Ανοιχτή επιστολή προς την πολιτική ηγεσία του Υπουργείου Υγείας

Μετά από 4,5 χρόνια μνημονιακής συγκυβέρνησης η εκλογική νίκη του ΣΥΡΙΖΑ έφερε ανακούφιση σε μεγάλο κομμάτι της ελληνικής κοινωνίας και δημιούργησε ελπίδες για την ικανοποίηση χρόνιων αιτημάτων και την επίλυση συσσωρευμένων προβλημάτων.

Ο χώρος της Ψυχικής Υγείας έχει οδηγηθεί σε τέλμα. Η λεγόμενη «Ψυχιατρική Μεταρρύθμιση» που επιχειρείται εδώ και 25-30 χρόνια απειλείται με κατάρρευση. Η έλλειψη αρχικού σχεδιασμού και η ευκαιριακή πολιτική που ασκήθηκε στη συνέχεια οδήγησαν στην πλήρη απορρύθμιση. Ωστόσο λήπτες και εργαζόμενοι μέσω και των σωματείων τους πρόβαλαν σθεναρή αντίσταση, αγωνίστηκαν και συνεχίζουν να αγωνίζονται με κάθε διαθέσιμο μέσο.

Μέσα στις ασφυκτικές συνθήκες που επικράτησαν στις Μονάδες Ψυχικής Υγείας -και με μοναδικό μέλημα της πολιτικής ηγεσίας του Υπ. Υγείας και διοικήσεων των φορέων την εξοικονόμηση κονδυλίων- οι χρόνιες παθογένειες του χώρου γιγαντώθηκαν με αποτέλεσμα όχι μόνο να χαθούν το όραμα και οι στόχοι της Ψυχιατρικής Μεταρρύθμισης αλλά να έχουμε έξαρση των φαινομένων αδιαφάνειας, κακοδιαχείρισης και εκμετάλλευσης εργαζόμενων και ψυχικά πασχόντων από τις διοικήσεις φορέων ΝΠΙΔ (γνωστοί και ως ΜΚΟ), στις οποίες έχει ανατεθεί η λειτουργία ενός μεγάλου αριθμού Μονάδων Ψυχικής Υγείας. Παράλληλα, με το σκεπτικό ότι ο σκοπός αγιάζει τα μέσα, αποσιωπήθηκε η ανυπαρξία ενός ολοκληρωμένου δικτύου κοινοτικών υπηρεσιών που θα αντικαθιστούσε τα ψυχιατρεία / ιδρύματα (βασικός στόχος της Ψυχιατρικής Μεταρρύθμισης) καθώς και το γεγονός ότι οι υπάρχουσες κοινοτικές δομές είτε λειτουργούσαν με το καθεστώς που προαναφέρθηκε, είτε υπολειτουργούσαν, είτε είχαν αναστείλει τη λειτουργία τους! Η ηγεσία του Υπ. Υγείας, ενώ γνώριζε και κατήγγελλε (!) προβλήματα όπως τα παραπάνω, δεν δίσταζε να διαφημίζει το κλείσιμο των ψυχιατρείων ως την “ολοκλήρωση” της Ψυχιατρικής Μεταρρύθμισης! Στο πλαίσιο μάλιστα των βεβιασμένων κινήσεων για να κλείσουν τα ψυχιατρεία υπογράφηκε και το νέο μνημόνιο για την Ψυχική Υγεία, στο οποίο ο ψυχικός πόνος και οι ανθρώπινες ανάγκες κοστολογήθηκαν "με το κεφάλι" [1], και ετοιμαζόταν η, δίχως κανένα σχεδιασμό, μεταφορά ασθενών (αναπόφευκτα και των ιδρυματικών πρακτικών) σε μικρότερα ιδρύματα [2]…

Ο ΣΥΡΙΖΑ-βασικός πυλώνας της νέας κυβέρνησης- ως αντιπολίτευση γνώριζε τα παραπάνω προβλήματα, έχει βρεθεί στο πλευρό των σωματείων ληπτών και εργαζόμενων στην Ψυχική Υγεία σε αγώνες που έδωσαν τα προηγούμενα χρόνια και έχει υποστηρίξει στη Βουλή το σύνολο των αιτημάτων τους [3][4].

