Σίλβια Φεντερίτσι | Η παρέμβασή της στην εκδήλωση της Συνέλευσης 8 Μάρτη

Κ.Σ.: Ναι, ηχο­γρα­φού­με.

Σ.Φ.: Λοι­πόν, καλό από­γευ­μα ή κα­λη­μέ­ρα σε όλες και όλους! Είναι πραγ­μα­τι­κά με­γά­λη χαρά να είμαι μαζί σας. Είναι τόσο ση­μα­ντι­κό αυτή τη στιγ­μή να σπάμε αυτή την απο­μό­νω­ση και ιδιαί­τε­ρα να επι­κοι­νω­νού­με, γιατί αυτήν την πε­ρί­ο­δο όταν ανοί­γου­με το ρα­διό­φω­νο ή την τη­λε­ό­ρα­ση και -εκτός αν προ­στρέ­ξου­με σε εναλ­λα­κτι­κές πηγές ενη­μέ­ρω­σης, εναλ­λα­κτι­κά μέσα- το μόνο που ακού­με είναι οι αριθ­μοί των νε­κρών και το μόνο που ακού­με είναι η παν­δη­μία και η παν­δη­μία... Λες και μι­λά­με για ένα ολό­κλη­ρο σύ­μπαν! Ένα ολό­κλη­ρο σύ­μπαν έχει δη­μιουρ­γη­θεί γύρω από την παν­δη­μία που τί­πο­τα δεν το δια­περ­νά και συ­γκε­κρι­μέ­να τί­πο­τα από όσα συμ­βαί­νουν σε άλλες χώρες. Οπότε είναι πολύ ευ­χά­ρι­στο που είμαι μαζί σας.

Ω, έχου­με τόσα πολλά να πούμε για αυτήν την και­νούρ­για παν­δη­μία, γιατί προ­φα­νώς δεν είναι μια υγειο­νο­μι­κή κρίση. Δη­λα­δή, είναι υγειο­νο­μι­κή κρίση, αλλά είναι πρω­τί­στως πο­λι­τι­κή κρίση. Αι­σθά­νο­μαι αυτές τις μέρες πολύ δι­χα­σμέ­νη κατά μία έν­νοια του­λά­χι­στον, καθώς από την μία πλευ­ρά αι­σθά­νο­μαι τι είναι και­νούρ­γιο. Γιατί, αν το δούμε στην πα­γκό­σμια διά­στα­ση, βλέ­που­με ότι για τα τε­λευ­ταία 30 ή 40 χρό­νια για πάρα πολ­λούς αν­θρώ­πους ανά τον κόσμο αυτό ήταν κα­θη­με­ρι­νή πραγ­μα­τι­κό­τη­τα.

Κοι­τώ­ντας την Αφρι­κή, την Λα­τι­νι­κή Αμε­ρι­κή, με­γά­λα τμή­μα­τα της Ασίας, βλέ­που­με ότι ήδη στις δε­κα­ε­τί­ες του 1980 και του 1990 αλλά και μετά την δε­κα­ε­τία του 1990, βλέ­που­με ότι εξαι­τί­ας των πο­λι­τι­κών που ακο­λου­θή­θη­καν, το πρό­γραμ­μα σκλη­ρής λι­τό­τη­τας που επι­βλή­θη­κε σε πάρα πολ­λές χώρες στο όνομα μιας κρί­σης χρέ­ους -και αυτό ήδη στην δε­κα­ε­τία του 1980- εξαι­τί­ας, λοι­πόν, αυτού του προ­γράμ­μα­τος που επέ­φε­ρε την διά­λυ­ση του συ­στή­μα­τος υγεί­ας, που επέ­φε­ρε ιδιαί­τε­ρα υψηλά πο­σο­στά ανερ­γί­ας και εκτε­τα­μέ­νη φτω­χο­ποί­η­ση και όλες τις επι­πτώ­σεις αυτών, την επι­δεί­νω­ση του ανο­σο­ποι­η­τι­κού συ­στή­μα­τος των αν­θρώ­πων, τη φτωχή δια­τρο­φή, την με­γα­λύ­τε­ρη έκ­θε­ση σε όλες τις μορ­φές μο­λύν­σε­ων. Οπότε εξαι­τί­ας όλων αυτών βλέ­που­με ότι η ιστο­ρία των τριών τε­λευ­ταί­ων δε­κα­ε­τιών ήταν μια ιστο­ρία συ­νε­χό­με­νων επι­δη­μιών. Στην Αφρι­κή εμ­φα­νί­στη­κε η μη­νιγ­γί­τι­δα, η χο­λέ­ρα και μετά ο έμπο­λα, στην Λα­τι­νι­κή Αμε­ρι­κή, στην Κα­ραϊ­βι­κή η γρίπη των χοί­ρων, o δά­γκειος πυ­ρε­τός, ο ιός ζίκα και η γρίπη των πτη­νών. Και θα μπο­ρού­σα­με να συ­νε­χί­σου­με. Οπότε από πολ­λές από­ψεις φαί­νε­ται ότι αυτή είναι η πραγ­μα­τι­κό­τη­τα, ότι αυτό είναι απο­τέ­λε­σμα που το ίδιο το σύ­στη­μα δη­μιούρ­γη­σε. Είναι πράγ­μα­τι μια αν­θρω­πο­γε­νής κρίση, είναι μια πο­λι­τι­κή κρίση. Και μπο­ρού­με να το δούμε και στις Ηνω­μέ­νες Πο­λι­τεί­ες.

Το και­νού­ριο σε σχέση με το πα­ρελ­θόν είναι ότι τώρα συμ­βαί­νει σε πα­γκό­σμια κλί­μα­κα και ότι συμ­βαί­νει και σε πε­ριο­χές όπως η Ευ­ρώ­πη και οι Ηνω­μέ­νες Πο­λι­τεί­ες που ήταν, θα λέ­γα­με, ανέγ­γι­χτες που δεν είχαν βιώ­σει τί­πο­τα τόσο δριμύ. Στην πραγ­μα­τι­κό­τη­τα το σύ­στη­μα υγεί­ας είχε κα­ταρ­ρεύ­σει και στις Ηνω­μέ­νες Πο­λι­τεί­ες καθώς πολ­λές κοι­νω­νι­κές υπη­ρε­σί­ες είχαν πε­ρι­κο­πεί. Και στις Ηνω­μέ­νες Πο­λι­τεί­ες εί­χα­με στην πραγ­μα­τι­κό­τη­τα μια διαρ­κή ψευ­δαί­σθη­ση προ­νοια­κών προ­γραμ­μά­των. Δη­λα­δή ούτε εδώ ήταν όλα καλά. Υπάρ­χει τώρα ένα σύν­θη­μα που κυ­κλο­φο­ρεί και είναι πολύ πε­τυ­χη­μέ­νο, που λέει «όχι, δεν θέ­λου­με να επι­στρέ­ψου­με στην κα­νο­νι­κό­τη­τα γιατί η κα­νο­νι­κό­τη­τα ήταν το πρό­βλη­μα». Αρ­κε­τά με την κα­νο­νι­κό­τη­τα! Οπότε βλέ­που­με ότι και στις Ηνω­μέ­νες Πο­λι­τεί­ες αυτή η επι­δη­μία έφερε στην επι­φά­νεια σε με­γε­θυ­μέ­νη κλί­μα­κα και με ξε­κά­θα­ρο τρόπο όλα τα προ­βλή­μα­τα που υπήρ­χαν ήδη.

Πρώτα απ' όλα τις κοι­νω­νι­κές ανι­σό­τη­τες. Το γε­γο­νός ότι σε συν­θή­κες κα­νο­νι­κό­τη­τας, είναι κυ­ρί­ως άν­θρω­ποι μαύ­ρου χρώ­μα­τος και μαύ­ρες γυ­ναί­κες που πε­θαί­νουν, με­τα­νά­στες, μαύ­ροι ή κρα­τού­με­νοι στις φυ­λα­κές που τους αρ­νού­νται οποια­δή­πο­τε μορφή υγειο­νο­μι­κής πε­ρί­θαλ­ψης και εμ­φα­νί­ζουν υψη­λό­τε­ρο δεί­κτη θνη­σι­μό­τη­τας. Και στην πραγ­μα­τι­κό­τη­τα αυτό που συμ­βαί­νει τώρα με την επι­δη­μία, είναι ου­σια­στι­κά ότι η πλειο­ψη­φία των θα­νού­ντων είναι με ακρί­βεια συ­γκε­ντρω­μέ­νη σε πε­ριο­χές με πλη­θυ­σμούς έγ­χρω­μων ή με­τα­να­στών και με­τα­να­στριών.

