Αυτό που ενδιαφέρει είναι ότι ένας κατασταλτικός μηχανισμός, ο οποίος παραμένει προσηλωμένος στο παλαιό καθεστώς, παρεμβαίνει στην αναπαραγωγή της κυρίαρχης ιδεολογίας με τους πιο υποβλητικούς, αναχρονιστικούς τρόπους και με όλα τα συντηρητικά στερεότυπα που υποδούλωσαν την ανάγνωση της ιστορίας μας για χρόνια.
Η διαχρονική παρουσία του ελληνικού στρατού, με εξαίρεση λίγες περιπτώσεις όπως αυτή του Αλβανικού μετώπου, δεν έχει τίποτε ηρωϊκό - το αντίθετο. Συνδέεται με τις πιο αρνητικές πλευρές της ιστορίας μας, με πραξικοπήματα, δικτατορίες και φιλοπόλεμους ακροδεξιούς ή/και φασιστικούς θύλακες. Ο στρατός, παρά τα λεγόμενά του, δεν είναι μάχιμος υπερασπιστής της εθνικής ακεραιότητας και της λαϊκής κυριαρχίας. Είναι αυτοαναπαραγόμενος κατασταλτικός μηχανισμός με δική του λογική και ίδια συμφέροντα, πολύ περισσότερο που οι τεράστιου ύψους αμυντικές δαπάνες αποτελούν εκτροφείο σκανδάλων και διαπλοκής.
Το πώς έχουμε επιτρέψει οι δύο μεγάλες ιστορικές επέτειοι : της Ελληνικής Επανάστασης και του Αντιφασιστικού Αγώνα κατά της Γερμανικής Κατοχής, να σημασιοδοτούνται με στρατιωτικές παρελάσεις και με - κατ’ αναλογίαν των στρατιωτικών - μαθητικές, μπορεί να ερμηνευτεί μόνο ως μέγιστη δημοκρατική ολιγωρία. Βέβαια, στο παρελθόν υπήρξαν προτάσεις υπέρ της κατάργησης των μαθητικών παρελάσεων - θυμάμαι την ανατρεπτική τοποθέτηση του νυν αν. Υπουργού Παιδείας Τ. Κουράκη - αλλά ο στρατός έμενε σχετικά στο απυρόβλητο.
Την πρώτη και τελευταία φορά στη ζωή μου που παρακολούθησα στρατιωτική παρέλαση ήταν με το Ελληνικό Κοινωνικό Φόρουμ στη διάρκεια του πολέμου των συμμαχικών ιμπεριαλιστικών δυνάμεων κατά του Ιράκ, όπου συγκεντρωθήκαμε με σημαίες, πανώ και λοιπά εφόδια κατάλληλα για αναπαραστάσεις της πολεμικής βίας, μπροστά στη μεγάλη Βρεταννία, για να πορευτούμε κι εμείς διακόπτοντας την τελετή (πράγμα που δεν καταφέραμε ακριβώς) και να διαδηλώσουμε την αντίθεσή μας στον πόλεμο. Η παρέλαση αυτή της 25ης Μαρτίου είχε τανκς, αεροπλάνα και ταλαιπωρημένους φαντάρους αλλά απολύτως καμία σχέση με τους λαϊκούς ήρωες κατσαπλιάδες και τα λιανοντούφεκα της Ελληνικής Επανάστασης. Θυμάμαι πάντα το εξαιρετικό αφήγημα του Μιχαήλ Μητσάκη για τη μάχη στο Μανιάκι και τον ηρωισμό του Παπαφλέσσα και των άλλων μαχητών - εις το Μανιάκι επί της κορυφής του λόφου δεν απέμεινεν ούτε εις ζωντανός. Ελπίζω να διαβάζεται ακόμα στα σχολεία.
Εξάλλου, η αντίσταση στο ναζισμό και τη Γερμανική Κατοχή υπήρξε σχεδόν καθ’ ολοκληρίαν υπόθεση του ΕΛΑΣ (Ελληνικός Λαϊκός Απελευθερωτικός Στρατός), ο οποίος - όπως και ο ύμνος του δηλώνει - σε τίποτα δεν θυμίζει την αντίληψη για τον στρατό όπως παρουσιάζεται στην εθνική/εθνικιστική αφήγηση και παρωδείται στις παρελάσεις (Δίχως τανκς αεροπλάνα μόνο μ’ όλμους πολυβόλα και ψυχή σαν του λαϊκού στρατού…).