Οι πρώτες δημόσιες δηλώσεις από πλευράς σας είναι ενθαρρυντικές [5]. Γνωρίζετε όμως καλά ότι το δύσκολο κομμάτι της υπεράσπισης του δημόσιου και δωρεάν χαρακτήρα της Υγείας και Ψυχικής Υγείας στην πράξη είναι μπροστά [6].

Συγκεκριμένα τα προβλήματα τα οποία θα πρέπει να αντιμετωπιστούν είναι:

Χρηματοδότηση

Οι Μονάδες Ψυχικής Υγείας, που λειτουργούν από φορείς ΝΠΙΔ, αντιμετωπίζουν χρόνια προβλήματα υποχρηματοδότησης καθώς και μεγάλες καθυστερήσεις όσον αφορά την καταβολή των χρημάτων. Σήμερα οι αρμόδιες ελληνικές αρχές δεσμεύονται από το σύμφωνο Αντόρ-Λυκουρέντζου [7] να ακολουθήσουν ένα εξαιρετικά προβληματικό μοντέλο χρηματοδότησης, το οποίο από τη μία τυποποιεί και κοστολογεί "με το κεφάλι" τις υπηρεσίες (με στόχο τη μείωση του κόστους του θεραπευτικού έργου) και από την άλλη αναφέρει “εναλλακτικές” πηγές χρηματοδότησης των Μονάδων Ψυχικής Υγείας οι οποίες θα είναι συμπληρωματικές στην χρηματοδότηση από τον κρατικό προϋπολογισμό και τον ΕΟΠΥΥ. Η θεσμοθέτηση “εναλλακτικών” πηγών χρηματοδότησης οδηγεί σε περαιτέρω παρατυπίες τις διοικήσεις των φορέων προκειμένου να καλύψουν το κόστος των παρεχομένων υπηρεσιών και ανοίγει διάπλατα τις πόρτες στην ιδιωτικοποίηση των Μονάδων [8].

Ζητάμε οι Μονάδες Ψυχικής Υγείας:

- Να ενταχθούν στο Εθνικό Σύστημα Υγείας και να χρηματοδοτούνται εξ ολοκλήρου από τον κρατικό προϋπολογισμό.

- Να χρηματοδοτούνται με βάση τις πραγματικές τους ανάγκες και όχι στη βάση των επιστημονικοφανών μοντέλων του συμφώνου Αντόρ-Λυκουρέντζου.

- Να καλυφθούν άμεσα οι τεράστιες ελλείψεις σε προσωπικό σε όλους τους χώρους (ΝΠΔΔ και ΝΠΙΔ), πολλοί από τους οποίους λειτουργούν πλέον με προσωπικό κάτω των ορίων ασφαλείας.

Η χρηματοδότηση πρέπει τα επόμενα χρόνια να αυξάνεται προοδευτικά έτσι ώστε να καλύψει όλες τις ανάγκες των πολιτών σε υπηρεσίες Ψυχικής Υγείας, να βελτιωθεί η ποιότητα των παρεχόμενων υπηρεσιών καθώς και οι αμοιβές των εργαζόμενων σε αυτές. 

Κάθαρση στις Μονάδες Ψυχικής Υγείας

Οι καταγγελίες για τον τρόπο διοίκησης πολλών φορέων Ψυχικής Υγείας (ΝΠΙΔ) είναι κυριολεκτικά εκατοντάδες. Καταγγελίες εργαζόμενων και σωματείων για παράνομες και καταχρηστικές απολύσεις, πιέσεις για παραιτήσεις, συνδικαλιστικές διώξεις, εκβιασμούς, απειλές, αυταρχισμό και υποτιμητικές συμπεριφορές απέναντι στους εργαζόμενους, καθυστερήσεις στη μισθοδοσία με ευθύνη των φορέων, παράνομο κλείσιμο Μονάδων και διακοπή υπηρεσιών με συνοπτικές (ή ακόμα και χωρίς) διαδικασίες κ.α. Σε αυτά πρέπει να προσθέσουμε τις καταγγελίες για παράνομες παρακρατήσεις συντάξεων και επιδομάτων των ψυχικά πασχόντων, για παράνομες χρεώσεις υπηρεσιών που έπρεπε να παρέχονται από το φορέα δωρεάν, για κακοδιαχείριση κ.α. [9][10][11][12][13][14][15].