Επι­πλέ­ον, το γε­γο­νός ότι ο κα­πι­τα­λι­σμός, συ­γκε­κρι­μέ­να σε αυτήν την φάση της ανά­πτυ­ξής του, λει­τουρ­γεί διαρ­κώς απο­διαρ­θρω­τι­κά για την πα­ρα­γω­γή και την αν­θρώ­πι­νη ζωή και φυ­σι­κά ποτέ με ομοιό­μορ­φο τρόπο. Αλλά πάντα πιο έντο­να σε πε­ριο­χές και ομά­δες αν­θρώ­πων που θε­ω­ρού­νται ανα­λώ­σι­μοι. Γε­ω­γρα­φι­κές ζώνες και αν­θρώ­πι­νες ομά­δες που μπο­ρούν να θυ­σια­στούν. Η ιδέα της γε­ω­γρα­φι­κής ζώνης που μπο­ρεί να θυ­σια­στεί χρη­σι­μο­ποιεί­ται λόγου χάρη για τις πε­ριο­χές όπου εγκα­θί­στα­ται η χη­μι­κή βιο­μη­χα­νία. Λοι­πόν, πάντα υπήρ­χαν τέ­τοιες γε­ω­γρα­φι­κές ζώνες και πλη­θυ­σμια­κές ομά­δες, αλλά αυτή η επι­δη­μία τα έφερε όλα αυτά στην επι­φά­νεια, όλα τα προ­βλή­μα­τα. Την έλ­λει­ψη κοι­νω­νι­κών υπη­ρε­σιών, τις ανι­σό­τη­τες, το γε­γο­νός ότι, για πα­ρά­δειγ­μα, με την και­νούρ­για νε­ο­φι­λε­λεύ­θε­ρη ατζέ­ντα δια­νο­μής πόρων εξα­ντλή­θη­καν όλα τα απο­θέ­μα­τα που σε άλλη πε­ρί­πτω­ση θα υπήρ­χαν σε πε­ρί­πτω­ση ανά­γκης. Τώρα όλα επαρ­κούν τό­σο-όσο. Υγεία τό­σο-όσο, πα­ρα­γω­γή τό­σο-όσο. Και δεν μπο­ρεί να υπάρ­ξει προ­ε­τοι­μα­σία. Δεν υπάρ­χουν απο­θέ­μα­τα για τί­πο­τα με σκοπό να δια­τη­ρη­θούν οι τιμές της αγο­ράς υψη­λές. Το απο­τέ­λε­σμα είναι ότι βρι­σκό­μα­στε εδώ, με τα επί­πε­δα θνη­σι­μό­τη­τας να είναι εξαι­ρε­τι­κά υψηλά. Στην Νέα Υόρκη για εβδο­μά­δες εί­χα­με αριθ­μούς της τάξης των 800 αν­θρώ­πων την ημέρα να πε­θαί­νουν. Και είναι ιδιαί­τε­ρα έντο­νο όχι μόνο στις γει­το­νιές των μαύ­ρων, αλλά επί­σης στους οί­κους ευ­γη­ρί­ας όπου βρί­σκο­νται οι άν­θρω­ποι τρί­της ηλι­κί­ας. Τώρα πράγ­μα­τι απο­δε­κα­τί­ζο­νται οι άν­θρω­ποι που ανή­κουν στην τρίτη ηλι­κία.

Λοι­πόν, βρι­σκό­μα­στε σε μια καμπή - θέλω να ελ­πί­ζω. Μια καμπή τόσο για την τάξη των κα­πι­τα­λι­στών, όσο και για εμάς. Μπο­ρού­με ήδη να δούμε ότι από την δική τους πλευ­ρά θα προ­σπα­θή­σουν να χρη­σι­μο­ποι­ή­σουν αυτήν την κρίση, όπως ακρι­βώς έχουν χρη­σι­μο­ποι­ή­σει και οποια­δή­πο­τε άλλη κρίση, συ­μπε­ρι­λαμ­βα­νο­μέ­νων των τυ­φώ­νων, για να πε­τύ­χουν την ανα­διάρ­θρω­ση που ήδη ετοί­μα­ζαν εδώ και πολύ καιρό. Εδώ μπο­ρού­με να σκε­φτού­με το βι­βλίο της Ναόμι Κλάιν «Το δόγμα του σοκ», όπου εξη­γεί ότι η κρίση είναι πολύ χρή­σι­μη στον κα­πι­τα­λι­σμό. Οι κα­πι­τα­λι­στές πα­ρα­πο­νιού­νται εδώ και πολλά χρό­νια ότι τα κέρδη δεν είναι αρ­κε­τά. Στην πραγ­μα­τι­κό­τη­τα, το επι­τό­κιο δα­νει­σμού είναι πλέον μη­δε­νι­κό, πράγ­μα που είναι εντε­λώς αφύ­σι­κο, αν λά­βου­με υπόψη το ιστο­ρι­κό επι­τό­κιο. Και αυτό οφεί­λε­ται στο ότι υπάρ­χει τώρα απρο­θυ­μία να επεν­δύ­σουν, πράγ­μα που είναι αξιο­ση­μεί­ω­το, ξέ­ρε­τε. Αφού κα­τέ­στρε­ψαν τον κόσμο, εκτό­πι­σαν λαούς, δη­μιούρ­γη­σαν χι­λιά­δες και εκα­τομ­μύ­ρια πρό­σφυ­γες, πε­ριέ­κο­ψαν τις δη­μό­σιες υπη­ρε­σί­ες και υπο­τί­μη­σαν το κό­στος ζωής, ακόμη δεν έχουν αρ­κε­τά κέρδη.

Αλλά εντά­ξει, με αυτή την κα­τά­στα­ση που υπάρ­χει, πι­θα­νό­τα­τα θα χρη­σι­μο­ποι­ή­σουν την κρίση, για να ανα­διαρ­θρώ­σουν την ερ­γα­σία και την πα­ρα­γω­γή σε ένα μο­ντέ­λο πε­ρισ­σό­τε­ρο κερ­δο­φό­ρο. Αρ­χί­ζου­με ήδη να βλέ­που­με το πε­ρί­γραμ­μα. Πε­ρισ­σό­τε­ρη ερ­γα­σία. Για πα­ρά­δειγ­μα, στο πεδίο της Εκ­παί­δευ­σης να δι­δά­σκο­νται πε­ρισ­σό­τε­ρα μα­θή­μα­τα, ιδιαί­τε­ρα στα δη­μό­σια σχο­λεία. Επί­σης, πε­ρισ­σό­τε­ρη ανι­σό­τη­τα υπό την έν­νοια του ποιοι και ποιες δι­καιού­νται, ποιοι και ποιες στε­ρού­νται συ­γκε­κρι­μέ­νων υπη­ρε­σιών. Οπότε βλέ­που­με ότι όλο αυτό θα είναι χρή­σι­μο για την δια­δι­κα­σία συσ­σώ­ρευ­σης κε­φα­λαί­ου, μια εκ νέου συσ­σώ­ρευ­ση κε­φα­λαί­ου και μια νέα ορ­γά­νω­σή του. Και επί­σης για νέες μορ­φές κοι­νω­νι­κού ελέγ­χου. Εί­δα­με τον στρα­τό στους δρό­μους σε πάρα πολ­λές χώρες. Θα φύγει κά­ποια στιγ­μή; Τώρα μι­λά­με για ιχνη­λά­τη­ση, αλλά για να ακο­λου­θή­σουν το ίχνος πρέ­πει να γνω­ρί­ζουν την κί­νη­ση, τις διευ­θύν­σεις, τις εφαρ­μο­γές στα κι­νη­τά όλων ώστε να είναι σε θέση να εντο­πί­σουν το ποιος και ποια μο­λύ­νε­ται ποιους και ποιες βλέ­πουν, με ποιους και ποιες είχαν επα­φές. Μι­λά­με, δη­λα­δή, για μια εξο­νυ­χι­στι­κή μορφή επι­τή­ρη­σης.

Αλλά από την άλλη πλευ­ρά, υπο­θέ­τω, ή μάλ­λον είμαι σί­γου­ρη, η ελ­πί­δα μας είναι ότι αυτή θα είναι μια ιστο­ρι­κή στιγ­μή μια καμπή, ότι όλα αυτά θα οδη­γή­σουν σε ένα μα­ζι­κό βά­θε­μα συ­νει­δή­σε­ων σε μια βαθιά συ­νει­δη­το­ποί­η­ση ότι όχι αυτό το σύ­στη­μα δεν μπο­ρεί να εγ­γυ­η­θεί τις ζωές μας. Και ότι πρέ­πει να ανα­κα­τα­λά­βου­με το σύ­στη­μα, να το πά­ρου­με στα χέρια μας. Πρέ­πει να ξα­να­πά­ρου­με στα χέρια μας την ανα­πα­ρα­γω­γή μας. Πρέ­πει να ξα­να­σκε­φτού­με και να ξα­να­ορ­γα­νώ­σου­με τα θε­μέ­λια της ανα­πα­ρα­γω­γής μας, από την βάση έως την κο­ρυ­φή. Γιατί δεν μπο­ρού­με να βα­σι­στού­με σε αυτό το κρά­τος. Δεν μπο­ρού­με να βα­σι­στού­με σε αυτό το κρά­τος.

