προσφυγικός πληθυσμός της δεν έχει πολιτικά και κοινωνικά δικαιώματα. Η κυβέρνηση επιβάλει σκληρή φορολογία σε κάθε δραστηριότητα των κατοίκων της, βαρύτερη από ό,τι στους ντόπιους κενυάτες –και φυσικά δεν ανταποδίδει τίποτε σε κοινωνικές παροχές. Πολύ καλές ιδέες προς εφαρμογή και στην Δύση τώρα που γίνεται επίσης μαζικός προορισμός προσφύγων από περιοχές που δεν πρόκειται να ειρηνεύσουν σύντομα. Μπορεί οι νεοναζιστικές κορώνες για καταναγκαστικά έργα να ακούγονται γραφικές, αλλά ο διεθνής καπιταλισμός αλλού κάνει πράξη την ουσία τους. Τελικά, οι πρόσφυγες είτε επιστρέφονται, είτε αν θέλουν (;) να μείνουν, προορίζονται για μοντέρνοι δουλοπάροικοι, «πολίτες» τελευταίας κατηγορίας χωρίς δικαιώματα. Μέσα σε πόλεις-«Μπαντουστάν», καταυλισμούς-Απαρτχάιντ, μικρογραφίες της Γάζας σε νησιά, βουνά και λαγκάδια, hotspots, Αμυγδαλέζες και relocation. Χαιρόμαστε ιδιαίτερα που η κεντροαριστερή-δεξιά κυβέρνησή μας (ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ) μένει προσδεμένη στο άρμα των ισχυρών του πλανήτη, αρνείται να περιθωριοποιηθεί υπερασπιζόμενη κάποια «ανθρώπινα» ή «κοινωνικά» δικαιώματα («άλλο η ιδεολογία, άλλο η πράξη» -άλλο τα οφίκια κι άλλα λόγια ν’αγαπιόμαστε) και παρακολουθεί στενά τις τελευταίες εξελίξεις, μεθοδεύσεις και λύσεις για το προσφυγικό ζήτημα. Το μέλλον μας το δείχνει η Αφρική.
Άλλωστε, τόσο τη Dadaab όσο και τα παρόμοια στρατόπεδα συγκέντρωσης προσφύγων στο Μάλι, την Αλγερία, τη Μαυριτανία και τόσες άλλες αφρικανικές χώρες, τα έχει χρηματοδοτήσει προ πολλού, ως κυματοθραύστες των ανθρώπινων… «ροών», η ίδια η ΕΕ. Αυτή ξέρει. Μάλλον δεν είναι τόσο αφρικανική αυτή η τεχνογνωσία. Πρόκειται για ευρωπαϊκό αντιδάνειο.
«Ούτε στην Ουγκάντα»
Από την άλλη μεριά, και στην Αφρική υπάρχουν εξαιρέσεις. Περιθωριακές και δευτεροκλασάτες, παραδείγματα προς αποφυγήν. Λοιπόν, η κυβέρνηση της Ουγκάντας (κ.κ. ΑΕΠ 700 δολάρια…) δεν έχει φυλακίσει τους περίπου 400.000 πρόσφυγες που μένουν στο δικό κράτος της, αντίθετα τους έχει δώσει δικαιώματα ελεύθερης διαμονής και εργασίας. Και είδε την μεγάλη πλειοψηφία των σουδανών και κονγκολέζων προσφύγων της να καταφέρνουν να ζήσουν πια χωρίς ανθρωπιστική βοήθεια. Ε, να μη γίνουμε και Ουγκάντα! Η ελληνική κυβέρνηση έχει ήδη επιλέξει να γίνει έρμαιο του θεσμικού ρατσισμού των κλειστών συνόρων (φράχτης, FRONTEX, NATO, απελάσεις) και των «κλειστών κέντρων» (ευγενικός ευφημισμός!). Το «δε θα φτιάξουμε φυλακές» που έλεγε ο Μουζάλας πριν έξι μήνες, είχε την ίδια τύχη με την «κατάργηση των κέντρων κράτησης» και την «νέα διαδικασία νομιμοποίησης και πολιτογράφησης» του παλιού ΣΥΡΙΖΑ. Τι να κάνουν; Δεν έφταιγαν εκείνοι, τόσοι ήτανε. Για να μην δυσαρεστήσουν τους ρατσιστές συνεταίρους στην ΕΕ και τα εγχώρια κέντρα της ισλαμοφοβίας στο βαθύ κράτος, τα παλιά αστικά κόμματα, την επιχειρηματικότητα των Μανωλάδων. Για να μην δυσαρεστήσουν κι όσους θα ξεκοκκαλίσουν τις ευρωπαϊκές επιδοτήσεις για τα κοντέινερ, τη φρούρηση, τον ανεφοδιασμό, τις κάμερες, τα οικόπεδα των φυλακών. Μαζί τους μοιράζονται την εξουσία άλλωστε. Αυτή είναι η «εθνική ασφάλεια» -που δεν έχει καμία ανασφάλεια με τη διάλυση των νοσοκομείων και των συντάξεων- για χάρη της οποίας οι πρόσφυγες θεωρούνται πλέον «απειλή». Βαφτίζονται «παράτυποι μετανάστες» και κλείνονται σε στρατόπεδα-φυλακές, παλιά και νέα. Στην ευρωπαϊκή Ελλάδα. Οι τράπεζες χρειάζονται νέα ανακεφαλαιοποίηση, για ανθρώπους θα μιλάμε τώρα; Από δω και πέρα μην ξανακουστεί, όμως, ειρωνεία για την Ουγκάντα!
Υ.Γ.
Ο ΟΗΕ αναφέρει ότι σε 50 μεγάλα στρατόπεδα της Αφρικής και της Ασίας στεγάζονται σήμερα 1,9 εκ. πρόσφυγες. Εκεί μένουν για χρόνια ή και δεκαετίες πεταμένοι και φυλακισμένοι, συνήθως εξαρτημένοι πλήρως από την εξωτερική «ανθρωπιστική» βοήθεια, στερημένοι κάθε δικαιώματος. Όλοι το ήξεραν και το ξέρουν. Εκτός από τους ιθαγενείς της Δύσης, που παίρνουμε όμως εντατικά, βιωματικά μαθήματα μέσα στην καπιταλιστική Κρίση. Κι αν δεν μάθουμε να πολεμάμε τα τέρατα που τα προκαλούν όλα αυτά μαζί με τους Αφγανούς και τους Σύριους, τα παιδιά, τις μανάδες και τους νέους πατεράδες, «όταν θα’ρθουν να πάρουν κι εμάς, δεν θα’χει απομείνει κανείς ν’αντιδράσει». Στην τελική, ή θα είμαστε μέρος της λύσης για όλους ή θα γίνουμε μέρος του προβλήματος.
ΦΩΤΟ: Το στρατόπεδο της Dadaab. Η «έμπειρη» Κένυα δείχνει το δρόμο στη «διαχείριση» των προσφύγων;