Οι προηγούμενες ηγεσίες του Υπουργείου Υγείας αγνοούσαν τις καταγγελίες των εργαζόμενων και των σωματείων, ενώ δεν ήταν λίγες οι φορές που κάλυπταν τις παραπάνω διοικήσεις και συναινούσαν στο κουκούλωμα των σκανδάλων, αφού το ΣΕΥΥΠ, το ΣΔΟΕ κλπ. δεν προχωρούσαν σε βάθος την έρευνα.

Ζητάμε από τη σημερινή ηγεσία του Υπουργείου Υγείας:

- Να ερευνηθούν άμεσα εκ νέου όλες οι καταγγελίες που έχουν γίνει από εργαζόμενους και σωματεία.

- Να κληθούν οι εργαζόμενοι και τα σωματεία να καταθέσουν επίσημα τις απόψεις τους, να παρέχουν όλα τα στοιχεία που έχουν και να έχουν ενεργή συμμετοχή και αποφασιστικό ρόλο στις έρευνες που θα γίνουν. Κατά τη διάρκεια των ερευνών οι διοικήσεις των φορέων πρέπει να απομακρυνθούν έτσι ώστε να μειωθεί η ένταση του φόβου και του κλίματος τρομοκρατίας που επικρατεί στην πλειοψηφία των Μονάδων Ψυχικής Υγείας.

- Να «ανοίξουν» τα βιβλία όλων των φορέων Ψυχικής Υγείας, είτε έχουν γίνει καταγγελίες, είτε όχι. Στις επιτροπές ελέγχου των οικονομικών των φορέων πρέπει να συμμετέχει ικανός αριθμός εργαζόμενων και απολυμένων των φορέων.

- Να τιμωρηθούν παραδειγματικά οι διοικήσεις που έχουν παρανομήσει και να απομακρυνθούν αυτές που έχουν κάνει κατάχρηση εξουσίας.

- Να επιστραφούν χρήματα που έχουν κλαπεί από τους ψυχικά ασθενείς και τις οικογένειές τους. Να καταργηθεί το ληστρικό μέτρο της παρακράτησης των συντάξεων και να τεθούν αυστηροί κανόνες και αξιόπιστο σύστημα ελέγχου ώστε να μην υπάρξουν παρόμοια περιστατικά στο μέλλον.

- Να επαναπροσληφθούν όσοι εργαζόμενοι έχουν απολυθεί παράνομα ή έχουν παραιτηθεί κάτω από ασφυκτικές πιέσεις των διοικήσεων και επιθυμούν να επιστρέψουν στις θέσεις εργασίας τους.

- Να υπάρξει νομοθετικό πλαίσιο και έμπρακτη υποστήριξη από το Υπουργείο ώστε να δίνεται η δυνατότητα στους ίδιους τους εργαζόμενους να αναλαμβάνουν τη διαχείριση Μονάδων (αυτοδιαχείριση) σε περιπτώσεις που αυτές έκλεισαν ή που αποδεδειγμένα οι διοικήσεις τους κρίνονται ακατάλληλες. Αυτό να πραγματοποιηθεί με τις εγγυήσεις και την πλήρη χρηματοδοτική κάλυψη του κράτους, έτσι ώστε να ενθαρρύνεται η απρόσκοπτη συμμετοχή των εργαζόμενων σε τέτοια εγχειρήματα.

Να αποκατασταθεί, επιτέλους, το αίσθημα ασφάλειας και δικαιοσύνης για ασθενείς και εργαζόμενους στον ευαίσθητο χώρο της Ψυχικής Υγείας.