Και θα ήθελα να συ­γκε­φα­λαιώ­σω σε αυτό το τμήμα για αυτή  την ερώ­τη­ση με μια ανα­φο­ρά σε μια πάρα πολύ δυ­να­τή δή­λω­ση την οποία έκανε πολύ πρό­σφα­τα η Μαρία Γκα­λί­ντο στην Βο­λι­βία. Η Μαρία Γκα­λί­ντο είναι μία από τις ηγε­τι­κές γυ­ναι­κεί­ες φυ­σιο­γνω­μί­ες των Mujeres Creando (γυ­ναί­κες δη­μιουρ­γούν), μιας αναρ­χο-φε­μι­νι­στι­κής συλ­λο­γι­κό­τη­τας που πα­ρεμ­βαί­νει εδώ και πολλά χρό­νια. Και σε αυτό το άρθρο που έγρα­ψε μπορώ να σας το στεί­λω, είναι πάρα πολύ δυ­να­τό και πολύ ποι­η­τι­κό και πολύ προ­κλη­τι­κό γρά­φει, λοι­πόν, ότι το πραγ­μα­τι­κό ζή­τη­μα είναι η ανυ­πα­κοή. Ότι πρέ­πει να στα­μα­τή­σου­με να βλέ­που­με το κρά­τος σαν σω­τή­ρα μας και να παίρ­νου­με όλες τις οδη­γί­ες τοις με­τρη­τοίς.

Και οι οδη­γί­ες είναι μέ­νε­τε σπίτι και φο­ρά­τε τις μά­σκες σας, αλλά ξέ­ρου­με την υπο­κρι­σία που υπάρ­χει σε αυτές! Ξέ­ρου­με ότι υπάρ­χουν πάρα πολλά ψέ­μα­τα! Το «μεί­νε­τε σπίτι» ισχύ­ει για την μικρή μειο­ψη­φία των προ­νο­μιού­χων ομά­δων. Στην Λα­τι­νι­κή Αμε­ρι­κή και την Αφρι­κή, ξέ­ρου­με ότι πολ­λοί και πολ­λές ερ­γά­ζο­νται στον δρόμο. Στην πλειο­νό­τη­τα των πε­ρι­πτώ­σε­ων μαύ­ρης ερ­γα­σί­ας, η οποία συχνά είναι πλειο­ψη­φι­κή, στην Βο­λι­βία το 70% των αν­θρώ­πων ερ­γά­ζε­ται ανε­πί­ση­μα και με­γά­λο κομ­μά­τι απα­σχο­λεί­ται σε βιο­μη­χα­νι­κού τύπου ερ­γα­σία. Πώς αυτοί οι άν­θρω­ποι, πώς οι γυ­ναί­κες στις αγο­ρές της Αφρι­κής, που κά­θο­νται η μία δίπλα στην άλλη, πώς θα τη­ρή­σουν την κοι­νω­νι­κή απο­στα­σιο­ποί­η­ση; Πώς οι άν­θρω­ποι θα τη­ρή­σουν την κοι­νω­νι­κή απο­στα­σιο­ποί­η­ση όταν ζούμε σε δια­με­ρί­σμα­τα η μία πάνω στην άλλη επει­δή τα νοί­κια συ­νε­χώς ανε­βαί­νουν και ανε­βαί­νουν και ανε­βαί­νουν; Πώς οι άν­θρω­ποι θα τη­ρή­σουν την κοι­νω­νι­κή απο­στα­σιο­ποί­η­ση στα προ­σφυ­γι­κά καμπ, στις φυ­λα­κές; Λοι­πόν, είναι πολύ ξε­κά­θα­ρο ότι υπάρ­χουν ολό­κλη­ροι πλη­θυ­σμοί που δεν εν­δια­φέ­ρουν το σύ­στη­μα. Μπο­ρούν να πε­θά­νουν! Γιατί, οι άστε­γοι και οι άστε­γες; Έχου­με χι­λιά­δες αν­θρώ­πους άστε­γους σε όλες τις πό­λεις των Ηνω­μέ­νων Πο­λι­τειών. Και τώρα κά­ποιοι από αυ­τούς σε κά­ποια μέρη εγκα­τα­στά­θη­καν σε ξε­νο­δο­χεία, αλλά υπάρ­χουν πάρα πολ­λοί ακόμα όλοι σε κα­τα­φύ­για, όπου είναι στοι­βαγ­μέ­νοι σαν σαρ­δέ­λες. Λένε, δη­λα­δή, στους αν­θρώ­πους τη­ρή­στε απο­στά­σεις μεί­νε­τε σπίτι και το κά­νουν να φαί­νε­ται λες και είναι ζή­τη­μα ηθι­κής και υπευ­θυ­νό­τη­τας. Να είστε ηθι­κοί καλοί και υπεύ­θυ­νοι πο­λί­τες. Αυτό είναι σχε­δόν εμπαιγ­μός! Γιατί για την πλειο­ψη­φία αυτό δεν είναι καν εφι­κτό.

Οπότε το επι­χεί­ρη­μά μας είναι ότι όχι δεν μπο­ρού­με να το κά­νου­με αυτό. Γιατί, ξέ­ρε­τε, χά­νου­με δύ­να­μη εμείς με αυτήν την στάση, όταν προ­σπα­θού­με δη­λα­δή να εί­μα­στε σαν πρό­βα­τα. Χρεια­ζό­μα­στε, αντί­θε­τα, να κοι­τά­ξου­με τους εαυ­τούς μας και τις εαυ­τές μας. Χρειά­ζε­ται να χρη­σι­μο­ποι­ή­σου­με τους δι­κούς μας πό­ρους και να σκε­φτού­με πώς ορ­γα­νώ­νου­με και να ορ­γα­νώ­σου­με εκ νέου την κοι­νω­νι­κή ανα­πα­ρα­γω­γή με έναν τρόπο που να μας επι­τρέ­πει να θε­ρα­πεύ­σου­με τους εαυ­τούς και τις εαυ­τές μας και επι­πλέ­ον να μην κα­τα­στρέ­ψου­με τον δεσμό με­τα­ξύ μας, να μην εξου­δε­τε­ρώ­σου­με την δύ­να­μή μας, να μην δια­χω­ρι­στού­με ακόμα πε­ρισ­σό­τε­ρο από πριν.

*

Η επό­με­νη ερώ­τη­ση αφορά την επι­βά­ρυν­ση συ­γκε­κρι­μέ­να των γυ­ναι­κεί­ων σω­μά­των, ως συ­νή­θως. Και εδώ πάλι αυτό που συμ­βαί­νει αυτήν την πε­ρί­ο­δο είναι μια απο­κρυ­στάλ­λω­ση αυτού που συμ­βαί­νει πάντα από πριν,  σε κάθε κα­τά­στα­ση. Ότι δη­λα­δή όλες τις κρί­σεις τις βιώ­νουν με πολύ πιο έντο­νο τρόπο οι γυ­ναί­κες συ­γκε­κρι­μέ­να.

Μία ση­μα­ντι­κή δια­φο­ρά είναι για πα­ρά­δειγ­μα το ζή­τη­μα της ανα­πα­ρα­γω­γής, το ζή­τη­μα της γέν­νη­σης. Κι εμείς βλέ­που­με το δράμα αυτής της κα­τά­στα­σης. Μόνο ένα πα­ρά­δειγ­μα αυτού του δρά­μα­τος τις τε­λευ­ταί­ες εβδο­μά­δες. Έγκυ­ες γυ­ναί­κες που τώρα είναι υπο­χρε­ω­μέ­νες να πάνε στην δου­λειά τους επει­δή είναι νο­ση­λεύ­τριες, επει­δή είναι ερ­γα­ζό­με­νες σε το­μείς που θε­ω­ρού­νται ζω­τι­κής ση­μα­σί­ας. Και το ρίσκο για αυτές είναι ανυ­πο­λό­γι­στο. Και η οδύνη και η αγω­νία.

Βλέ­που­με επί­σης αυτή τη στιγ­μή ότι οι γυ­ναί­κες επι­βα­ρύ­νο­νται πολύ πε­ρισ­σό­τε­ρο επει­δή σε πολ­λές πε­ρι­πτώ­σεις αν δου­λεύ­ουν μέσα στο σπίτι για πα­ρά­δειγ­μα υπάρ­χει το ζή­τη­μα της δι­πλής βάρ­διας, το ζή­τη­μα τoυ να τα φέρ­νεις βόλτα με δύο δου­λειές Ανα­δει­κνύ­ε­ται ακόμα πιο έντο­να τώρα. Εξί­σου για τις γυ­ναί­κες που είναι ανα­γκα­σμέ­νες να πη­γαί­νουν κάθε μέρα σε ένα νο­σο­κο­μείο ή σε ένα κα­τά­στη­μα ή σε ένα ερ­γο­στά­σιο και μετά πρέ­πει να επι­στρέ­ψουν σπίτι, με όλα τα προ­βλή­μα­τα που δη­μιουρ­γεί αυτή η κα­τά­στα­ση. Εξί­σου και για όσες βρί­σκο­νται σπίτι με την προ­ο­πτι­κή ότι η ερ­γα­σία τους θα ανα­διαρ­θρω­θεί στο οι­κια­κό πε­ρι­βάλ­λον, ίσως και για τα επό­με­να χρό­νια, κι αυτό ση­μαί­νει ότι το σπίτι, που είναι ήδη ένα ερ­γο­στά­σιο, του­λά­χι­στον από την δική μας φε­μι­νι­στι­κή οπτι­κή, αφού πά­ντο­τε κά­να­με λόγο για την οι­κο­γέ­νεια και για το σπίτι ως τον χώρο εντός του οποί­ου πα­ρά­γε­ται η ερ­γα­τι­κή δύ­να­μη, εμείς πα­ρά­γου­με την ερ­γα­τι­κή τάξη κάθε μέρα για να το πούμε απλά. Και τώρα ακόμα πε­ρισ­σό­τε­ρο. Τώρα έχου­με μια ερ­γά­σι­μη ημέρα η οποία είναι ατε­λεί­ω­τη, σωστά; Και η σύ­γκρου­ση και η έντα­ση που αυτή η κα­τά­στα­ση πα­ρά­γει είναι ήδη πολύ εμ­φα­νείς.