Θέλω να θυμίσω τις παρελάσεις κατά το σωτήριο μνημονιακό έτος 2012 (αλλά και επόμενα έτη) όταν, πρωτοστατούντων των μαθητών/μαθητριών, εκφράστηκε με διάφορους αντισυμβατικούς τρόπους το λαϊκό πλήθος. Ήταν μια αυτοσχέδια, με ανατρεπτικό περιεχόμενο και συμβολισμούς, πρωτοβουλία του κόσμου για να αποδώσει τη δική του εκδοχή της κοινωνικής μνήμης και της ιστορίας σε σύνδεση με τη σύγχρονη πραγματικότητα.
Παρά ταύτα κι ενώ ο ΣΥΡΙΖΑ είναι στην κυβέρνηση, ο Υπουργός Εθνικής Άμυνας κ. Καμμένος, εκ της συνεργασίας με τους ΑΝΕΛ, αποφάσισε να «αναβαθμίσει» την παρέλαση της 25ης Μαρτίου. Καθώς αισθάνεται στρατηλάτης πάνω στα κόκκινα χαλιά και μπροστά στους ένστολους που του αποδίδουν τιμές ή υπεριπτάμενος με πολεμικά μαχητικά στο Αιγαίο, θέλει να δώσει νέες διαστάσεις στην παρέλαση : να εμπλουτίσει την τεράστιου κόστους κινητοποίηση του στρατεύματος με ολίγο λαϊκό φολκλόρ που παραπέμπει στην αλήστου μνήμης και διαχρονικά kitsch πρόσληψη της λαϊκότητας από τους στρατιωτικούς και τους (ακρο)δεξιούς.
Πέρα από το κόστος μιας στρατιωτικής φιέστας με λαϊκό αλατοπίπερο, που αποτελεί απαράδεκτη δαπάνη σε καιρούς φτώχειας, υπάρχει ένα μείζον ιδεολογικό, αισθητικό και κατ’ επέκταση πολιτικό/πολιτισμικό ζήτημα. Η Ελληνική Επανάσταση, όπως και όλες οι επαναστάσεις μετά τη Γαλλική, προσέδωσαν ανατρεπτικό νόημα στις έννοιες του έθνους και του λαού - της εθνικής και λαϊκής κυριαρχίας. Αυτά αποδίδει, με το εξαιρετικό κείμενο που απέστειλε στα σχολεία και έχει τίτλο «εμείς, ο λαός…» ο υπουργός Παιδείας Α. Μπαλτάς. Αναφέρει : Όπως και με το πρώτο σύνταγμα της Αμερικής, έτσι και τώρα, με το πρώτο σύνταγμα της επαναστατημένης Ελλάδας, ένας λαός ή ένα έθνος εγκαινιάζει την ύπαρξή του. “Την πολιτικήν αυτού ύπαρξιν”, αφού κάποιοι άνθρωποι αποφασίζουν πολιτικά να γίνουν λαός και το διακηρύττουν “ενώπιον Θεού και ανθρώπων”, αποτινάσσοντας κάθε λογής τυραννία που θα τους ήθελε υποταγμένους, απλούς υπηκόους.
Η κυβέρνηση κοινωνικής σωτηρίας οφείλει να αντιμετωπίσει τόσο τα θέματα επιβίωσης του λαού όσο και τα θέματα που αφορούν στην παιδεία, δηλαδή στην πνευματική χειραφέτηση και την ελεύθερη σκέψη που η παιδεία καλλιεργεί. Οι στρατιωτικές και μαθητικές παρελάσεις πρέπει να καταργηθούν. Στα σχολεία, στις γειτονιές, στο στρατό και όπου αλλού, υπάρχουν μη καταναγκαστικοί, δημιουργικοί τρόποι για να γνωρίσουμε και να θυμηθούμε την ιστορία μας. Λυπάμαι που ο αγαπητός σύντροφος Στρατής Μπουρνάζος εμφανίζεται συγκαταβατικός σε σχετικό άρθρο του στα «Ενθέματα» (Αυγή 22/3/2015). Δεν είναι το Eurogroup και η αντιπαράθεση με την Ευρώπη των δανειστών που υποκινούν τον κ. Καμμένο και αν είναι δεν μας ενδιαφέρουν τα κίνητρά του. Αυτό που ενδιαφέρει είναι ότι ένας κατασταλτικός μηχανισμός, ο οποίος παραμένει προσηλωμένος στο παλαιό καθεστώς, παρεμβαίνει στην αναπαραγωγή της κυρίαρχης ιδεολογίας με τους πιο υποβλητικούς, αναχρονιστικούς τρόπους και με όλα τα συντηρητικά στερεότυπα που υποδούλωσαν την ανάγνωση της ιστορίας μας για χρόνια.