Για μια νέα αρχή στην Ψυχική Υγεία

Το βίαιο κλείσιμο των ψυχιατρικών νοσοκομείων έχει σταματήσει και έτσι αποφεύγεται σε πρώτη φάση η πλήρης εγκατάλειψη των ψυχικά πασχόντων που εξυπηρετούν. Η κατάσταση όμως παραμένει κρίσιμη. Τα δικαιώματα των ψυχικά πασχόντων παραβιάζονται καθημερινά (ράντζα στις ψυχιατρικές κλινικές, μη τήρηση των νόμιμων διαδικασιών για τις ακούσιες νοσηλείες, ανεξέλεγκτη χρήση κατασταλτικών μέτρων, τραγικές συνθήκες διαβίωσης των ξεχασμένων από την πολιτεία παιδιών και νέων στα προνοιακά ιδρύματα κτλ.) και είναι άμεση ανάγκη η λειτουργία κοινοτικών δομών, μέσα από σοβαρό σχεδιασμό, όπως επιτάσσει η ουσία της Ψυχιατρικής Μεταρρύθμισης.

Η νέα ηγεσία του Υπουργείου Υγείας οφείλει να παρουσιάσει μια ολοκληρωμένη πρόταση για τη δημιουργία και λειτουργία ικανοποιητικού αριθμού τομεοποιημένων κοινοτικών υπηρεσιών. 

Ο σχεδιασμός αυτός πρέπει να γίνει σε συνεργασία όχι μόνο με επιστημονικούς φορείς αλλά και με τα σωματεία των εργαζόμενων και των ληπτών των υπηρεσιών Ψυχικής Υγείας.

Στους νέους φορείς που θα δημιουργηθούν, αλλά και στους υπάρχοντες, πρέπει να δοθεί στους εργαζόμενους αποφασιστική συμμετοχή στη διοίκηση, έτσι ώστε να μην επαναληφθούν φαινόμενα οικονομικών και διοικητικών ατασθαλιών αλλά και αυθαιρεσιών και κατάχρησης εξουσίας απέναντι στους εργαζόμενους. Έχει αποδειχθεί ότι το υπάρχον μοντέλο των ισόβιων διοικήσεων, που λειτουργούν με λογική ιδιώτη και δεν λογοδοτούν πουθενά, έχει αποτύχει.

Τέλος, μόλις η νέα ηγεσία του Υπουργείου Υγείας αντιμετωπίσει τα επείγοντα και φλέγοντα ζητήματα της Ψυχικής Υγείας και της Υγείας θα πρέπει να προχωρήσει στην κατάργηση του ενιαίου μισθολογίου, που διαχωρίζει εργαζόμενους ανάλογα με την εκπαίδευση τους δίχως να λαμβάνει υπόψη τη φύση της δουλειάς και τις ανάγκες τους, στην επαναφορά των συλλογικών συμβάσεων (όπως έχει ήδη εξαγγελθεί) και στην σταδιακή επαναφορά των μισθών μας στις προ μνημονίων εποχές. Αυτά αποτελούν βασικές προϋποθέσεις αξιοπρεπούς διαβίωσης.

Αναμένουμε μια πρώτη δημόσια τοποθέτηση που θα δείχνει με σαφήνεια τις προθέσεις του Υπουργείου για την Ψυχική Υγεία. Μια τοποθέτηση συγκεκριμένη όσον αφορά τα μέτρα που θα ληφθούν σε όλους τους προαναφερόμενους τομείς καθώς και ως προς το χρόνο της υλοποίησης τους. Ελπίζουμε ότι η σημερινή κυβέρνηση θα υπερασπιστεί και θα προσπαθήσει να φέρει σε πέρας τα παραπάνω σοβαρά καθήκοντα, ερχόμενη σε σύγκρουση με διοικήσεις και καθεστώτα στο χώρο της Ψυχικής Υγείας που τράφηκαν για δεκαετίες από τη διαφθορά και τα σκάνδαλα. Είναι αυτονόητο ότι αν η κυβέρνηση επιλέξει το δρόμο της μάχης θα έχει την έμπρακτη υποστήριξη της πλειοψηφίας των εργαζόμενων στην Ψυχική Υγεία.

Απευθυνόμενοι τέλος στους συναδέλφους, καλούμε όποιον συμφωνεί με το περιεχόμενο και τα αιτήματα της ανοιχτής επιστολής να επικοινωνήσει μαζί μας στο syn.fpsye@gmail.com και στο sepsaeko@gmail.com ώστε να οργανώσουμε την παρέμβασή μας από δω και πέρα.