Επι­πρό­σθε­τα σε αυτό γνω­ρί­ζου­με ότι για τις γυ­ναί­κες το σπίτι δεν είναι μόνο ένας χώρος ερ­γα­σί­ας αλλά είναι συχνά ένας τόπος στον οποίο δέ­χο­νται πολλή βία. Και ήδη έχουν πα­ρα­τη­ρη­θεί πολύ πε­ρισ­σό­τε­ρες γυ­ναι­κο­κτο­νί­ες και επι­θέ­σεις. Το ξέ­ρου­με ότι η βία κατά των γυ­ναι­κών γεν­νά­ται στ' αλή­θεια στα πλαί­σια του θε­σμού του γάμου, στα πλαί­σια του θε­σμού της οι­κο­γέ­νειας εξαι­τί­ας των σχέ­σε­ων εξου­σί­ας που οι­κο­δο­μού­νται σε αυ­τούς και της θέσης των γυ­ναι­κών και επει­δή κατά έναν τρόπο το κρά­τος ανέ­κα­θεν προ­ϋ­πέ­θε­τε ή πα­ρα­χώ­ρη­σε στους άντρες την εξου­σία να ελέγ­χουν τις ζωές των γυ­ναι­κών και να επι­τη­ρούν την ερ­γα­σία τους, ώστε να δια­σφα­λι­στεί ότι όντως επι­τε­λούν την ερ­γα­σία της ανα­πα­ρα­γω­γής. Και σε αυτήν την συ­γκυ­ρία γί­νε­ται ακόμα πιο φα­νε­ρό. Και ξέ­ρου­με επί­σης ότι η βία κατά των γυ­ναι­κών είναι ιδιαί­τε­ρα εκτε­τα­μέ­νη σε πε­ριό­δους έντα­σης.

Και τώρα πε­ρισ­σό­τε­ρο από ποτέ ο φόβος της μό­λυν­σης, η ανερ­γία... Οι άν­θρω­ποι -και όλο αυτό να διο­γκώ­νε­ται- οι άν­θρω­ποι της ερ­γα­τι­κής τάξης στις Ηνω­μέ­νες Πο­λι­τεί­ες άντρες και γυ­ναί­κες, είναι βου­τηγ­μέ­νοι μέσα σ' αυτό. Το ει­σό­δη­μα της επό­με­νης χρο­νιάς είναι ήδη υπο­θη­κευ­μέ­νο γιατί υπάρ­χει τόσο με­γά­λο χρέος να απο­πλη­ρω­θεί. Μήνες πριν, πριν ξε­κι­νή­σει αυτή η επι­δη­μία γι­νό­ταν μια έρευ­να. Λοι­πόν, ρω­τού­σαν τον κόσμο αν προ­κύ­ψει μια έκτα­κτη ανά­γκη πόσα χρή­μα­τα- για πόσο μπο­ρεί­τε να συ­νε­χί­σε­τε; Απο­δει­κνύ­ε­ται ότι, το ένα τρίτο της χώρας δεν είχε στην άκρη 400 δο­λά­ρια. Λοι­πόν, ένας με­γά­λος αριθ­μός αν­θρώ­πων στην χώρα ζει με­ρο­δού­λι-με­ρο­φάι, από βδο­μά­δα σε βδο­μά­δα. Ζουν με τον μισθό που βγά­ζουν. Οπότε τώρα μπο­ρεί­τε να φα­ντα­στεί­τε τι επί­πε­δα έντα­σης επι­κρα­τούν σε μια οι­κο­γέ­νεια, σωστά;

Οπότε το ερώ­τη­μα για το σώμα των γυ­ναι­κών το ερώ­τη­μα για τις γυ­ναί­κες ως ένα κρί­σι­μο υπο­κεί­με­νο εκεί­νο που πρέ­πει να κρα­τά­ει την τάξη των πραγ­μά­των. Βλέ­που­με, για πα­ρά­δειγ­μα, ότι στα νο­σο­κο­μεία υπάρ­χουν κυ­ρί­ως γυ­ναί­κες που πραγ­μα­τι­κά αντι­με­τω­πί­ζουν αυτή τη μάχη, ξέ­ρε­τε, με την έλ­λει­ψη πόρων... Και επί­σης μια αν­θρώ­πι­νη τρα­γω­δία σε κα­θη­με­ρι­νή βάση, ξέ­ρε­τε, υπάρ­χουν γυ­ναί­κες που αυ­το­κτό­νη­σαν. Υπάρ­χουν νο­ση­λεύ­τριες που αυ­το­κτό­νη­σαν, γιατί μετά από μέρες και μέρες και μέρες που έβλε­παν αν­θρώ­πους να πε­θαί­νουν, που έβλε­παν τό­σους πολ­λούς αν­θρώ­πους να πε­θαί­νουν και να πε­θαί­νουν μόνοι, χωρίς τις οι­κο­γέ­νειές τους... Αυτό είναι επί­σης κάτι πολύ σκλη­ρό, να μην επι­τρέ­πεις στις οι­κο­γέ­νειες για πα­ρά­δειγ­μα να επι­σκέ­πτο­νται τους αν­θρώ­πους στους οί­κους ευ­γη­ρί­ας ή στο νο­σο­κο­μείο. Ξέ­ρε­τε, οι επι­σκέ­ψεις που οι οι­κο­γέ­νειες κά­νουν στους οί­κους ευ­γη­ρί­ας και στα νο­σο­κο­μεία είναι επί­σης μια μορφή ελέγ­χου, είναι επί­σης ένας τρό­πος κα­τα­νό­η­σης του τι συμ­βαί­νει και κοι­νο­ποί­η­σής του πίσω στον έξω κόσμο. Και λοι­πόν τόσοι πολ­λοί άν­θρω­ποι πε­θαί­νουν μόνοι και υπάρ­χουν αυτές οι γυ­ναί­κες που πρέ­πει να φο­βού­νται για την ζωή τους που πρέ­πει να φο­βού­νται για την οι­κο­γέ­νειά τους, γιατί όταν επι­στρέ­φουν σπίτι μπο­ρούν επί­σης να μο­λύ­νουν την οι­κο­γέ­νειά τους και την ίδια στιγ­μή πρέ­πει να βλέ­πουν αυ­τούς τους καη­μέ­νους αν­θρώ­πους να πε­θαί­νουν χωρίς κα­νέ­ναν, κάθε μέρα, για μέρες και μέρες. Και δεν έχουν τον εξο­πλι­σμό που πρέ­πει να δώ­σουν σε αυ­τούς, ούτε για τις ίδιες. Εντά­ξει; Οπότε, βλέ­που­με ότι αλή­θεια οι γυ­ναί­κες έχουν γίνει κρέας για τα κα­νό­νια για να το πούμε απλά. Συμ­μα­ζεύ­ουν όλη την κρίση. Είναι αυτές που πρέ­πει να επα­νορ­θώ­σουν για όλες τις κρί­σεις του συ­στή­μα­τος.

Και η κα­τά­στα­ση, νο­μί­ζω, είναι τέ­τοια που όλοι και όλες δί­νου­με προ­σο­χή σε αυτές τις γυ­ναί­κες συ­γκε­κρι­μέ­να, αυτές που βρί­σκο­νται στην πρώτη γραμ­μή, ξέ­ρε­τε, ως αυτές που πι­θα­νό­τα­τα θα είναι πιο δυ­να­τές να ωθή­σουν τα πράγ­μα­τα προς μια αλ­λα­γή. Γιατί ήδη ξέ­ρου­με από συ­νε­ντεύ­ξεις, από συμ­φρα­ζό­με­να ότι πολ­λές,  πολ­λές,  πολ­λές από αυτές αντι­με­τώ­πι­σαν την ζωή τους εντε­λώς… ότι αυτή η εμπει­ρία τις με­τα­μόρ­φω­σε. Δεν θα είναι ποτέ οι ίδιοι άν­θρω­ποι. Αυτές οι εμπει­ρί­ες τους έδω­σαν μια τέ­τοια κα­τα­νό­η­ση του συ­στή­μα­τος που τις άλ­λα­ξε ολο­κλη­ρω­τι­κά. Οπότε, ξέ­ρε­τε, ξανά το να βλέ­που­με ότι δεν μπο­ρού­με να πάμε πίσω δεν είναι ένα ζή­τη­μα αν θα πάμε πίσω εκεί που βρι­σκό­μα­σταν, αλλά είναι στην πραγ­μα­τι­κό­τη­τα ένα ερώ­τη­μα πραγ­μα­το­ποί­η­σης της συ­γκε­κρι­μέ­νης αλ­λα­γής που αυτή η επι­δη­μία δεί­χνει ότι είναι τώρα απο­λύ­τως απα­ραί­τη­τη, ξέ­ρε­τε, για πολ­λούς αν­θρώ­πους.