Οι υπογράφοντες:

Αγγελική Συλλιγαρδάκη, πρώην πρόεδρος του Σωματείου Εργαζόμενων σε φορείς Ψυχικά Ασθενών και Ευαίσθητων Κοινωνικά Ομάδων (Σ.Ε.Ψ.Α.Ε.Κ.Ο.), ψυχολόγος

Αποστόλης Σαμπαζιώτης, πρώην γραμματέας Σ.Ε.Ψ.Α.Ε.Κ.Ο., ψυχολόγος

Αντώνης Δημάκης, πρώην πρόεδρος του Σωματείου Εργαζόμενων στο Ελληνικό Κέντρο για την Ψυχική Υγεία Παιδιού και Οικογένειας «ΤΟ ΠΕΡΙΒΟΛΑΚΙ», ψυχολόγος

Χριστίνα Ιωσηφίδου, πρώην γραμματέας του Σωματείου Εργαζόμενων στο ΠΕΡΙΒΟΛΑΚΙ-εργαζόμενη στην Ψ.Υ., ψυχολόγος

Άρης Παπασπύρου, μουσικοθεραπευτής, πρώην μέλος ΔΣ Σωματείου Εργαζόμενων στο ΠΕΡΙΒΟΛΑΚΙ

Αχιλλέας Βασιλικόπουλος, πρώην υπεύθυνος ΚΣ "Θέτις"

Χρύσα Αλεξίου, εργοθεραπεύτρια, γραμματέας της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Εργαζομένων στην Ειδική Αγωγή (Π.Ο.Μ.Ε.Ε.Α.)

Μαργαρίτη Ευθυμία, Γενικών Καθηκόντων, απολυμένη ΘΕΨΥΠΑ

Ανδρέου Ευαγγελία, Νοσηλεύτρια, απολυμένη ΘΕΨΥΠΑ

Παπαδοπούλου Κυριακή, Νοσηλεύτρια, απολυμένη ΘΕΨΥΠΑ

Σκρίμπα Δήμητρα, Ψυχολόγος, απολυμένη ΘΕΨΥΠΑ

Ξηρομερίτη Βασιλική, Ψυχολόγος, απολυμένη ΘΕΨΥΠΑ

Θέου Ευαγγελία, Γενικών Καθηκόντων, απολυμένη ΘΕΨΥΠΑ

Κουτσώνη Αναστασία, απολυμένη ΘΕΨΥΠΑ

Λιάνου Κωνσταντίνα, Νοσηλεύτρια, απολυμένη ΘΕΨΥΠΑ

Ζαμπούνη Καλλιόπη, Φυσικοθεραπεύτρια, απολυμένη ΘΕΨΥΠΑ

Τσιάρα Ευαγγελία, Κοινωνική λειτουργός,  απολυμένη ΘΕΨΥΠΑ

Τιβικέλης Δημήτριος, Νοσηλευτής, απολυμένος ΘΕΨΥΠΑ

Αβδουλά Δέσποινα, απολυμένη ΘΕΨΥΠΑ

Μαριάννα Καρακομνηνού, Ειδική Παιδαγωγός

Σοφία Θεοδωροπούλου, Ψυχολόγος

Μαριλένα Μουστάκα, Κοινωνική Λειτουργός ΣΥΔ "ΛΙΛΙΑΝ ΒΟΥΔΟΥΡΗ", Συλλόγου ΑΜΥΜΩΝΗ

Άννυ Μοντεσάντου, Ψυχολόγος

Μαρία Μαραγκίδη, Ψυχολόγος

Ανδρέας-Νικόλαος Βλαχάκης, Ψυχολόγος

Γιάννα Λύτρα, Ψυχολόγος

Παναγιώτης Τρομπούκης, Φροντιστής

Κατερίνα Κωνσταντοπούλου, Νομικός

(Η συλλογή υπογραφών στη βάση του παρόντος κειμένου είναι σε εξέλιξη. Όσοι/ες συνάδελφοι επιθυμούν να συνυπογράψουν να στείλουν ένα μέιλ με τα στοιχεία τους στο syn.fpsye@gmail.com)  

[1] psi-action: Δώστε μας μνημόνια και πάρτε μας την ...ψυχική υγεία

http://psi-action.blogspot.gr/2013/05/blog-post_28.html

[2] Πανελλαδική Συσπείρωση για την Ψυχιατρική Μεταρρύθμιση: Σχετικά με το "πόρισμα-πρόταση" της μεταφοράς των κλινικών των ψυχιατρείων στα γενικά νοσοκομεία‏http://psyspirosi.blogspot.gr/2014/12/blog-post_26.html 

[3] Συντονισμός Εργαζομένων - Απολυμένων Ψυχικής Υγείας: Μήνυμα συμπαράστασης και αλληλεγγύης από τον βουλευτή του ΣΥΡΙΖΑ Μιχ.Κριτσωτάκη http://syntergpsyex.blogspot.gr/2012/02/blog-post_3566.html

[4] Συντονισμός Εργαζομένων - Απολυμένων Ψυχικής Υγείας: Τι ωραίο πλιάτσικο:  Η ψυχική υγεία στον καιρό του μνημονίου

http://syntergpsyex.blogspot.gr/2013/05/blog-post_4899.html

[5] Ξανθός: Χωρίς ευρώ στα εξωτερικά ιατρεία

http://syntergpsyex.blogspot.gr/2015/01/blog-post_88.html

[6] left.gr: Ερώτηση ΣΥΡΙΖΑ: Η ψευδεπίγραφη ψυχιατρική μεταρρύθμιση ως πρόσχημα για τη διάλυση της ψυχιατρικής περίθαλψης

https://left.gr/news/erotisi-syriza-i-pseydepigrafi-psyhiatriki-metarrythmisi-os-proshima-gia-ti-dialysi-tis

[7] Μνημόνιο συνεργασίας μεταξύ του επιτρόπου απασχόλησης κοινωνικών υποθέσεων και ένταξης László Andor και του υπουργού υγείας Α. Λυκουρέντζου

http://www.psychargos.gov.gr/Documents2/%CE%9D%CE%95%CE%91/GR%20MoU-mental%20health-%20final%20EL.pdf

[8] Πανελλαδική Συσπείρωση για την Ψυχιατρική Μεταρρύθμιση: Το σκάνδαλο 'Ψυχαργώς στην μνημονιακή ολοκλήρωσή του: Ιδιωτικοποίηση της Ψυχικής Υγείας 

http://www.psyspirosi.gr/2009-02-22-18-34-08/756-2013-11-08-20-38-55.html

[9] psi-action: Συνταγή κλεισίματος Μονάδας Ψυχικής Υγείας με τρία απλά βήματα http://psi-action.blogspot.gr/2012/10/blog-post_28.html

[10] psi-action: Καταγγελία για τη σκανδαλώδη απόλυση του Α. Βασιλικόπουλου από την ΕΠΑΨΥ

http://psi-action.blogspot.gr/2012/04/blog-post_20.html

[11] Συντονισμός Εργαζομένων - Απολυμένων Ψυχικής Υγείας: Η διοίκηση της Εταιρίας «ΞΕΝΙΟΣ ΖΕΥΣ» παρανομεί εις βάρος των εργαζομένων που ασκούν το νόμιμο δικαίωμά τους στην επίσχεση 

http://syntergpsyex.blogspot.gr/2013/04/blog-post_4608.html

[12] Συντονισμός Εργαζομένων - Απολυμένων Ψυχικής Υγείας: Επιστολή των εργαζόμενων στο Alzheimer Hellas Θεσσαλονίκης

http://syntergpsyex.blogspot.gr/2013/04/alzheimer-hellas.html

[13] Συντονισμός Εργαζομένων - Απολυμένων Ψυχικής Υγείας: Θ.Ε.Ψ.Υ.Π.Α. Λάρισας - Σκανδαλώδεις απολύσεις εργαζόμενων

http://syntergpsyex.blogspot.gr/2015/01/blog-post_49.html

[14] Συντονισμός Εργαζομένων - Απολυμένων Ψυχικής Υγείας: Ενημέρωση από τους σε επίσχεση εργαζόμενους του ΚΗ "Λόγος-Νους"

http://syntergpsyex.blogspot.gr/2013/01/blog-post.html

[15] protagon: Κατήγγειλαν και απειλούνται

http://www.protagon.gr/?i=protagon.el.article&id=21572