Τώρα, υπό το πρί­σμα των κοι­νών νο­μί­ζω ότι αυτό είναι  που ο κα­θέ­νας και η κα­θε­μιά τώρα ανα­γνω­ρί­ζει. Ξέ­ρε­τε, ότι όταν ανα­φε­ρό­μα­στε στο να ξα­να­πά­ρου­με στα χέρια μας το σύ­στη­μα και την ορ­γά­νω­ση της πα­ρα­γω­γής, συ­νει­δη­το­ποιώ­ντας ότι δεν μπο­ρού­με να πούμε «α, το κρά­τος» ή «α, ο κα­πι­τα­λι­σμός» ότι, ξέ­ρε­τε, αν εί­μα­στε καλοί και καλές, αν κά­νου­με όλα τα προ­βλε­πό­με­να που μας λένε να κά­νου­με ξέ­ρε­τε, θα έχου­με έναν κα­πι­τα­λι­σμό με αν­θρώ­πι­νο πρό­σω­πο που θα κάνει άλλο ένα άλμα προς την πρό­ο­δο. Αν συ­νει­δη­το­ποι­ή­σου­με ότι στην πραγ­μα­τι­κό­τη­τα, ξέ­ρε­τε, έχου­με ένα σύ­στη­μα που συ­νέ­χεια και συ­νέ­χεια, ως μέρος της ανά­πτυ­ξής του συ­νέ­χεια εξα­λεί­φει αν­θρώ­πους. Που δεν το­πο­θε­τεί την αξία της αν­θρώ­πι­νης ζωής με κα­νέ­ναν τρόπο στο κέ­ντρο. Και, ξέ­ρε­τε, πρό­κει­ται να δου­λέ­ψου­με. Το βλέ­που­με τώρα! Για πα­ρά­δειγ­μα στις Ηνω­μέ­νες Πο­λι­τεί­ες, ξέ­ρε­τε ότι ο Πρό­ε­δρος Τραμπ επι­κα­λεί­ται εξου­σί­ες, οι οποί­ες υπάρ­χουν συ­νή­θως σε κα­τά­στα­ση πο­λέ­μου. Ο Πρό­ε­δρος έχει την εξου­σία να επι­βά­λει συ­γκε­κρι­μέ­να μο­ντέ­λα πα­ρα­γω­γής. Και επι­κα­λεί­ται την ίδια εξου­σία τώρα για να ανα­γκά­σει την βιο­μη­χα­νία κρέ­α­τος να πα­ρα­μεί­νει ανοι­χτή. Ωραία; Ακόμα κι έτσι... είναι ένα πεδίο κρί­σης. Πολ­λοί άν­θρω­ποι μο­λύν­θη­καν και πέ­θα­ναν. Άν­θρω­ποι που ερ­γά­ζο­νταν στην βιο­μη­χα­νία που­λε­ρι­κών, οι ερ­γα­ζό­με­νοι που πα­κε­τά­ρι­ζαν κρέας στην αντί­στοι­χη βιο­μη­χα­νία και όμως τώρα τους ανα­γκά­ζει να πάνε στην δου­λειά τους και αν αρ­νη­θούν θα χά­σουν την δου­λειά τους. Οπότε, βλέ­που­με πολύ κα­θα­ρά ότι στο όνομα του κέρ­δους της βιο­μη­χα­νί­ας πας στην δου­λειά σου με κίν­δυ­νο να πε­θά­νεις. Πας στην δου­λειά σου. Σε αυτήν την κα­τά­στα­ση η δυ­να­τό­τη­τα και η ανά­γκη να ξα­να­πά­ρου­με στα χέρια μας την δια­δι­κα­σία της ανα­πα­ρα­γω­γής… και αυτό πρέ­πει να εφαρ­μο­στεί σε πάρα πολλά επί­πε­δα, αλλά πρω­τί­στως, πρέ­πει να εφαρ­μο­στεί στην πιο βα­σι­κή του μορφή.

Έχω μι­λή­σει πολ­λές φορές στο έργο μου σχε­τι­κά με τα όσα έχω δει σε διά­φο­ρες χώρες στην Λα­τι­νι­κή Αμε­ρι­κή, όπου κατά τις τρεις τε­λευ­ταί­ες δε­κα­ε­τί­ες, ως αντί­δρα­ση στην κρίση, συ­μπε­ρι­λαμ­βα­νο­μέ­νων των επι­δη­μιών, για πα­ρά­δειγ­μα του δά­γκειου πυ­ρε­τού, σε πολ­λές κοι­νό­τη­τες οι γυ­ναί­κες ξε­κί­νη­σαν να σχη­μα­τί­ζουν κοι­νο­τι­κές μορ­φές ανα­πα­ρα­γω­γής. Οι γυ­ναί­κες ξε­κί­νη­σαν να δη­μιουρ­γούν υπο­δο­μές σε κοι­νο­τι­κό επί­πε­δο, λόγου χάρη συλ­λο­γι­κές κου­ζί­νες, κή­πους στον αστι­κό χώρο, επι­τρο­πές επι­φορ­τι­σμέ­νες να δί­νουν ένα πο­τή­ρι γάλα στα παι­διά. Δη­μιούρ­γη­σαν μια ολό­κλη­ρη δομή και αυτή η δομή είναι μια δομή όχι μόνο υπη­ρε­σιών, αλλά ταυ­τό­χρο­να και μια δομή πο­λι­τι­κά συ­γκρο­τη­μέ­νη. Γιατί σε αυτήν την δια­δι­κα­σία, κά­νο­ντάς το αυτό, ξέ­ρε­τε, οι ίδιες γυ­ναί­κες τε­λι­κά έμα­θαν και κα­τα­νό­η­σαν,  τι συμ­βαί­νει στην κοι­νό­τη­τά τους. Τι χρειά­ζο­νται; Τι δεν γί­νε­ται; Τι είναι απα­ραί­τη­το; Και δη­μιούρ­γη­σαν συ­ναι­σθη­μα­τι­κούς και πο­λι­τι­κούς δε­σμούς με­τα­ξύ τους που τους επέ­τρε­ψαν να αντι­με­τω­πί­σουν το κρά­τος από θέση ισχύ­ος, να αντι­με­τω­πί­σουν το κρά­τος και να απαι­τή­σουν την επι­στρο­φή των πόρων. Όχι να πουν «α, αυτό το κρά­τος θα έπρε­πε να μας ορ­γα­νώ­σει» αλλά ότι το κρά­τος πρέ­πει να πα­ραι­τη­θεί.

Είτε πρό­κει­ται για αστι­κό χώρο, είτε για γη, γη για σπαρ­τά είτε πρό­κει­ται για κτί­ρια ή για πο­σό­τη­τες χρη­μά­των. Αλλά αναμ­φι­σβή­τη­τα ξανά και ξανά μας έχουν κα­τα­λη­στεύ­σει! Μας έχουν απο­σπά­σει τους πιο πο­λύ­τι­μους πό­ρους για την ανα­πα­ρα­γω­γή της ζωής μας. Οπότε, αυτή η ανα­συ­γκρό­τη­ση και η ανά­κτη­ση της ανα­πα­ρα­γω­γής σχε­δια­σμέ­νη με έναν πιο κοι­νο­τι­κό τρόπο δεν ση­μαί­νει πα­ρα­γνώ­ρι­ση,  της τυ­πι­κής πα­ρα­γω­γι­κής ερ­γα­σί­ας. Για την ακρί­βεια, τα δύο αυτά συν­δέ­ο­νται επει­δή θα έπρε­πε επί­σης να αρ­χί­σου­με να συ­ζη­τά­με τι είναι αυτό που πα­ρά­γε­ται. Ξέ­ρε­τε, στην Ιτα­λία, η Ιτα­λία ήταν το κέ­ντρο της επι­δη­μί­ας στην Ευ­ρώ­πη, επέ­βα­λαν λο­κντά­ουν, οι άν­θρω­ποι δεν μπο­ρού­σαν να βγουν στον δρόμο, εκτός αν είχαν κά­ποιο πι­στο­ποι­η­τι­κό. Γιατί πη­γαί­νεις τώρα; Απο­δει­κνύ­ε­ται ότι πολλά ερ­γο­στά­σια συ­νε­χί­ζουν να πα­ρά­γουν και ανά­με­σά τους ερ­γο­στά­σια κα­τα­σκευ­ής όπλων. Άρα, άν­θρω­ποι δεν μπο­ρού­σαν να βγουν στον δρόμο δύο φορές την ίδια ημέρα αλλά τα ερ­γο­στά­σια πα­ρή­γα­γαν όπλα. Και δεν είχαν μά­σκες, ξέ­ρε­τε, πα­ντού τα αντι­ση­πτι­κά ήταν σε έλ­λει­ψη, οι μά­σκες ήταν σε έλ­λει­ψη, φάρ­μα­κα. Αλλά πα­ρά­γεις όπλα! Το ίδιο και στις Ηνω­μέ­νες Πο­λι­τεί­ες. Πα­ρά­γου­με έναν εξω­φρε­νι­κό, εξω­φρε­νι­κό αριθ­μό όπλων! Μπο­ρού­με να ανα­τι­νά­ξου­με αυτήν την χώρα -όχι «εμείς», δεν μου αρέ­σει το «εμείς», δεν εμπλέ­κο­μαι σε αυτό- αλλά αυτή η χώρα μπο­ρεί να ανα­τι­νά­ξει τον κόσμο πάρα πολ­λές φορές. Αλλά δεν υπάρ­χουν αρ­κε­τές μά­σκες, δεν υπάρ­χουν αρ­κε­τά γά­ντια! Μπο­ρεί­τε να το φα­ντα­στεί­τε; Αυτό δεν έγινε κατά λάθος. Αυτές είναι επι­λο­γές και αυτές οι επι­λο­γές απο­κα­λύ­πτουν ποια είναι η αξία της αν­θρώ­πι­νης ζωής στα μάτια αυτών που μας κυ­βερ­νούν. Εγώ θεωρώ, εκτός και αν αυτό είναι πολύ προ­φα­νές, ότι αυτό, με έναν τρόπο σπρώ­χνει, κα­τα­λα­βαί­νε­τε, συ­νη­γο­ρεί στην ιδέα πως όλο αυτό,  είναι μια απλή επι­δη­μία, από αυτές που συμ­βαί­νουν συ­νέ­χεια, και υπάρ­χει πάντα μια απο­διορ­γά­νω­ση. Όχι, αυτές είναι πολύ συ­γκε­κρι­μέ­νες επι­λο­γές. Όπως το πού θα αξιο­ποι­ή­σεις τους πό­ρους. Οπότε, προ­φα­νώς, πρέ­πει επί­σης να πα­ρέμ­βου­με. Κοι­τώ­ντας στο μέλ­λον, αλλά και στο παρόν, τι πα­ρά­γε­ται τώρα;

Αλλά την ίδια ώρα, υπάρ­χει ένα θε­με­λιώ­δες πεδίο, που είναι το ζή­τη­μα για την ανα­πα­ρα­γω­γή της κα­θη­με­ρι­νής ζωής. Και αυτό δεν ση­μαί­νει μόνο την οι­κια­κή ερ­γα­σία, ή μόνο τη σε­ξερ­γα­σία, ή την άμεση ια­τρι­κή πε­ρί­θαλ­ψη, αλλά ση­μαί­νει και τον αγρο­τι­κό τομέα, την πα­ρα­γω­γή τρο­φής, την σχέση με τον φυ­σι­κό κόσμο και τα ζώα. Δεν μπο­ρού­με να έχου­με πλέον χώ­ρους στους οποί­ους βρί­σκο­νται πέντε χι­λιά­δες αγε­λά­δες ή πέντε χι­λιά­δες γου­ρού­νια, όλα μαζί στον ίδιο χώρο και μετά να τα τα­ΐ­ζουν με αντι­βιο­τι­κά. Επει­δή, προ­φα­νώς, όταν είναι και τα πέντε χι­λιά­δες μαζί, πα­ρά­γουν συ­νε­χώς ασθέ­νειες, σωστά; Δεν γί­νε­ται να έχου­με δάση εντε­λώς κα­τε­στραμ­μέ­να. Πριν την παν­δη­μία εί­χα­με τις πυρ­κα­γιές στην Αυ­στρα­λία, εί­χα­με τις πυρ­κα­γιές στην Ελ­λά­δα, εί­χα­με τις πυρ­κα­γιές στον Αμα­ζό­νιο. Ο Αμα­ζό­νιος φλέ­γε­ται! Βά­ζουν φω­τιές στα δάση, ώστε να μπο­ρούν να στρι­μώ­ξουν πιο πολλά ζώα μαζί, πιο πολλά ζώα, πιο πολλά αντι­βιο­τι­κά ή πιο εντα­τι­κή πα­ρα­γω­γή σό­γιας, η πε­ρισ­σό­τε­ρη γε­νε­τι­κά με­ταλ­λαγ­μέ­νη. Δεν μπο­ρού­με να έχου­με σπαρ­τά, που τώρα πα­ρά­γο­νται με χη­μι­κά, ζι­ζα­νιο­κτό­να, εντο­μο­κτό­να, υπο­κα­πνι­σμό. Υπο­κα­πνί­ζουν με αε­ρο­πλά­να, ξέ­ρε­τε. Και όταν βλέ­πεις το πο­σο­στό των καρ­κί­νων σε κάθε χώρα, συ­γκε­κρι­μέ­να εκεί που υπάρ­χει αγρο­τι­κή πα­ρα­γω­γή, αλλά και σε κάθε χώρα πα­ρα­τη­ρεί καμιά ότι υπάρ­χουν πε­ρισ­σό­τε­ροι καρ­κί­νοι από ό,τι άν­θρω­ποι που προ­σβλή­θη­καν από κο­ρω­νο­ϊό.

Οπότε μι­λά­με στ’ αλή­θεια για ένα σύ­στη­μα που είναι πα­θο­λο­γι­κό. Ένα σύ­στη­μα που είναι προ­σα­να­το­λι­σμέ­νο στον θά­να­το, που έχει κα­τα­στρέ­ψει τη ζωή. Υπάρ­χουν πολ­λοί τρό­ποι να κα­τα­στρέ­ψει κα­νείς την ζωή, ξέ­ρε­τε. Νιώθω την υπο­κρι­σία πα­ντού και στην Ευ­ρώ­πη βλέπω αν­θρώ­πους να τι­μούν την μνήμη, την ημέρα μνή­μης και τους αν­θρώ­πους που πέ­θα­ναν στους θα­λά­μους αε­ρί­ων. Αλλά, ξέ­ρε­τε, δεν είναι μόνο αυτό. Ο θά­να­τος είναι θά­να­τος! Και πι­στεύω είναι πολύ ση­μα­ντι­κό να συ­νει­δη­το­ποι­ή­σου­με ότι παίρ­νο­νται απο­φά­σεις και ότι όλοι ξέ­ρουν ότι στο τέλος, θα πε­θά­νουν άν­θρω­ποι. Εκτός του ότι είναι πολύ πιο αό­ρα­τοι και η ευ­θύ­νη απέ­να­ντί τους τόσο εξα­σθε­νη­μέ­νη και πρέ­πει να αρ­χί­σου­με να το κα­ταγ­γέλ­λου­με και αυτό. Δεν είναι μόνο ο ωμός, κα­τά­φω­ρος τρό­πος με τον οποίο οι άν­θρω­ποι εξο­ντώ­νο­νται ευ­θέ­ως. Αυτές οι επι­λο­γές όμως εμ­φα­νί­ζο­νται ως προ­φα­νείς. Με αυτήν την κα­τά­στα­ση εί­μα­στε αντι­μέ­τω­ποι, νο­μί­ζω. Διότι το είδος των πο­λι­τι­κών που εί­δα­με στην Ευ­ρώ­πη και στις ΗΠΑ, τα δύο μπλοκ που από κοι­νού με την Κίνα ηγού­νται της πα­γκό­σμιας οι­κο­νο­μί­ας, οι επι­λο­γές που εί­δα­με τις τε­λευ­ταί­ες τρεις-τέσ­σε­ρις δε­κα­ε­τί­ες, βα­σι­κά σε όλη την ιστο­ρία του κα­πι­τα­λι­σμού.

Αλλά για να επι­στρέ­ψου­με στο παρόν, ας δούμε αυτό το τε­λευ­ταίο ση­μείο. Μπο­ρού­με να δούμε ότι αυτές οι επι­λο­γές είναι επι­λο­γές που ήδη, ξέ­ρεις, προ­α­νήγ­γει­λαν τους πολ­λούς αν­θρώ­πους που θα πέ­θαι­ναν. Προ­τού ξε­σπά­σει η παν­δη­μία μι­λού­σα­με για τους πρό­σφυ­γες στα σύ­νο­ρα με την Τουρ­κία και στην Ελ­λά­δα. Πέ­θαι­ναν εκεί στο κρύο. Αλλά μι­λά­με για μη­τέ­ρες που είδαν τα παι­διά τους το πρωί, που κρα­τά­νε το παιδί τους,  να πα­γώ­νουν μέχρι θα­νά­του στη διάρ­κεια της νύ­χτας. Μι­λά­με για τους πρό­σφυ­γες στα σύ­νο­ρα ανά­με­σα στο Με­ξι­κό και τις ΗΠΑ που επί­σης πε­θαί­νουν. Και που βρί­σκο­νται σε στρα­τό­πε­δα συ­γκέ­ντρω­σης με παι­διά που χω­ρί­ζο­νται από τις οι­κο­γέ­νειές τους, που το­πο­θε­τού­νται εκεί. Οπότε, νο­μί­ζω, όλα αυτά είναι πράγ­μα­τι εκεί. Και έχου­με γίνει τόσο αναί­σθη­τοι και αναί­σθη­τες, που δεν μπο­ρού­με να κά­νου­με τί­πο­τα πια γι' αυτό;

Αλλά, για να επι­στρέ­ψω στην ερώ­τη­ση για τα κοινά. Νο­μί­ζω είναι πολύ πολύ πολύ ση­μα­ντι­κό ζή­τη­μα, επει­δή, νο­μί­ζω, η αδυ­να­μία να αντι­στα­θού­με και να αλ­λά­ξου­με κάτι τόσο προ­φα­νές, μία τόσο προ­φα­νή προ­σβο­λή της αν­θρώ­πι­νης ζωής, μία τόσο εμ­φα­νή απα­ξί­ω­ση της αν­θρώ­πι­νης ζωής είναι δυ­να­τόν να υπάρ­χει όταν οι άν­θρω­ποι νιώ­θουν τόσο μόνοι, ητ­τη­μέ­νοι, απο­μο­νω­μέ­νοι ο ένας από τον άλλον. Και μόνο όταν ερ­χό­μα­στε κοντά, όταν συν­δέ­ου­με ξανά τις ζωές μας. Όχι μόνο ιδε­ο­λο­γι­κά. Συν­δε­ό­μα­στε ξανά και μέσα από την οι­κο­δό­μη­ση μέρα με τη μέρα, μέσα από την εξα­σφά­λι­ση μέρα με τη μέρα της ανα­πα­ρα­γω­γής μας. Μόνο όταν το κά­νου­με αυτό, μόνο τότε δη­μιουρ­γού­με τη δύ­να­μη για να αντι­στα­θού­με.

Είστε στην Αθήνα, και πά­ντο­τε σκέ­φτο­μαι τον Πλά­τω­να στο Συ­μπό­σιο. Ο στρα­τός των ερα­στών, που ήξε­ραν ότι όταν οι άν­θρω­ποι έχουν ο ένας τον άλλον δεν τους φο­βί­ζει τί­πο­τα, γιατί ο έρως είναι μέγας δαί­μων. Είναι μια πολύ με­γά­λη δύ­να­μη που σε κάνει να υπερ­βαί­νεις τον εαυτό σου. Σε συν­δέ­ει, σου δίνει δύ­να­μη να μην ανη­συ­χείς για τη ζωή σου, επει­δή τώρα είσαι συν­δε­δε­μέ­νη με κάτι πιο δυ­να­τό. Αυτή είναι η εμπει­ρία που μας έρ­χε­ται από τόσες κουλ­τού­ρες. Τόσες κουλ­τού­ρες που δεν είναι κα­πι­τα­λι­στι­κές. Όπου δεν έχεις αυτήν την απαί­σια σύλ­λη­ψη της ζωής ως ζωής του ατό­μου, ατό­μου απο­μο­νω­μέ­νου, που νοιά­ζε­ται μόνο για τον εαυτό του. Αυτό είναι άθλιο, πρέ­πει να το πούμε, είναι άθλιο, και είμαι πολύ εμπνευ­σμέ­νη από τους αν­θρώ­πους στη Λα­τι­νι­κή Αμε­ρι­κή, από την αλ­λη­λεγ­γύη τους με τον παρόν, αλλά και την αλ­λη­λεγ­γύη τους με τον θά­να­το. Αυτό το θάρ­ρος δεν είναι κάτι που φυ­τρώ­νει στα δέ­ντρα, φυ­τρώ­νει μέσα από την αλ­λη­λεγ­γύη που νιώ­θου­με με άλ­λους αν­θρώ­πους, συ­μπε­ρι­λαμ­βα­νο­μέ­νων αυτών που έχουν πε­θά­νει. Έτσι, ο θά­να­τος δεν σε τρο­μά­ζει, δεν σε τρο­μο­κρα­τεί με τον τρόπο που το κάνει, όταν σκέ­φτε­σαι μόνο τη δική σου, μικρή ζωή. Διότι είσαι μέρος από κάτι πολύ με­γα­λύ­τε­ρο από τους εαυ­τούς μας. Ο αγώ­νας σου είναι μέρος από κάτι πολύ με­γα­λύ­τε­ρο. Και νο­μί­ζω ότι η ανα­διορ­γά­νω­ση της ανα­πα­ρα­γω­γής πρέ­πει να γίνει σε πολλά, πολλά επί­πε­δα, είτε μι­λά­με για τη γε­ωρ­γι­κή πα­ρα­γω­γή είτε για το φα­γη­τό, την αγάπη, τις σχέ­σεις, τη μνήμη, τη μνήμη των τόπων στους οποί­ους βρι­σκό­μα­στε, τη σύν­δε­ση με αυ­τούς κι αυτές που ήρθαν πριν από εμάς.

Είναι ευ­κταίο, η στιγ­μή αυτή να είναι μια στιγ­μή με­γά­λου με­τα­σχη­μα­τι­σμού και κατά μία έν­νοια μια στιγ­μή που συ­νει­δη­το­ποιού­με ότι ο ιός, το πα­θο­γό­νο στοι­χείο είναι ο ίδιος ο κα­πι­τα­λι­σμός. Το πα­θο­γό­νο στοι­χείο είναι αυτός ο φόβος που έχου­με, το πα­θο­γό­νο στοι­χείο είναι ότι αντι­με­τω­πί­ζου­με τους άλ­λους αν­θρώ­πους σαν εχθρούς. Ξέ­ρου­με πως αυτό που κά­νουν είναι να μας κά­νουν να αντι­με­τω­πί­ζου­με τους άλ­λους αν­θρώ­πους όχι ως πηγή πλού­του αλλά ως εχθρούς, αυτός είναι ο ιός. Αυτό είναι το πιο θα­να­τη­φό­ρο και νο­μί­ζω ότι η απά­ντη­ση των κοι­νών είναι ακρι­βώς το εκ νέου χτί­σι­μο αυτών των δε­σμών που διαρ­κώς κό­βο­νται και τώρα αυτή η παν­δη­μία είναι το τέ­λειο κί­νη­τρο, η τέ­λεια συν­θή­κη, το τέ­λειο ερ­γα­λείο προ­κει­μέ­νου να μας κά­νουν να νιώ­σου­με απο­κομ­μέ­νοι και απο­ξε­νω­μέ­νοι από τους άλ­λους αν­θρώ­πους ακόμα πε­ρισ­σό­τε­ρο απ' ό,τι πριν.

*

Τώρα, κάτι ξέ­χα­σα, επί­τρε­ψέ μου… Ναι, φυ­σι­κά. Η τε­λευ­ταία ερώ­τη­ση σου σχε­τί­ζε­ται… Νο­μί­ζω, τα κι­νή­μα­τα που ανα­πτύ­χθη­καν στην Ευ­ρώ­πη και ει­δι­κά στη Λα­τι­νι­κή Αμε­ρι­κή τα τε­λευ­ταία δέκα χρό­νια κι­νού­νται σε αυτήν την κα­τεύ­θυν­ση. Είναι κι­νή­μα­τα που προ­χω­ρούν  γιατί είναι κι­νή­μα­τα στα οποία το ζή­τη­μα της ανα­πα­ρα­γω­γής είναι πολύ πολύ κε­ντρι­κό και είναι κι­νή­μα­τα που ανα­γνω­ρί­ζουν ότι ο αγώ­νας για τις γυ­ναί­κες, για την βελ­τί­ω­ση της ζωής των γυ­ναι­κών είναι ένα και το αυτό με τον αγώνα ενά­ντια στην οι­κο­λο­γι­κή κα­τα­στρο­φή του πε­ρι­βάλ­λο­ντός μας, είναι αγώ­νας για διά­σω­ση της φύσης από την κα­τα­στρο­φή στην οποία εί­μα­στε εκτε­θει­μέ­νοι. Είναι λοι­πόν ένας αγώ­νας ενά­ντια στην αποι­κιο­κρα­τία, ενά­ντια στον κα­πι­τα­λι­σμό και κα­νέ­νας από αυ­τούς τους αγώ­νες δεν μπο­ρεί να δια­χω­ρι­στεί από τον άλλον. Και νο­μί­ζω ότι το κί­νη­μα, τα νέα κι­νή­μα­τα που βλέ­που­με σή­με­ρα είναι μα­κράν ευ­ρύ­τε­ρα και ωρι­μό­τε­ρα και κα­τα­λα­βαί­νε­τε, το κί­νη­μα έχει ανα­πτυ­χθεί εξαι­τί­ας της συμ­με­το­χής τόσων και­νού­ριων αν­θρώ­πων νέα υπο­κεί­με­να, νέες φωνές, μαύ­ρες γυ­ναί­κες, με­τα­νά­στριες γυ­ναί­κες από κάθε ση­μείο του πα­γκό­σμιου Νότου, κι έτσι έχου­με ένα κί­νη­μα που έχει μάθει πολλά, και έχει κα­τα­στεί ικανό να βλέ­πει τις συν­δέ­σεις με­τα­ξύ των δια­φο­ρε­τι­κών αγώ­νων.

Και όλοι αυτοί οι άν­θρω­ποι, δεν είναι μόνο ικα­νοί να βλέ­πουν τις συν­δέ­σεις, αλλά επι­πλέ­ον να τις με­τα­φρά­ζουν σε ορ­γα­νω­τι­κές μορ­φές. Νο­μί­ζω ότι με το κά­λε­σμα στη φε­μι­νι­στι­κή απερ­γία που βλέ­που­με τα τε­λευ­ταία χρό­νια, είναι βέ­βαια μια απερ­γία που γί­νε­ται κα­τα­νοη­τή με πολύ δια­φο­ρε­τι­κό τρόπο από εκεί­νον των συν­δι­κά­των έχει προ­κύ­ψει ένας πολύ δη­μιουρ­γι­κός δη­μό­σιος διά­λο­γος. Τι ακρι­βώς ση­μαί­νει να ορ­γα­νώ­νε­ται μια απερ­γία ιδιαί­τε­ρα πάνω στο ζή­τη­μα της ανα­πα­ρα­γω­γής; Που είναι εξαι­ρε­τι­κά σύν­θε­το και πο­λύ­πλευ­ρο ζή­τη­μα. Και νο­μί­ζω ότι είναι πολύ ση­μα­ντι­κό που βλέ­που­με τους τρό­πους με τους οποί­ους οι γυ­ναί­κες έχουν συν­δέ­σει όλες αυτές τις δια­φο­ρε­τι­κές πλευ­ρές της πα­ρα­γω­γι­κής ζωής και της ανα­πα­ρα­γω­γι­κής ερ­γα­σί­ας.

Και ξέ­ρε­τε, ένα από τα πράγ­μα­τα που με εντυ­πω­σιά­ζει τα τε­λευ­ταία χρό­νια είναι ο τρό­πος με τον οποίο ο ένας αγώ­νας δια­περ­νά, ει­σχω­ρεί στον άλλον. Για πα­ρά­δειγ­μα ο αγώ­νας των γυ­ναι­κών του Αμα­ζο­νί­ου για οι­κο­λο­γι­κά θέ­μα­τα, ενά­ντια στην απο­ψί­λω­ση των δασών ενά­ντια στις εξο­ρύ­ξεις και στη δη­λη­τη­ρί­α­ση  του νερού και μέσα σε αυτή τη δια­δι­κα­σία ανα­κα­λύ­πτουν ότι χρειά­ζε­ται να αγω­νι­στούν και ως φε­μι­νί­στριες, διότι για να αγω­νι­στούν ενά­ντια στην απο­ψί­λω­ση και τις εξο­ρύ­ξεις χρειά­ζε­ται να αγω­νι­στούν ενά­ντια στους άντρες των ίδιων των κοι­νο­τή­των τους, οι οποί­οι ίσως δεν βλέ­πουν τι προ­κα­λούν οι εξο­ρύ­ξεις στο νερό και στην υγεία της κοι­νό­τη­τας. Πι­θα­νόν να τους έλκει το χρη­μα­τι­κό πα­κέ­το που φέρ­νουν μαζί τους οι εται­ρεί­ες εξο­ρύ­ξε­ων, όμως οι γυ­ναί­κες ξέ­ρουν και αρ­θρώ­νουν λόγο για το γε­γο­νός ότι η εξό­ρυ­ξη δη­λη­τη­ριά­ζει το νερό, απο­ψι­λώ­νει το δάσος και ση­μα­το­δο­τεί το τέλος της κοι­νό­τη­τας. Έτσι μέσα στη δια­δι­κα­σία του οι­κο­λο­γι­κού αγώνα υπάρ­χει η φε­μι­νι­στι­κή προ­ο­πτι­κή και η φε­μι­νι­στι­κή συ­νεί­δη­ση και το αντί­στρο­φο.

Υπάρ­χουν οι ορ­γα­νώ­σεις γυ­ναι­κών όπως η Ni una menos (ούτε μια λι­γό­τε­ρη) που μά­χο­νται ενά­ντια στη βία κατά των γυ­ναι­κών και πα­ράλ­λη­λα αντι­λαμ­βά­νο­νται ότι μπο­ρείς να μά­χε­σαι για το γυ­ναι­κείο ζή­τη­μα, για φε­μι­νι­στι­κά θέ­μα­τα, μόνο όταν ασχο­λεί­σαι ταυ­τό­χρο­να με τη ίδια την υλική συν­θή­κη της ανα­πα­ρα­γω­γής μας. Με τη γη, με την τε­κνο­ποί­η­ση, με τον αστι­κό χώρο, την ορ­γά­νω­ση της νό­μι­μης ερ­γα­σί­ας κλπ. Οπότε υπάρ­χει μια συ­νά­ντη­ση των δια­φο­ρε­τι­κών κι­νη­μά­των, η οποία θεωρώ ότι είναι πολύ ισχυ­ρή και την ίδια στιγ­μή υπάρ­χει η ξε­κά­θα­ρη επί­γνω­ση ότι οι γυ­ναί­κες πραγ­μα­τι­κά ηγού­νται τώρα. Ότι οι γυ­ναί­κες είναι οι κι­νη­τή­ριες δυ­νά­μεις της αντί­στα­σης σε αυτή τη νέα τρο­με­ρά κα­τα­στρο­φι­κή εκ­δο­χή του κα­πι­τα­λι­σμού και ου­σια­στι­κά είναι οι κι­νη­τή­ριες δυ­νά­μεις του κοι­νω­νι­κού με­τα­σχη­μα­τι­σμού που λαμ­βά­νει χώρα και που πρέ­πει να λάβει χώρα διότι δεν μπο­ρού­με να υπερ­βού­με τον κα­πι­τα­λι­σμό αν δεν δη­μιουρ­γού­με την ίδια στιγ­μή, μέσα στο παρόν μας, κάτι και­νού­ριο, κάτι δια­φο­ρε­τι­κό.

Κ.Σ.: Ήταν πραγ­μα­τι­κά εμπνευ­στι­κά όσα εί­πα­τε και ευ­χα­ρι­στού­με πάρα πολύ που δε­χτή­κα­τε την πρό­σκλη­σή μας και ήσα­σταν μαζί μας απόψε.

Σ.Φ.: Κι εγώ ευ­χα­ρι­στώ. Εύ­χο­μαι ό,τι κα­λύ­τε­ρο και ανυ­πο­μο­νώ να μάθω τι θα συ­ζη­τή­σει  συ­νέ­λευ­σή σας και τι θα απο­φα­σι­στεί. Ευ­χα­ρι­στώ.

*Η συ­νο­μι­λία με τη Σίλ­βια Φε­ντε­ρί­τσι πραγ­μα­το­ποι­ή­θη­κε και βι­ντε­ο­σκο­πή­θη­κε από την  Κα­τε­ρί­να Σερ­γί­δου, εκ μέ­ρους της Συ­νέ­λευ­σης 8 Μάρτη στις 8 Μάη του 2020

Το μο­ντάζ και ο υπο­τι­τλι­σμός έγι­ναν από τη Δάφνη Χα­σού­ρου

Η με­τά­φρα­ση της ομι­λί­ας είναι προ­ϊ­όν συλ­λο­γι­κής ερ­γα­σί­ας των: Δάφνη Χα­σού­ρου, Δή­μη­τρα Αλι­φιε­ρά­κη, Κα­τε­ρί­να Καλ­λέρ­γη, Ει­ρή­νη Συ­νο­δι­νού , Isabel Machado και Κα­τε­ρί­να Σερ­γί­δου

Κατά την επι­μέ­λεια του κει­μέ­νου, επι­λέ­χθη­κε η δια­τή­ρη­ση της προ­φο­ρι­κό­τη­τας προ­κει­μέ­νου να μην στε­ρη­θούν οι ανα­γνώ­στριες το συ­ναί­σθη­μα που δη­μιουρ­γεί­ται από την ζω­ντά­νια του λόγου, τις κα­θη­με­ρι­νές εκ­φρά­σεις και τις εμ­φα­τι­κές επα­να­λή­ψεις. Αν και κά­ποιες φορές το νήμα χά­νε­ται για λίγο όπως μπο­ρεί να συμ­βαί­νει στον προ­φο­ρι­κό λόγο, προ­τι­μή­σα­με αυτή την εκ­δο­χή. Το παρόν κεί­με­νο απο­τε­λεί μια πιο προ­σε­χτι­κή με­τά­φρα­ση της ομι­λί­ας της Φε­ντε­ρί­τσι από εκεί­νη που προ­βλή­θη­κε ζω­ντα­νά και που λόγω πί­ε­σης χρό­νου δεν είχε ολο­κλη­ρω­θεί.